SPORT.
Zaterdagmiddag Competitie
4
INGEZONDEN.
Hoedt U bijtijds.
KUNST EN LETTEREN.
De Fondsenmarkt.
-
v VOETBAL.
Programma voor morgen.
Kederl. Voetbalbond: Winschoten: JV.V.)
y.Veen dam.
.1, Van overal.
Het spel ga-at beginnen! Koning Voetbal,
'die in werkelijkheid helaas ook des zomers
niet meer de groene velden ontvliedt, zal
morgen officieel weer worden binnenge
haald. Nog hebben onze athléten de spikes
niet: opgeborgen, nog worden iederen Zon
dag bat en cricketbal gehanteOid, üog wordt
er geroeid, getennist en gezwommen, ciri-
dat het immers nog „zomer'-' is en zomer-
tijd de N.V.B. stoort zich niet aan dat
alles. Het is September, diis Onze
prachtige zomersporten, hoé jammerlijk ko
men zij steeds meer in de verdrukking door
de stijgende voetbalverdwazing der laatste
jarenHet is ongeveer twee maanden ge
leden dat de laatste wedstrijden van het
seizoen 1922—1923 werden gespeeld. En
thans gaat men. reeds weer opnieuw begin
nen.'Een officieel „seizoen" van elf maan
den. Voeg daaabij een reeks door den N<
V.B. goedgekeurde seriewedstrijden' en men
komt gevoeglijk tot- do conclusie dat de N.-
'AU. en andere bonden voor de zomerspor
ten zoo langzamerhand wel kunnen liqui
deeren. Het gaat met de lichamelijke op
voeding zeer zeker niet in de goede richting I
Gelukkig heeft het feit» dat de clubs of
ficieel nog niet verplicht zijn tot het spelen
van competitiewedstrijden vóór den derden
Zondag in September er toe geleid, dat de
yóor morgen voor het Zuidelijk en Noor
delijk "district vastgestelde wedstrijden op
het laatste moment zijn komen te vervallen.
Thans wordt alleen gespeeld de wedstrijd
[Vy v.V.—Veendam. Aan Winschoten dus
,do „eer" van de officieele ópèning van het
seizoen. Dat de partijen veel in kracht zul
len verschillen, gelooven wij niet. Niet on
mogelijk, dat de geelzwarte Veendammers
met kleine meerderheid de zege weten te
bevechten.
A. S. C.Velccitas.
Morgenmiddag te 5 uur speelt A. S, C.
op eigen terrein een vriendschappelijken
wedstrijd tegen Velocitas (Breda). De rood
zwarte ploeg i9 als volgt samengesteld:
Blom
Linck Josson
Vreeken H. Wamsteker Stephanus
Brouwer De Ruyter Roem
y. Welsenes v. d. Mark
Seiieweöstiijden L. V. B.
Morgen worden op het L. F. C.-lerrein de
laatste wedstrijden gespeeld, ri.l. voor dé
3e klasse:
A. S. G. IV—L. F. G. V, 107» uur, scheids
rechter J. Guldemond (om den 3den prijs).
Quick Boys II—Leiden Hf, 107a uur,
scheidsrechter A. N. Blöle (om den lslen
en 2den prijs).
Vei*ceni«jin«jen., die nan een
deel wensclicn te nemen onder leiding
van den lieidschcii Voctbalboud ge
lieven zich met nadere gegevens vóór
15 Sept. 1923 op te geven hij den
Heer L. WATERLOO, Secr.-Pcnn.
L. V. B., van Limburg Stirinnstr. 18,
Leiden. 896
CRICKET.
Programma voor morgen.
Prom.- en degr.-wedstr.AjaxRood en
Wil.
Eindstrijd Telegraaibeker: H.C.C.V.O.C.
2e klasse E AlbionV. R. A. II.
Overzicht.
