LEIDSCH
DAGBLAD.
Dinsdag 4 Juli 1922.
EERSTE BLAD.
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
80 Cts. per regel, 's Zaterdags 40 Cts. per regel.
Bij regclabonnement belangrijk lagere prijs.
Kleine advertentiên, uitsluitend bij vooruitb&-
feling. Woensdag 50 Cts,, Zaterdag 7o Cts., bij
fen maximum aantal "woorden van 30.
Incasso volgens postreebt. Voor eventucele op-
teending van brieven 10 Cts. porto te betalen.
Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noorrfeindsplein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055.
PRIJS DEZER COURANTl
Voor Leiden p. 3 mnd. 2.35, p, week —W [jf Q.Ï9
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn,
per weck -_.au
Franco per post jf 2.35 :H portokosten.
Nummer 19119.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen
GEMEENTELIJKE VISCHVEREOOP.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat Woensdag
aan den gemeentelijken vischwinkel, Visch-
markt, verkrijgbaar is SCHELYISCH
f 0.14f 0.24, SCHOL a f 0.16 en TARBOT
k f 0.43 per pond.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden, 4 Juli 1922.
VERKIEZING TWEEDE KAMER.
De Voorzitter van bet Hoofdstembureau
ter verkiezing van de leden van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, maakt bekend
!dafc de zitting van dat bureau, als
bedoeld in art. 92 der Kieswet, zal plaats
hebben op Vrijdag 7 Juli a.s., des
voormiddags t-e 10 "u r ten
Raadh u i z e.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden, 4 Juli 1922.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leï-
<den brengen ter algemeene kennis, dat aan
de Wed. P. van RhijnSchippers en
rechtverkrijgenden vergunning is verleend
.tot opriohting van een korenmalerij in het
perceel 2de Binnenvestgracht No. 14,
kad. sectie A No. 22, 1168, 1169 en 1170.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 4 Juli 1922.
De stemming.
Nu morgen de stemming voor do verkiezing
ider loden van de Tweede Kamer zal plaats
hebben, willen wij, hoewel misschien onnoodig,
pog even op eon paar d'ingon wijzen:
Allereerst vergote men vooral niet de blauwe
enveloppe mee te brengen, waarin gestoken is
'de lijst der candidaten. Zonder die blauwe en
veloppe zal men zijn stem niet kunnen uit
brengen. De thuis gekregen lijst van candidaten
dient alleen om den kiezer in staat te stellen,
Tan te voTen kennis te nemen van de candida
ten, waaruit men een keuzo moet doen. Op deze
lijst wordt niet gestemd; men ontvangt in het
stemlokaal een nieuwen brief, dezelfde candi
daten bevattend, doch waarop voor eiken naam
ten zwart hokjo mot witte opening in het mid
den staat Met het roods potlood, dat in het
stemhokje geroed ligt, vuile men voorts het
iwitte hokje voor den naam van den candidaat
zijner keuze in; slechts één hokje moet rood
gemaakt worden.
Men denke er vooral aan tenslotte, dat zwart
inaken, zooals vroeger, het stembiljet ongeldig
ïnaakt. Gebruik dus het roode potlood der slem-
bokjes.
Wat den uitslag betreft, wij wemschen al
onzen lezers vervulling van hun verwachtingen!
I
ChristcÜjk-rlistorische Unie.
't Was gisteravond geen weer voor een
openlucht-meeting. D'aarom had de tweede
groote vergadering der afdeeling Leiden
yan de Chr.-Historische Unie, in verband
met de zeer aanstaande Tweede-Kamer-
yerkiczingen niet op ,,Den Burcht", maar
in „De Graanbeurs" plaats, welke zaal
geheel bezet was.
