LEIDSCH DAGBLAD. Dinsdag 4 Juli 1922. EERSTE BLAD. Officieele Kennisgevingen. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 80 Cts. per regel, 's Zaterdags 40 Cts. per regel. Bij regclabonnement belangrijk lagere prijs. Kleine advertentiên, uitsluitend bij vooruitb&- feling. Woensdag 50 Cts,, Zaterdag 7o Cts., bij fen maximum aantal "woorden van 30. Incasso volgens postreebt. Voor eventucele op- teending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noorrfeindsplein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055. PRIJS DEZER COURANTl Voor Leiden p. 3 mnd. 2.35, p, week —W [jf Q.Ï9 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per weck -_.au Franco per post jf 2.35 :H portokosten. Nummer 19119. Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen GEMEENTELIJKE VISCHVEREOOP. De Burgemeester van Leiden brengt ter kennis van de ingezetenen, dat Woensdag aan den gemeentelijken vischwinkel, Visch- markt, verkrijgbaar is SCHELYISCH f 0.14f 0.24, SCHOL a f 0.16 en TARBOT k f 0.43 per pond. N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. Leiden, 4 Juli 1922. VERKIEZING TWEEDE KAMER. De Voorzitter van bet Hoofdstembureau ter verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, maakt bekend !dafc de zitting van dat bureau, als bedoeld in art. 92 der Kieswet, zal plaats hebben op Vrijdag 7 Juli a.s., des voormiddags t-e 10 "u r ten Raadh u i z e. N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. Leiden, 4 Juli 1922. HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Leï- <den brengen ter algemeene kennis, dat aan de Wed. P. van RhijnSchippers en rechtverkrijgenden vergunning is verleend .tot opriohting van een korenmalerij in het perceel 2de Binnenvestgracht No. 14, kad. sectie A No. 22, 1168, 1169 en 1170. N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris. Leiden, 4 Juli 1922. De stemming. Nu morgen de stemming voor do verkiezing ider loden van de Tweede Kamer zal plaats hebben, willen wij, hoewel misschien onnoodig, pog even op eon paar d'ingon wijzen: Allereerst vergote men vooral niet de blauwe enveloppe mee te brengen, waarin gestoken is 'de lijst der candidaten. Zonder die blauwe en veloppe zal men zijn stem niet kunnen uit brengen. De thuis gekregen lijst van candidaten dient alleen om den kiezer in staat te stellen, Tan te voTen kennis te nemen van de candida ten, waaruit men een keuzo moet doen. Op deze lijst wordt niet gestemd; men ontvangt in het stemlokaal een nieuwen brief, dezelfde candi daten bevattend, doch waarop voor eiken naam ten zwart hokjo mot witte opening in het mid den staat Met het roods potlood, dat in het stemhokje geroed ligt, vuile men voorts het iwitte hokje voor den naam van den candidaat zijner keuze in; slechts één hokje moet rood gemaakt worden. Men denke er vooral aan tenslotte, dat zwart inaken, zooals vroeger, het stembiljet ongeldig ïnaakt. Gebruik dus het roode potlood der slem- bokjes. Wat den uitslag betreft, wij wemschen al onzen lezers vervulling van hun verwachtingen! I ChristcÜjk-rlistorische Unie. 't Was gisteravond geen weer voor een openlucht-meeting. D'aarom had de tweede groote vergadering der afdeeling Leiden yan de Chr.