"iiiïiiïiiTBELiH"
VRAGENRUBRIEK.
paald op 16 a 20 pCt. van het gemiddeld
bedrag per leerling der netto-kosten.
Door deze regcliog bestaat zelfs de kans
dat dc gemeente, waar do school gevestigd
is, zoo goed als niets betaalt, en vrij zeker,
naar evenredigheid niet zwaarder wordt ge
drukt dan elke andere gemeente, waaruit
kinderen de school bezoeken.
Overeenkomstige regeling wordt voorge
steld voor het leerlingwezen. Ook daarvoor
geeft 't rijk 70 pCt. der kosten na aftrek
- van contribution, opbrengst van werkstuk-
ken, lesgeld en buitengewone inkomsten en
komt de rest of 30 pCt. ten laste van de
gemeenten waar do wettelijke vertcgenwoor
digers der leerlingen wonen. Van dit bedrag
worden de subsidiën en bijdragen van an-
dere'Iichamen en particulieren afgetrokken
Ook reeds bestaande scholen zullen van
deze nieuwe regeling profiteeren.
Volgens het Voorloopig Verslag zijn deze
voorstellen met instemming ontvangen.
Slechts een drietal opmerkingen werden ge
maakt.
Ten eerste vroeg men, of het wel billijk
is, dat do Gemeenteraad een, zij het ook
voorloopige, beslissing neemt, over het al
of niet stichten der school, wanneer de ge
meente uit eigen middelen niets bijdraagt.
Ten tweede gaf men in overweging om de
bijdragen der gemeenten, waaruit ook leer
lingen de school bezoeken, te verlioogen
tot het volledig bedrag der nettokosten per
leerling.
Ten derde werd cr gevraagd, of een ge
meente, die uit een of andere oorzaak aan
vankelijk niets bijdroeg voor de in die ge
meente gevestigde school, niet voorgoed
van bijdragen moet ontheven worden en of
niet verzekering van voortduring der par
ticuliere bedragen noodig was.
Anderen meenden o. i. terecht, dat zulk
een bepaling niet bevorderlijk zou zijn voor
het toekennen van particuliere bijdragen.
Ten slotte werd er van de gelegenheid
gebruik gemaakt om te wijzen op Lnoeie-
rijtjes ten opzichte van het leerlingwezen.
XXIX.
Berlijn, einde Juni.
Bijna was cr weer een communistische
vloedgolf o vei* ons gegaan. Twee weken
lang stond Berlijn onder den invloed van
het groet© proces tegen Mas Hölz, den
leider van een iieele reeks gevaarlijke en
bloedige radicale opstanden.
De indruk, die dit proces en de per
soonlijkheid van den beschuldigde maak
ten was zoo sterk, dat de politieke harts
tochten hier en daar weer geheel en al
opleefden.
De vcrscliijning van een figuur als Max.
Hölz is met recht een uitvloeisel van de
zen verschrikkelijken tijd van ontaarding,
dien wij in Duit sohl and doorgemaakt heb
ben. Ik heb in mijn leven zeer veel pro-
oessen bijgewoond; de eigenaardige ma
nier waarop in een proces het noodlot
en 't men schel ijk karakter elkaar ontmoe
ten en daardoor een inzicht in de men-
schelijke natuur onthullen, zooals men
overigens slechts vinden kan in de werken
van groote dramatici, boeit steeds op
nieuw. Maar nooit heeft een rechtzaak
mij zoo diep getroffen als deze. Ik voelde,
dat hier langzamerhand door scherpe mes
sen cle trillende spieren en peezen van
het zieke lichaam van ons volk werden
blootgelegd.
Zonder twijfel is Hölz een hijzonder
mcnsch, iemand met groote gaven, en on
to «ren zeggeliik in 't bezit van een leiders-
talent een kerel, geschapen om an
deren te bevelen, te imponeer en, hun
mede te sleepen en de massa te organi-
aeeren. Onder normale omstandigheden
zou liij waarschijnlijk een zeer goed lid
onzer maatschappij geworden zijn. Maar
oorlog cn revolutie wierpen hem geheel
en al uit heb goede spoor. Hölz heeft
zich in 't bcgiu van den oorlog als vrij
williger aangemeld en heeft, zooals hij zelf
vertelde, eerst met geestdrift cn vader
landsliefde medegestreden. Eerst want
ook voor hem duurde die oorlog te lang.