Wegens verhindering van den voorzit
ter, den heer J. B. Meynen, werd de ver
gadering geleid door den heer Jac. Wil
brink, die in een kort openingswoord zijn
dankbaarheid uitsprak voor de talrijke op
komst en voor de bereidwilligheid der beide
aangekondigde sprekers om hier dezen
avond op te treden. Hij stond even stil
bij den smaad, dien de Unie van vele zijden
te verduren heeftmaar hoopte, dat nu
blijken zou, dat zij ook nog wel wat goeds
in zich heeft. Ka voorlezing uit Psalm 19
en gebed en eenige wenken aan de kie
zers, gaf hij het woord aan den eersten
spreker, ds. I. Voorsteegh, van Katwijk-
aan-Zee.
Deze verzekerde in den aanvang, dat de
onkunde omtrent het vervullen van den
kiczersplicht veel grooter is dan men over
't algemeen denken zou, en daarom onder
streepte hij de wenken van don leider der
vergadering en prees hij aan ds gelegen
heid zich, zoo noodig, te doen inlichten
waar hot geldt de wijze van stemmen.
Daarna bracht hij naar voren "de grond
beginselen der Unie, welke het pleit voert
voor nationale politiële en voor de heer
schappij van het Woord onzes Gods in ons
land en over ons volkruimde weg de be
zwaren, welk© de vrouw nog mocht heb
ben om tot. de stembus t-e komen stelde
vast, dat ook do vrouw moet stemmen
'dat mannen en vrouwen moeten opgaan ter
stembus tot heil des volks als Christelijk-
Historischen.
Die gang ter stembus moet er daarom
'een zijn van hoogen, heiligen ernst, een
biddende, doordrongen als men zijn moet
van de onmisbaarheid van den alïerhoog-
teten God, opdat er kome een meerderheid,
dio vraagt naar den Heer. Het gaat er
'om welke levensbeschouwing de leiding
zal hebben in ons land: do materialistische
fcJ de Christelijke. De Chr.-Hist. Unie
vindt- haar vastheid bij den Bijbel. En
vastheid is onmisbaar in een tijd als de
onze; in een tijd van omverwerping, van
niet meer rekenen met God, opdat ons
volk bewaard blijve voor de gruwelijke
ellende, welke in zoo menig land van
Europa heerscht en ook ons land bedreigt.
Voor de practijk jgeven de Chr.-Hist
beginselen een kostelijke leiding en een
heerlijk licht.
Ook de Unie is, niet minder dan bijv.
de Vrijheidsbond, in de practijk voor be
zuiniging en in dit verband verwees spre
ker naar den huidigen Chr.-Hist. minis
ter van financiën jhr. De Geer, van wien
hij oprecht hoopt, dat hij aan het hoofd
van het Departement van Financiën zal
blijven staan.
De Unie stelt zich te weer tegen de vrij
denkers, die^ok vertegenwoordiging zoe
ken in het Parlement, om zóó ons vólk te
bereikenmaar tegen wier geesten uit den
afgrond door het stembiljet eert dam
moet en kan worden opgeworpen.
De Unie blijft, ondanks Troelstra en
Heeres, rekening houden met geloof en
ongeloof en waarschuwt ook te dezen op
zichte met kracht tegen lauwheid en on
verschilligheid.
De Unie betreurt de wijze van bestrij
ding, welke zij ondervindt van broeders,
van wie het heet, dat zij met de Chr.-Hist.
gescheiden optrekken, om vereenigd slag
te leveren, en dit in 't bijzonder naar aan
leiding van een verkiezingsartikel aan
Anti-Rev. kant, waarin o.a. sprake is van
eeji leuze der Chr.-Hist. van „heel het volk
en heel de Kerk", een leuze, welke de Unie
nooit gehad heeft en nog niet heeft. Spre-'
ker zou er niet verder op ingaanmaar
wenschte met nadruk vastgelegd te zien,
dat de Chr. Hist, de Anti-Rev. niet willen
bestrijden.