De voetbal rolt al weer, zoodat de belang
stelling zich daarbij wel het meeste zal con-
centreeren. Dit beduidt tevens het einde van
het' cricketseizoen, ook al omdat de meeste
cricketers hun voetbalgoed moeten opzoe
ken, om hun vereenigingen in den a.s. strijd
om het beslaan te steunen. Daar moet nu
eenmaal erfeket voojc wijkèh.Tot nu toe
heeft Ajax nog weinig last géna'd van friènd-
ly-gam'es van A. S. Cl éöABbelt ze gere
geld de voetballers in haan team gehouden.
'Ook morgen zal dit nog web het geval zijn,
maar wij vreezen voor den 16en Sept., wan
neer Ajax haar tweeden wedstrijd zal moe
ten spelen legen R. W. te Billboven. Die
wedstrijd zal tevens- de sluiting van het sei
zoen zijn.
Wij voorzien morgen een spannenden
strijd, daar bij beide teams het belang van
lo klasser zit. Naar hetgeen we tot nu toe
hoorden, boeit echter R. W. niet direct bang
te zijn voor degradatie bij eventueel verlie
zen van Ajax. Winnen de Leidenaars beide
wedstrijden, dan zal zij het volgende jaar in
de Je klasse mogen uitkomen. Ajax heelt
nog niet tegen le klasse teams gespeeld, zoo
dat wc moeilijk kunnen zeggen of zij succes
zal hebben. Het bowlen is zeker beter dan
van R. W. Het balten bij H. W. is echter be
ter wat de koostukken betreft, wat echter
«et wil zeggen, dat de Ajax-menschen niets
met het bat presteeren. De. wedstrijden in 't
alge'.oopc-n seizoen hebben dit wel aange-
loond Cricket-enthousiasten, die 1.1. Zondag
HaarlemV. O. C. zagen, vonden Ajax zelfs
beter spelen, dan deze clubs Beide teams
sloegen R. W. makkelijk. Conclusie
Wij hopen, dat Ajax zelf de beste con-
tlusie zal trekken.
Do eindstrijd om den Telegraaibeker gaat
dit keer tusschen de groote Haagsche club
(de eeuwige finalist) en V. O. C. Komt H. C.
C. een beetje behoorlijk op, dan wint ze voor
den zooveelslen maal de Telegraafbeker.
In de 2e klasse nog een achterblijvertje,
0.1. AlbionV. R. A. II, welke strijd al vier
keer is uitgesteld. Daar V. R. A. II nu wel
ep zijn sterkst kan verschijnen, zal zo zeker
oe punten meenemen.
Wij zijn het hiermede geenszins eens.
Hei „L. D.")
KORFBAL.
S. D. O.Kraaien.
a X?or d®. 2o klasse van den N. K. B. speelt
S>~ morgen alhier legen Be Kraaien,
LAWNTENNIS. t
DnilschlandNederland.
De Nederlandsche ploeg is le Leipzig ge
arriveerd, aldus wordt gemeld, doch zonder
mej. Bouman, die teruggehouden werd door
het spoorwegongeluk. Daardoor vervallen
drie belangrijke nummers, want nu is er
één dame.
WIELRENNEN.
Van de Rijswijksche baan.
Voor morgen vermeldt bet programma
der Rijswijksche baan een zeef interessant
sprintnummer, n.l. tusschen Moeskops (we
reldkampioen 1921. 1922 en 1923), Spears
wereldkampioen 1919) en Leene (die Zon
dag j.ï. te Parijs zoowel Moeskops als Kauf-
mann klopte). Achter motoren komen ver
der "Uit: Blekemolen, Storm, Thomas en
Muller, terwijl o.m. onze nieuwe sprinlkam-
pioen Méyer zal deelnemen aan de ama-
teurswedèlrijden.
SCHAKEN.
Goede oplossing ontvangen van de hee-
ren: V. d. Linden, v. d. Burgh, Tjalsma,
Paulides en De Nie.
Het probleem van Promislo heelt als op
lossing 1. Pe6, wjardoor aan de reeds aan
wezige varianten twee worden toegevoegd.