Toen hij naar huis kwam, was hij tot in
hart en nieren verwilderd. Allereerst dit:
hij had in dc verschrikkelijke oorlogsjaren
volkomen het werken verleerd. Hij ver
klaarde, dat het hem onmogelijk was go
we est om zijn vroegere geregelde bezig
heden weer op te vatten. Toon kwam d'e
revolutie C7i ïn dien grooten heksenketel
ontdekte bij rijn roeping als volksagitator
volksleider. Hij is daarop eemoudig het.
leven van een rooverhoofdman gaan lei
den, aan heb hoofid van gewapende ben
den, die een eigenmachtig verkondigd
..recht" als richtsnoer voor hun hando-
Iingen aannamen.
Het wekt geen verbazing, dat zulk een
natuur vele hoofden op hol brengt. Dc
rooverromantiek is zeer oud. Vauaf de
liederen der middeleeuwen en van de 16de
eeuw, waarvan de hel'J een bcroemJcTei
brandstichter was, loopt dc rooverrom an
tot in onzen tijd. De kinderen spelen io
Duitschland ..rooiers en gendarmen"
er zal ook in Holland wel iets soortgelijks
gespeeld worden en ik behoef niet te
zeggen, welko rollen daarbij 't meest in>
trek zijn. Ook is het niet nieuw, dat de
hoofdman van een roo verben de zich zelf
beschouwt aïs een soort goddelijk werk
tuig der gerechtigheid. Maar wel is het
iets nieuws, dat deze willekeurige geweld
daden beschouwd worden de inzichten van
een politieke partij weer tt-o geven,
als zoodanig te goeder trouw aanvaard
worden.
Niemand, die Hölz ter terechtzitting go-
zien heeft, zal ontkennen, dat hij zJijnj
Inzichten zeer krachtig cn als een flinke
kerel verdedigde Het ging om zijn leven
maar van vrees was er niets bij hem
to bespeuren. Hij heeft stellig ook in wer
kelijkheid geen vrees gevoeld". Van het
eerste o ogenblik af slingerde hij zijn
rechters de woorden naar *t hoofd, dat hp
hen niet erkende, dat hij hen voor partij
dige „bloedrechters" liield. Zijn gevange-
niskleeding noemde hij het eerekleed van
den proletariër". Wanneer hem verweten
werd, ckit hij verschillende voorwerpen,
levensmiddelen én vee geroofd had, dan
verklaarde liij dit ,,gerequirecrd" to hob-
ben dat schoon© begrip hebben wo ook
aan den oorlogstijd te danken. Ais bi}
menschen geld had afgenomen, noemde hij
dat „onteigenen". ATs er in de woede van
't gevecht, dat hij ontketend haa of aar»
wakkerde, onschuldige mensehc-n doodge
schoten waren, dan noemJ:to hij dal.'
slachtoffers van de volkswraak".
Ongetwijfeld hebben bij Hölz zekere
idealistische motieven een rol van betee-
kenla gespeeld. Maar hoofdzaak was zijn
niet te temmen machtslust. Natuurlijk
heefb hij zijn rol niet gespeeld nm zich ner-
sconlnk ie verrijken. Doch de uitwerking
van zulk -een optreden is verwoeS*.ert.I.
Geen staat ter wereld kan zich dit Int en.
welgevallen. Zulk© bandeïoozo <3ac5en
etsrtic-n boete.
Do Berlijn sob o communisten hadden
zich voorbereid op een ter-dood-veroor.
dcc!mg, cn hadden voor dit geval een
wilde nroteststaking voorbereid. Nu echter
werd Hölz door de verstandige, alles zeer
rechtvaardig overwegende rechters tob
levernslangc tuchthuisstraf veroordeeld.