Van de Herv. (Geref.) Staatspartij zei
hij o.a., dat haar actie is geboren uit on
kunde; dat zij geen vastheid van gang
heeft, waar het nu eens heet, dat het
gaal om de Kerk en dan weer, dat het er
niet om gaat. Haar dwaas drijven is ge
vaarlijk.
Evenals hij dit reeds eenige malen ge
daan had, wekte spreker ten slotte nog
eens op mr. Schokking te stemmen, èn
eindigde hij met den uitroep, dat het ten
slotte tot- heils des volks gaat om God,
Oranje en Nederland.
De leider der vergadering dankte ds.
Vcorsteegh voor diens geestdriftige rede,
welke menigmaal krachtig was toege
juicht, onderschreef diens stembusraadge-
ving en gaf het woord aan den tweeden
spreker, den heer J. R. Snoeck Henke
mans, van Den Haas.
Deze bracht allereerst onder het oog
het ernstig tijdsgewricht, waarin deze
stemming plaats heeft, en stelde de vraag:
Wat heeft ons volk noodig? Om hierop dit
antwoord te geven: een wèlbewuste, uitge
sproken Chr.-Hist. politiek; een Christe
lijke Protestantsche politiek, opdat het
Protestantsche stempel blijve rusten op
ons volk. In dit verband besprak hij de
houding tegenover het processie-verbod.
Voorts stond hij stil bij de practische
toepassing der Chr.-Historische beginse
len, o.a. op het voorname punt van bezui
niging, waarin, zooals trouwens de vorige
spreker ook reeds had gememoreerd, de
Chr.-Hist; in de Kamer niet achterston
den bij de Vrijheidsbonders Integendeel!
Hetgeen hij staafde met voorbeelden uit
de practijk. En verder ten aanzien van de
Arbeidswet (samenwerking van kapitaal
en arbeiderkenning van het recht der
overheid tot het stellen van regelen op het
gebied van arbeid en bedrijfsleven, ter
verkrijging of verzekering van zulk© ver
houdingen als gevorderd worden door de
erkenning van den mensch als beelddrager
Gods en door den eisch, dat zijn verant
woordelijkheidsgevoel niet wordt verzwakt
en de vrije ontwikkeling zijner persoonlijk
heid mogelijk blijft), en de ontwapening
(instandhouding van leggr en vloot ter
handhaving onzer zelfstandigheid en naar
de financieele draagkracht). Door den eer
sten spreker waren trouwens de Chr.-
Hist. afgevaardigden reeds gehuldigd voor
wat zij in de Kamer hadden gedaan.
De heer Snoeck Henkemans eindigde
met hetzelfde stemadvies als de eerste
spreker.
Yan de gelegenheid om met de sprekers
van gedachten te wisselen maakte nie
mand gebruik.
Ds. Voorsteegh eindigde met dankgebed.
Communistische actie.
Bij do communisten schynt de logica nog
al eens zoek te zijn; of, juister gezegd,
zij is daar altijd zoek. Vandaar ook dat
iemand die logisch redeneert als een vijand
van de. C. P. wordt beschouwd. Nu is dat
zoekraken van een dergelijk zwaar artikel
natuurlijk bij den wilden klopjacht achter
hot kapitalisme wel eenigszins te begrijpen
de Wijnkoopers beschouwen het toch
slechts als ballast maar ondanks dat heb
ben wij on3 een weinig verwonderd, toen bjj
den aanvang van de gisteravond in de Stads-
zaal gehouden openoare vergadering der
ccmmunisteu, do voorzitter, dr. J. A. N.
Knuttel, in heftige bewoordingen ons Blad
aanviel, naar aanleiding van het verslag over
de vorige vergadering in het Velksgebouw.
.Waarop de heer Knuttel deze aanval baseer
de is ons niet duidelijk omdat hij zelf op
die vergadering niet tegenwoordig is ge
weest, behalve in den aanvang, en du3 niet
gehoord heeft, wat de spreker toen ver kon
digde.
