ENGELSGKE BRIEVEN,
BRIEVEN ÜÜT BERLIJN,
VARIA.
VRAGENRUBBIEK.
<jroge keel, on terwijl de gids eentonig zijn
liedj« afdreunt, gaat bun verbeelding te
/rii-jt «aan cerebrale glazen bier en fata-
Sorgana'e van hun eigen bed ginds in het
rustige buis aan de overzijde van do zee,
fokken zij bedeesd den moed om onge
merkt aohtor te blijven en bot gezelschap
j,i don steek to laten
Natuurlijk zijn er ook toeristen die het
jete minder onverstandig aanleggen. Er
zijn er dde hun dag verdeelen tusschen don
^ep vaai hot café de la Paix en het eersto
terras van den Eifeltoren, de Galeries
jxtfayotte eJi het restaurant Duval. Zij zien
niet) heel vce-1 van de musea, doch ovor het
uiterlijk van midiniette en trottin kunnen
rij na terugkomst in patria mot kennis van
aakcol oordeelen, m in plaats van den
gids met zijn scheepsroeper bobben zij do
kranten verkooper s en den sigaretten
peuk jeoman. Zij zijn er beter aan toe da«n
óe eersten; zij zijn tenminste onafltanke-
lijk. Maar ook bun maaier is de ware niet,
en zij vervelen zich ook.
Hot is in Augustus niet de tijd om naar
kier to komen. Uw hakkcai kloven in het
asphalt, dat ie week gestoofd ondor de
brandende zonde beste schouwburgen,
winkels, restaurants zijn alle gesloten. Al
ken do hotels zijn vol, en op den boule
vard wemelt het van uw landgenooten.
Indien gij het eenigszins kunt inrichten,
neem dan liever uw vacantio tegen eind
September en zijfc ge, doordat ge uw kin
deren wilt meenemen, verplicht thans er
uit, te gaan, kom dan niet naar Parijs,
doch trek naar de kust van Brotagno of
Calvados, of eenvoudig naar hot zoo
schoon©, lachende buiten waaraan Frank
rijk zoo rijk is eai dat go enkele kilometers
ton Zuid-Westen dor hoofdstad reeds vindt.
In Dean vil Ie en Trouvillo is het feest
tlvans in vollen gang. Zij die van mondain
vertoon en luxo-uitspaaniing houdon, kun
nen daar hun hart ophalen. Go moet er
niet heen gaan om uit to ruston of om in
«aigogeneerden eenvoud oen lucht- en wa
terkuur te genieten op een etil strand. Het
is die wereld der sjiek e Parijscbo salons,
die der premières en vernissages, ver
plaatst naar een weelderig dorp aan den
Atlantischen Oceaan. Spel, dans en toilet
ten-exhibitie vormen er de hoofdschotels
van den dag en van don nacht; kwaad
spreken, flirten en kokette er en de ge
kruide, gepeperde hors-d'oeuvres. Aan de
boccarat-tafels en op de renbaan worden
kapitalen vergokt-; eai op het plankier tus
schen <l)e bloemear-boraaiikto chalotvilla's
pairadceren de vrouwen met ongelooflijk
brutale décolletés.
Het ligt natuurlijk niet onder ieders be-
Veak ziich dit schouwspel te betalen, hoe
wel do Fransoho weclde-bacJplaatsen dit
jaar belangrijk goedkooper zijn dan in
1020. Te Deauville vindt ge, in een der
palaces, een zeer behoorlijk, compleet pen
sion voor denzelfden prijs dien ik onlangs
in een tweede-range hotel in Den Haag
moeei neertellen voor alleen logies met
ontbijt. Voor Hollanders zijn zelfs de duur
ste plaatsen in Frankrijk nog niet- duur.
Maar de Franschman bedenkt zich weieens
twéémaal. Vooral daa-r op het oogenblilk
het leven in andere, oven sohoone döoh
minder modiouso hoekjes vim Frankrijk
zoo hijs tbr goedkoop is.
Tengevolge van do warmte on de droogte
vindt de bóer geen gras meer om het vee
1e voeden. Overal worden do kooien, do
eohapen, de geilen, de koulijnen. cadeau ge-
govcoi. Het vervoer naar Parijs loont de
kosten niet, en dus blijft in do stacl de
vteosdhprijs voorloopig nog hoog. Maar op
liet land wet men met do dieren geen weg,
«n cct go biefstuk en schapenbout liaast
voor niets. Waarvan we van d-cin winter
zullen loven dr4 is oen an der o
kwestie
Imtusscheii wapent ieder, clio den trein
neemt, zich met een revolver. Brutale be-
roovinge-n in den spoorweg-coupé zijn aan
de orde vam don dog. Ongeveer eiken
oohteaid brengen de bladen het oroslandig
relaas vaa een nieuwen aanval en elk zoo'n
verhaal brengt weer een anderen gedo-
sequil.ibreerden boef op het idee om het
ook eens te probe er en. Er loopt sinds de
front-jaren zoo'n hoop tuig rond, dat geen
lvand er voor omdraait om eesn mede-ster
veling naar de ande-ro wereld to helpen.
