No. 19299.
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 3 Februari.
Derde Blad. Anno 1923.
Van den voet der Pyreneeën
KUNST EN LETTEREN,
UIT DE RIJNSTREEK.
UIT DE OMSTREKEN.
u.
(XI).
TWij hebben gezien hoe de voreten van het
{kleine Beam tevens tot koningen van Navairro
waren vorkoven. en ai ■werd hun cc® groot deel
ya® dit Konrnkriyk spoedig weder ontrukt, nj
blijven dien titel voeren.
Hot was de zwakke Joan d'Aibret, de echt
genoot van de Beamoesche erfdochter Catherine
ander wiens regeoring het Spaansche deel van
Navarre zich afscheidde. Zijn vrouw moet hem
toon hebben toegevoegd: ..Ware ik Jan geweest,
en gij Catharma, voorwaar, Navarre zou niet
rijn verloren gegaan.
Hun hoidor zoon, Henri II, trachtte tevergeefs
Navarre te heroveren. Deze mislukte tocht had
voor Beam hot noodlottige gevolg, dat de Span
jaarden oen tegenaanval over de bergen deden
on onder den vroeger vermelden, „terrablo Prince
d'Orange" steden en kasteelen veroverde®. Zij
vonden echter steeds oen hardnekkige® tegen
stand en het land raakte weder bevrijd van
deze troepen, toen do oorlog tusschen Spanje en
Frankrijk zich hoofdzakelijk naar andere stre
ken ging verplaatsen. Hertri d'Aibret volgde zijn
vriend en bondgenoot Frans I naar Itaiië en
geraakte met hem in gevangenschap op het slag
veld van Pa via. Hij slaagde er in te ontsnap
pen en gebruikte zijn invloed tot ondersteuning
van de pogingen van Marguerite d'Angouleme
om haar brooder Frans I vrij te krijgen.
De zo uitsteQoende vrouw, welke man de goede
feo van Frans I heeft genoemd, evenzeer als
<Ecns moedor zijn kwadie fee wordt gehceten,
trad later met Henri d'Albrcft in het huwelijk.
Zoowel in overig Frankrijk als in Beaam is haar
'herinnering in cere gebleven aJs dlie van. „la
Marguerite des Marguerites", de Yierde dar
Graoion en de tiende der Muzen; van haar is
g-eeegd: „corps fêmmm, ooeur d^hamime et tcte
id'ango".
Daar ook Henri d'Aibret zelf een goed verat
was. beleefde Beam onder het bewind van hen
beiden oen gelukkigen tijd. Terwijl veel werd
gedaan voor de ontwikkeling van landbouw em
nijverheid (de eerste achterlijk, de laatste pas
aan het ontluiken) steeg de hoofdstad Pau tot
hoogen luister door de gxooto aantrekkings
kracht, welke de vorstin uitoefende op allen, die
die nieuwe denkbeelden over godsdienst, letteren
en kunst waren toegedaan. Pau werd een mid
denpunt van geletterden cm kunstenaars, een
toevluchtsoord voor vervolgden en tevens een
verzamelplaats van personen van aanzien, daar
het hof ook in praobt cm in wereldscho verma
ken uitblonk. Aan/getrokken door do lagging van
hot vorstelijk slot liet Marguerite het door Ila-
liaamsoho kunstenaars in remaissamce-stljl ver
fraaien en de tuinen aanleggen, die toenmaals
in Europa hun wederga niet hadden.
Hoewel zel-ve in naam steeds katholiek geble
ven, stond Marguerite in reuk van ketterij. Zij
schreef oen bundel gocLidhton: Lo M&rodr de
l'Amo pédhcre&s©, die door de Parijsdhe Sor-
bonn© werd veroordeeld. Do syndicus van do
Sarbomne ging nog ronder cn op zijn aansporing
word door leerlingen van hot Gollège de Na
varre" een allegorie vertoond, waarin oen vrouw
het spinnewiel verliet voor een Evangelie, haar
ckxxr een furie aangeboden. De syndicus beleefde
weinig genoegen van dit hors d'oeu-vro. Frans I
nam de bodeodfrgiing, zijn zuster aangedaan, hoog
OP en deed hem, toen hij in zijn strijd volhardde,
yeroordeolon en gevangen zetten.
Wat wel het sterkst spreekt voor haar wer
kelijke gevoelens, is, dat een inquisiteur, op
haar voorspraak to Toulouse benoemd, later zelf
wegens kobterij werd verbrand.