Dat zijn nl. c5, Ddö± en fe6Pg6±. Een
belangrijke groep van „added mate" pro
blemen is diegene, waarbij aan de zwarte
Koning een of meer vluchlvelden wordt ge
geven en het betreden van die vluchlvelden
door nieuwe matzetten gevolgd wordt. Een
voorbeeld daarvan is het volgende pro
bleem:
L. ROTHSTEIN.
le eerv. verm. G, C, 1920,
1
- -
m
il
11
m
S li
'414
JL
"T'%r
k ié
m
li
Wm Wk
a
pp
MJm
Wit begint en geeft mat in twee zeilen.
Wit: Kf6, Tc3 en cl, La7 en fl, Pel en
e7, pia3, d2, f3 en f5.
Zwart: Kd-f, TbG, Lef. Pa8, pia4, b5, d3
en dG.
De volgende partij is een der matchpar
tijen, die door de heer Verwcy de Winter
en ondergeteekende gespeeld werden. De
heer V. de W. weet op elegante wijze er
een eind aan te maken:
V. de W.
F: K
i.
c4
dó
2.
cd5:
Dd5: v
3.
Pc3
Da5
4.
Pf3 1
P(6
5.
Lc4
Lg-f
6.
b3
e5
Wit volgt hier het Lasfcersche systeem.
Wat b3 echter voor nut heeft is me niet
duidelijk.
7. h3 - Lh5
8. De2 Pbd7,
9.
gi
LgO
10.
Pb5 0
—0—0
t 11.
Lb2
e6
12.
Pc 3
Ld 6
13.
a3
The8
14.
b4
Dc7
Wit bedreigt nu zwarl's koningsslellmg,
waarlegen
weinig hulp is le
vinden.
15.
1)5
Pb6
16.
bc6:
Pc4:
17.
Pb5
Db6
18.
Dc4-
bc6
19.
Pd6:t
Td6:
20.
Lc3
Le4 -
21,
0—01
Lf3:
Dit olfer
is het einde tail
de parlij. De
aanval wordt nu zeer sterk.
22.
Tfbl
Ldö
23.
Da4
Dc7?
24.
Da6f
Kd7
25.
Tb7
Tde6
26.
Tc7:t
Kc7:
27,
Da7.f
opgegeven
P. FEENSTRA KUIPER.
De heer V. Ik kan het niet meer nagaan,
maar zal op Uw verzekering afgaan en U
oen goede oplossing aanrekenen. Ka3 wordt
weerlegd door Le7, wat het paard pent.
De heer v. O., na Th5 kan Lg5 volgen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redaclie.J
Copie van al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven,
Boerhaave op hel dak.
De omgeving van het standbeeld van de
zen grooten man is thans geheel en al in
uiterlijk bedorven geworden. Ik twijfel er
aan, of het Dagelijksch Bestuur van do
gemeente Leiden heeft beseft wat het
deed door het verleenen van de vergun-»
ning tot bet bouwen van een huis op des»
zijkant van het halfcirkelvormige pleintje
dat Teeds te klein is.
Kunnen standbeelden en monumenten
met hun omgeving aan do zorg van ons
gemeentebestuur toevertrouwd worden 1 Bijy
het Rembrandt-monument plaatste het een
bij Gravestein leenbij de
Morsehipoort projecteerde het eendie
zich nu op de -poort projeoteert voor do=
geen, die de stad binnengaat!
Het ia te hopen, dat de betrokken Eoofd.
ambtenaar zal besluiten, dit houten huis
zoo spoedig mogelijk, althans binnen en
kele dagen, te doen verrollen naar een
plaats aan de Steenstraat, waar deze hou
ten bouwerij nog toegestaan schijnt te
worden*
JANUS*
De Jnhileumfeesten te Leiden.