Feit is toch en de heer Knuttel khn
dat niet ontkennen dat er slechts 29
personen aanwezig waren, terwijl ook de
door ons gebruikte indeeling juist was.
Verder moeten wij constateeren dat de ver-
gelgking tusschen Frankrgk en Rusland door
den heer Schalker is gebezigd, evenals iirj
verklaarde, dat de begrafenis van het kapi
talisme in Rusland natwij was, en erkende
dat ook lig in wezen kapitalistisch dacht.
Dat de heer Knuttel het met do rede van
Schalker 'niet eens is, i3 zrjn zaak. Maar
dat i3 toch niet onze schuld.
Wat de vergadering van gisteravond be
treft, .moeten wij coo&ateeren dat zich daar
een eigenaardig feit heeft voorgedaan. Docr
eon der aanwezigen werd namelijk uit „Het
.Volk" geciteerd, dat een communistisch spre
ker zich heeft laten ontvallen dat de Indiër
Tan Malakka, nummer drie van de lyst der
C. P., nog maar 26 jaar j^ud is. Waaruit de
conclusie volgt, dat deze cacdidatuur on
geldig is. Beide spTeker3, zoowel dr. Knuttel
al3 Louis de Visser, hebben zich over die
opmerking gewefdig nijdig gemaakt, maar
en dit mcetein wij even vastleggen niet
het bericht kunnen tegenspreken. Alleen
zeide dr. Knuttel nog, dat "de ouderdom
van Tan Malakka niet bekend is en ook niet
gecontroleerd kan worden. Dit wil duS zeg
gen, dat als Tan Malakka wordt gekozen,
zijn geloofsbrief, enz. onherroepelijk zal wor
den afgekeurd, en hij niet tot de Kamer zal
werden toegelaten 1
Het is de heeren van de G P. bekend, en
toch wordt de actie voortgezel! Conclusie
zelf invullen).
Over de rede van Louis de Visser kunnen
wij kort zijn. Nieuws heeft hij niet verteld;
integendeel. En die stem
Stel u voor aandachtige lezer, dab gij
een dag buitengewoon hard hebt gewerkt.
Ge komt met hoofdpyn en doodmoe thuis,
weshalve ge Desluit maar dadelijk naar bed
te gaan. Een oogenblik ligt gij op uw leger
stede en juist gaan uw gedachten de verre
reis naar droomenland ondernemen, als gij
nog vaag hoort dat de meid in de keuken
een emmer onder de kraan zet en de kraan
opendraait. Even gaat het nog vrg goed, de
slaap doet zich nog gelden, maar voortdu
rend heftiger drenst het onophoudelyke,
monotone geluid van het sfcreomende water
in uw ooren. U woelt, draait, vloekt mis
schien, en tenslotte gaat u zich in wanhoop
afvragen of die emmer dan nooit vol wordt
Den volgenden morgen fyaadt gij in uw zweet
en voelt iu zich nog ellendiger als den
vrrigen avond.
Zoo is het ook na oen; jede van Louis
de Visser!
Herv. (Geref.) Staatspartij.
In Gebouw „Prediker" sprak gister
avond vooar de Hervormde (Geref.) Staats
partij ds. Gravenmeyer van Amsterdam,
wegens verhindering van dien heer T. A.
Hagen, den eerstGn Kameircandidaat.
Alvorens spreker het woord nam, open
de als voorzitter de heer Bloot nadat ge
zongen was Psalm 139 vers 14. De voorzat
ter meende, dat do tijden zwaar waretn,
gezien ook, hoe de A.-R. meegaan met
Rome, tot zelfs wat betreft het houden van
processies toe. Spr. las nu voor Psalm 12
en ging dan voor in gebed.