Haar pen bewoog zich ook op ander, en lich
ter, terrein ,dan dat van den gods-dienst, getuige
haar „Heptameron".
Henri II deed de oude instelling, die Cour-
Mayour, vervangen door eon Conseil Souverain,
en bracht in overleg met don Raad verbeterin
gen aan in wet en rechtspraak.
Hoewel hij daarbij somtijds niet met den
Raad van hetzelfde gevoelen was, bleef hij zijn
eed getrouw en gaf dan ten slotte toe. Zijn
regeoring wordt goroemd alls de boste, die Bearn
ooit gekend heeft.
Ongetwijfeld is Boarn, ondanks het toene
men van eigen kracht, onder zijn regeoring ge
lei del ijk in het Fransehe vaarwater gekomen.
De nauwe familie-band met het Framsoho vor
stelijke huis, de gezamenlijke oorlogen tegen
Kavel V, de inmenging van. zijn vrouw in ge
loofszaken," welke zoowel hol grootera rijk als
'Boarn betroffen, ziedaar invloeden, welke hot
kleinere land in die richting moesten stuwen.
La Marguerite des Marguerites overleed in
Ï549; Henri volgde haar in 1555. Hun dochter
Jeanne d'Aibret, wcïko reeds in haar kinder
jaren eerst een Spaansche prins, de latera Phi
lips II, en toen een hertog van Kleef als echt
genoot was voorgespiegeld, was met Antenne dc
[Bourbon, hertog van Vcndóme in werkelijk hu
welijk getreden. Met haar gaat dus de kroon
Van Boarn on Navarre over in hot huis
[Bourbon. Hoewel ongetwijfeld Frans I, zooals
Fransobe geschiedschrijvers vermelden, deze
huwelijken aan- en afmaakte (mot den Kicve-
naar was zoogenaamd oen huwelijk gesloten,
dat echter verbroken word) wordt van Boar-
necsche zijde beweerd, dat hot ai weder dc Sla
ton to Pau zijn geweest, die hel Kleefsc(hc hu
welijk, als zijnde tegen 's Tands belang, hadden
afgekeurd on dat zij den hertog van Vcndóme
hadden uitverkoren.
De figuur ran Jeanne d'Aibret behoort te
zeer tot de algemoene geschiedenis, dan dat zij
hier in haar geheel behandeld behoeft te wor
den. In haar strijd voor de hervorming had zij j
aanvankelijk do medewerking van haar man,
dae zich eons stork maakte om binnen het jaar
het Evangolic in gclieel Frankrijk te doen pre
diken; maar zijn eerzucht on beginselloosheid
maakten hom onbekwaam voor de groolc rol,
welke liij had kunnen vervullen door zich rond
uit aan hot hoofd dor Hugenoten te stellen. Hij
verviel in allerlei intriges en koorde lot het Ka
tholieke geloof tesrug. meen en de daardoor tot
meerder aanzien en macht te geraken. On dor
bot toenmalige bewind van de dubbelhartige
Catharma de Medici was het voor con dergelijk
karakter moeilijk het stuur recht te houden.
Gevleid door don verkregen hoogen rang van
luitenaait-gonc-raai van Frankrijk, dan weder
bevreesd voor moordaanslagen, bad hij eerst
©cu tijdlang als een roerloos vaartuig op de
Woelig o zoo van don burgeroorlog rondge
dobberd.
Toen hij zijn vrouw uit Frankrijk naar Boarn
terugzond, irieid hij hun zoon terug. Dc acht
jarige knaap ontving bij de scheiding van zijn
moeder „une longue et severe remonfrance pour
„lui persuader de n'allor jamais a la mossc;
„que, s'il ne lui obóissoit en cela, eile le déshé-
„ritoroit, no voulant plus qu'on la tint k l'ave-
rtir pour sa mère".
'Antoine de Bourbon voordo daarop de Ka
tholieke troepen aan tegen de Hugenoten, waar
over zijn broeder Gondé het bevel voerde.
[Bij het latere beleg van Rouaan ontving hij
con doodSelijke wonde en „terminfl.it sa pitoyable
carrière",
In de Pyreneeën werd reeds voor zijn dood,
tioor Jeanne onafhankelijk hot bewind gevoerd
zonder dat haar man er iots te zeggen had. Zij
voerd» niét slechts hef bewind, maar zou or ook
don oorlog weten te voeren.
Don hevigste® aanval had Beam te verduren
ia 1569, toen zij de goederen der katholieke gees
telijkheid hald verbeurd verklaard en door den
Heiligen Stoel in de ban was gedaan.
