en geeft daarom in overweging de actie
aan te Londen.
JSÏe-vr. GROENEWEG (S D. A. P.) is
voor ds motie; van het denkbeeld, daarin
aanbevolen, vreest zij geen nadeel, Men
xnoct. liet schoolartsen-instituut een zelf
standige ontwikkeling geven. Ook dc On
derwijsraad "adviseert in dien zin.
De VOORZITTER deelt mede. dat een
amendement-Scheur er-Ketelaar is ingeko
men, om het schoolartsen-instituut in art.
57 te laten vervallen.
Do heer DE SAVOENTN LOHMAN (C.-
H.) meent, dat men thans niet moet beslis
sen. Aan het Departement van Arbeid is
men nog bezig met do organisatie van het
Staatstoezicht op do Volksgezondheid. De
Minister sluit zich thans bij het bestaande
aan, waardoor niet gepracjudicieerd wordt-
op een andere regeling.
De heer OTTO (U.-L.) wijst op bezwaren
tegen het amendement en de motie; Bij aan
neming van het amendement bepaalt men,
dat de gemeenten niet voor de kosten der
schoolartsen zullen zorgen.
Do MINISTER sluit zich hierbij aan.
Spr. wijst nog eens op do gunstige verhou
ding tusschen onderwijzers en schoolarfc-
Ecn men moet niets doen, om de goede
ontwikkeling van het instituut te schaden.
Het eerste amendement-Ketelaar i. z. de
kosten der oudercommissiën neemt spreker
over.
Do motie-Scheur er wordt- met- 37 tegen
33 stemmen aangenomen.
Het am endtem e n t-Sch euror-K e tel aar (om
het sehoolarteeninstituut uit art. 57 te la
ten vervallen wordt met 38 tegen 33 stem
men aangenomen.
Art 57 wordt z. h. st. aangenomen.
Bij art. 53 licht de heer OTTO (U. L.) een.
amendement toe, ten einde te voorzien in
bet geval, dat aan een bijzondere school
BurnumeTaire onderwijzers zijn verbonden.
In dat geval heeft de gemeente voor de
openbare school aansprak op vergoeding
uit 's Rijks schatkist van de jaarwedden
van even zooveel aan de openbare scholen
verbonden onderwijzers.
De heer RUTGERS (A.-R.) verdedigt een
amendement, om voor het verlof met be
houd van salaris de kosten daarvan, voor
zoover betreft do onderwijzersplaatsen bin
nen heb wettelijk minimum, voor rekening
van het Rijk te doen komen.
De heer K. TER LAAN (S. D. A. P.)
licht een amendement toe, om het Rijk de-
kosten van de jaarwedden der vakonder
wijzers aan de gemeenten te doen vergoe
den.
Spr. verklaart zich voor het amendement-
Otto.
De heer KOOLEN (R.-K.) bestrijcüi hèfc
amendemcnt-Otto, dat z. i. een groote on
billijkheid zou zijn voor het bijzonder on
derwijs. De surnumeraire onderwijzers der
bijzondere scholen zijn voor rekening van
bet bijzonder onderwijs, terwijl die van de
gemeenten voor rekening van de overheids
kas zouden komen.
De MINISTER acht het amendement-
Rutgers overbodig.
Spr. bestrijdt liet amendement-Ter.' Laan,
'dat veel to ver, gaat, doo-rdat er geen en
kele grens in aangegeven is voor do fa
cultatieve vakken en de salarissen der vak
onderwijzers.
Het amendement-Otto beoogt zooveel mo
gelijk te belemmeren surnumeraire onder
wijzers aan te stellen. Er zijn ook practi-
eche bezwaren aan verbonden.
Bij do verdere discussie spreekt nog de
heer LOTTMAN (C.-H.). Hij verdedigt het
standpunt van den heer RUTGERS. Ieder
moet vrij zijn zijn school zoo goed mogelijk
Te maken.
De heer KETELAAR (V.-D.) zal tegen
het amendlement-Otto stemmen. Wanneer
men een school beter wil maken, moet men
dit niet bemoeilijken door het voor een an
dere- school ook te verlagen.
De heer GERHARD (S. D. A. P.) spreekt
in gelijken geest. Hij oTkcoit, dat de bij
zondere school een voorsprong kan krij
gen, maar- spr. vertrouwt op de toekomst.
Men moet de finaneicele gelijkstelling niet
zoo zeer in de uiterste consequentie willen
doorvoeren. Of men zou moeten komen tot
'een kleingeestige oplossing van de moeilijk
heid welko zich metterdaad voor doet-, of
men zou het openbaar' en het bijzonder on
derwijs moeten bevriezen. Spr. acht dit
.-verkeerd.
De MINISTER treedt in een nadere be
strijding der amendementen.
Do heer RUTGERS (A.-R.) trok zijn
fcmendïement in.
