LEDENHUIS
NESTLÉ's Farine Lactée
Belangrijke Prijsverlaging
f 1.25 per bus.
LENTE.
LEIDSCHE BEGRAFENIS ONDERNEMING
Je gevoelt Je
„BRABANT", HAARLEMMERSTR. 299 B
lo. 19053.
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 13 April.
Vierde Blad. Anno 1922
T Met welk een machtige levensbegeerte
Las zij haar huwelijk met Peter Wingren
onnen! Wel was zij niet piepjong meer
noch bepaald naïef. Doch dat is een
gestie van temperament. En Ise bezat
.mperament. Misschien iets te veel. Niet
Jleen werd dit door de dames uitgemaakt
L neen, ook door de heeren. ^ij plachten,
\nneer' Ise ter sprake kwam, heel be
denkelijk de asdi hunner sigaretten af re
èudden, voor zioli uit te staren en na
fenige oogenblikken van drukkend naden-
i met een veelzeggend lachje, dat voor
(If grappig, half angstig kon gelden, te
lompclcn „Gevaarlijk, heel gevaarlijk
Ji?.:. niet direct de huwelijkskansen van Ise
bevorderde.
VARIA,
Reuzen lage prijzen!
KOMT ZIEN!! KIJKEN IS KOOPEN
(Kindermeel met toevoeging van Zwitsersche Alpenmelk)
Uit het Duitsch
door
LO-LOTT.
f Vete jaren is zij reeds (getrouwd, hefe
re mevrouwtje Ise. Zij weet soms zelf
iet precies hoe lang al. Als men haar er
jar vraagt, moet zij eerst even uitreke
nen. De kleine Peter is sedert kort naar
•hooi, hij is zes jaar dus... is zij al
teven jaar getrouwd. En als dat is vast-
jesteli moet het vrouwtje glimlachen,
f Geheel volgens de tijd-orde is de kleine
rereldburger verschenen, zoo co rrect-p re-
Me-- dat het wel scheen of meneer Peter
lying", en een wissel te betalen had op het
iodlot. Accuraat en precies zooals trou
wens alles bij meneer Wingren geschiedde.
Kaar toen hij voor den eersten keer het
breeuwende kindje omhoog iiief en te-
iglegde in de kussens met den hem eigen
Kvoldanen glimlach, alsof hij te voren
zich elk recht op den kleine toe
kende, had mevrouwtje Ise zich toch
het alle kracht daartegen verzet en ook
£aar aandeel energiscli opgeëisoht.
Want al trok en lokte dit gevaarlijke
mnpevairent. do jongelui 'i:ot zich en al
pas er rr en meisje in de stad, dat als zij
geteerd werd, er was toch niemand onder
a ui? Ise werkelijk tot zijn vrouw be
ierde Zij was een ec-hto flirtdaarmee
^zegd.
j Isc i er niet hard over. Met hcMere
jen liield zij eiken morgen het leven in
laar harden- ate een glas schuimende cham
pagne, en als de avond kwam, had zij er van
jefd, bogeeriig-adcmloos, en haar nachten
tr&ren wl dToomen.
Maar eens word alles inderdaad anders.
Dat gebeurde op dJen dag, toen haar vier jaren
jongere zuster den bruidstooi diroeir, toen het
leven zijn grootst cn heiliigsfc raadsel in de
laatste oogeniblikken van intiem zusterlijk
venzijn de beide meisjes in de handen legde
;en slechts één van de twee toegrijpen mocht
Jiet onstuimige n baxteklop.
Toen was Ise uit do zon terugigetreden, die
b het voorjaar scheen, cn bad het kopje ge
in, diep en zwaar als een bloeeemboom
[ia zijn eerste volheid' onder den wind. dio
h/g*3 hem strijkt.
[En sedert dien tijd was er een zenuwach-
haast over haar gekomen, een cnrust in
|tear bleed, die zij niet kon overwinnen. Roes
i droom weken uit- haar leven.
[[Toen kwam Peter Wingren. Ergens uit
liet koorden kwam hij vandaan. Niemand
[bende hom in de staid. Niemand was hem
jekend. Toon hij zich een positie veroverd!
maakte hij hc-t hof aan Ise. Dc hoeren
Grinnikten achter hun hand de dames soliud-
fen het hoofd. Maar Peter Wingren stoorde
Jich niets aan allen. Hij trouwde Tse.