Gat'harina de Módécds deed op haar beurt
Boarn door de parlement en van Bordeaux en
Toulouse ten gunste van Frankrijk verbeurd
verklaren en zond een legertje onder Temde
om aan <üt besluit kracht bij to zetten. Verschei
dene Katholieke edelen uit Bearn sloten zich
bij dezen aan cn spoedig werden do meeste
plaatsen door de Franschen veroverd. Jeanne
d'Aibret, die zich te La Roebelle bevond^ en
CoÜgny ronden onmiddellijk hulp onder Mdnt-
gonioiery, dezelfde die indertijd door oen ooge-
iuHdgcn lansstoot koning Hendrik II van
Frankrijk had godoocL Deze aanvoerder bleek
ruim tegen Torrid© opgewassen; hij voerde zijn
legertje door allo hmdannissen cn hinderlagen
naar het hooggebergte, stak de Garonne bij haar
bronnen over, viel in Bearn en bevrijdde m een
oogwenk het verloren gebied on ten lasJbto
Orthoz, waar hij Torride opsloot. Bij gebrek aan
stormladders liet hij de muren door middel van
ruiven uit de koestelten beklimmen. Terride, die
zaoh met zijn voornaamste volgelingen in een
kasteel had geborgen, moest zich spoedig over
geven, waarhij lijfsgenade word toegestaan („vde
ot bagues sauvres").
Deze overeenkomst wend geschonden. Mant-
gommery liet diegenen van Torrid© s aanvoer
ders, welke onderdanen van Boarn waren, ndot
vrij on deze, tien in getal, worden kart daarna
te Pau om het loven gebracht, als zijnde re-
bril cm. De bijzonderheden van dcao daad wor
den ze or uitceniloopond voorgesteld. Ik vond ver
meld, dat Montgommcary er hot bevel toe gaf,
doch dat hij later bewees, op order van Joanne
d'Aibret to hebben gehandeld, terwijl anderen
hot voorstellen alsof do gevangene® door hem
zijn uitgeleverd aan die officieren van Joanne,
wolko hen ter dood diedon brengen. Heet het bij
een schrijver dat zij, na verblijd to zijn mot hot
bericht van hun vrijspraak en na een maaltijd
in hot kasteel mot dolksteken werden afgemaakt,
zoo zeggen anderen, dat zij tot do galg werdén
verwezen. Uit oude gedenkschriften, vind ik
aangehaald, dat er acht werden opgehangen,
dat hun verraad cn trouweloosheid tot gestreng
recht on oen afschrikwekkend voorbeeld nood
zaakten on de daad wewigdan, alsook dat Ter
ride, zelf Beamees van. geboorte, do hoofdschul
dige en „leur indiigno subornour" was en dat
dezo slechts aan zijn hoedanigheid van „lieu
tenant du rol de Franco" te danken had, dat
hij hot lot dor anderen niet had gedeeld.
Doordat de dood dozer edelen plaats had op
don 24ste® Augustus, wordt ar verband in ge
zocht mot do Bartholomeus-nacht, eveneens een
24e Augustus, alsof deze moord in het groot
can w oor wraak was voor het gebeurde to Pau.
Dit zoeken lijkt wel wat „gezocht".
Tot nog too heb ik noot kunnen vindon of
Joanna d'Aibret tijdons dezo gebeurtenis;on to
La Roohello was gebleven of dat zij dn haar
staten was teruggekeerd. In het laatste geval
kan hot voorgevallene niet zonder haar voor
kennis zijn geschied. Was zij echter te La Ro
chelt c, dan ontstaat er twijfel. Tm mors Mont-
gommory verschoen eerst 13 Augustus voor
Oröhoz, en do stad werd don volgenden dag be
stormd en genomen. De overgave van Torride
on gevolg zal wol niet dienzolMe® dag nog
hebben plaats gevonden. En dan doot zich de
vraag voor af er, to midden van den burger
oorlog, tijd is geweest om van La Rocheüo in
ongeveer acht dagen bevelen te ontvangen, hoe
mot de gevangenen to handelen. Maar de mo
gelijkheid bestaat, dot Montgommory vooraf or
ders had meegekregen om gevangen rebellen
geen genade te schenken.