Ds. Gravenmeyer, alsnu het woord
nemend, zeide, dat het publiek groot en
deels veroordeelt, dat zooveel dominees
doen aan de politiek, wat het beschouwt
als een samonknooping van ongerechtig
heid. Wat splijt, wat bijeen moest wor
den gehouden eto. En toch werpen zioh
steeds meer predikanten in don strijd, ge
dachtig aan de leus: ails wij ons niet be
moeien met de politiek, dan bemoeit do
politiek zich met ons. Heb woord Gods
geeft overal licht, dus ook in de politiek,
die vroeger hun sympathie niet had, zoo
weinig zelfs, <Iat vele predikanten niet
Bteonden. Vele getuigenissen hebben hun
echter de oogen geopendallereerst de
Juni-beweging, d. w. z. de processie-kwes
tie, waardoor ons land werd bedreigd tot
in het hoogste, ons land, het Israël van
het Westen, zooals Da Costa zoo terecht
reeds zeide en wat spr. nader aantoonde.
God's goedheid heeft hier altijd het pro-
tantiame gered, waardoor het land groot
is geworden. En nu wilde het volk dien
God verlaten niet alleen, heb wilde zelfs
zwaar zondigen togen Hem.
Spr. toomde dan aan, hoe juist het Pro
testantisme onder God's leiding op elk ge
bied groot was, toen het nog dacht aan vol
ledige erkenning van zijn kracht.
Twee machten brachten ons thans te ver
derven het Roomsohe en het roode, (daar
mede bedoelend alle revolutionaire par
tijen), die, hoe tegenovergesteld ook, toch
in wezen veel gemeen "hebben. Ook al
wendden zij zich thans nog van elkaar af,
oogensohijnlijk.
Spr. schilderde dan, wat hij verstaat
onder revolutie-gedachte, reeds ontstaan
in het Paradijshet opoischen van alle
macht aan de Rede. Waardoor ook de
liberale partij is bekoord. En al roept de
Vrijheidsbond ook in 't geweer tegen
Rome, van dio zijde dreigt eveneens bet
gevaar, zijnde de bakermat voor de revo
lutionaire partijen.
De gemeenschap tusschen Rome en rood
is, dat ze beide zijn internationaal, du3
anti-nationaal. Van uit Ilcxme worden de
Katholieken geleid, die Rome hebben te
kiezen boven hert belang van den staat,
wat spr. met eenige encyclieken bewijst.
Ook bij de roeden internationalisme: pro
letariërs van alle landen, vereenigt u.
Ook in dieperen zin is er overeenkomst.
Onze vaderen noemden de R.-K. kerk de
anti-Christ en veel is juist daarin naar
spr. uiteenzette.
Zoo is het ock bij de rooden, ook
daar een verwerpen van Christus, al beet
het in verkiezingsdaden soms anders. De
zonde in diepste wezen wijst men daar af,
vragend hier een boterham liever, dan
een wissel op de eeuwigheid. Rome en het
roode gevaar zijn beide anti-Christelijk,
het laatste eerlijker nog.
Maar Zal men zeggen, dat is allemaal
geestelijk. Doch het geestelijke is zoo nauw
aan het materieele, de Kerk aan den
Staat. Rome en het liberalisme hebben den
Bijbel van de school geweerd. Home is de
Kerk der wereld, spr. gaf voorbeelden.
En willen de rooden iets anders dan de
wereld? 't Is prpcies gelijk, zij de een wat
meer gecultiveerd, de andere wat ruwer.
En 't is door tyrannic, dat beide willen
regeeren. De lt.-K. Kerk wil niet weten
van vrije wetenschap, vrijheid etc. Kama
locuta, causa finita. Zie wat is gesohicd
met de Nieuwe Katholieke partij. Bij de
rooden is geen vrijheid, gelijkheid en broe
derschap, -trots de leuze. De leiders geven
ook daar den toon aan. Rusland is de zui
vere consequentie der revolutie, waar
heelemaal geen vrijheid meer is.
Wat blijft er over van ons Protestan
tisme, waar deze machten samenspannen?