Zijn de jubileumfeesten te Leiden nu af-
geloopen of moeten zij nog beginnen? zoo
vraag ik mij af, en niet ik alleen, maar met
mij vele anderen, die dezelfde gedachten
daarover opperen. Wanneer wij zoo de
verslagen lezen uit verschillende gemeen
ten, als Amsterdam, Den Haag. enz., dan
n.oet er toch een gevoel komen in een nor
maal mensch, dat zegt: „En wat heeft
Leiden nu gedaan? Het antwoord is kort en
zakelijk: „Mets"! Ogr 31 Aug. was hier,
meen ik, de eigenlijke feestdag. Vraagt u
het mij, dan moet ik bekennen, dat <Je2e dit
iaar koeler was dan vorige jaren en dan
neg wel met onze Leidsche Oranje-Vereeni-
ging! Hadden daar nu niet eenige mannen
in kunnen zitten, die daar eens het initia
tief voor hadden kunnen geven of nemen,
dat ook in Leiden gelijk -in de kleinere
plaatsen al9 Rijnsburg, Oegstgeest, enz.,
enzV rond' ons dierbaar" stadje, wat meer
feest was 'geweest. En al laten de tijdsom
standigheden het nu niet financieel zoo toe,
dan vraag ik mij af: „En die andere ge
meenten dan?"
Zoo zou ik kunnen doorgaan, maar dat is
mijn doel niet. Ik wil dan kort en zakelijk
mijn besluit nemen, alvorens ik u, Redac
tie, vriendelijk dank zeg voor de verleende
plaats in Uw geëerd Blad en wel:
„Wat is Leiden achterlijk geweest in de
zen jubileumtijd van onze Koningin of moot
het soms nog komen?"
Uw abonnée
Oranje-Hein en anderen.
RECLAME.
Kou, tocht, griep, koorts, enz. veroorzaken
tal van nicraandoeningen. Do nieren moeten
dan den bijstand missen van de andere bloed
reinigende organen de huidporiën, longen en
ingewanden.
Bij de dubbele inspanning en vaak verwaar
loosd, is het geen wondeg, dat do nieren bet
afleggen. Dan is het tijd om een Diergeneesmid
del te gebruiken om de nieren op le wokken en
te versterken.
Spoedig gebruik van FOSTER'S RUGPIJN
NIEREN PILLEN kan ernstige gevolgen als
rbeumatiek, ischias, spit, blaasontsteking, nier-
zand, nicrwaterzuckt, niersteen voorkomen.
Doo wat gij kunt om uw levenskracht op
peil te houdcD, oefen uw ledematen en spieien,
en zorg voor een goede bloedsomloop. Leef op
verstandige wijze. 898
FOSTER'S PILLEN geven betrouwbare hulp.
Zij werken alleen op do nieren en blaas
maar dit doen zij goed en terdege.
Verkrijgbaar in apotheken en drogistzaken
f 1.75 per doos.
SCHEEPSTIJDINGEN.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
KONINGIN DER NEDERLANDEN thuisr.
7/9 v. Port-Said.
PRINS DER NEDERLANDEN uilr. 6/8 y.
Singapore.
HALC70N-LIJN. -
ROZENBURG pass. 6/9 Gibraltar. j-
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
DRECHTDIJK 6/9 v. Londen.
HOLLAND-AUSTRALIE LIJN.
ABBEKERK 7/9 v. Hamburg te Rolt.
HOLL. OOST-AFRIKA LIJN.
BOVENKERK thuisr. 6/9 v. Port Said.
HEEMSKERK thuisr. 5/9 v. Lorenzo Mar-
quez.
KAR1MOEN thuisr. 6/9 y. Teneriffe.
MEL1SKERK thuisr. 7/9 v. Londen naar
Amst.
MERAUKE 7/9 v. Rolt. le Hamburg.
NIJKERK uitr. 6/9 v. Lorenzo Marqucz,
HOLL. WEST-AFRIKA LIJN.
IJSELSTROOM thuisr. 6/9 te Hamburg,
HOLLAND ZUID-AFRIKA LIJN.
KLIPFONTEIN uilr. 6/9 v. Durban.
RIETFONTEIN 6/9 v, Antwerpen te Ham
burg.