Zeker, hc-t was een bijzonder gerechtshof, dat
hier zijn ambt uitoefende- Maar denk© men
eens, dat een communistische opstand succes
had gehad en dat de communisten nu bijzon
dere rechtbanken in gingen stellen, die men
dan waarschijnlijk „Vclks-rcchtbanken" zou noe
men. Ik geloof niel, dat deze in 't uitsproken
van doodvonnissen zeer aarzelend to werk zou-
den gaanl
Bosniettogonstaando wildo men do gunstige
gelegenheid niet voorbij laten gaan om legen
dezo uitspraak te protestoeren. Do groot©
massa-demonstratie, dio beraamd was, slaagde
echter bij lange na niet. Wat zich tenslotte nog
verzameld had, verliep spoedig. Misschien was
ook het plotseling inzettende koelere cn regen
achtige weer daarvan mede dc oorzaak. Bij re
voluties behoort in 't algemeen zonneschijn. En
zoo dreef het gevaar van een nieuwe, zware
beproeving van,do stad Berlijn, welke zich ge
makkelijk had kunnen verspreiden, voorbij. Tot
dc volgende maal.... Want het zal nog wel
lang duren eer zulko krampachtige zenuwtrek
kingen bij ons geheel cn al verdwenen zijn.
Een merkwaardig toeval was het, dat juist
in deze dagen van 't Ilolz-proces het groote re
volutionaire drama van Gerhart Hauptmann:
„Dio Weker", na tientallen jaren voor dc eersto
maal weder Werd opgevoerd. Het succes was
overweldigend. Dertig jaar na zijn ontstaan
deed het drama nog zijn invloed gelden met on
verwerkte en onvcrwelkharc frischkeid. De dich
ter, dio als nog niet 30-jarigo het drama
schreef, en nu het volgende jaar zijn 60sten
verjaardag zal vieren, werd gehuldigd op een
Wijze, als wij in Berlijn nog nooit meegemaakt
hobben. Steeds weer verscheen hij op het po
dium van den Grooten Schouwburg, temidden
van bruisende toejuichingen. Aan 't slot der
voorstelling begeleidden do geestdriftige toe
schouwers hem onder ,.Hoch"-geroep naar zijn
auto. Leefden wij niet in het tijdperk van de 1
automobiel, dan zou men hem do paarden uil-
gespannen hebben.
Uit een groot mcnschelijk modelijden werd
„Dio Web er" geboren. Hauplmanns grootvader
keoft zelf nog aan don weefstoel gezeten cn do
tijden van onmensohelijko kwelling medege
maakt, waarin tenslotte nu bijna 100 jaar ge
leden dc opstand van de door don nood en
honger tot vertwijfeling gedreven Sleeswijksche
handwevers losbarstte. In 1892. toen het stuk
voor 't- eerst opgevoerd werd, was het als een
vermaning, dio ons allen wakker schudde.
Thans is de uilwerking nog tienmaal 61erker.
Wij weten nu wat een sociale strijd beteelconen
en worden kan. Anderzijds ontwaakt echter ook
het gevoel: zulke verschrikkelijke dingen zijn
er goddank nu niet meer, zulk een lijden heeft
ook do eenvoudigste proletariër niet meer te ver
dragen, zulle een slavcnbestaau is wel voor al
tijd onmogelijk geworden.
Al dezo ervariugon hobben de toehoorders tot.
in 't diepst van hun ziel geschokt on aange
grepen- Dc duizenden, die dezo reusachtige
schouwburg bovta/t, groeiden samen tot èén
gomeensohap, waarvan het hart sidderde. En
't is bijna ongelooflijk met welk een intuïtie
Gerhart Hauptmann een mcnschcnlecftijd ge
leden een revolutionaire beweging in zijn fan
tasie beleefde, en er vorm aan gaf. Hoe tref
fend allo bijzondonheden nauwkeurig over
eenstemmen met dc gebeurtenissen, die wij
nu zelf dikwijls genoog beleefd hebben. Wat
een grootsohe vinding is het alleen reeds ge
weest, dat een juist uit den militairen dienst
terugkeeTen de soldaat den opstand aan den
gang brengt. Hoo juist is dat gezien! Dat
voelen wij nu eorst, nu huiswaarts keerendc
soldaten onze werkelijke revolutie in 't leven
gcroopen hobben. Dan komt in do 4e acte
van Hauiptmanns drama de passage, waar
deze soldaat, Moritz Jager, gevangen is geno
men en dc menigte zijn invrijheidstellimg
verlangt. Ook dat is voor ons in 't Duitsch-
liand van dozen tijd een bekend verschijnsel
goworden- El\ hoe direct actueel deze scène
was, bemerkte men daaruit, dat het op den
dag van Max Hölz' veroordeoMng juist bij
dit punt tot wilde betoogingen kwam. Toen
dc wevers buiten voor 't huis van don fabri
kant riepen: Jager moet 'r uit komen!'' don
derde van de bovenste rangen de roep: „Hölz
moet T ook uit komen!"