Zijn er dan niet de A.-R. en de Ohr.-Histo-
risohen,. word't er gezegd, maar geven deze
partijen baat? Immers neen. Zij schermen
wel met het woord Gcd dooh in de wet den
godsdienst blanco latend en zich onder
werpend aan de helft plus één' geven zij
prijs, wat behouden moet blijven tot eiken
prijsde ware kerk. Bij aanvaarding van
de vrije-kerk-idee verliest de kerk haar
goddelijke roeping. En alleen Rome vindt
baat daarbij. Rome kan echter de revo
lutie niet baas, zie, hoe juist in do
Katholieke landen de revolutie welig tiert
en hoe in Duitsohland Rome de revolutie
heeft gesteund tot eigen voordeel. Spr. is
er nog zoo zeker jriet van, dat ook hier
Rome de verdrijving van ons Vorstenhuis
niet zou toe juichen wanneer het hiei
niet alles zoo goed voor Rome ging!
Ma-g een Gereformeerde daarom mee
helpen aan behoud der coalitie? Spr. ant
woordt hartstochtelijk neen. Het Pro
testantisme mag hier niet bestaan per
gratie van Rome. Laten wij ons, aldus
epr., daarom vastklampen aan ons onver
woestbaar geloof, het eenige, wat uitkomst
kan geven, wat de revolutie kan weren,
en wat Rome vreest. Opdat het den Staat
wel ga en zoo ook de Kerk. Laten wij weer
kerkelijk leven. WH men dat, dan stemme
men do Horv. (Geref.) Staatspartij..
De goed bezette zaal beloonde spr. met
applaus.
Een paar vragen werden door spr. be-
ast^vcnord, waarna, de vergadering met
dankgebed werd gesloten.
Vrijheidsbond.
Do Vrijheidsbond hield gisteravond een open
bare vergadering, waarvoor als sprekers waren
aangekondigd mevr. A. E. Braam Houokgoest
Sdhroot en de hts or J. Gorritzen, candidaten de
zer partij, beiden van Don Haag.
De zaal was geheel bezet.
Daar de voorzitter der afdeeling, prof. dr.
B. D. Eerdmans, elders als spreker optrad, werd
het presidium waargonomon door den heer Isi
dore Leman, die de vergadering met een kort
woord opende. Hij kootte do aanwezigon harte
lijk welkom. Voor Leiden was, volgens hora, dezo
vergadering zeer goed bezocht.
Hierna gaf. spr. het woord aan mevrouw Van
Braam Houckgeost, die aanving met-de opmer
king, dat haar naam te Leiden niet onbekend is.
Spreekster heeft op haar propagandatocht
herhaaldelijk opgemerkt, dat vele vrouwen nog
zeer onverschillig tegenover het kiesrecht slaan,
wat door baar zeer wordt betreurd.
Spr. zou eens nagaan hue het met verschik
lende partijen inzake hot vrouwenkiesrecht
staat. En dan begint zij met de A.-R. partij.
Een man als de heer Rutgers getuigde er nog
tegen in de Kamerzitting van 7 Sept. jJ. En
ook de Chr.-Hist. partij is evenmin ooit geest
driftig voor het vrouwenkiesrecht gestemd ge-
woest, wat spr. met uitspraken nog laatstelijk
van den beer Snoeck Henkemans staafde. Ook
bij do Soc.-Dom. is de liefde voor het Vrouwen
kiesrecht nog niet zoo groot, wat spr. met ci
taten trachtte aan te tooncn. Alleen de vrij
zinnige partijen gunnen den vrouwen dit recht..
Alle partijen, lichten thans haar kiezers voor,
maar do meeste doen het zeer onvolledig, zij
zeggen niet wat er moet gobeuren in de eerst
komende staatkundige periode. Dat moet men
maar vernomen na de verkiezingen.
De Vrijheidsbonders weten het wel en zoggen
het ook. Zij willen werken, in het belang van
heel het volk, arbeiden en bezuinigen. Hot pro
gram der parlij spreekt dit duideijk en onom
wonden uit. Spr. wclct daarom de vrijzinnige
vrouwen op om op de candidaten van haar
partij te stommen.