SPRINGFONTEIN thuisr. 7/9 y. Mossel
baai.
HOLLAND OOSÏ-AZIE LIJN.
KERTOSONO uitr. 7/9 v. Shanghai.
KON. PAKETV. MAATSCH.
HOUTMAN 6/9 v. Brisbane le Singapore.
KON. WEST-IND. MAILD.
BRIELLE 7/9 v. Delfzijl le Rolt, S
ROTTERD. LLOYD.
GOENTOER uilr. 7/9 y. Colombo.
SOERAKARTA uilr. 7/9 v. Por Said.
TOSARI thuisr. 7/9 v. Port Said.
STOOMVAART MIJ. „OCEAAN",
DARDANUS 6/9 te Penang. j
EURYDAMAS pass. 7/9 Gibraltar, I
PALAM ED 5/9 v, Belawan,
ALKAID 6/9 y. Port Talbot n. Sluiskil.
AMSTELSTROOM 6/9 v. Amst. te Leith.
ANNA, m.sch., 3/9 v. Exeler n. Hamburg.
BERKELSTROOM 5/9 v. Rott. te Blyth.
BRITSUM pass. 6/9 Brunsbuttel.
DIRKSLAND 6/9 v. Delfzijl te. Grange
mouth.
DRECHTSTROOM 5/9 V. Amst. te Huil.
HÓNTESTROOM 5/9 v. Belfast n, Swan
sea.
KAPELLE 7/9 v. Zaandam te Huil.
LAUWERZEE 6/9 y. Falmouth n. Brest.
MEERDRECHT 6/9 v. Rott. te Lond.
MIDSLAND 6/9 v. Rott. te Leith.
NAALDWIJK 7/9 v. Bouceau te Barry,
OCEAN 6/9 v. Baton Rouge te Norfolk.
PONTOS 4/9 v. Konstanlinopel n. Malta,
SIRRAH pass. 6/9 Gibraltar.
STAD ZAANDAM 5/9 v. Rott. te Blyth.
VIER GEBROEDERS 5/9 te Southend uit-,
gekl. n. Rotterdam.
Wm. y. DRIEL Sr. 7/9 v, Grangemouth te
Hamburg.
WINSUM 6/9 y. Southampton n. Cardiff.
WINTERSWIJK 7/9 v, Lond, n, Sas van
Gent, -
WITTE ZEE 7/9 v, Leith te Nordenhamn.
WITTE ZEE 7/9 v. Londen n. Rotterdam.
IJSSEL 7/9 v. Newcastle le Abö.
ZAANSTROOM 5/9 v. Amst.- te Hull.
ZES BROEDERS 4/9 v. Limfjord le Ham
burg.
ZUIDERZEE 7/9 Suez, Macao n. Rott.
Jubileum Mevrouw Esther de Boer—
Van Rijk.
Men meldt uit Amsterdam a-an de ,,N.
R. Ct,":
Mevroiiw De Boer—Van Rijk beeft, van
Herman Heijermans bericht ontvangen,
dat bet tooneelstuk, hetwelk hij betzig is
voor baar te schrijven, getiteld is: „De
Morgenster," tooneelspel in drie bedrij
ven. In-dien bet stuk tijdig gereed is; zal
de première 7 October gaan in den Stads
schouwburg. Mocht het stuk niet tijdig ge
reed zijn, dan zal het jubileum van.me
vrouw De BoerVan Rijk gevierd worden
met „De "Woekeraarster", door A. De-
fresne.
Fazanten aankondigers van aardbevingen!
De Japansche geleerde Omori heeft ge
tracht de vraag to beantwoorden, of fazan
ten werkelijk een aardbeving aankondigen,
doordat zij de eerst zwakke bewegingen, voe
len, die er, aan voorafgaan, zooals men
meent in landen, waar veel aardbevingen
voorkomen.
Daartoe heeft hij fazanten waargenomen,
die in een park op een honderd meter af
stand van zijn woning in vrijheid leefden.