1' Hoe lang was dat geleden Zooals gezegd,
fee moest altijd even berekenen en moest dan
Basrua altijd, glimlachen.
I Onder den vlierboom zit zij bij haar jongen,
kd kleinen Peter, die bezig is met zijn huls-
rerk. Met zijn griffel trekt hij grijze, eedieeve
iepen over de lei.
Mevrouwtje Ise kijkt.» toe, zonder eigenlijk
Je zien wat Petertje uitvoert.
I Nu is het zoo ver, denkt zij stil. Nu zal ik
woortaan eiken dag bij Peter's schoolwerk
ovenals eeirst bij zijn fle«sohjes, en later
M hu, hu-paardje.
Wat wordt men gauw oud 1
I Achter haar blonde hoofd strengel f zij haar
handen inéén en haar volle, gez-onde lichaam
rust week tegen de tuinbank. Haar oogen
dwalen af van het zwarte school leitje, waar
langs zich beverige streekjes bewegenzij
gaan over het groen der struiken, «over de
eerste knoppen aan den boom en haag, het
blaniw aan den hemel te gemoet. Witte, kleine
schapewoük jes houden haar blik vastnu
jaagt ze hen na, die steeds haastiger heen*
ijlen als gingen zij een ver-af verlangen te
gemoet.
Dat verlangen barer meisjesjaren, dat
lachen en vreugde was en een altijd-door-
maar-zingen en eeuwige pret, dat een gloeien
de n blik uit begeerige oogen als bet hoogste
geluk beschouwde, daar wa9 bet weer
terug En beangstigende week en loom, als
ware het werkelijkheid', komt mèt de herin
nering over Ise de latente mousseerende
levenslust dier jaren, waarin zij nog vrij was
en eiken morgen het leven in de hand hield
als een glas schuimende champagne.
Een verlangen grijpt haar aan om op
te springen, de armen naar de lente en
het leven toe te strekken, den wijnkelk
opnieuw aan de lippen te zetten en jong
zalig jong te zijn!
^Moeder ïs het zóó goed, moeder?"
Petertje heeft zich tusschen haar en bet
voorjaar gedrongen. Hij houdt de rekenlei
haar vlak onder den neus.
Ise strijkt even over haar licht-dronken
oogen Het duizelt haar. Peter's scheeve
cijfers dansen. Zij moet zich beheerschen,
om niet tegen het kind ongeduldig uit te
vallen.
Peter wacht op een prijsje. Hij is ver
baasd, dat het zoo lang duurt, want moe
der is er over 't algemeen niet zuinig mee.
Hjj gooit het leitje weg, klautèrt op moe
ders schoot, en slaat stevig- zijn armpjes
om haar heen.
„Moeder zijn ze
Ise schudt hem van zich af.
Heel mooi, Petertje," zegt ze snel, en
loopt den tuin in. Als zij aan het hek
voorbij gaan wil, waarlangs rozen om
hoog reiken, ziet zij er één, die reeds volop
aan 't bloeien is.
Zij heeft nooit een' roos uit Peter
Wingren's zorgvuldig-bewaakte struiken ge
plukt Vandaag moet zij die roos hebben,
die te '.roeg bloeide, die te vroeg ook
tot verwelken bestemd werd. Als een dief,
die bang is betrapt te worden, kijkt zij eerst
behoedzaam de straat af.
En heel in de verte ontdekt zij de
gestalte van een man.
Ise vindt geen kracht zich te verroeren.
Haar hand houdt aarzelend de ongebroken
roos aan den struik vast, die even* trilt.
Reeds is de man bijna het hek genaderd.
Langzamer klinken de voetstappen. Met
groote, hartstochtelijke oogen z et hij naar
haar op. Hq grijpt naar zgn hoed zijn
lippen willen zich openen
Gloeiender dan de roos aan den struik
brandt nu alles aan haar
Een ondeelbaar kort oogenblik staan zij
tegenover elkander, lente-dronken
Dan slaat zij haar handen voor het ge
laat en loopt haastig terug, den tuin in.
Peter zit nog met zijn huiswerk.