-Historische Unie, in verband met de zeer aanstaande Tweede-Kamer- yerkiczingen niet op ,,Den Burcht", maar in „De Graanbeurs" plaats, welke zaal geheel bezet was. Wegens verhindering van den voorzit ter, den heer J. B. Meynen, werd de ver gadering geleid door den heer Jac. Wil brink, die in een kort openingswoord zijn dankbaarheid uitsprak voor de talrijke op komst en voor de bereidwilligheid der beide aangekondigde sprekers om hier dezen avond op te treden. Hij stond even stil bij den smaad, dien de Unie van vele zijden te verduren heeftmaar hoopte, dat nu blijken zou, dat zij ook nog wel wat goeds in zich heeft. Ka voorlezing uit Psalm 19 en gebed en eenige wenken aan de kie zers, gaf hij het woord aan den eersten spreker, ds. I. Voorsteegh, van Katwijk- aan-Zee. Deze verzekerde in den aanvang, dat de onkunde omtrent het vervullen van den kiczersplicht veel grooter is dan men over 't algemeen denken zou, en daarom onder streepte hij de wenken van don leider der vergadering en prees hij aan ds gelegen heid zich, zoo noodig, te doen inlichten waar hot geldt de wijze van stemmen. Daarna bracht hij naar voren "de grond beginselen der Unie, welke het pleit voert voor nationale politiële en voor de heer schappij van het Woord onzes Gods in ons land en over ons volkruimde weg de be zwaren, welk© de vrouw nog mocht heb ben om tot. de stembus t-e komen stelde vast, dat ook do vrouw moet stemmen 'dat mannen en vrouwen moeten opgaan ter stembus tot heil des volks als Christelijk- Historischen. Die gang ter stembus moet er daarom 'een zijn van hoogen, heiligen ernst, een biddende, doordrongen als men zijn moet van de onmisbaarheid van den alïerhoog- teten God, opdat er kome een meerderheid, dio vraagt naar den Heer. Het gaat er 'om welke levensbeschouwing de leiding zal hebben in ons land: do materialistische fcJ de Christelijke. De Chr.-Hist. Unie vindt- haar vastheid bij den Bijbel. En vastheid is onmisbaar in een tijd als de onze; in een tijd van omverwerping, van niet meer rekenen met God, opdat ons volk bewaard blijve voor de gruwelijke ellende, welke in zoo menig land van Europa heerscht en ook ons land bedreigt. Voor de practijk jgeven de Chr.-Hist beginselen een kostelijke leiding en een heerlijk licht. Ook de Unie is, niet minder dan bijv. de Vrijheidsbond, in de practijk voor be zuiniging en in dit verband verwees spre ker naar den huidigen Chr.-Hist. minis ter van financiën jhr. De Geer, van wien hij oprecht hoopt, dat hij aan het hoofd van het Departement van Financiën zal blijven staan. De Unie stelt zich te weer tegen de vrij denkers, die^ok vertegenwoordiging zoe ken in het Parlement, om zóó ons vólk te bereikenmaar tegen wier geesten uit den afgrond door het stembiljet eert dam moet en kan worden opgeworpen. De Unie blijft, ondanks Troelstra en Heeres, rekening houden met geloof en ongeloof en waarschuwt ook te dezen op zichte met kracht tegen lauwheid en on verschilligheid. De Unie betreurt de wijze van bestrij ding, welke zij ondervindt van broeders, van wie het heet, dat zij met de Chr.-Hist. gescheiden optrekken, om vereenigd slag te leveren, en dit in 't bijzonder naar aan leiding van een verkiezingsartikel aan Anti-Rev. kant, waarin o.a. sprake is van eeji leuze der Chr.-Hist. van „heel het volk en heel de Kerk", een leuze, welke de Unie nooit gehad heeft en nog niet heeft. Spre-' ker zou er niet verder op ingaanmaar wenschte met nadruk vastgelegd te zien, dat de Chr. Hist, de Anti-Rev. niet willen bestrijden. Van de Herv. (Geref.) Staatspartij zei hij o.a., dat haar actie is geboren uit on kunde; dat zij geen vastheid van gang heeft, waar het nu eens heet, dat het gaal om de Kerk en dan weer, dat het er niet om gaat. Haar dwaas drijven is ge vaarlijk. Evenals hij dit reeds eenige malen ge daan had, wekte spreker ten slotte nog eens op mr. Schokking te stemmen, èn eindigde hij met den uitroep, dat het ten slotte tot- heils des volks gaat om God, Oranje en Nederland. De leider der vergadering dankte ds. Vcorsteegh voor diens geestdriftige rede, welke menigmaal krachtig was toege juicht, onderschreef diens stembusraadge- ving en gaf het woord aan den tweeden spreker, den heer J. R. Snoeck Henke mans, van Den Haas. Deze bracht allereerst onder het oog het ernstig tijdsgewricht, waarin deze stemming plaats heeft, en stelde de vraag: Wat heeft ons volk noodig? Om hierop dit antwoord te geven: een wèlbewuste, uitge sproken Chr.