In drie jaar heeft hij 22-maal opgemerkt,
dat de dieren verontrust werden. Zevenmaal
nam hij dit waar voor het begin, vijfmaal
gedurende en vijfmaal na de aardbeving. Ia
vier gevallen waren zij onrustig, zonder dat
er voor den mensch eenige Beving viel waar
te nemen; de seismographen wezen toen
echter een lichte afwijking aan. Slechts
éénmaal lieten de vogels geen onrust blijken
tijdens een aardheving. De heer Omori ver
klaart ten slotte, dat do fazanten in de
helft van de gecontroleerde gevallen eer
een aardbeving hebben opgemerkt daal de
waarnemer, die zich ten opzichte van de
waarneming in,goede condities bevond.
De heer Hcnry de Varigny, die het boven
staande in het „Journal des Débats" mede
deelt, voegt hier de opmerking aan toe, dat
het wel gewenscht zou zijn te weten, of da
vogels misschien ook in een boom zaten,
waarin iedero beweging beter wordt gevoeld
Do afgeloopen week is er eene van be
trekkelijk weinig betcekenis voor de fond
senmarkt, maar des te meer beteekenis heeft
zij indien wij haar beschouwen in het licht
van het 25-jarige jubileum onzer Koningin.
Waar de beurs voor het meerendeel der
jongste dagen voor den handel is gesloten
geweest, uit den aard der zaak, dus geringe
slof tot bespreking oplevert, zullen wij ons
dan ook voor heden bepalen in het kort den
economischen kant van de vijf-en-lwintig-
jarige regeeringspcriode onzer Koningin te
belichten.
Het afgeloopen tijdvak kan gevoegelijk in
Iwce deelen worden gesplitstde voor-oor
log- en de na-oorlog-periode. Het jaar 1914
sluit een zeer voorspoedig tijdvak al en
opent een aera van malaise, die wij thans
nog niet le boven zijn. Integendeel, de we
reld staat nog verre van een oplossing der
poliliek-economische geschillen. Het Griek-
eeh-Italiaansche geschil toont ons, dat zelfs
een creatie als de Volkenbond gevaar dreigt
te Ioopen. Immers, met de verwerping van
een eventueele uitspraak van den Volken
bond door Mussolini, ontstaat de vraag, of
er dan nog „überhaupt" een Volkenbond
bestaat. Een overheidslichaam, welks be
sluiten niet worden geëerbiedigd is immers
geen overheidsorgaan meer. Met de negatie
houdt het bestaansrecht op. Daarom is het
Grieksch-Ilaliaansche geschil meer dan een
kwestie tusschentwee landen het is een
Europeesche, het is een wereldkwestie.
Het tijdperk van voor den oorlog ken
merkte zich ongetwijfeld door een ongeken-
den bloei. Handel en Industrie namen gelei
delijk in omvang toe, hetgeen zich weerspie
gelde in de uitbreiding van het scheepvaart
verkeer, in den groei van den Amsterdam-
schen en den Rotterdamschen haven. Het
was nog juist voor de regeering van onze
Koningin, dat een groote suiker- en omvang
rijke bankcrisis zijn Daweëen deedt gevoe
len, welke crisis een gevolg is geweest van
het doorwerken der liberale beginselen,
welke in meerdere male op koloniaal ge
bied en op het terrein van handel en indu-
Btrie werden doorgevoerd. De overgang van
het z.g.n. cultuurstelsel tot het particuliere
koloniaal bedrijf is een der vele voorbeelden.
In de ec-rste jaren der regeering van onze
Koningin heeft de vrije ontwikkeling van
ons economische leven echter reeds zijn
lichtzijden getoond. De gezonde economische
vooruitgang weerspiegelde zich in toenemen
de winstcijfers, in een sluitende begrooting,
welke zelf geleidelijk maar toch steeds slui
tende, kon worden opgevoerd. De in dien
tijd uitgegeven leeningen waren dan ook
alle, wat amortisatie betreft, in zeer vol
doende mate verzekerd, zonder teveel ge
wicht op den belastingbetaler te leggen.