„Moeder!" roept hij.bang, toen hij tranen
in haar oogen ontdekt. Zij kan den jongen
niet in haar armen nemen. Zij schaamt
zich voor hemvoor zichzelve
Zoo was het verlangen naar leven en
jeugd en lenteZoo was de oude, jonge
Ise van vroeger
Met inspanning heeft zij haar evenwicht
teruggevonden, want Peter Wingren is thuis
gekomen. Luid roept h(j den tuin in
„Hola! ouwe, hola ik ben thuis!"
Mevrouw Wingren loopt hem te gemoet,
in het voorbijgaan streelt haar hand de
bloeiende roos aan den struik, haar lip
pen glimlachen, treurigmat
Verlies van geheugen na griep.
Over blijvende geheugenstoornissen na
Spaansche griep schrijft dr. H. Schade, van
het geneeskundig gesticht Reinier van
Arckel te 's-Hertogenbosch, in het „Ned.
Tijds. v. Gen.":
Een der lijders, een hoofdonderwijzer met
verschillende bjjakten, weet nog altijd zjjn
naam niet, ofschoon ik hem dien dagelijks
eenigc keeren zeg; hjj weet 's morgens niet
of het morgen of avond is, weet niet van
den wereldoorlog af, denkt, dat de Duitsche
keizer nog altijd op zijn troon t, weet
niet hoeveel kinderen hij heeft, noch waar
htj op school geweest is en wanneer hij
zijn examen heeft afgelegd, om maar iets
te noemen. Bjj het onderzoek, volgens Zie
hen, waarbij naar het verschil gevraagd
wordt tusschen: hand en voet, os en paard,
vogel en vlinder, trap en ladder, enz.,
geeft hij .zeer scherp de verschillen aan,
waarbjj duidelqk de oefening voor den dag
komt van zijn vroeger beroep. Evenzoo bij
definitie- en generalisatie-vragen. Ook de
combinatiemethode, volgens Masselon (uit
drie woorden een zin maken), en van Eb-
binghaus (het aanvullen van zinnen uit een
verhaaltje, waarbij woorden zjjn wegge
laten) gaat vlug en zonder fouten. In het
uit het hoofd rekenen overtreft hij mij
verre; op vermemgvuldigingssoramsn als:
13 X 17, enz. antwoordt hg bijna onmid
dellijk met de goede uitkomst. Bij onder
zoek treft het, dat hij zeer beleefd is, dat
ondanks de geweldige geheugenstoornis hij
nog beschikt over de vroegere aangeleerde
beschaving, die toch ook berust op asso
ciatie van herinneringsbeelden. Het blijkt
dus duidelijk, dat, ofschoon bij zich niets
kan herinneren, ook niet, wanneer het hem
wordt medegedeeld, toch de herinnerings
beelden wel degelijk aanwezig zijn ga hun
invloed doen gelden bij het vormen van een
oordeel.
Of mu na het verlies van het inpren-
tingsvemiogen oak herinneringsbeelden
gevormd worden, is moeilijk met zeker
heid uit te maken, maar wel woansohijn-
lijk. Door vragen komt men niet verder,
daar zij opgegeven woorden of handelin
gen niet dn het bewustzijn kunnen -terug
roepen. Het hulpmiddel, dat bij normale
menschen, die iets vergeten hebben, dik
wijls gelukt, n.l. het juist© woord noemen
en dan vragen, of dat het opgegeven
woord is, mislukte. Ik liet hen daarvoor
mijn naam kiezen uit zes namen, die ik
opschreef, 'hun liet rien en tevens voorlas.
Zij gingen raden en altijd mis. Uit andere
verschijnsel en zou men besluiten, dat er
toch iets moet blijven hangen. Bij den
een-en patiënt (hoofdonderwijzer), dae
iederen dag weer denkt, dat bij pa3 bin
nengekomen is, is het inprenting'svermo-
gen zoo goed als wegtoch gewent hij zich
aan den -regel van de zaalhij moet dus
een zekero ervaring krijgen, al blijft die
dan -ook onbewust en kunnen wij die niet
in zijn bewustzijn terugroepen. Ook gevoe
lens, die cKkwijls immers door het- onbe
wuste beheersoht worden, werken bij hem
langer na. Wanneer hij bijv. neerslachtig
wordt, omdat hij bij het geheugenonder-
zoek begrijpt, dat het slecht met hem gaat
blijft hij een tijdlang neerslachtig, of
schoon hij in liet geheel niet meer weet,
waarom hij het is. Men mag dus niet spre
ken van verlies van het inprentingsvermo
gen, daar er blijkbaar altijd ingeprent
wordt, zoolang het bewustzijn in staat is
een voorstelling to vormenmaan van het
verlies van het vermogen van het inge
prente in het bewustzijn terug te roepen.