Gelukkig heeft do politie tot dusver nogal
aardig succes gehad met het opsporen dor
daders. Twee hebben er onlangs zelfs reeds
«kn dood gevonden toen men trachtte hen
to a-rresteeren, en de andleren zullen hun
gerecht© straf wel niet on bloopen.
LEO FAUST.
(Nadruk verboden).
Het motor-rijwiel in Engeland.
Londen, 4 Augustus.
Dikwijls heb ik me afgevraagd hoe het
komt dat het motorrijwiel niet populair is
te Nederland. Toen ik een tijdje geleden in
Holland was, merkte ik op, dat liet aantal
auto's enorm was toegenomen, maar 't aan
tal motorfietsen was niet zeer groot. Dit
Uu vond ik bijzonder vreemd, daar do Hol-
landsche wegen, smal als ze zijn, veel meer
geschikt zijn voor motovfietsen dan auto's,
tk durf zelf8 beweren, dat ons land een
ideaal land is voor de motorfiets, en het
2al niet zoo lang meer duren of zeer velen
zullen het nut en genoegen aan het bezit
Tan .eo,i dergelijke machine verbonden, be
er inzien. Het spreekt natuurlijk vanzelf,
ut de noodige voorzichtigheid in acht ge-
women moet worden. Straf do overtreders
zwaar; maar do goeden behoeven voor de
uaden toch niet te lijden 1 Zelfs met een
paard en wagen kan men ongelukken ma-
enen ik kan u vezekeren, dat indien
en mo oifiets door èen goeclen rijder be-
e C1) w°rdt, het gevaar voor voetgangers
geen beletsel behoeft te zijn, daar het tot
een minimum kan teruggebracht worden,
dien %an beide zijden voorzichtigheid in
aeht genomen wordt. Iemand dio bijv. in
j. mo ®rne de straat oversteekt zon-
f eCDS rechts te kijken is
vaas en als hij (zij) omvergereden
wordt is dat zijn (haar) schuld en niet van
den motoirisfc of fietsrijder.
Hier in Engeland js het motorrijwiel bui
tengewoon populair en statistieken bewij
zen dat 'fc aantal ongelukken met deze ma
chines nog geen 2% bedraagt van het aan
tal door alle voertuigen etc. etc. in het Ver
eenigde Koninkrijk veroorzaakt. Duizenden
en nogmaals duizenden van deze elegante,
snelle machines bedekken de wegen van
Engeland en ik zou wel willen, dat mijn
landgenooten bijv. op een Zondagmorgen
eens een kijkje konden nemen in de Brigh-
ton-road, een van de hoofdwegen voor het
Zuiden van Engeland. Voor elke auto, die
men ziet, zijn er minstens vijf motorfietsen.
Niemand jakkert met sneltrein-vaart; een
prettig gangetje van ongeveer 30 a 40 KM.
per uur brengt het gevaar van ongelukken
voor berijder en voetganger tot een mini
mum terug. En waar kan een motorfiets u
al niet brengen 1 Afstand is geen bezwaar,
en de meest afgelegen gedeelten van het
land, waar een auto u bijv. niet brengen
kan, daar de wegen te smal zijn, en dat
nog niet door het toerisme bedorven is,
zijn bereikbaar voor den man of de vrouw
die belang stelt in de minst bekende gedeel
ten van ons vaderland. In deze tijden van
zuinigheid komt er nog een andere factor
bij, n.l. de kosten. Die nu zijn zeer gering.
Eén liter benzine stelt u in staat ongeveer
30 K.M. af te leggen. De garage-kosten
zijn ook zeer klein, terwijl de belasting op
motorrijwielen ook al niet bijster hoog is.
Ongeveer negen maanden geleden kocht
ik een 4 P.K. Blackburn „motor-cycle", na
dat ik eerst verschillende andere merken
geprobeerd had. Ik vond bijv. de Ameri
kaansche machines veel te zwaarde En-
gelsche zijn zooveel eleganter gebouwd en
doen in kwaliteit voor de Amerikaansche
niet onder. Ik heb den aankoop van mijn
Blackburn niet beklaagd. In die negen
maanden heb ik meer van Engeland gezien
dan in de negen jaar, die er aan voorafge
gaan zijn. Bijna 20,000 K.M. heb ik op mijn
Blackburn afgelegd; geen ongelukje heb ik
gehad en ze gedraagt zich zooals het een
goede Engelsche machine betaamt.