Nu ik doze duistere bladzijde wat uitvoerig
hebbehanddd, is hot noodig er bij te voegen, dot
de gOhoele oorlog van beide zijdon mot groote
wreedheid was gevoerd geworden, dat Territöe's
troepen overal de protestanten hadden vermoord
on dat wedorkeerig na do inneming van Orthez
do Hugenoten eon slachting onddr do Katholieke
bovolkiDg haddon aangericht De dood dor tien
gevangenon moet in verband daarmede worde®
beschouwd. Trouwens de gohoelo Fransche ge
schiedenis van die dagen vormt een somberen
achtergrond, waarin aioh deze zwarte plok
oplost.
Bij de beoordceding van de vraag of de ver
oordeelden werkelijk rebellen waren, wordt ook
eon tweede vraag gestold, n.l. erf de vorston van
Bearn souvereine rechten hadden. De Boarneo-
zon aohton dit zeker, de Franschen betwijfelen
het. Van Jeanne d'Aibret zou men in ieder go-
val hotzelfde kunnen zeggen wat oons aan
iemand werd geantwoord, die beweerde; dat
Napoleon I geen souverein was geweest: „Hot
had er dan toch boel veel van!"
Zij schafte hot katholieke gc-loof in haar sla-
ten ai, ontzette alle Katholieken uit staats
ambten on zond zelfs de staten van Bearn naar
huis „oomrnc de mauvais serviteurs a qui I'on
dionne -congé". Zij Hot later andlere riolen bij
eenroepen, naar haar wil gekozen. Zoo kon het
mogelijk worden, dat hetzelfde lichaam, dat
haar in 1555 vermaand had, het schandaal to
verbieden „dos gens macules d'héréste, man-
goant chair le vendffodii", in 1570, zij het met
andore loden, verklaarde, dat zij moest „purger
le Bóarn do tout os los idolatries et superstitions
papdstes".
Als oen dier hoofden van de machtige partij
dor Hugenoten nam zij op het werolditooneel oene
positie in, welke haar in slaat stolde zich aan
de voogdij van den Raad van Boarn niet slechte
te onttrekken, maar dozen tot haar gewillig
werktuig te makon.
Dc vroeger genoemde Bearneosohe schrijver
Gard gaat zoo ver, dat hij haar aansprakelijk
stelt voor oen volslagen achteruitgang van het
volkskarakter. Hij noemt hot tijdvak van haar
yatLer hot hoogtepunt van alle zedelijke deugden
en verwijt haar ddt te hebben doen dalen lot
„la decadence jusqu'a la basscsse". Daarna
stelt hij do vraag: „Kan een volk dat sedert
„achthonderd jaren zoo bewonderenswaardig
„begaafd was, uit zichzelf in korten tijd zoo
„diep zinken?"
En geeft dan ten antwoord: „Neon. Maar met
„het mes op de keel, kunnen do voikon, oven-
„als de individuen, bozwaarlijk in een nobele
„houding volharden. Helaas, in Bearn waren
„do slagen der verdrukking zoo zwaar, dat het
„zich er niet van hoeft kunnon herstellen".
Hot valt moeilijk, dezo .opvatting te onder
schrijvenIromers or zijn in de geschiedenis
voorbeelden gonoeg, die recht geven vraag en
antwoord andei% te stellen. En wol: „Kan een
„valk, alleen door verdrukking, in korte® tijd
„zoo chiep zinken?" „Neen, er moeten inner
lijke oorzaken zija geweest, wolko het verhin-
.dorden zijn ouden geest te bewaren".
Het is begrijpelijk, dat oen Bcarne©6 mot
weemoed terugziet op do dagen van de stoere
onafbankolijkhoid tan het kleine volk. Maar hel
vervol daarvan lijkt mij verklaarbaar door het
beeld, dat ik hierboven reeds .gebruikte: Bearn
kwam in het Fransche vaarwater, hot sloopje,
oorst naaat het groote schip, maar met eigen
kracht en stuur willende meevaren, werd in hot
kielzog getrokken om ten slotte door het zee
kasteel op sleeptouw te worden genome® on
dit dus te moeten volgen zonder oigen invloed
op den koers.
De Jeanne d'Aibrot géén betere pers heeft,
moet medo daaraan worden toegeschreven, dat
zij als hugonootsoho autocraat zoowel de moe-
rang dor katholieken als die dor democraten
tegen zich heeft.