De eerste verpleegde kreeg <Ie Spaanscho
griep tegelijk mot zijn gehoolo familie in liet
begin van 1920. In aansluiting daarmee ont
stond do geheugenstoornis met desoriëntatie on
verlies van dnprentingsvormogen. Do toestand
bleef gelijk in het gesticht en bij was zeer
bruikbaar, daar hij rustig cn kalm was en zijn
oordeel goed. Hij was landbouwer en als zoo
danig voor bet grondwerk en ook ander boeren
werk geschikt. Daarom werd hij in, het voor
jaar \an 1921 met verlof gezonden, daar hij
dan thuis een knecht zou kunnen uitsparen.
He,t -bleek echter volslagen onmogelijk. Hij kon
wel goed werken; maar kreeg achterdocht tegen
zijn vrouw, -daar zijn verstoord inpréntings-
vermogen 'hom telkens zijn buurman en don
knecht mot deden herkennen, en hij dacht, dat
zijn vrouw het met allerlei kerels hield. Het
word zóó oi-g, dal hij agressief tegen haar op
trad en, ofschoon hij goed kon werken, niet in
de maatschappij kon blijven. Thans is hij weer
in liet gesticht en -werkt ijverig en gevoelt zijn
opsluiting niét al te erg, daar hij van tijd tot
tijd geen begrip heeft. Zijn geheugenstoornis
gaat tot meer dan zeventien jaron voor zijn
ziekte, dus een sterke retrogade amnesie. Zoo
weet hij van den oorlog niet af. De gebeurte
nissen daarvóór kan hij zioh goed herinneren,
van zijn werken gedurende don winter in
Duitschland zijn trouwen en zijn kinderen weet
hij alles goed en stelt hij zioh ook helder voor
den geest. Geen oonfahulatio. De reactie van
Wasserman is voor hot bloed in het spinaal-
voeht negatief.
De tweede verpleegde kreeg de Spaansche
griep in October 1920 cn werd in aansluiting
daarmoo zeer vergeetachtig. Het inprentings
vermogen voor korten tijd is tamelijk goed; den
volgenden dag is hij echter alles vergelen. Hij
wist na maanden zijn plaats aan tafel nog niet.
Zijn karakter is wantrouwend en door zijn ver
geetachtigheid legt hij dikwijls allerlei zaken
verkeerd uit, belastert daardoor zijn vorige ver
pleging, zijn familie en zal later ons wel be
lasteren. Een verblijf in de maatschappij is
daardoor onmogelij"k, daar hijvoortdurend in
conflict zou komen. Er is retrograde amnesie
in hoofdzaak voor de ruimte. Hij kan van een
stad, waar hij lang gewoond heeft, niet zoggen,
here hij loopen moet, om van het slation naar
do markt te gaan, enz. Gebeurtenissen weet hij
echter goed aan to geven tot zijn ziekte toe.
Do dorde verpleegde (de hoofdonderwijzer)
kreeg tweemaal Spaanscho griep. Eerst in 1919
en daarna met Kerstmis 1921. Na den eersten
aanval genezen, bleef hij les geven en deed veel
werk. Soms was hij ineens den draad van een
verhaal kwijt, deed op school soms vragen, die
geheel buiten het onderwijs lagen, zoodat de
schooljeugd hem vreemd aankeek. Soms was
hij ook erg slaperig. Na den tweeden aanval
mot Kerstmis 1921 was echter het geheele ge
heugen weg oven als het inprenlings vermogen.
Zijn geheugenverlies gaat tot in de jeugd. Er
zijn enkele dingen, dio hij zioh herinnert, bijv.
wanneer hij geboren is, welke akten hij heeft,
maar niet wanneer hij ze behaald heeft. Hij
weet soms niet, hoeveel kinderen hij heeft, weel
van den oorlog niets af, weet niet dat er
oorlog geweest is, enz.