Verleden week bracht ik een bezoek aan
de beroemde „Blookland"-baan, die spe
ciaal aangelegd is voor het bevorderen der
motorsport. Do baan is bijna vijf K. M.
lang, en Nvanneer er snelheidswedstrijden
zijn, vindt men er immer duizenden bezoe
kers. Brooklands bevindt zich ongeveer 40
K.M. ten Zuiden van Londen. Mijn Black
burn bracht mij daar in een goed uurtje,
door een prachtige landstreek, zooals men
slechts in Surrey vind. De baan is geas-
phalteerd en wordt uitstekend onderhouden
De snelheden dio sommige motoren daar
ontwikkelen is phenomaal. Een 8 P. K.
Blackburn bereikte verleden week een snel
heid van 145 K.M. per uur, terwijl dë 2%
P.K. Blackburn in de „500 mile race" al6
eerBte aankwam. Op mijn terugweg bracht
ik een bezoek aan de Blackburnfabriek te
Bookham, waar ik "het heele proces volgde
van het in elkarlder ëzetten eëner motor
fiets. Het allerinteressantste was wel de
motor zelf, die in de fabriek gebouwd wordt
Moeite noch kó6ten zijn gespaard, om de
Bhickbutn-inotor zijn plaatsje onder de zon
te verschaffén, en ik hoop, dat zé die plaats
nog zeer lang moge innemen (daar ik er
zelf een heb).
Wat landgenooten in Engeland al zeer
moet opvallen is het enorme aantal meijes,
dio men overal op motorfietsen ziet. Ik ge
loof niet dat er in ons land zich veel dames
op een dergelijke inaehine door de straten
bewegen. Er is eigenlijk geen enkele reden
waarom vrouwen zich niet van die gemo
derniseerde fiets zouden bedienen. In ieder
geval in Engeland doen ze in behendigheid
in dit opzicht voor de mannen ook al niet
onder. Verleden week Zaterdag was een
dame met ccn 8 P.K. Blackburn zelfs eeD
tweede prijswinster op de Brookland-baau.
De ontzettend hooge belasting op auto
mobielen, waarop ik in een vroegeren brief
al gewezen heb, heeft in Engeland de auto-
industrie een zwavcn slag toegebracht. Ve
len zagen zich gedwongen hun wagen te ver
koopen, en daar zc liever niet geheel eu al
van het pleizier aan auto-rijden verbonden,
wilden afzien, kochten velen zich een motor
fiets. Dit is één van de redenen, waarom
dit vervoermiddel momenteel zoo uiterst
populair is en vele motorfietsfabrieken heb
ben het aantal hunner werklieden bedui
dend moeten uitbreiden. Zoo ziet men weer
dat het oude gezegde: „de één zijn dood,
is des andermans brood", nog niets van
zijn waarheid verloren heeft.
Wo hebben hier in Engeland de laatste
maanden ontzettend van de hitte geleden.
Zelfs een paar Amerikaansche negerchefs,
dio momenteel in Engeland vertoeven als
gasfceu van het Gouvernement, hadden van
de hitte te lijden, wat heel wat zeggen wil.
Het best ontkwam- ik altijd aan do hitte
door op mijn motorfiets te springen, met
zoo weinig mogelijk kleeren aan. Velen de
den hetzelfde, en ik vond dit het eenigste
geneesmiddel tegen de meer dan tropische
hitte.
S. LOOPUIT.
Berlijn, eind Juli.
Het noodlot zorgt er gelukkig voor dat in
(lozo ernsligo tijden took ook -de humor niet
verloren gaa4. Zoo keoft zioli onlangs in Berlijn
con geschiedenis afgespeeld, die, hoewel in deal
grond dor zaak zeer treurig, toch ook zoo ko
misch was, dat do geho-elc stad eenige dagen
lang schudde van het lachen.