Het wonderlijke in Hauptmanns work is
cchtc-r wel dit, dat het wakker schudt, maar
toch niet agitatorisch werkt. Do zuivere
hoogheid van het dichtwerk hooft het be
waard voor ruwe effecten. Met diepe poëti
sche wijsheid heeft Hauptaniann in de slotactc
den ato-men ouden woversmeesler ten tooneeïe
gevoerd, die het geweld als goddeloos ver
acht ea streng verbiedt en die dan door
zuiver en toeval door een kogel, die-zijn Hut
binnenpuist, gedood wordt. He© hierbij het i-n
't algemeen naturalistisch© gegeven van :t
drama geestelijk doorwerkt wordt, dat is van
de hoogste dramatisch schoonheid, lloo raw
cn afschuwelijk is tegenover dit spiegelbeeld
der werkelijkheid, dat ons de kunst biedt, het
leven zelf.
Dr- MAX OSBORN.
Het marmotje.
Ieder kent, vooral van vroeger, de jon
gens die met een marmotje rondreisden cn
liet diertje kunstjes lieten doen. Het was
altijd een heel feest zoo'n beestje te zien
en er waren zelfs rijmpjes in omloop,
die er betrekking op hadden.
Heb is schijnbaar een heel onnoozcl dier
tje en velen zullen zich niet kunnen voor
stellen dat het een schril gefluit kan uifc-
stooten, dat iemand, die eenzaam in het
hooggebergte vertoeft, kon doen mcenen,
dat cr een of andere roover op de loer lag.
die zijn kameraden waarschuwde, dat er
wat te halen was.
In Duitscliland heet het beest „Murme!-
tier", overgezet zijnde „mormeldier". Die
naam lijkt wat vreemd, want een „mor
mel" is het niet. De wijze van eten van
dit knaagdier kon nog invloed op de bena
ming gehad hebben. In enkelo streken van
Zwitserland wordt het „muro montaur"
genoemd, dat aanleiding tot den gebrui-
kelijken naam kan hebben gegeven En dat
„raure" zal wel weer samenhangen met
„mus" (muis), omdat men het knaagdier
maar tot- de familie van muizen en ratten
heeft gerekend.
Maar zoo levendig de dieren zijn in den
zomer, zoo doodbedaard in den volstcu
zin zijn zij in den winter; want zij hebben
een winterslaap. Om ze te vangen moet
men dan ook den winter kiezen, als zij m
een hol van ongeveer 5 voet onder den
grond bij elkaar liggen, zonder voedsel cn
zelfs zondor iets van dion aard in het li
chaam. Dan kunnen zij worden uitgegra
ven en bemachtigd.
Gebeurt dat niet, dan blijvon zij liggen,
totdat de lente weer in het land is en een
zachtere wind door het gebergte stroomt
en de. alpenweiden groen worden.
Van ouds heetten het altijd kleine Sa-
voyaards te zijn, die met do diertjes rond
reisden, Later hadden die kinderen nog
wel in de kleeding iets van de Savoyaards,
maar niet meer dan sommige andere per
sonen, die met Oostersche kleeding zoo
genaamd Oosterscho producten aan den
man trachten to brengen of deze kermis
sen bezoeken als geïmporteerde Egyptena-
ren, Perzen, enz.
dan het minste1 gedeelte, hetwelk een jj
wettige kinderen geniet, en in geen gCVt
meer dan een vierde deel van uw goedercJ
Een onzer ubonné's. Er zijn hier 'J
slcclo verschillen do particulier© voorscliol
banken, dio tegen bekoorlijk© bongstclli^
geld leen en. Do voorwaarden zijn echter ruJ
al bezwaarlijk cn de rente vrij hoog. Yiy'J
uw doel lijkt het ons beter de Hulpbank \-J
de Leidsche Maatschappij van Weldadig^.-",'
ter voorkoming van verval t-ot armoede, gr.