In de anamnese van persoon cn familie bij
deze drio verpleegden is geen zenuwlijden te
vinden. Zij komen alle drie uit gezonde, vrucht
bare gezinnen.
Wondergaven. -
In de „Ind. Post'' vertelt O. Tahoe van de
wonderlijke uitwerking van onnoozclc ge
schenkjes op de primitieve bevolking van
stréken, die -den blanke nog maar nauwelijks
kennen, bijv. van een spiegeltje, ecu stuk or-
ddnair-stedk ruikende zeep.
Ik héb hot bijgewoond, schrijft hij, dat
vier, wijf meisjes te zamen zioh inzeepten, sl
maar door inzeepten, tot or niets meer over
bleef van hot kostbare geschenk, otm dan ver
rukt, met een dikke, opgedroogde schuim -
korst op gezicht cn lichaam, gauw naar den
mikten gever te snellen, om nóg een stuk, ten
einde het kostelijk spel door to kunnen zet
ten. Of dat zij met één fiksche scheut een
hecle flesch. haarwater over zich heen goteu,
zoodiat zij wel op een mijl afstand to ruiken
waren, en de kostelijke odeur in huis-allo op
dringerige luchtjes van klapperolie cn babi's
en natuurmcnselien verdrong
.De mannen waren voor dorgelijk© zaken
wel niet ongevoelig, doch honderdmaal meer
bereikte men bij hen met. een mooien bril of
met eon doosje lucifers. Ja, zoo'n bril, vooral
zoo'n heel deftige, met dio donkerblauwe
glazen, zooals de toowan die draagt, als hij
buiten in de felle zon loopt, die gaf den over-
gelukkigen begiftigde dadelijk een groot
overwicht. o>p alle overige diorpsgenooten. M<:t
het weggaven van zoo'n eer c teek-en, als het
ware een bewijs van adeldom, was ik dan ook
wel voorzichtig dat was een geweldige on
derscheiding, die men, om geen politieke in
triges en heerzuchtige gedachten op tc wekken,
alleen maar moet vcrleenen aan de zeer in
vloedrijken. Toch had ik meermalen moeite,
oan rnij goed tc houden, als ik daar zoo-'n oude
heer, vrijwel in den staat, waarin hij gescha
pen was, maar toch ontzagwekkend deftig
gekleed met zijn blauwen bril op het puntje
van zijn platten neus, te «midden dor eerbie
dig starende schare zag zitten
Er waren verst and igen, dio hun waardig-
heidistcefken alleen opzetten bij liecl plechtige
•gelegenheden als zij recht moesten sproken,
o-f om hun woord bijzonder gezag 'bij te bren
gen in den kring dor dorpsoudsten. Maar ook
heb ik er wel gekend, die hun fok zelfs in do
intimiteit van hun gezin evenmin zouden af
leggen, als wij er aan zouden denken ons te
ontklceden op een hofbalja, dio er vol trot*
mee gingen slapen I
Ook lucifers zijn voor die primitieven ware
wondergaven. Stel je ook voor, d'at je bijvoor
beeld midden in het oerwoud bent en in een
plasregen vuur moet maken. De tocktgenoo*
ten zoeken tevergeefs overal na$r een mooi
ckroog stuk hout en tondel, otm vuur te boren,
zoodat je het minder aangename vooruitzicht
hebt, om voorloopig niet te kunnen koken.
Maar daar haal je dan opeens met een hau
tain gebaar zoo'n doosje met wonderhoutjes
uit je schaamgordel en één streek maar,
en het vuur is er. Als dat geen tooveren is I
Zoo zat ik eens mot een stelletjo Toradja-
koelies heel hoog in het gebergte. Wij had
den een zwaren tocht achter den rug, moesten
overnachten in do rimboe en de Tegen viel
io stroomen neer. De menschen hadden goed
hun best gedaan en als bc'looning liad ik
tabak rondgedeeld en aan do oudsten een vijf
tal doosjes lucifers gegeven. Ieder spoor van
de gewone opgewektheid was in het heel©
gezelschap verdwenen wij voelden ons allen
even onbehaaglijk cn mistroostig. Maar nat
eenigen tijd trof het tme, dat or onder do
dragers, die op eenigen afstand van mijn af
dak een gezamenlijke schuilplaats hadden
gezocht, opgewonden vroolykheid begon t©
hcorschen zij lachten en joelden alsof zij den
grootsten schik in hun leven hadden. Ik ging
eens kijken daar zat het lieele stelletie,
niet denkende aan eten of ruston, in een
lering by elkaar, ijverig bezig om beurten
ieder een lucifer af t© strijken, tot groot©
vreugde van het bewonderende gezelschap.