Boor een politieke grap wend deze vroolijkc
stemming in 'l leven g er o op on. Het was er cah-
ter een vaai bijzonder karakter. Goon staatsman,
geen minister, geen parlementslid was er debet
aan, dooh eon bende inbrekers! Boze hoeren
klaarblijkelijk bijzonder goed geluimde loden
van het (zooals ik reeds meermalen kon op
merken) in dezen lijd. bij ons steak verbreide
en zeer geliefde beroep, hadden n.l. den inval
om bij den conimumstisehen afgevaardigde
Adolf Hoffmann even aan te loopon en zijn wo
ning leog lo halen. Bat klinkt niet aardeg. Maar
men moet bedenken dat dezo communistische
leider eon van de wildste radicalen in don
Buüsobcn Rijksdag is, dat hij dreigende rede-
vooringen houdt tegen do bezittende klasse,
naar do bekendé formule: „Bigondom is dief
stal", en nooit genoeg kartstochtelijko woorden
kan uitspreken voor do vernietiging der bour
geoisie.
Hoffmann is geen agitator van 't gewono
slag. Hij is een eigen persoonlijkheid. Eon rede
naar van geost en slagvaardigheid, die in do
deba/tten zijn maai staat, en wiens interrupties
beroemd zijn. Een verschijning die overal op
valt. Be seberpbesnedon kop met vol wit haar
on een langen witten spitsbaard trokt in elke
bjjoonkomst de aandacht. In het begin der re
volutie waa hij zelfs Pruisisch Cultuurminister,
Maar dat duurde niet laag, want de ontwikke
ling is bij Hoffmann daarvoor niet voldoende.
Over bet algemeen is het mij nooit goed duide
lijk geworden of hij werkelijk zoo grappig on
ontwikkeld is, als hij zich voordoet, of dat hij
met zijn opmerkingen, dio afgronden van on
wetendheid onthullen, en mot zijn karakte
ristieke won ding on in een fantastisch gebrekkig
Buitsoh slechts koketteert om zich als oen man
van het volk voor te doen.
Bozo verdenking heeft nu opnieuw voedsel
gokrogen. Want hij den inbraak bleek dal de
geachte ,anan van 't volk" in werkelijkheid er
ook overigens een beetje anders uitziet., dan zijn
kiezers zich voorgesteld hébben. Het bleek dat
de doodsvijand der bezittende klasse ook zelf
eon bezittende ,eon „bourgeois" is. En juist
dat verwekte de aJgeméene vroolijkheid. Boven
dien: hoe konden de dieven zoo gemakkelijk
hun arbeid verrichten? Slechts daardoor, dal
do communist behalve zijn wearing in do stad
ook nog eon landhuis bezit waarin bij zijn
weekend" pleegt door te brengeai. Zoo was de
BorJijnsolic woning leeg en ohbowaakt. Maar
hoe kon dat dan? Lot bot „Wchnungsamibt"
niot scherp op, dat geen éénling 2 volledige wo
ningen voor zich houdt? Zijn daartegen geen
strenge wetten on verordeningen uitgevaardigd,
juist ten bate van do onhemiddedden, die
onder den woningnood zoo sterk lijden' In elk
geval is 't zonderling dat de vurigo advocaat
der aamou, dor bezitloozen, dor proletariërs,
zich om de maatregelen ton bate van 't volk in
do practijk in 't geheel niet bekommert.
En wat hebben de ddeven nu al zoo uit Hoff
mann's woning meegenomen! BTrllanteu spel
den on ringen on armbanden en ketting on en
oorknoppon, van zeer groóte waaide de be-
s tuien o hooft do politio (ach, de politie, die hij
anders zoo graag woedend aabviel) een gdbeelc
lijst voorgelegd van verdwenen juwecJen en
sieraden. Vendor eon reusachïigo hoeveelheid
hoeren- en dameslingerieën; dozijnen hemden
zijn daarbij. Ton slotte belangrijke voorraden
levensmiddelen en aangename dranken. Be
spijskamers waren zoo rijkelijk gevuld, dat do
keeron dieven, oor zij van dezo gastvrije plaats
afscheid namen, een overvloedig gelag gehouden
hebben, waarvan men de sporen nog vookL Hot
spijl mij echt voor Adolf Hoffmann; hol is niet
aangenaam zoo te worden uitgeplunderd. Ik
beklaag zijn echtgenoote, dio het meest bij den
drofsttal te lijden heeft gehad. Ik wil ook in
't geheel niet beweren dat elke strijder voor de
arbeidersgemeenschap en het proletariaat 't le
ven van een asceot moet leiden. Mahr toch is dit
geval onbesolu'ijflijk komisch. Arme i Hoffmaain,
wanneer je je eerstvolgende rede afsteekt togen
den vervloekten rijkdom en de (bourgeoisie, die
„roods door, zijn bezit verraadt, dat het oen ge-
zelséliap uitbuiters is" en wanneer dan jfe
tegenstanders er ziek toe zullen ■latcn. verleideh;
nu ook jou redevoering oeris mol interruption
uil haar vonbaiid te rukken!