De goede economische grondslag waarop
toentertijd ons land baseerde, had lot gevolg
dat in steeds grooteren omvang productieve
krachten konden worden gekweekt, waar
van wij thans nog de vruchten plukken.
Uitbreiding van onderwijs ten behoeve van
alle lagen der bevolking verbetering der
transportwegen, enz., enz.
"Weliswaar toonde onze" handelsbalans
een passief cijfer, de uitvoer was geringer
dan in invoer, het nadeelig verschil werd
evenwel goedgemaakt, door de vracht- en
andere diensten, door ons land aan het
buitenland verstrekt.. Het equivalent in
geldvorm tot ons komende, was groot ge-
r.ong, om daarmede een gunstige betalings
balans le bereiken. De kapitaalmarkt van
ons land nam gestadig toe en ons land b'e-
gon weer die plaab op de Europeesche
geldmarkt in te nemen, dien het bezeten
had in de eerste vij[-en-zeventig jaren van
de achttiende eeuw. Buitenlandsche inte->
ressenten zochten en verkregen hier te lan
de in ruime male het noodige geld, en in
het bijzonder waren het de Yankee-waar
den, daarnaast ook Russen, welke met bij
zondere voorliefde door het Hollandsche
publiek werden overgenomen. Hoe groot 't
interesse van Hollandsche kapitaal bij bui
tenlandsche ondernemingen was, bleek wel
uit de crisis van ^907. Tijdelijk is dit inte
resse in en door den oorlog gedoofd. Thans
valt een nieuwe opleving in deze richting
te bespeuren. Alleen de Amslerdamsche.
Bank heeft in de laatste vijf weken te'Am
sterdam voor rond honderd millioen gulden
Hollandsche waarden in dollarlondsen om
gezet. Hierin heelt men geen vlucht voor
den gulden te zien. maar zuiver liscalq
overwegingen in verband met de precaire
linancieele positie van ons land(
Tot 1914 kunnen wij eigenlijk' spreken
van een doorloopende bloeiperiode, waarbij
af en loe zich wel economische schokken
voordeden, die echter toch te gering van'
kracht waren om een blijvend remmende
invloed op Hollands welvaren uit te oefe
nen. De totale ontvangsten bedroegen in
1898 150 millioen. De uitgaven bedroegen
niet veel meer en konden glad worden ge
dekt. De vaste schuld bedroeg in hetzelfde
jaar 1089 gulden, de vlottende verplichtin
gen beliepen 3 millioen, zoodat men een
totaalcijfer van 1092 millioen gulden ver
krijgt.
Het tweede tijdvak van de regeering
onzer Koningin heeft geweldige verande
ringen gezien. Niet allpen op politiek, maat
ook op economisch en sociaal gebied. Welke;
van deze drie categorieën is het belang
rijkst? Geen van drieën, want alle hebben
een even hooge importantie en in hun wis
selwerking hebben zij waarlijk phenome-
nale wijzigingen aangebracht met een snel
heid bovendien, te groot dan dat men-
schelijk vernuft ze in hun geheel zou kun
nen omvatten.-De oorlog van 1914 heeft dd
politieke constellatie van Europa vaneen-
gerelen met een weergalooze brutaliteit, diq
vrees voor do toekomst en toch ook bewon
dering afdwingt. De economische verhou
dingen van de vredesjaren werden onmid-
delijk in andere banen geduwd, met als ge
volg een groote verandering in de produc-
tierichling. Prijsrevoluties waren er het ge
volg van. In sociaal opzicht werd de basis
van verschillende maatschappelijke stan
den letterlijk weggevaagd, en nieuwe so
ciale klasse-groepeeringen kwamen te vool
schijn. Wij zien een windvlaag van would-
be-democratiseering welke spotte met alle:
tradilie en ingeworteld» verhoudingen. Op
een gebied, bleek zij geen meester te zijn, op
het gebied der rpcnschelijke ijdelheid, op!
het terrein van sociaal en economisch ex
clusivisme. Aristocratien werden wegge
vaagd. De i^ee van deftig zijn en zich pa,-
tricier gevoelen op grond van hoogcré cuf-
tureele ontwikkeling en bezitsverhoudingen
bleef beslaan en werd 't vermeende eigen
dom van den sncl-rijk geworden O-W.er.