Do doosjes déden eerlijk #de ronde ieder
mocht op zijn beurt de kunst beproeven on
luid gelach ging op, als zoo'n gelukkig©, in
verrukking over hot wonde.ro vlammetje, dit
net zoolang vasthield tot hij zijn vingers
brandde. In minder dan geen tijd waren allo
doosü'os leog, en kwamen zij als groote kin
deren om moer van dat speeltuig bedelen. Het
was en groote teleurstelling, dat de toewan in
dat opzicht och tea* onvermurwbaar bleek. Den
volgenden dag echter, toen wij het klein©
bergdorpje bereikt hadden, waar de menschen'
thuis hoorden, moesten en zouden zij liun
kunsten toch weer voor het opgetogen pu
bliek verloonen, en ik tmoet eerlijk zeggen,
dat alle Münchliauscn-verhaleo, die zij van
hun toch met 'den blanda ophingen, niet zoo
veel indruk maakten, als die nieuwe too ver
kunst om met zoo'n heel klein houtje maait
in één streek vuur te maken. Groot en won
derlijk is toch de macht van de blanda's nog
nooit was het dorpje daarvan zoo overtuigd,
«nis toen het laatste lueitfertjo voor do adem*
loozc menigte afgestreken was
De nin» het hoofd van do financiën.
Voor een der Londensche rechtbanken
werd dezer dagen een geval behandeld,
waarbij de rechter uitspraak moest doen
in een zaak, waarin door een Londensche
kostuumnaaister een vervolging was inge
steld tegen den graaf van Catkcart wegens
niet-betaling van een bedrag van 215 pond
sterling voor kostumes, aan zgu vrouw ge
leverd," welke laatste tegen naar ochtge*
noot een verzoek om echtscheiding aanhan*
gig heeft gomaakt. De graaf Jieeft gewei*
werd de rekening te betalen, voorgeven^
de, dat zijn vrouw geen recht meer nad op
zijn naam zooveel schulden te maken. Ook
de rechter was deze laatste meening toer
gedaan Hij verklaarde, dat vjjftig of zestig
kostbare toiletten per jaar zelfs voor een
gravin een enorme hoeveelheid vormen,
om haar stand in de society op te houden.
Daarna gaf hij nog een uitvoerig oetoog
over de schulden, aangegaan door echte
lieden. Daarbij verklaarde hjj. dat het hu
welijk nooit aan een vrouw het recht gaf,
van het crediet van haar echtgenoot ge
bruik te maken, zonder diens machtiging.
Alleen de voor de huishouding- noodige
uitgaven mogen door de vrouw worden ge
daan onder do „veronderstelde machti
ging", haar daartoe door het feit, dat zij
gehuwd is, gegeven. Indien vrouwen zon
der meer maar over het crediet narer.
echtgenooten te beschikken zouden hebben,
zeide de rechter, zou ijet crediet dezer
laatslen gauw verdwenen zjjn. Het staat
aan den maii, en niet aan de vrouw te be
palen, op welken voet zijn gezin zal leven.
Directie; MIELOO WEIJERS.
Kantoren: Hooigracht 73 en Beestenmarkt 38.
TELEFOON 232.
Vervoer van overledenen per auto en trein,
door geheel Nederland. 611
Tevredenlieidsbctnigingen ter inzage.
565
Groote en kleine stukken Kernzoolleer vanaf tl.50
per pond. Verder Voetballen, Voetbalschoenen,
KandaBen, Mondenartikeleu en Lederwaren.
Gannuihakken (bij koopen, gratis opzetten), Spij
kers, JPlatvoetzoolcn, Gereedschappen enz. enz.
1001 Artikelen. Spot- Spotprijzen
607