Do heer ALRARDA (S. D. A. P.) verde
digt nader het amendement-Ter Laan.
De heer K. TER LAAN (S. D. A. P.)
brengt nog een wijziging aan in zijn amen
dement.
Het amendement-Otto wordt met 58 te
gen 1-1 stemmen verworpen.
Het amendement-K. ter Laan wordt- met
<45 tegen 25 stemmen verworpen.
Art. 5fr wordt z. h. st. aangenomen.
Do heer K. TER LAAN (S. D. A. P.)
verdedigt een amendement tot invoeging
„van een nieuw artikel 6-1 bis om het Rijk
aan dié gemeente te doen vergoeden <3o uit
gaven voor het stichten en instandhouden
of het huren van do schoolgebouwen en
speelterreinen en dio voor het aanschaffen
.van de schoolmeubelen.
De vergadering wordt verdaagd tot des
avono'is t-c acht uren.
Avondvergadering.
Voortgegaan wordt met de behandeling
'der Lager-Ondei'wijs-wet en daarvan art.
6-1 bis en tegelijk c':czg bij amendement
door dien heer K. TER LAAN (S. D. A.
fP1zijn voorgesteld.
De heer OUD (V.-D.) wenscht deze
'amendementen te steunen. Minister De
JVisser heeft de hoop uitgesproken dat
verruiming van het gemeentelijk belasting
gebied do gemeenten in staat- zou stellen die
lasten van deze onderwijswet te dragen.
Echter heeft de Minister zijn plannen zoo
zeer gewijzigd dat do gemeenten eer ach
teruit dan vooruit gaan. Spr, hoopt dat de
Minister een welwillende. houding tegen
over dit amendement zal aannemen.
De heer ALBARDA (S. D. A. P.) zegt',
d&i. wanneer dat wetsontwerp ongewijzigd
wordt aangenomen ,cen ondragelijke last
op de gemeenten gelegd zal worden.
Alleen wanneer hèfc amendement Tér
Laan wordt aangenomen kan oe Kamer de
volgc-nue week gerust de behandeling van
het financieole ontwerp tegemoet gaan.
Dreigt dit amendement verworpen to wor
den, dan zal spr. gaarne medewerken om
do beslissing over dit- amendement aan te
houden, tot do beslissing over het ontwerp
in zake do gemeente-finaneiën is gevallen.
Do heeren DE SAVORNIN LOHMAN
(C.-H.) en KETELAAR (V. D.); wenschten
ook aanhouding van deze kwestie, daar zij
niet buiten tegenwoordigheid van den Mi
nister van Finanoiën moest behandeld wor
den.
De heei' RUTGERS (A.-R.) is tegen Tiet
amendement en tegen uitstel van do behan
deling dezer kwestie.
De MINISTER VAN ONDERWIJS ver
klaard, het amendement onaannemelijk. Hij
verklaart voorts, dat het ondcrwijsontwerp
niet zal uitgevoerd worden, alvorens een
betere financieel© regeling is verkre
gen.
De lieer TER LAAN stelde nu een motio
voor om de behandeling van art 64 his op
te schorten totdat de herziening van de ge
meentewet en de finaneicele verhouding
van het Rijk en de gemeenten is afgedaan.
Toen echter dezo motie in stemming kwam,
bleek dat er geen voldoend aantal leden
aanwezig was voor een stemming en werd
dus do vergadering verdaagd tot morgen.
Do heer TER LAAN trok zijn amende
ment in en dc vergadering werd verdaagd
tot Woensdag te één uur.
428' STAATSLOTERIJ.
.Vijfde Klasse. Tweede Lijst.
Trekking ran IS Md.
PRIJZEN VAN 70.
SI 3366 6130 8735 11851 14665 17747 2
226 3479 6274 9089 11990 14793 18033
237 366-1 6397 9201 12130 15117 18128
378 3674 6444 9419 12139 15322 18139
379 89S3 6797 9561 12182 15376 18210
510 4127 7032 96S5 12302 1558S 18261
532 4225 7219 9752 12471 15811 18146
567 4718 7293 10110 12510 16258 18483
1199 <1907 7420 10304 12739 16205 18531
1295 6003 7571 103SS 12813 16300 18658
1530 5054 7633 10-146 12831 16484 18903
1700 5144 7634 10528 12S53 16571 18971
1770 5514 7682 105S2 13430 16704 19121
2017 6753 7879 10760 13149 16755 193-16
2092 5801 S07S 10814 13642 16791 19446
2406 5961 8130 10879 13679 16954 19473
2661 6971 S141 10S90 138S6 17251 19552
2S93 6066 S200 11271 1-1005 17401 19605
2902 6070 8269 11469 14161 17546 19729
8196 6120 8304 11638 1-1304 17657 19731
3200 6126 8541 11825 14401 17731 19993
NIETEN.