Eon tweede gebeurtenis, «Re Berlijn zoo 'diep
in hoKioriing bracht, was van onschuldiger ka
rakter. En zeer on-poliliék. Het was: Henuiy
Port cars huwelijk. Mijn Hollan dsoho lezers we
ten waarschijnlijk wol, wie Hosiny Porten is.
Aiders zouden zij den naam niet kennen die te
genwoordig wellicht in Berlijn'ja, wol zog ik,
in Duit sob! and, de populairste is. Honny Por
ten is dc meest geliefde, incest gevierde, de
door alle hakvisdlijes H meest aangeboden film-
sier waarover we beschikken. Zij is niet slechts
een kunstenares van buitengewone gaven, als
geschapen voor uc film, maar ook een vrouwe
lijke schoonheid van typisèh Buitsoh karakter.
Slank, met glanzend goudblond haai-, moisjes-
aobüg blauwe vergeei-roij-niet-oogon, toeren
huiditint, met bet-ooverende lieftalligheid van be
weging en van groote innemendheid van ka
rakter. Zij heeft niets van don modernen, ge-
compliceerden norvouscn aanlog on is juist
daarom do lieveling van de massa.
Be populariteit van Heimy Porten is in den
oorl-og gestegen. De filmen, waarin zij optrad,
kwamen op hot oorlogster rein, tot in do kwar
tieren in de vuurlinie. Be mcnsolion waren
daarover meer dan gelukkig. Men ka-n zoggen,
dat het goheelo Duiiseho leger destijds op
Heoiny Porten verliefd was. Duizenden brieven
en bloemonzeiïdmgen brachten haar van het
oorlogstcrrciii den daark der soldalen. Wanneer
zij zich in Berlijn vertoonde, had zij dadelijk
een zwerm menscheai oan zich hccai. Geohairt
Hauptmann v or telde mij eens, dat hij, toen hij
in Bresden vertoefde, pdotseling vooa* zijn hotel
oeai mensohenoploop bsaspeurdo. Gostieeld en
vereerd, meende hij dat dezo ovatie Oiem gold
totdat hij plolteliihg Heirny Porteai uit het hotel
naar buiten zag treden: de menigte juichte haar
toe on verstrooide zioli, teen zij wegreed. Do
fihnartiste ihad den dielrtor verslagen.
Bus Homiy Porten trouwde. Haar eerste oolrl-
genoot is in den oorlog gesneuveld. Meni "kan
zich voorstellen, hoe allen sedert dien haai- hul
digden en om haar heen fladderden. De Berlij-
nors hiic?dcn daarvan nauwkeurig boek. En zij
waren diep bewogen, verheugd, geïnteresseerd,
teen zij dozen winter hoorden, dat hun lieveling
zioli had vorloofd met oen dokter in Partenkir-
ohen, een zekeren dr. Kauffmann, de zoon van
een vroegeren bekenden Boidijascheu kunetvor-
zamelaa*l)e bruiloft zelf, die nu onlangs plaats
had, heeft men zorgvuldig gehoim gehouden.
H<vt jexngo paar zou anders waarschijnlijk door
't gedTang in 't geheel niet in de kerk gekomen
zijn. Maar zij die 't wisten waren toch aan
wezig. UK gélieële batterijen pihotelooslcllen
word een waar trommelvuur op de bmdd ge
opend, eoi do kranten brachten kokwum onlange
voi-slogen over de gebeurtenis.
Ovoiugiens wordt tegenwoordig in Berbjn min
der ovor bruiloften dan wel over echtscheidingen
gesprokeoi. Het is vcrbazmgwo'kkcnd, hbo vole
paren, dio zich' „voor 't leven verbonden heb
ben", na tijd cn wijle slechts 't verlangen ken
nen elkaar weder kwijt te raken. Du zoo spoedig
mogelijk, eei' 't teven vooihij iel
Ook dat is oen gevolg van don oorlog. Door
de jarenlange scheiding zijn zoer veel ochlge-
noolen van elkaar vervreemd. Beide Joden der
verbintenis bobben te la.ng op zichzelf gestaan
om nu de zoete familieketen woor mot een
opgewokt gemoed te kunnen dragen. Hot is
teokonond, dat het toenemen van het aantal
echtscheidingen eigenlijk eerst sedert kort te
bespeuren, is. Bon tijdlang trachtten de van el
kaar vervreemden toch nog, het met elkaar te
vinden tot hot bleek dat op de verbintenis
geen zogon meer rustte. Juristen en staathuis
houdkundigen zijn vertwijfeld over dit ver
schijnsel, waarbij natuurlijk ook de raadsel
achtige lichtzinnigheid, do zelfzucht, de daar
mee verliand houdende tegenzin togen verant
woordelijkheid voor andoren, ja, ook dc onJ>€-
porkte ruwe genotzucht van dozon rodeloozcn
lijd, een rol spelen.