-Hist. politiek; een Christe lijke Protestantsche politiek, opdat het Protestantsche stempel blijve rusten op ons volk. In dit verband besprak hij de houding tegenover het processie-verbod. Voorts stond hij stil bij de practische toepassing der Chr.-Historische beginse len, o.a. op het voorname punt van bezui niging, waarin, zooals trouwens de vorige spreker ook reeds had gememoreerd, de Chr.-Hist; in de Kamer niet achterston den bij de Vrijheidsbonders Integendeel! Hetgeen hij staafde met voorbeelden uit de practijk. En verder ten aanzien van de Arbeidswet (samenwerking van kapitaal en arbeiderkenning van het recht der overheid tot het stellen van regelen op het gebied van arbeid en bedrijfsleven, ter verkrijging of verzekering van zulk© ver houdingen als gevorderd worden door de erkenning van den mensch als beelddrager Gods en door den eisch, dat zijn verant woordelijkheidsgevoel niet wordt verzwakt en de vrije ontwikkeling zijner persoonlijk heid mogelijk blijft), en de ontwapening (instandhouding van leggr en vloot ter handhaving onzer zelfstandigheid en naar de financieele draagkracht). Door den eer sten spreker waren trouwens de Chr.- Hist. afgevaardigden reeds gehuldigd voor wat zij in de Kamer hadden gedaan. De heer Snoeck Henkemans eindigde met hetzelfde stemadvies als de eerste spreker. Yan de gelegenheid om met de sprekers van gedachten te wisselen maakte nie mand gebruik. Ds. Voorsteegh eindigde met dankgebed. Communistische actie. Bij do communisten schynt de logica nog al eens zoek te zijn; of, juister gezegd, zij is daar altijd zoek. Vandaar ook dat iemand die logisch redeneert als een vijand van de. C. P. wordt beschouwd. Nu is dat zoekraken van een dergelijk zwaar artikel natuurlijk bij den wilden klopjacht achter hot kapitalisme wel eenigszins te begrijpen de Wijnkoopers beschouwen het toch slechts als ballast maar ondanks dat heb ben wij on3 een weinig verwonderd, toen bjj den aanvang van de gisteravond in de Stads- zaal gehouden openoare vergadering der ccmmunisteu, do voorzitter, dr. J. A. N. Knuttel, in heftige bewoordingen ons Blad aanviel, naar aanleiding van het verslag over de vorige vergadering in het Velksgebouw. .Waarop de heer Knuttel deze aanval baseer de is ons niet duidelijk omdat hij zelf op die vergadering niet tegenwoordig is ge weest, behalve in den aanvang, en du3 niet gehoord heeft, wat de spreker toen ver kon digde. Feit is toch en de heer Knuttel khn dat niet ontkennen dat er slechts 29 personen aanwezig waren, terwijl ook de door ons gebruikte indeeling juist was. Verder moeten wij constateeren dat de ver- gelgking tusschen Frankrgk en Rusland door den heer Schalker is gebezigd, evenals iirj verklaarde, dat de begrafenis van het kapi talisme in Rusland natwij was, en erkende dat ook lig in wezen kapitalistisch dacht. Dat de heer Knuttel het met do rede van Schalker 'niet eens is, i3 zrjn zaak. Maar dat i3 toch niet onze schuld. Wat de vergadering van gisteravond be treft, .moeten wij coo&ateeren dat zich daar een eigenaardig feit heeft voorgedaan. Docr eon der aanwezigen werd namelijk uit „Het .Volk" geciteerd, dat een communistisch spre ker zich heeft laten ontvallen dat de Indiër Tan Malakka, nummer drie van de lyst der C. P., nog maar 26 jaar j^ud is. Waaruit de conclusie volgt, dat deze cacdidatuur on geldig is. Beide spTeker3, zoowel dr. Knuttel al3 Louis de Visser, hebben zich over die opmerking gewefdig nijdig gemaakt, maar en dit mcetein wij even vastleggen niet het bericht kunnen tegenspreken. Alleen zeide dr. Knuttel nog, dat "de ouderdom van Tan Malakka niet bekend is en ook niet gecontroleerd kan worden. Dit wil duS zeg gen, dat als Tan Malakka wordt gekozen, zijn geloofsbrief, enz. onherroepelijk zal wor den afgekeurd, en hij niet tot de Kamer zal werden toegelaten 1 Het is de heeren van de G P. bekend, en toch wordt de actie voortgezel! Conclusie zelf invullen). Over de rede van Louis de Visser kunnen wij kort zijn. Nieuws heeft hij niet verteld; integendeel. En die stem Stel u voor aandachtige lezer, dab gij een dag buitengewoon hard hebt gewerkt. Ge komt met hoofdpyn en doodmoe thuis, weshalve ge Desluit maar dadelijk naar bed te gaan. Een oogenblik ligt gij op uw leger stede en juist gaan uw gedachten de verre reis naar droomenland ondernemen, als gij nog vaag hoort dat de meid in de keuken een emmer onder de kraan zet en de kraan opendraait. Even gaat het nog vrg goed, de slaap doet zich nog gelden, maar voortdu rend heftiger drenst het onophoudelyke, monotone geluid van het sfcreomende water in uw ooren. U woelt, draait, vloekt mis schien, en tenslotte gaat u zich in wanhoop afvragen of die emmer dan nooit vol wordt Den volgenden morgen fyaadt gij in uw zweet en voelt iu zich nog ellendiger als den vrrigen avond. Zoo is het ook na oen; jede van Louis de Visser! Herv. (Geref.) Staatspartij. In Gebouw „Prediker" sprak gister avond vooar de Hervormde (Geref.) Staats partij ds. Gravenmeyer van Amsterdam, wegens verhindering van dien heer T. A. Hagen, den eerstGn Kameircandidaat. Alvorens spreker het woord nam, open de als voorzitter de heer Bloot nadat ge zongen was Psalm 139 vers 14. De voorzat ter meende, dat do tijden zwaar waretn, gezien ook, hoe de A.-R. meegaan met Rome, tot zelfs wat betreft het houden van processies toe. Spr. las nu voor Psalm 12 en ging dan voor in gebed. Ds. Gravenmeyer, alsnu het woord nemend, zeide, dat het publiek groot en deels veroordeelt, dat zooveel dominees doen aan de politiek, wat het beschouwt als een samonknooping van ongerechtig heid. Wat splijt, wat bijeen moest wor den gehouden eto. En toch werpen zioh steeds meer predikanten in don strijd, ge dachtig aan de leus: ails wij ons niet be moeien met de politiek, dan bemoeit do politiek zich met ons. Heb woord Gods geeft overal licht, dus ook in de politiek, die vroeger hun sympathie niet had, zoo weinig zelfs, <Iat vele predikanten niet Bteonden. Vele getuigenissen hebben hun echter de oogen geopendallereerst de Juni-beweging, d. w. z. de processie-kwes tie, waardoor ons land werd bedreigd tot in het hoogste, ons land, het Israël van het Westen, zooals Da Costa zoo terecht reeds zeide en wat spr. nader aantoonde. God's goedheid heeft hier altijd het pro- tantiame gered, waardoor het land groot is geworden. En nu wilde het volk dien God verlaten niet alleen, heb wilde zelfs zwaar zondigen togen Hem. Spr. toomde dan aan, hoe juist het Pro testantisme onder God's leiding op elk ge bied groot was, toen het nog dacht aan vol ledige erkenning van zijn kracht. Twee machten brachten ons thans te ver derven het Roomsohe en het roode, (daar mede bedoelend alle revolutionaire par tijen), die, hoe tegenovergesteld ook, toch in wezen veel gemeen "hebben. Ook al wendden zij zich thans nog van elkaar af, oogensohijnlijk. Spr. schilderde dan, wat hij verstaat onder revolutie-gedachte, reeds ontstaan in het Paradijshet opoischen van alle macht aan de Rede. Waardoor ook de liberale partij is bekoord. En al roept de Vrijheidsbond ook in 't geweer tegen Rome, van dio zijde dreigt eveneens bet gevaar, zijnde de bakermat voor de revo lutionaire partijen. De gemeenschap tusschen Rome en rood is, dat ze beide zijn internationaal, du3 anti-nationaal. Van uit Ilcxme worden de Katholieken geleid, die Rome hebben te kiezen boven hert belang van den staat, wat spr. met eenige encyclieken bewijst. Ook bij de roeden internationalisme: pro letariërs van alle landen, vereenigt u. Ook in dieperen zin is er overeenkomst. Onze vaderen noemden de R.