vestig-d in het Logcgebouw Steensclruur.
rente is daarbij zeer billijk en do afbetaling
voorwaardeu gemakkclijk-
Lezer van ons blad. U moet in liet ino;
gen- en avond'voeder der kippen wat phes-
pliorzure kalk mengen of den dieren af r-
toe wat fijngestampte beenderen geven. La
de jong© kuiken 's morgens niet in het nat:
gras loopen. Slapte in do pooien ontsta;
door ©cn tekort aan phosphor in do boe;]
deren-
P. v. d. G., te V. Eiken werkdag van
9 tot halftwee, uitgenomen 's Zaterdags.
Mevr. D., te L. U moet 85 cents daags
betalen.
M., to L. Het is nog niet bepaald,
wanneer die wet in werking treedt.
Mevr. K., te L. Ja; 85 ets. daags.
Mevr. v. A., te'L. Recht op het voor-
jaarsgeld heeft zij niet.
O., te L. Indien gij kinderen hebt uit
het eerste huwelijk, moógt gij hij testament
aan een tweede vrouw niet meer geven
M. S. to L. Een brief naar Ned-Iel
met den z.g. land-post verzonden (20 ets. pon
komt ongeveer tien dagen vluigjger over (kjjj
ccjq brief verzonden met den zeepost, to £ra:j i
kecren met 10 ets. per gewonen brief. BjJj
cn weekbladen 2 ets. per 50 gram-
P. J. S., te H- De sollicitanten vooj <v,
betrekking van politic-ambtenaar worden
woonlijk in politiebladen, doch soms ook v.i
in groot© dagbladen opgeroepen. Ieder li.
daarvoor sollicitceren. lomand met de bc'
voogdheid van onderwijzer heeft, als h:
overigens aan do ciscben voldoet, soms va'
iets voor. Wij zouden uw zoon raden zich eoi
t© vervoegen bij den Commissaris van P«jj
liti© tc Leiden, den heer P. Stapel, die hcol
zeker zal willen inlichten en zoo mogelp";
oolc wel lieipcn.
MARKTBERICHTEN.
NOORD WIJK. De blocmbollenbeurs
Noordwijk was zeer druk bezocht. Er ver-
den veel zaken gedaan in tulpen en nar-p.-
cissen. Hyacinten werden niet verhandeld
De prijzen bleven laag. D© volgende vt?
teer mg en werden o.a. gemaakt:
Enkelo Tulpen: Due van TholL rose f 2..'/
id. wit maxiinus f 2.50, id. scarlet f 2.50, k
cochenille f2, Oliryselora f2, Cramoisl:
Brillaut f 1.60, Flamingo f4.50, Gele Priel
fl.75, Grand Duo f 1.75, La Reine fl.GC,
Mon Tresor f2.50, Pink Beauty f4.3j
Prins van Oostenrijk f 2.70, Proserpin;
f4.50, Rose Grisdelin f 1.70, Rose Luisató
f 4.25, Thomas Mooro f 1.60, Ve/rmillk
Brillant f 1.25, Witte Valk f4, Wilt
Zwaan f2.50, Brillant Star f6,25, CouIcl'
Cardinaal f3.50. Due do Berlin £2, h;
Matelas f4.50. Rose precoso f9. Van de.
Neer f 4.
Dubbele Tulpen: Gouronno d-'Or f3, EjjJ:
Toreador f4.50, Imperator Rubrorum f3^r t
Murillo f 1.75, Rubra Maxima f 1.75, SjI
vator Rose f 2.50, Theeroos f 3, Tourn«&
(rood en geel. f4, id. geel f4.60, Vuurbak
f3.50, Lueretia f2. Lac van Haarlem
Mr. van der Hoef f 5.
Darwin Tulpen: Bar. do la Tonayc L
Clara uit f 3, To Dream f3.50, Europ:
f 3.75, Grctchen f 2.75, La Candour f 3. L
Tulipe Noire f3, Mr. Franc Sanders f4.5j
Pk. de Gom in et f4. Psyche f2.75, Siem
van Flora, f4.50. Wm. Copland f.4, Zuil
f3.50, Bartigon f4.50, Faust f6.50. Ma)
Krelage f4. Princes Elisabeth f5.50» Prd
E-auwenhof f4.50. Pride of f07:
WPliam Pilt f 5.