In elk geval, er gaat nauwelijks een week
voorbij zonder dat men uit den eigen kring van
bekenden weer boort van een breuk.
Man moet daarom bij begroetingen en in ge
sprakken zeer voorzichtig zijn. Ik hch mij reeds
lang afgewond om te vragen: „Hoe maakt uw
vrouw het?", om niemand in verlegenheid te
brongen. Wanneer nu de tijd van do zomcr-
vacantics voorhij is, zullen we weer wat be-
lovon! Want op reis leert men maar a-1 to ge
makkelijk een lid van 't andere geslacht ken
nen, waardoor de reeds bedenkelijk zwak ge
wonden huNvelijksdradon verbroken worden. En
anderzijds ontdekt op reis menig paan-, dat na
de afleiding van 't grootc-stadslevcm nu weer
geheel op eikaar aangewezen is, dat de tegen-
stollingen, dio in de ddopte verborgen lagen, niot
meer to overbruggen zijn. Ik bob in elk goval
besloten om niemand meer, dio vaai zijn va-
cantiercis naar Berlijn terugkeert, te vragen,
hoe hij zich geamuseerd heeft. Meai moet zijn
mödemensoben niet hinderen
Br. MAX OSBORN.
Biljartballen.
Biljartballen worden van ivoor gemaakt en
ivoor heet ook elpenbeen. Be laatste naam
wordt gewoonlijk ook gogevon aan de hardste
(leelon van horens on tanden van verschillende
zoc- en landdieren, bijv. van den potvisch, den
narvaH, don neushoorn, hot nijlpaard, maar
toob hol meest aan de slagtanden van olifant
(Elephas), -waarnaar hot ook elpoubeon beet.
Alleen tdo slagtandon van -dit grootste aller land
dieren komen in aanmerking voor hot maken
van biljartballen. Maar ook daarin komen weer
verscheidenheden voor, ovenzeer als tusschen
do vortogonwooidigers van de diorensoort oli
fant. Zoo komen er 'heefl wait soorten van ivoor
in verschillende stroken voor.
Hot ivoor van Guinea, dal zeer hand, zoor
zwaar en een weinig doorschijnend is, geldÈ
voor het boste; hot wordt niet geel, zelfs blanker
en minder doorzichtig.
Dat van. de Kaa.p is nu cons geel, dan weer
matwit en minder hard dan het vorige.
De uit Indië homonde ivooi'soortcm. zijn in
H algemeen wit. Vooral dat van Geylon, dat wit
rose is, woa'dt voel gezoold om de zoklzaainhokl;
dat van Siam gelijkt or op
Ook is niot de tand ovoral van dozolfdc kleur,
zij wisselt af van zuiver wit, over geelachtig
naar rose, en soms is zij olijfkleurig. Het ivoor,
(lal'in de Toendra's van Siberië wordt gevon
den en van manimoeths afkomstig is, is blauw-
acbitig en uiteraard heel zeldzaam.
Gf zulk eén tand geschikt is om or biljart-
ballon vaai te maken, hangt van den vorm aJ;
weinig tanden zij.u bijna recht, de meeste min of
meer gekromd. Be grootste zijn 3 M. lang en
wogen 50 K.G., maar er zijn er roods govoanclen
van 94 K.G. Bijna op de helft bevdndit zidh in
den tand een hedte, die als een fijner kanaal
doorloopt.
Be iaatd woi-dï bij de bewerking eerst in eyiLn-
drische stukken gezaagd; bovendien worden
nog andere stukken afgezaagd, die golnuikt
worden om er hechten van fijnere messen van
te maken.
Daar de tand niet overal even dik is, zou er
voel verloren gaan bij het afdraaien van den
biljartbal op de draaibank, wanneer een stuk
gébruikt wond van het gedeolte, waai- do taud
meer middellijn had, dan du biljartbal vordert.
Daarom Wordt mot een bijzondere zaag en later
met eigenaardige draaibankbortols de bal uit
bet midden van het cylimlrisöbe stuk gemaakt,
zoodal er een koker van ivoor oveihlijft. Dezo
kok om of huizon of ïingon of hoe men zo wil
noomon, gaan moes tal jiaar Indië of Aflik a te
rug, waar zij door dé inbooihugon 'kunstig met
allerlei snijwerk worden voorzien; als zoodanig
(toon zij dienst als armbanden voor opperhoof
den on aanztenliiken of als gebruiksvoorwerpen
b.v. soiwetrtngen voor E ui-op eau en. Ook weiden
or door con bodem in te maken en zo van een
deksel to voorzien, als doezen gebruikt.