In Nederland zijn 50 000 nonnen; dezo bren
gen alleen reeds twee Roomsche candidaten in
de Kamer. De Roomsche vrouwen stommen allo
en stemmen Roomsch. Laten de vrijzinnigen
vrijzinnige candidaten kiezen, doch laten zij dan
niet stemmen op een der kleine partijen, dio
toch geen invloed in het parlement kunnen uit-
oofonen. Zij moeten de groote vrijzinnige parlij
steunen, (hit is de Vrijheidsbond, waarin reeds
verscheidene kleine partijen zijn opgelost.
Na nog oems het gevoelen van de Vrijheids
bond inzako moodcrschapzorg te hebben mee
gedeeld, waarin deze lijnrecht etaat tegen de
S. D. A. P., wekte zij op om as. Woensdag
den heer Dressolbuis te stommen.
De spreekster werd aan het slot toegejuicht.
Hiorna verkreeg de hoer Gorrotzen het.woord
die in hoofdzaak de verhouding tusschen Ne
derland en Indie behandelde.
Voor do bepaling der verhouding, welke in
de naaste toekomst tusschen moederland en In-
dië zal bestaan, moet de vraag gesteld worden,
of en in hoover do inlander voor autonomie rijp
is en in hoever het voor het moederland goed
is deze autonomie te -verleencn.
Er is een tijd geweest spr. erkende dit
dat men in de koloniale politiek alleen dacht
aan het belang van het moederland, dikwijls
ten koste van do koloniën zelf. Die tijd is ge
lukkig lang voorbij. Beider belang wordt en
moet in het oog -gehouden worden. Het zijn
woderzijdscho belangen, welke de koloniale po
litiek moeten bebeerschcn. Beide gebiedön
moederland on koloniën zijn door een sa-
BINNENLAND.
Motie algemeen congres yan" böuwasso*
ciaties.
Ontslag aan ambtenaren.
Acht boerderijen te Grollo verbrand.
BUITENLAND. - - -
Misschien de onafhankelijke soclalistexf
in het Duitsche regeerings-bloc.
Weer een moordaanslag in Duitschland.
Nu op Maximilian Harden. Deze is zwaar
gewond. Eén dader gearresteerd.
De strijd op Ierland duurt nog voort.
monwerking van langer dan drio eeuwen zÓ5
innig verbanden geworden, dat zij elkander niet
kunnen missen. Wanneer de band tusschen Ne
derland en zijn koloniën word doorgesneden*
zou dit boide gebieden zeer zwaar treffen.
Spr. ging eerst na welk belang Nederland bi]
Indië heeft en behandelde dan in de eerste
plaats het ooonomischo belang. En daarbij kwam
spr. tot do slotsom, dat er voor 1400 millioen'
Noderlandsch kapitaal in Indische onderneming
gen is belegd.
Met hetgeen er van Nederlandsoh kapitaal ia
belegd in Indische staatslecningen, sdhat spr.
het kapitaal uit Nederland, dat in Inddö proi
duefcief wordt gemaakt, op 1800 millioen, dat 14
1/4 van het totaal bedrag aan Noderlandsch ka
pitaal. Dit is dan nog maar alleon het econo*
misch belang, dat Nederland bij Indië heeft.
Maar er is meer. Hoeveel jongo mannen
hebben een goed en vruchtbaar arbeidsveld in
NecL-Indië gevonden? Ook dat is zeer in hot
belang van Nederland zelf. Bovendien is hot'
prestige van Nederland tegenover het buiten-*
land door het bezit van Insulin.de zeer veel groo
ter dan hot zou zijn indien wij geen koloniën
bezaten. Wij zouden niot uitgonoodigd zijn op
de conferentie to Genua wanneer wij Indië niet
bezaten.