Dubbele Narcissen: Orange Pb uïv fl
Sulphur Phoenix f4. Von Sion f 5.50.
Enkele Narcissen: Ainx Princeps f 2.1!
Bic. Emnress f 4, Bic Victoria f 5.23. Ik
Waller T. Ware f4. Golden Spur f6, t
comparabilis Sir Walkin f4, I/orifolij
Emperor f4. Poeticus Oimatus f3. Poet
ons Olorv of Lisoo f 4,50. Poetnz Elvira f
e©r van het tochtje. Schilderachtige plek
jes trekken ons oog, ldeine wegjes kron
kelen heuvelopwaarts tusschen de koren
velden huizen, van mergel opgetrokken,
schuilen half weg achter het groenge
bogen figuren, als kleine poppetjes, be
werken het land; torentjes spietsen de
lucht In en de verweerde kruizen hier en
daar spreken van vroomheid, on van den
godsdienstzin, die hier innig met het
Teven saamgeweven is.
Voordat wij liet wisten, waren wij bij
Vaals, waar een mengelmoes van ©p}-.
schriften: Fransch, Duitsch en Nedcr-
Tandscli. den indruk doet ontstaan alsof
hfer in de buurt de toren van Babcl in
dert.ïjd opgetrokken werd. Een verbazend
smerige tram rijdt, naar Akende verf
cv van scheen geel geweest te zijn, 011
hoewel het den laatsten tijd niet gere
gend had. scheen liet voertuig onder de
modder te ziften. Voor onze Hbllandsche
huismoeders, de Bdhoonmaak-Bnanrakkens
bü uitstek, om kippetjesvel van te krijgen.
Witte japonnetjes, en hoe aardig kloeden
dip pj.-fc op hè, waren er beslist niet on-
be<roet afgekomen voor fijn-sfcrüksters het
gebio4 von rmbogremsd© verdiensten.
Wij waren in tusschen r beetje in
zenuwachtige stemming geraakt, want de
douane naderde en jo kimt toch maar
nooit weten en om aan den lijve oncTpr-
aoc.ht te worden lijkt nu niet bepaald een
pretje of je schoenen te zien doornriemen
op zoek naar spionnen-geheimen Ik grab
belde alvast naar mijn „Napoleons", die
mij thans van dienst moesten zijn. en met
in d© pene hand de sigaren en in de an
dere mijn papier met het Nederlander
schap en het smoesje' van de zaken-rege
ling n^dprdp ik de grens.
't Ging echter heel goedmoedigdic-p
Jn mijn hart vodde ik iets. dat wonder
veel op teleurstelling leek. omdat de sen
satie ©n!f>rak, en daar lovon wij toéLf
voor een deel op een doodgewone Neder
lander. in een doodgewoon colbertje en
dito fantasie-hoedje op, maar met een
oranjeband orn den arrn, welk© band noo
dig eens vernieuwd moest worden, keek
even de papieren in, nam graag een si
gaartje, mompelde iets van „gocien dag"
en schoof do barrière opzij, die ons, vol
gens den chauffeur, van het Duitsch ge
bied scheidde, bia een klein eindje rijden
kwamen wij aan de. Duitscke douane. Een
groot verschil met de Hollandse he en niet
in het voordeel van de laatste. Geen vuile
oranjeband al's cenig onderschcidïngstoe
ken, doch uniformen van groen laken, de
platte, Duïtsehe pet-, en een houding, dio
direct al ontzag inboezemde. De controle
was ook scherper, de papieren werden
nauwkeurig doorgesnuffeld, de zaken ble
ven gelukkig zaken, het auto-nummer werd
genoteerd, do pas van den chauffeur van
a tot z gelezen eu mijn Napoleontjes ge-
negeert. Eindelijk mochten wij voorwaarts
de handen gingen in militairen groet aan
de petten en wij waren nu pas recht in
Duitsehland.
Opvallend was liet groote aantal men
schen, clie met tasschcn en manden gewa
pend, zelfs van uit Atken komen ïoopcu
om in Vaals wat proviand to bekomen,
want al zie je in de winkels weer allerlei
liggen, de waar, voor ons goedkoop, is voor
den Duitscher nog peperduur en niet altijd
is de kwaliteit van de beste.