-K. kerk de anti-Christ en veel is juist daarin naar spr. uiteenzette. Zoo is het ock bij de rooden, ook daar een verwerpen van Christus, al beet het in verkiezingsdaden soms anders. De zonde in diepste wezen wijst men daar af, vragend hier een boterham liever, dan een wissel op de eeuwigheid. Rome en het roode gevaar zijn beide anti-Christelijk, het laatste eerlijker nog. Maar Zal men zeggen, dat is allemaal geestelijk. Doch het geestelijke is zoo nauw aan het materieele, de Kerk aan den Staat. Rome en het liberalisme hebben den Bijbel van de school geweerd. Home is de Kerk der wereld, spr. gaf voorbeelden. En willen de rooden iets anders dan de wereld? 't Is prpcies gelijk, zij de een wat meer gecultiveerd, de andere wat ruwer. En 't is door tyrannic, dat beide willen regeeren. De lt.-K. Kerk wil niet weten van vrije wetenschap, vrijheid etc. Kama locuta, causa finita. Zie wat is gesohicd met de Nieuwe Katholieke partij. Bij de rooden is geen vrijheid, gelijkheid en broe derschap, -trots de leuze. De leiders geven ook daar den toon aan. Rusland is de zui vere consequentie der revolutie, waar heelemaal geen vrijheid meer is. Wat blijft er over van ons Protestan tisme, waar deze machten samenspannen? Zijn er dan niet de A.-R. en de Ohr.-Histo- risohen,. word't er gezegd, maar geven deze partijen baat? Immers neen. Zij schermen wel met het woord Gcd dooh in de wet den godsdienst blanco latend en zich onder werpend aan de helft plus één' geven zij prijs, wat behouden moet blijven tot eiken prijsde ware kerk. Bij aanvaarding van de vrije-kerk-idee verliest de kerk haar goddelijke roeping. En alleen Rome vindt baat daarbij. Rome kan echter de revo lutie niet baas, zie, hoe juist in do Katholieke landen de revolutie welig tiert en hoe in Duitsohland Rome de revolutie heeft gesteund tot eigen voordeel. Spr. is er nog zoo zeker jriet van, dat ook hier Rome de verdrijving van ons Vorstenhuis niet zou toe juichen wanneer het hiei niet alles zoo goed voor Rome ging! Ma-g een Gereformeerde daarom mee helpen aan behoud der coalitie? Spr. ant woordt hartstochtelijk neen. Het Pro testantisme mag hier niet bestaan per gratie van Rome. Laten wij ons, aldus epr., daarom vastklampen aan ons onver woestbaar geloof, het eenige, wat uitkomst kan geven, wat de revolutie kan weren, en wat Rome vreest. Opdat het den Staat wel ga en zoo ook de Kerk. Laten wij weer kerkelijk leven. WH men dat, dan stemme men do Horv. (Geref.) Staatspartij.. De goed bezette zaal beloonde spr. met applaus. Een paar vragen werden door spr. be- ast^vcnord, waarna, de vergadering met dankgebed werd gesloten. Vrijheidsbond. Do Vrijheidsbond hield gisteravond een open bare vergadering, waarvoor als sprekers waren aangekondigd mevr. A. E. Braam Houokgoest Sdhroot en de hts or J. Gorritzen, candidaten de zer partij, beiden van Don Haag. De zaal was geheel bezet. Daar de voorzitter der afdeeling, prof. dr. B. D. Eerdmans, elders als spreker optrad, werd het presidium waargonomon door den heer Isi dore Leman, die de vergadering met een kort woord opende. Hij kootte do aanwezigon harte lijk welkom. Voor Leiden was, volgens hora, dezo vergadering zeer goed bezocht. Hierna gaf. spr. het woord aan mevrouw Van Braam Houckgeost, die aanving met-de opmer king, dat haar naam te Leiden niet onbekend is. Spreekster heeft op haar propagandatocht herhaaldelijk opgemerkt, dat vele vrouwen nog zeer onverschillig tegenover het kiesrecht slaan, wat door baar zeer wordt betreurd. Spr. zou eens nagaan hue het met verschik lende partijen inzake hot vrouwenkiesrecht staat. En dan begint zij met de A.