Misschien nog moor do® door haar eigen
daden, is Jeanne d'Aibret békend, doordat zij
het loven hooft geschonken aan Henri HE van
Bear®, die later de vierde Hendrik van Frank
rijk zou worden. Tijdens zijn geboorte, zong de
moeder con psalm om te vorhooden, dot haar
kind «ou zijn [jrfeurour ot recbigné". Ook wil
de overlevering dat don pasgeborene tot verdere
aanmoediging in die richting als eerste lafeniis
eeuige druppols werden toegediend van den
koppige® wijn, die bij Jurameon aan de over
zijde van de Gavo groent.
Wat kennelijk moer tot do gelukkige ontwik
keling van den knaap hooft bijgedragen, ia de
zoig van zijn grootvader Henri d'Albrot, welke
hom „a la bóairaaiiao", d.w.z. „piéds nus ot
toto n-uo", opvoedde.
Behalvo zijn kinderjaren bracht hij bijna zijn
geheel© leve® buiten zijn geboorteland door. Zijn
mooier „Brincosse qui n'avait de femme quo le
„sexe, l'&rne entièro aux cliosee viriles, l'eaprif
„puissant aux grand*» affaires, ot le ooeur in-
„vincdiblo aux granjdos aidversitós" bracht hem
roods jong op hot oorlogspad, dat sedert veol-
vuïdig door hom word betreden.
De gevaren, welke de burgeroorlog opleverde,
wiardon hom moor dan eens op schrikwekkend©
wijzo kenbaar. Na het govochlt bij Jarnac kroeg
hij het lijk van zijn gesneuvelden oom Condó,
door de Guise als hoon op oen czol gebonden,
in zijn kamp gezonden, en op zijn eigen bruiloft
mot d© zuster des karrings liiop hij ornstiig kans,
tegelijk met Galigny on do Hugonootsoho hoofden
vermoord to worden.
Het was hem gegovon den burgeroorlog, al
thans tijdelijk, ten einde to brengen, zij hot ook
ten koste ran zijn overgang tot hot kathoHeko
geloof. Va® toon af was hij koning Hendrik IV.
Om zijn Boarnoezon gerust te stéllen, ver
klaarde hij daJt hij Frankrijk aan Boarn, en niot
Beara aan Frankrijk gaf. Natuurlijk moest d©ze
schoonkHnkondo uitlog niet letterlijk wonden op
gevat; wel echter bleef er to Pau een Conseil
d'Etalt d© Navarre bestaan, on te Parijs stelde
de koning oen onder-secretaris van staat voor
Navarre aan, welke mot Pau de verbinding on
derhield.
Verder trachtte hij door Heine oplettendheden
zijn geboorteland tevreden te stoHon, zooals een
eigenhandig schrijven bij de geboorte van een
zoo®, het gevon va® den Beaamecschen voreloai-
naam Gaston aan een tweeden zoon, vrijstelling
van belastingen voor do stad Pau. Maar van
een overheerscihing van Frankrijk door Beam
of Navarre bracht dit zolfs geen flauwe® schijn.
Het heeft den schijn van oen bruisende na
werking ra® don opwekkende® dronk, waarmoe
hij hét leven was begonnen; alsof deze, oouwe®
VoorUrtloopov.de, zich in zijn geeet had omgezet
in de® moderne® Jura®co® Mousseux, welke
thans, onder hot merk Royal Bóarn, de gemoe
deren verheugt.
Maar hij was de lieveling va® het volk en
zijn nagedachtenis blijft hier leve®, meer dan
die va® één zijner voorgangers van de Mero-
Vingiërs tot de Albnots incluis.
Zijn standbeeld siert dc Place Royale mot als
achtergrond de groene hcuvok en do besneeuwde
Pyreneeën en met hot opschrift:
Lou nouste Hcnric.
In mijn onbekendheid mot dc taal der Bear-
noazen verstout ik mij dit vrij te verlaten door
hetgeen ik er in gevoel n.l.:0nze Hein.
H. v. P.
Paddy, „op één na de beste".
De vorige voorstelling van „Paddy, op
één na de beste", heeft veel succes geoogst,
zoodat de directie van de N. V. „Het Hof-
stad-Tooneel" besloten heeft morgen nog
een voorstelling ervan te geven.
De rolverdeeling ,is evenals de première:
Annie van Ees, Vera Bondam, Wilh. Schwab
Weiman, Fie Carelsen, Nelly van Geel,
Flor la Roche, Hans van Ees, Ph. Ia Cha-
pellef, Anton Roemer, Adolphe Daymard,
C. Dommelshuizen, Gerard Robbers e.a.
Welkom, Vreemdeling.
Woensdag 31 Januari gaf de Kon. Ver.