Weldra bereikten wij Aken en roden
door vuile buurten, waar de straten wel
breed en de huizen hoog waren en met
hier en daar een winkel, doch waar de ge
vels cr uit zagen als met pek oversmeerd
van verf viel niets te onderscheiden en
aan do deuren stonden kletsende vrouwen
in slordige kleedij. met loshangende hnren
en gezichten die van ellerrJe spraken
Plots vloog uit een dier huizen, vlak vóór
de- auto, oen kind. doch door een handige
manoeuvre van den bestuurder werd het
voor overrijden behoed. De moeder was het
direct aehtorna gegaan en uit haar oogen
blonk de vreugde, toen het geval zoo goed
afliep. Wie weet, hoeveel zij al verloren
had gedurende dien grooten, wreeden
„Rrieg"hoeveel bange uren zij door
bracht, toen Vader misschien ergens diep
ia Rusland stond, hoe zij zelf worstelde om
met het gezin het hoofd boven water te
houden, toen gebrek cn duuitc kwamen.
Onwillekeurig begin je over dat alles te
soezen, en wanneer je dan de bezettings
troepen der geallieerden, de stad ziet
doortrekken of de wacht houden met de
bajonet op liet geweer cn den stormhelm
op in volle oorlogstenue, dan begrijp je
hoe zwaar dit ,hct Duitsohe volk drukken
moet, en hoe groot de energie moet zijn
om niet onder te gaan in moedeloosheid
en de doffe onverschilligheid te bekam
pen, die zoo licht onder zulke omstandig
heden den mensch bekruipt.
Er hangt een droefgeestigheid, waaraan
je niet ontkomt e>n de vervallen, verYo-
loozo huizen werken onbehaaglijk op je
stemming in. Wij besloten naar den Lous-
berg te gaan, de boschachtige hoogte, 60
Meter boven de stad en 260 Meter boven
den zeespiegel, zooals mij een ouden reis
gids inlichtte, ,,ea waai* zich ter halver
hoogte een restaurant bevindt". Nu was
ik reeds vroeger, vóór den oorlog, te Aken
geweest en ook toe® had ik het restaurant
bezocht. Wat een verschil echterIn gezel
lige groepen zaten d'e bezoekers t-oen bij
een en alles zag or tot in de puntjes ver
zorgd uit Thans was het vervallen slechts
een paar menschen waren achter de wie
belende tafeltjes gezeten en dicht bij
klaagde een verminkte op zijn viool zijn
leed uit. „Hollander", hoorden wij achter
ons op on vriendelijk en toon zeggen, en
half onwillig bediende 0119 de kellner, na
ons, o, wonder boven wonder, en rest van
vroeger© weelde, het tafeltje bedekt le
hebben met een kleedje. Voor weinig geld
gebruikten wij wat thee, ten minste, zoo
werd de vloeistof die in rijkelijke hoe
veelheid gesohonken wei'J, betiteld. Wij
vroegen wat ansichten en de kellner kwam
terug met kaarten, te smerig haast om
aan te pakken, doch die wij bij gebrek aan
beter maar verzonden. Hoo hoog dc kaar
ten gefrankeerd moesten worden wist onze
„ober" niet en op zijn perkamentachtig
gezicht stond een wrevel te lezen, waar
voor wij de verklaring zochten in ons Ne-
derT"1" derschap, in het go ede-s ie r-m aken,
voor hen niet weggelegd. Waar wij ons be
gaven, wij ondervonden niet veel vriende
lijkheid; wij kwamen immers uit het wel
varend© vrije land, terwijl zij leefden in
armoede cn onderworpenheid*
In het groote Warenhuis van Tietz, op
de Markt, over het statige Stadhuis, ging
het al niet veel beter, 't Moet gezegd, liet
zat alles netjes in do verf, cr heerschte
een zekere gezelligheid en over den voor
raad op allerlei gebied viel niet te klagen.