-R. partij. Een man als de heer Rutgers getuigde er nog tegen in de Kamerzitting van 7 Sept. jJ. En ook de Chr.-Hist. partij is evenmin ooit geest driftig voor het vrouwenkiesrecht gestemd ge- woest, wat spr. met uitspraken nog laatstelijk van den beer Snoeck Henkemans staafde. Ook bij do Soc.-Dom. is de liefde voor het Vrouwen kiesrecht nog niet zoo groot, wat spr. met ci taten trachtte aan te tooncn. Alleen de vrij zinnige partijen gunnen den vrouwen dit recht.. Alle partijen, lichten thans haar kiezers voor, maar do meeste doen het zeer onvolledig, zij zeggen niet wat er moet gobeuren in de eerst komende staatkundige periode. Dat moet men maar vernomen na de verkiezingen. De Vrijheidsbonders weten het wel en zoggen het ook. Zij willen werken, in het belang van heel het volk, arbeiden en bezuinigen. Hot pro gram der parlij spreekt dit duideijk en onom wonden uit. Spr. wclct daarom de vrijzinnige vrouwen op om op de candidaten van haar partij te stommen. In Nederland zijn 50 000 nonnen; dezo bren gen alleen reeds twee Roomsche candidaten in de Kamer. De Roomsche vrouwen stommen allo en stemmen Roomsch. Laten de vrijzinnigen vrijzinnige candidaten kiezen, doch laten zij dan niet stemmen op een der kleine partijen, dio toch geen invloed in het parlement kunnen uit- oofonen. Zij moeten de groote vrijzinnige parlij steunen, (hit is de Vrijheidsbond, waarin reeds verscheidene kleine partijen zijn opgelost. Na nog oems het gevoelen van de Vrijheids bond inzako moodcrschapzorg te hebben mee gedeeld, waarin deze lijnrecht etaat tegen de S. D. A. P., wekte zij op om as. Woensdag den heer Dressolbuis te stommen. De spreekster werd aan het slot toegejuicht. Hiorna verkreeg de hoer Gorrotzen het.woord die in hoofdzaak de verhouding tusschen Ne derland en Indie behandelde. Voor do bepaling der verhouding, welke in de naaste toekomst tusschen moederland en In- dië zal bestaan, moet de vraag gesteld worden, of en in hoover do inlander voor autonomie rijp is en in hoever het voor het moederland goed is deze autonomie te -verleencn. Er is een tijd geweest spr. erkende dit dat men in de koloniale politiek alleen dacht aan het belang van het moederland, dikwijls ten koste van do koloniën zelf. Die tijd is ge lukkig lang voorbij. Beider belang wordt en moet in het oog -gehouden worden. Het zijn woderzijdscho belangen, welke de koloniale po litiek moeten bebeerschcn. Beide gebiedön moederland on koloniën zijn door een sa- BINNENLAND. Motie algemeen congres yan" böuwasso* ciaties. Ontslag aan ambtenaren. Acht boerderijen te Grollo verbrand. BUITENLAND. - - - Misschien de onafhankelijke soclalistexf in het Duitsche regeerings-bloc. Weer een moordaanslag in Duitschland. Nu op Maximilian Harden. Deze is zwaar gewond. Eén dader gearresteerd. De strijd op Ierland duurt nog voort. monwerking van langer dan drio eeuwen zÓ5 innig verbanden geworden, dat zij elkander niet kunnen missen. Wanneer de band tusschen Ne derland en zijn koloniën word doorgesneden* zou dit boide gebieden zeer zwaar treffen. Spr. ging eerst na welk belang Nederland bi] Indië heeft en behandelde dan in de eerste plaats het ooonomischo belang. En daarbij kwam spr. tot do slotsom, dat er voor 1400 millioen' Noderlandsch kapitaal in Indische onderneming gen is belegd. Met hetgeen er van Nederlandsoh kapitaal ia belegd in Indische staatslecningen, sdhat spr. het kapitaal uit Nederland, dat in Inddö proi duefcief wordt gemaakt, op 1800 millioen, dat 14 1/4 van het totaal bedrag aan Noderlandsch ka pitaal. Dit is dan nog maar alleon het econo* misch belang, dat Nederland bij Indië