„Het Nederlandsch Tooneel" in den Stads
schouwburg te Amsterdam voor een uitver
kocht huis de 50ste opvoering van „Welkom,
Vreemdeling I"
Naar wij vernemen, zal dit stuk op Woens
dag 21 dezer in den Leidschen Schouwburg
wordeti gegeven.
TUD SCHRIFTEN.
„Het M a a n d b ad voor Berech
ting en Reclasseering van Vol
wassenen en Kinderen" entarnineert in het
Februari-nmnmer voorwaardelijke vearoor
deeling bij sexueole delicten. Verder wordt
er o.a. in besproken Arbeidsschuwheid en
Gevangenisair beid, waarbij geklaagd wordt,
dat de laatste helaas niet steeds de eerste
verdrijft, integendeel.
Bij de Hollandia-drukkerij te Baarn zijn
verschenen in de serie levensvragen „Het
Geloof in den Vooruitgang" door J. J.
Bleeker en „Ethisch Gereformeerd" door
J. B. Netelenbos.
De N.V. Mabo, te Amsterdam, geeft een
nieuw maandblad uit, geheet-en „Admini
stratieve Arbeid". Het wil zijn een vraag
baak en ontwikkelaar inzake rationeele
werkmethoden voor de administratie in
meest uitgebreiden zin. Dit eerste nummer
is goed verzorgd.
ALPHEN. Onbestelbare brieven en brief
kaarten waarvan de afrendera onbekend
zipi, 'terugontvangen in de 2e helft der
maand Januari 1923.
Brieven Binnenland:
1. Mej. P. Senekes, schip Emanuel, poste
restante, 'Amsterdam.
2. Universiteitsbibliotheek, Witte Yrou-
wensteeg 11, Utrecht
3. J. Haring, zaadhandel, Aarlanderveen.
•4. A. Schalier, Noordeinde, Aarlander
veen.
5. Bolten, grossier, Amsterdam.
6. gemeenteraad. Alphen a. 'ji. Rijn.
Y. Riethof, Schïetbaanlaan 116a, Rot
terdam.
7a. Redactie „Het Leven" Keizersgracht
285, Amsterdam.
S tm. 30. Inspectetur directe Belastin
gen, Alphenrijn. (23 stuks).
Briefkaarten Binnenland:
31. Mej. E. de Boer, schip Elisabeth,
steenfabriek, Erlecom.
32. CL v. d. Bijt, Yelseroord.
33. zonder adres.
I 34. S. Burggraaf, Koningmnelaaa, 23,
Koorburg. ij i
35. W. Stichter, Noorden.
36. B. Hilders, landbouwer, Nieuwveei'.
37. C. Berger, p.a. A. Berger, politie,
Aarlanderveen.
88. Mej. J. Uithol, ftiideindO] 'Aarlan
derveen.
een aaHgeteeikende brief:
Rentmeester van Rijnland. H. "Al Syp-
kena Leiden.
Onze vroegere plaatsgenoot ds. W. J.
van Lokhorst, thans predikant bij da Ned.-
Hbrv. Gemeente te Bennekom, is beroepon
bij de Nod.-llerv. Gemeente te Zeist.
Kerkölijke berichten. Ned.
(ETerv. Kerk Juiianastraat: Voorm. halftien
ds. De Bruin en nam. halfzeven ds. Veld
hoen.
Geref. Kerk, Raadhuisstraat: Voorm. half-
tiett en nam. zes uur, ds. Schouten.
iWOUBRUGGE. De verbouwing van
watermachina van den polder „Vieram-
bacht" alhier is reeds zoo ver gevorderd,
dat de electromotoren, zuigpomp?n enz. ge
steld kunnen worden. Dit materieel is zóó
zwaar, dat het met veel tact en overleg
van het voertuig naar hét gebouw moet
worden getransporteerd.
Kerkelijke berich ten. Ned.-
Herv. Kerkvoorm. halftien de heer Van
Veen, godsdienstonderwijzer te Ter-Aar; des
avonds halfzeven ds. A. iferjers.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en des
avonds halfzeven ds. ffl. M. le Cointre.
Burgerl. Stand. 1Geboren:
Jacobus Adrianus, Z. van J. H. IlHuygsIoot
en E P. Heeren.
Overleden: Matje Aas ongeh. vr.76j.