Wanneer je echter iets aan een „stand''
kocht met geprijsde artikelen, dan was ae
ontvangst weer allesbehalve vriendelijk, zij
lieten je kalmpjes wachten en of je al een
boos gezicht zette, het gaf niet veel. Daar
vonden wij g>oed gekleurde ansichten voor
ongeveer vier cents de vijf. Kwam je ech
ter bij een af deeling. waar jc niet kon zien
hoe duur een en ander was, dan waren de
bedienende clames buitengewoon voorko
mend, zij sloofden zich uit en vroegen 30
prijzen, waarvan je zelfs als Nederlander
duizelde. Wij kochten evenwel nog aardige
souvenirs, o.a dc Dom in zilvei'achtige
uitvoering, en ik voerde dat heele gebouw
ia een binnen-vestzak mee over de grens.
Het heele kunstvoorwerp kostte precies
45 cents wanneer ik hot nu zie staan
als sieraad op een kastje, bewonderd
door mijn vrienden cn kennissen, dan ge
loof ik nog niet zoo dom godaan te hebben
met den Dom in de wacht gesleept te
hebben.
Wij bezochten vervolgens de Eliscnbrun-
nen mot den Elisengartenniemand had
lust het warme, zwavelhoudende water t©
proeven, en daar het cr ook hier weer
triest- en verlaten uitzag, reden wij vlug
naar een eerste-klasse-inrichting met een
vroolijk strijkje. De ober ging ons. bui
gende als een knipmes, vóór, schoof ons
de wijnkaart onder den neus cn in minder
dan geen tijd konden wij onder het genot
van een glas wijn den boel rustig opne
men. Het mondaine publiek vermaakte zich
uitstekend cv heerschte een ongedwongen
stemming, officieren der geallieerden dood
den hier hun tijd en lieten zich het gebat-
dat in ruime mate voorhanden was, best,
smaken.
Zij zagen cr welgedaan en tevreden ufrt-,
hadden nette uniformen aan cn het scheen
hun hier goed fc bevallen; zij zaten waar-
sokijnlijk liever in vredigen kout tusscló
de Duitsohers dan tegenover lion in de mr>
slgo loopgraven. Met onderscheiding werdw
zij behandeld, d© o-vorwinnendon in het la: j-
der overwonnenen-
Van ellende was hier geen sprake; or
kwistige hand"waren draperieën aangebraeV
do serviezen ©n dergelijke zagen er keiffl
uit, de kellners met doftig ernstige gozici™
zooals alleon zij die kunnen zetten, bewo;£
zich met dc elegantie, waarover ook
alleen de kellners on mot hen de danseu*
modorncs vermogen te beschikken, door
zaal; zij hoorden bij de luxueuze orngovii
cn vormden cr als liet ware één gob<;
mede.
Voor een halve fleseh wijn en ruim gel-
betaalde ik mot de fooi f 1.50. Een advocaat
kostte er ongeveer 24 oen-ts- Prijzen, die
bier in het land uergon, zult aantrofft
In de' stad zag ik diners geannonceerd t-
af 36 cents. Veel bijzonders zal dat eek.
wel niet geweest zijn en wij hacKlen in
konburg reeds zulk© afsohrikwekken.de
halen vernomen over kleine porties en
eten, dat wij <ms cr Daar biet aan waag^E
Trouwens, het word zt©htjes-aan tijd n''|S
ons land terug te keuren, cn uitgeleide
daan door den buigenden ober en een op
Hollanders.
fooi loerenden piccolo, vertrokken do „rijbi;
Aan dc grens weer hetzeLfde ceremonie*
alleon moesten wij voor de Duitsohe douai.
opstaan en werd do auto ondorzocht. 'j
vonden echter niets, cn beladen met sou
hits, dde van allerlei mogelijke cn optoofB
lijke plaatsen tc vooischijn gehaald weri vjS
arriveerden wij eerst laat to V-a 1 konburftM
„Opa" had van het verlies van zijn
dutje geen spijt; „Oma" vc-nd, dat het «jfl
moeite waard geweest was", en wij, als brJj
„kleinkinderen", wij konden riet anders i'jffl
hun gelijk geven. Trouwens, 't wus oofl
teressante tocht geweest on rr-oabten er
zomer nog Loldcnaors een poosje to Va^jB
burg gaan doorbrengen, wij kunnen
anders raden dan: Gaat eens een kijkje
men van wat ik gotradlit kdb u hier t°
schrijven,
OÜD-I.EIKEN'AAÏi'll