heeft. Maar er is meer. Hoeveel jongo mannen hebben een goed en vruchtbaar arbeidsveld in NecL-Indië gevonden? Ook dat is zeer in hot belang van Nederland zelf. Bovendien is hot' prestige van Nederland tegenover het buiten-* land door het bezit van Insulin.de zeer veel groo ter dan hot zou zijn indien wij geen koloniën bezaten. Wij zouden niot uitgonoodigd zijn op de conferentie to Genua wanneer wij Indië niet bezaten. Spr. kwam nu tot het belang, dat Indië eal bij heeft, dat het door Nederland wordt gere geerd en bestuurd. Spr. erkent, dat er bij het bestuur van ons land over Indië fouten zijn ge maakt; maar waar worden bij menschenwerK geen fouten gemaakt en gemakkelijk is zulk eed bestuurstaak niet. Om dit aan te toonen, ging spr. de gosohie* denis van dit gTOote eilandenrijk na. Wij hein ben niet over één Indische bevolking te ro«i geeren. Er zijn oen aantal inheemscbo rassen* dio los van elkander leven en dikwijls zeer vijandig tegenover elkaar staan. Wat van do bevolkinggroepen zou geworden zijn, wanneer Nedorlanid niet de voogdij over Indië op rich' bad genomen en dat de orde en rust er in hoofd zaak bewaard gobleven zijn door de leiding vam het Nederlandsoh bewind, toonde spr. aan mot oen citaat van een hoog Indisch ambtenaar, deui heer Lulofs. Spr. deed aan de band daarvan nogmaals uit* komen, dat de Westcrsehe werkkracht en het Wostorscho kapitaal zegenrijk voor Indië heb ben gewerkt. In 1870 bedroegen do gewone in* komsten in Indië 123 millioen en 1920 was dl( cijfer gestegen tot ruim 275 millioen, een toe* name dus van 123 pCt. Zonder medewerking van het WcsterscHe ka* pilaal en de Wostersche werkkracht zeu de rijke bodem van Indië nog groolondeols ocaont* gonnen zijn en de welvaart der bevolking zotf ontzettend veel geringer zijn geweest. In de laatste vijftien jaar is de geldcirculatie alleen wat do kleine bodragen betreft, tot 240 millioen gestegen. Nu is het de vraag: Kan do inbeemsche bé* volking in de naaste toekomst zelf de taak aan* vaarden, welke voorheen en thans door de Ne* dcrlandsoho Regoering wordt uitgeoefend?. Spr, ontkent dit ten stelligste. Dat er zod velen zijn in Indië, die meenen, dat dit wel kan, schrijft spr. mode toe aan de Sarikat-Islam* boweging, dio niet aan haar doel heeft beant* woord. In plaats van de inlandsche bevolking zedelijk en maatsohappolijk te helpen en op te voeden, zooals aanvankelijk het doel was, heeft deze beweging zich op de staatkunde en de politiek geworpen en beroeringen verwekt. Ge* lukkig volgens hom is de Sarakat-Islam* beweging aan het verloopen. Bij de hervormingen in Nedcrlandsoh-IndiQ moet er steeds op gerekend worden, dat Wcs-; tersch kapitaal en intellect daarbij niet kan ge* mist worden. De consequenties, waartoe spr.'s betoog leidt is: lo. dat bij elko hervorming gezorgd moet worden, dat de Nedcrlandscbe invloed worde verzekerd in die mate, dat zijn groote econo* miseho belangen niet worden gesohaad; 2o. dat bij do toepassing dezer hervorming Nederland de leiding blijft geven en het economisch blijft leidon. Wat er in de verre toekomst met Indië zal kunnen gebeuren en of ooit de inlandsóho bevolking zal kunnen worden opgevoerd tot een peil van ontwikkeling en beschaving, dat het een zelfstandig bestuur kan hebben, is een vraag* welke wij thans nog niet kunnen beantwoorden, maar zeker is bot, dat autonomie van Indië inf de naaste toekomst een droombeeld ia, niet voor! verwezenlijking vatbaar. Wanneer men dien wog opging, zou dit zich wreken op koloniën erf moederland boide. SpT.'a betoog werd ten slotte met teokenerf van instemming beloond. Van de gelegenheid tot gëdach ten wisseling werd geen gebruik gemaakt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1922 | | pagina 1