HAARLEMMERMEER. Naar wij ver
nemen, is de eerste Haarlcnimermeersche
autobusdicnst-onderncming met ingang van
3 Februari 1923 uitgebreid met een dienst
naar het land van de Orchideeën en Flo-
ralia's, zoodat nu ook van uit Aalsmeer
ecnige malen per dag Hoofddorp en de
Spaarnestad met den autobus Ij te be
reiken. Daartoe is het aantal autobussen
weer met een grooten nieuwen wagen ver
meerderd.
Onder het vee va® den landbouwer
v. K. aan den CruquiusdJijk te Vijfhuizen
alhier, doet zich een geval van miltvuur
voor. Een der koeien is aan deze ziekte
bezweken.
Donderdag werd op den Kruisweg
alhier een met een paard bespannen wa
gen van den landbouwer v. d. S. «aangere
den door een passeerenden auto, met 't
gevolg, dat 't gcheele gerij omver sloeg.
Hot mag een wonder heeton, dat dc heer
v. d. S. er vrijwel ongedeerd afkwam.
De wagen werd deerlijk gehavend.
•HILLEGOM. De verkooping ten over
staan va® Notaris Goldenberg, op Donder
dag, van een burgerwoonhuis enz. en 8.36.78
.HA^ tuingrond der erven van den heer F.
J. Lommerse, had tot uitslag: hoogste bod
J. Seysener f4000, verhoogd door dBa
zel f do met f 1000, P. J. de Mooy f 300,
F. Lommerse Pz. f700, P. W. Lommerse
flOOO, totaal f7000.
Perc. II: F. Lommerse f7000, verhoogd
door denzelfde met tweemaal flOOO, totaal
f9000.
Perc. Ill: P. Warmerdam Wz. f 1800,
verhoogd door denzelfde met f200, F. Rjjn-
veld f300, totaal f2300, plus nahooging
f1000.
Perc. IV: P. Warmerdam f1300, ver
hoogd door denzelfde met f 100, F. Rrjn-
veld f200, totaal f1600, plus nahooging
f1000.
Fere. V: P. Warmerdam f3000, verhoogd
door denzelfde f200, F. Rijnveld f500, to
taal f3700, plus verhooging f1000.
Perc. VI: P. Warmerdam f 1300, ver
hoogd door denzelfde f200, F. R^nveld
f150, P. Warmerdam f650, totaal f23001
Bloembollen grond, tuin- en weiland in deü
Weerlanerpolder, groot 3.59 H.A., van den'
heer R. M. van Til, perceel I: J. van der
Kwaak f2950; perceel II: P. J. van Looy
f3000; perceel III: P. J. de Mooy f2800
en verhoogd door denzelfden met f 100.
totaal f 2900.
Kerkelijke berichten. Zon
dag 4 Februari. Ned.-Herv. Kerk: Voorm.
10 uur (Coll. Fonds)I en nam. halfvjff (beid.
H. Doop), ds. Van Bemmel.
Gereform. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
5 uur, ds. Petersen, van Bloemeudaal. Don
derdagavond halfackt, ds. Wielenga, van
Hoofddorp (Belang van de Zending).
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
unr doc. Lengbeek, van Apeldoorn. Woens
dag, 's avonds 7 unr, ds. J. Riekel, van
Zaandam.
KATWIJK, Burg. Stand. Go-
boren: Cornells Adrianus Paulus lien-
drikus Z. v. J. J. Wijsman on M. G. J. v.
der Meel Jannetje, D. v. Corn, van der
Plas en A. van Houten. Albert, Z. v*
van Duyn en D. H'us. Arie, Z. v. A.
Boezaard en G. J. Heemskerk. Janna,
D. v. Jac. de Jong en M. Hoek.
Gehuwd: Nicolaas van Leeuwen cn
Oer rit je Remmelzwaal.
KATWIJK-AAN-ZEE. Aan dc aaunA..
mers van der BeiR en Zwauenburg is om.
ders-hands de bouw van een woning aan d§
Te Brittenstraat opgedragen. Deze stradH
zal dus spoedig volgebouwd zijn.
i
Volgens opgave aan het Gemeente
lijk Arbeidsbureau was de stand der werk
looshoid als \olgt: vissohers 231; losse
arbeiders 83; opperlieden 8; grondwer
kers 27kuipers 28 schilders 5boekbin
der 1; varensgezellen 5; metselaars 3;
nettenboesters 4; mandenmaker 1; binnen
schippers 2; timmerlieden 12; totaal 4.10
personen.
Aan de (zanderij voorheen v. d. Els-
hout heersoht ten opzichte vaji het afleve
ren van zand nogal bedrijvigheid, doordat
er geregeld nog al zand wordt weggeva
ren.