Is do biljartbal vTijwel rond gedraaid, dan
juoet hij ten minste zes maanden blijven liggeu
om volkomen te drogen. Anders zou hol ivoor
bij het biljartspel kuunon trekken of scheuren.
Eerst daarna wordt bij volkomen afgewerkt.
Do biljai'tbal is gewoonlijk van 52G8 m.M.
middellijn; do Spaansehe biljartspelers gebrui
ken grootera ballon van 68—74 m.M. Do groot
ste ballen, ongeveer 80 m.M. middellijn worden
op do Philippijnen gébruikt.
'Na bet afworkon moet do bail gepolijst weiden,
waarvoor veikchiLlende stoffen werden gebruikt.
Om de ballien rood te kleuren, legt men ze
vóór heit polijsten gedurende drie minuten in
sterk verdund salpeterzuur. Daarna wordt de
bal in zuiver water gowa^sobcn en later ge
durende één of twee nühuten in een kokend
bad gelegd meit karmin of saffraan.
Gaat mén aio, wat er zooal moet gcheiu-on eer
dc bal gereed is voor het gebruik, terwijl wij
van do hoofdbewerkóng op <le draaibank zoo
goöd als n-iets gezegd hebben, dan is het niet
to verwonderen, dat biljarthalleii een .duur ar
tikel zijn.
Zeep.
In „Haus. Hof und Garten" komt het cc-n
en ander voor ovor zeep, (lat wol apmorhzaaam-
beid 'Ycr.ddjont, want over de kwaliteit vam
zeep heoTöChen vooral na den oorlogstijd bij
zondere begrippen. Schuimt een zeepsooitt
hoel sterk", dan staat, zij in goeden reuk bij
de huismoeders. Maar het sehnimen van do
zeep is geen dcwirslaan'd bewijs voor haar
deugd. Eer is het tégenigesteMe het geval.
Mien geeft do zeep op haar weg door het
leven lieel wat mee, dat met de eigenlijke
grondstoffen; voor de zeep in geen verband
staat, maar haar eigenschappen geeft, die op
den oningewijde verbluffend werken.
Be echte zeep, zoogenaamde kemzeep. ont
slaat door het uitkoken van verschillende vet-i
soorten met water dc toevoeging en de wor
king van natron of kali maakt, dat cr zeep'
ontstaat. Een toevoeging van een of an dei;
zout doet de zoo vcrknegoji zeep afscheiden'
van de loog, die uit het water met de ge*
noemde chemicaliën bestaat. De zoo gewon
nen zeep kan werkelijk kernzeep heote-n ent
het is het zachtste, dat de zeepzieder ij voort
brengt en dus het meest geschikt is voor tote
letzeep.
In fraesehen toestand is die zeep zacht
(week)zij zooi dus spoedig opgebruikt zijn
en zij schuimt weinig of in "t geheel niet. Om'
ze liard te laten worden, moet zij een langen'
tijd bewaard worden. Ook daarna schuimt zij1
weinig en alleen zij houden haar in cere, die)
weten, dat in de schuim kracht niet de rcini-
gingskracht schuilt, maar in liet vetgehalte*
Het oogenschijnlijik duurste is ook nu weer
het goedkoopste.
Ook wordt de zeep hard gemaakt door ze
kere kunstmiddelen maar hot ware is dat'
niet.
De kunstmiddelen worden gebruikt om de:
massa 1e vergrooten, de zeep spoedig to har
den en om haar meer dan natuurlijk to doen'
schuimen.
Dat „voLten" wordt o>p verschillende wijzen'
gedaan. De zuivere zeep wordt met kokcmdl
water gesmolten en dan wordt het er liet
een en ander aan toegevoogd aardappelmeel,
go wreven aardappelen, kastanjeaneel en een
of andere chemische stol, bijv. waterglas en
soda. Deze toevoegingen maken de hoeveel-»
hcd.d girooter en maken dos voor den fabri
kant hot. ©ven groote stuk goedkooper,maar,
de kwaliteit wordt er niet beter op. Echter
bevorderen do toevoegsels de schu«mikvacht
enkelen er van, het waterglas bijv. zijn bijtend!
on het spreekt van zekf, dat zul'ke bijtend!©
bestand dooien niet gunstig wenken op dó
stof, die met de aldus bereide zeep gewas-
schen wordt. Hoe rnieer waterglas en derge
lijke ©r dhis in de zeep is, boe minder zij is
wat de kwaliteit betreft-
Nog op andere, eenvoudiger, wijze worden
de toevoegsels bijgebracht, waardoor hei
schuimen wordt bevorderd. Dat de zoo ver
kregen zeop echter mind'orwaardig is, spreekt;
vanzelf. Voor het reinigen zijn zij wel voh
doende, maar d© prijs behoort- heel wat lager
te zijn dan do© van minder söhaiitmendc zeep-
soorten.