In economisch opzicht scheen voor Neder
land met 1914 een nieuw tijdperk van nog
groolen bloei te zijn aangebroken. Helaas,
bleek alles maar schijn te zijn. Weliswaag
werden er oorlogswinsten gemaakt, doch dij
waren slechts schijnwinsten, omdat zij cul
mineerden in een minder koopkrachtig geld,
en omdat het hier geen werkelijke economi
sche winst, maar voor het allergrootste deel
slechts verplaatsing van kapitaal uit de eena
hand in de andere gold. Wij zien dan ook,
dat in enkele handen, belrekkelijk een ge
ring aantal, zich belangrijke kapitalen op
hoopten. Hoever hier de schijn afstond vani
de werkelijkheid, bleek wel uit de realisati#
van voorraden in de latere jaren waarbij
bleek, dat en de voorraden en de gemaakts
reserves geen cent waard waren.
Het best wordt de schijnwelvaart van Ne
derland wel belicht door de stijging van het
Staatsbudget. Het jaar 1918 doet ons reeds
een vlottende schuld zien. van 335 millioea
gulden en een vaste van 1609,,in totaal dus
1944 millioen. Dat beteakent in vergelijking
met het jaar 1898 eeile verdubbeling, in
twintig jaar tijds. De sprong wordt .echter,
nog grooter in de daarop volgende vijl jaren.
Thans immers, bedraagt de vaste schuld
2727 millioen gulden, de vlottende 692 mil
lioen, totaal 3419 millioen. Stonden nu maar,
tegenover de vlottende schulden evenredigs
ontvangsten dan ware do situatie nog ie dra
gen. Het tegendeel is echter waar. Er is eert
aanzienlijk tekort op de loopende begrooting
eft hoewel men deze wegwerkt mét drasti
sche maatregelen, het lelt is en blijft be
staan, dat ook in de komende jaren een te
kort zal moeien worden geconstateerd, om
de eenvoudige reden, dat de draslische maat
regelen van heden, de economische krachten'
van ons volk noodzakelijk ondermijnen. Be
zuiniging alleen helpt niet, wanneer niet
daarnaast nieuwe inkomstbronnen worden
ontsloten. De huidige wereldsituatie echter it.
nu eenmaal van dien aard,-dat hierop wei
nig kans bestaat. De uitbreiding van de huis
houding van den Slaat welke deze in de
laatste jaren heelt ondergaan, zal mede de.
oorzaak van aanhoudende tekorten zijn. Men
kan toch moeilijk de sociale maatregelen
weer intrekken omdat hun kosten momen
teel niet in verhouding staan tot de oogen-
blikkclijke economische siluatie. Men moet
derhalve wel hopen op betere tijden, maar
met dat alles zijn en blijven het zware
kostenfactoren. Wat overigens voor den Slaat
geldt, dat geldt ook voor tal van gemeenten,
heigeen den toestand juist nog verscherpt.
Waar de beurs de barometer is van het
economisch leven, daar zal het bij een te
rugblik niemand verwonderen, dat ook daar
bijzondere voorvallen zijn te vermelden. Drt
beurscrisis van Erdmann en Hethy en de;
nadien gevolgde sensationeele up and downs
zijn voldoende bekend en liggen nog in ons
aller geheugen. Het bankbedrijf werd als.
functionaris bij de economische onlwikke»
ling evenmin gespaard. Do schijnwelvaart
en de vermeende winsten hebben ook hier,
grovelijk partea gespeeld. Moge het komende
tijdvak er een van yoomroed zijn.