Voor den bouw van het te stichten ge
bouw wor zwakzinnigen in „de Kleij" ia
ook wel te verwachten, dat er ook uit
die zanderij zand zal worden betrokken,
ia aanmerking genomen dien korten af
stand.
Van de trawlvisscherij kwamen Vrij
dag te IJmuiden aan de markt de log
gers KW 126, met f 58852, met f 864
148, met f 70169, met f 109045, iuct f 729
25, met f 10-18 en 110, met f 118 besom
ming.
LISSE. Gehuwd: J. Wijnauds en J. vaal
der Voort.
'Bevallen: J. SnaarLijten, z. 'O. C. de
Vroomenv. Graven, z. D. M. Dauoey
Stolker, z. I
Overleden: rC. Rgerkerk, oud 4 jaafl.
J. Th. Faas, oud 6 dagen.
NOORD WIJK. Geboren: Nicolaas Jaco
bus, zoon v. J. J. Parlövlieb en E. War
merdam. Johannes Franciscus, z. van J.
Slats en A. A. Stec&ivoordeai. Petrus Adri
anus, zoon v. P. DuiVenvoord cm et*
M. F. Koemans. Hendrik, #oon van J. v.
Leeuwen eo H. Bosch. Johanna M;irgare-
tha, d. van J. Oaspers en J. Hoogkamer.
Ondertrouwd: Leonardus van Rhrjn, 29
jaar, te Noordv/ijk eni Anna Vreeswijk,
2S j. te Noord wijk. Johannes Vink, 23
jaar, te Noord wijk en Eiifabeth van Ark,
27 jaar, te Noordwijk. Joh n Co.ne'1-; Roos
dorp, 26 jr. to HUlegcm on E. v. d.
Putten, 25 jr. to Haarlem. Dirk Ooraa^
22 jaar, m Alida Waasdoirp, „19 jaar.
Getrouwd: A. v. d. Burg, 25 jaar, te
Noordwgkerhout en M. Zwetsloot, 25 jr.
te Noordwijk. Th. Vink, 23 jr. on G.
Langmuur, 21 jaar.
Op voorstel van dei Voorzi.ter, wend
in de Raadsvergadering van 29 Dec. j.l
besloten vóór 20 Jan. j.l. over de be
handelde politiezaken opnieuw een vergar
dering te beleggen. Aangezien nog gec«*
raadsvergadering werd uitgeschreven, bel^
'ben de lieer en H. Buyze, L. A. Vink
on A. Meijer, een .Raadsvergadering aan
gevraagd.
Ned. Muatsahappij voor Tuinbouw
en Planlcunde afd. Noordwijk. Gister
avond werd in hofei Royal", door deo
heer E. Th. Witte, hortulanus te Leiden,
een voordracht gehouden over: „De Won
deren c*?r Plantenwereld." Na een inlei
dend woord van don voorzitter den hoer
H. de Loer, vcri.^ceg de spreker het
woord. Hij brrtte zijn besprekingen toc-
mot lichtbeelden. N»«-t ovêl bollcncultuur
zou hij spreken maa» over meer uitheem-
sche planten. Hij icidde zijn tamelijk tal
rijk gehoor rond in die wondere wereld
van Orchideeën, woekerplanten en palmen
en liet ze zien op het doek in de wilde
natuur en in de met aorg gekozen plaats
jes in de kweckcrijer Alle bijzonderheden
omtrent leven cn voeding van die plan
ten, hun voortplanting en een merkwaar
dige wondei*e samenleving van planten en
dieren liet hij zien. Aan liet woord bleek to
zijn een alleszins bekwaam man, die met
zooveel gemak spreekt over zulke bijzon
dere planten en bloemen, clat men hem
bewonderen moet. Met stille aandac«nt}
werd de spreker gevolgd. Deze lezing was
door den heer Witte gratis aangeboden
aan de afd. Noordwijk, TTie dit uuibcn-
kan3je heeft uitgebuit door allen, ook niet
leden, vrijen toegang tc verleencn. Het
laatste plaatje dat voor de lens kwam,
was een kijkje in de wereldberoemde plan
fcentuin te Frankfort a. d. Main, die nu
ctoor de lage valuta in verval dreigt to
geraken en waarvoor spr. Rtoun vorzoont.
Een welverdiend applaus huldigde den
spreker voor zijn leerzaam en onderkou-
der.d betoog. De voorzitter dankto hem en 1
riep hem oen tot weersziens toe.