Spr. kwam nu tot het belang, dat Indië eal
bij heeft, dat het door Nederland wordt gere
geerd en bestuurd. Spr. erkent, dat er bij het
bestuur van ons land over Indië fouten zijn ge
maakt; maar waar worden bij menschenwerK
geen fouten gemaakt en gemakkelijk is zulk eed
bestuurstaak niet.
Om dit aan te toonen, ging spr. de gosohie*
denis van dit gTOote eilandenrijk na. Wij hein
ben niet over één Indische bevolking te ro«i
geeren. Er zijn oen aantal inheemscbo rassen*
dio los van elkander leven en dikwijls zeer
vijandig tegenover elkaar staan. Wat van do
bevolkinggroepen zou geworden zijn, wanneer
Nedorlanid niet de voogdij over Indië op rich'
bad genomen en dat de orde en rust er in hoofd
zaak bewaard gobleven zijn door de leiding vam
het Nederlandsoh bewind, toonde spr. aan mot
oen citaat van een hoog Indisch ambtenaar, deui
heer Lulofs.
Spr. deed aan de band daarvan nogmaals uit*
komen, dat de Westcrsehe werkkracht en het
Wostorscho kapitaal zegenrijk voor Indië heb
ben gewerkt. In 1870 bedroegen do gewone in*
komsten in Indië 123 millioen en 1920 was dl(
cijfer gestegen tot ruim 275 millioen, een toe*
name dus van 123 pCt.
Zonder medewerking van het WcsterscHe ka*
pilaal en de Wostersche werkkracht zeu de
rijke bodem van Indië nog groolondeols ocaont*
gonnen zijn en de welvaart der bevolking zotf
ontzettend veel geringer zijn geweest.
In de laatste vijftien jaar is de geldcirculatie
alleen wat do kleine bodragen betreft, tot 240
millioen gestegen.
Nu is het de vraag: Kan do inbeemsche bé*
volking in de naaste toekomst zelf de taak aan*
vaarden, welke voorheen en thans door de Ne*
dcrlandsoho Regoering wordt uitgeoefend?.
Spr, ontkent dit ten stelligste. Dat er zod
velen zijn in Indië, die meenen, dat dit wel kan,
schrijft spr. mode toe aan de Sarikat-Islam*
boweging, dio niet aan haar doel heeft beant*
woord. In plaats van de inlandsche bevolking
zedelijk en maatsohappolijk te helpen en op te
voeden, zooals aanvankelijk het doel was, heeft
deze beweging zich op de staatkunde en de
politiek geworpen en beroeringen verwekt. Ge*
lukkig volgens hom is de Sarakat-Islam*
beweging aan het verloopen.
Bij de hervormingen in Nedcrlandsoh-IndiQ
moet er steeds op gerekend worden, dat Wcs-;
tersch kapitaal en intellect daarbij niet kan ge*
mist worden.
De consequenties, waartoe spr.'s betoog leidt
is: lo. dat bij elko hervorming gezorgd moet
worden, dat de Nedcrlandscbe invloed worde
verzekerd in die mate, dat zijn groote econo*
miseho belangen niet worden gesohaad; 2o. dat
bij do toepassing dezer hervorming Nederland
de leiding blijft geven en het economisch blijft
leidon. Wat er in de verre toekomst met Indië
zal kunnen gebeuren en of ooit de inlandsóho
bevolking zal kunnen worden opgevoerd tot een
peil van ontwikkeling en beschaving, dat het
een zelfstandig bestuur kan hebben, is een vraag*
welke wij thans nog niet kunnen beantwoorden,
maar zeker is bot, dat autonomie van Indië inf
de naaste toekomst een droombeeld ia, niet voor!
verwezenlijking vatbaar. Wanneer men dien
wog opging, zou dit zich wreken op koloniën erf
moederland boide.
SpT.'a betoog werd ten slotte met teokenerf
van instemming beloond.
Van de gelegenheid tot gëdach ten wisseling
werd geen gebruik gemaakt.