Hot spreekt verder vanzelf, dat het boven
staand© gee*n overzicht beteekent van dó
zeepfabrieatie, het is alleen een waaTsoiiu-
winig, dat de hardheid van de zeep en de
schuimkraeiht, geen aidoende kenmerken zijn'
voor-de l>eoordeeldaig van de kwaliteit.
Tegenwoordig, of liever in den schralen:
tijd, die achter ons 'Bigt, werd er veel minden"
vet voor de aeepiabrieatie beschikbaar- ge
steld, omdat, het vet naar de mavgardnefav
brickem gang.
Hot zou overwèginig kunnen verdienen om
op een of andere wijze op de zeop of haatc
verpaikking aan te geven, hoeveel vetemiir zij
bevat. Dat zon misschien een middel zijn om
veilvialsohiogen ingang te doen vinden.
Groote Bruggen. j
De bruggen, welke gebouwd weidden in
den tijd, toen men nog van natuur- of bak
steen gebruik maakt©, waren in den regel
heel wat kleiner en van geringer spanning
dan die, welke lator in gewapend beton
werden uitgevoerd.
Langeu tijd gold dc B'riedi-icli-AugLisfc-
brug, te lauen, met 90 M. spanning voor,
Je grootste steonen brug der wereld. De
grootst© spooi-wegbiaig was die over de
ïsonzo, bij Saleano, meb 85 M. spanning
en 21.8 M. hoogte; zij ls den oorlog «als
offer gevallen.
Toen men den ouden bouwvorm der brug
gen prijsgaf en met gewapend beton ging
werken, was de mogelijkheid geopperd om
groot er spanningen te bereiken. Bij een
brug over de Tiber, te Rome, dio in 1911
gereed kwam, bereikte men roods 100 M.
Een zeer merkwaardig© brug is die in
de electrïsche spoorbaan van Chur naar
Arosa. Zij overtreft alle andere, dio in ge
wapend beton zijn uitgevoerd. Zij beeft een.
spanning van 100 M. en een pijlerhoogte
van 42 M. en is daardoor de hoogste brug
der nv er old. wat nog merkwaardiger is; als
men bedenkt, dat het ©on spoorwegbrug
is. al is liet do.n alleen voor smalspoor..
Door do hoogte had men ook e©n span
ning van 110 M. kunnen bereiken.
In den laatsten tijd is in Zweden een
buitengewoon brugbouwwerk uitgevoerd en
wel do in October 1919 geopende Spoor
wegbrug tusschen Mellansel en V an nas.-
Dc spanning van 90.7 M. is wel geringer
dan dio van de zooeven genoemd© bruggen
maar deze brug is voor het gewone spoor
wegverkeer bestemd.
Tegenwoordig is men bezig een gewa
pend betonbrug te bouwen in Minneapo
lis (Y. St.) met eon spanning voor de mid
delste boog van 122 M. Die zon dus bin
nenkort do grootste der wereld zijn maar
bij Hou aan wordt, er eon gebouwd over dë
Seine, die een spanning zal hebben van
131 M., terwijl tusschen Balbigny cn Itegny.
er een over de Loire In de maak is waar
van de grootst© boog 1G5 M. zal' zijn bij
een hoogt o van 29.G5
Merkwaardig kan nog de brug voor
voetgangers keeteu, die over de Spree tus
schen Treptow en het Abtei-eiland voert;
de spanning is 76 M. Die brug is volgens
oen heel ander systeem gebouwd en hooft/
maar één boog.
H. M. te L. Leiden, Ocgstgeest, Sas-
seuheirn, de Lecghwater, Nieuvr-Vcnncp,
Hoofddorp. Sloten, Amsterdam. Diemcr-
brug. '47,3 K.M.
J. v. d. B., te L'. Leiden, Hazersw ou-
de, "Waddinxveen, Gouda, Haastrecht,»
Vlist, Schoonhoven, Nieuwpoort, Goudri--
aan, Slingeland, Gorinchem, Dalem, Vu
ren, Herwijnen, Haaften, Tiril, Zaltbom-
mei. 79,9 K.M,.