24 2530 5374 87S3 11952 14700 176S4
72 2578 5414 8811 12036 14848 17694
85 260G 5452 8S15 12058 14859 17737
137 2693 5463 S87-1- 12059 148S7 17798
223 2714 5554 890S 12097 14909 17826
238 2719 5577 9043 12131 14930 17853
258 2726 5657 9168 12269 14931 17885
263 2808 5720 9292 12275 14989 17917
265 2810 5777 9342 12291 15011 17943
280 2958 5789 9356 12313 15077 179-17
289 2959 581G 9370 12317 15083 17961
322 2978 5832 9381 12323 15189 17974
351 32CG 5915 9515 1233S 15317 1S087
353 336-1 6068 9697 12345 15335 18186
376 3376 6090 9710 12373 15357 18270
400 3408 6165 9722 124S0 15423 18311
<102 3455 6215 9760 12489 1544G 1S502
454 3485 633S 9811 12536 15457 1S556
475 3519 6365 98GG 12760 15489 1S574
476 3527 6369 9890 12915 15498 18599
622 3538 6373 9929 12916 15517 18610
580 3559 6385 10049 12S20 15556 18643
597 3657 6427 10102 12938 15641 18743
598 3782 G-139 10130 13016 15833 18761
616 3966 6624 10367 13024 15862 18770
633 3970 6631 10378 13045 15869 1880-1
645 397S 6646 10548 13064 15956 18822
689 401'2 6682 10553 13103 15957 18884
717 4024 0691 10584 13205 16006 18898
767 4055 6717 10625 13236 16069 18909
904 4094 6812 10736 13237 16126 18953
921 4258 GS64 10755 1327C 16234 1S966
94S 4260 6919 10762 13398 16252 19123
951 4309 6926 10765 13491 16267 19127
953 4489 7018 10835 13534 16303 19165
1049 4490 7074 10345 13553 26352 19191
1077 4522 7085 10840 13559 16440 19220
1112 4530 7147 10902 18011 16627 19256
119-1 4643-7214 10920 13618 16565 19326
1254 4580 7227 11042 13631 16563 19349
1309 4678 7348 11077 13705 16685 194SS
1327 4716 7610 11123 13720 16801 19589
1600 4740 7630 11161 13729 16813 19620
1695 4743 7G7S 11242 13909 16S47 19643
1800 4750 7678 11273 13916 16864 19648
1820 4763 7711 11275 139-17 16878 19773
1821 4796 7744 11282 13953 16904 19829
1S30 4816 7812 11375 13971 16907 19894
1889 4845 7S9G 11471 14094 16959 19911
193S 4870 7933 11568 14143 16967 19922
1958 4878 8009 11689 1-4155 16983 19955
1963 4931 S06S 11591 14174 17041 19966
2047 4953 8112 11631 14205 17110 19987
2084 4987 8128 11643 14235 17114 20047
2097 502-1 8142 11655 14254 17233 20073
2167 508-1 S185 11677 14387 17234 201S6
2187 5108 8194 11721 14394 1726-1 20202
2197 5208 S276 11789 14453 173.96 20217
2230 5252 8302 11797 14563 17337 20219
2293 5289 S34G 11830 14612 17347 20240
2312 5305 842,5 11912 14016 17423 20248
2353 5313 8499 11016 14624 17436 20345
H'2 8010 1192'1 14041 W526 20346
'2378 532S 8764 11911 14668 17531 20348
2420 5372 8772 11948 14G90 17651 20365
20419
20524
20765
20845
21291
21513
21637
21876
21997
22110
22270
22-:?o
22367
9-.'./,
22426
22686
22712
22907
20649
9097'
90771
20810
2096G
20981
21037
21122
21148
21176
21222
21327
21342
21351
21371
21394
21429
21527
21539
215S1
21595
21599
21629
21630
21665
21696
21706
21739
21815
21862
21872
21903
21913
21946
21953
22022
2217P
22306
22323
99:ïóO
2241)
22434
22437
94,79
22456
22479
22494
22640
22657
22670
RECHTZAKEN.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
Wegens een rijwiel berijden zonder Jicht
H. J. V. tot f 1 of 1 week tuchtschool; C'.
J. van G.J. G. P. van K.W. B.W.
W. L.; J. C. K: F, G. van O.; W. B.j
J. Z.W. H. C. M. H.A. G. van F.L.
N. d. O.; D. K.; J. J. van der R.; J. M.
R.ieder tot f 1 of 1 dag; J. v. d. W, te
Voorsclioton; A. F., te Sassenheim, ieder
tot f 1 of 1 dag; J. v. d. L., tot f 2 of 1
dag; A. J. G. J., B. A. van V.; J. L. H.
A'. de R.E. M, Kieder tot f 2 of 2 da
gen; H. D tot f 3 of 3 dagen; A. F. F.
tot f 3 of 1 dag A. ,W. d. K. K.; H. D.
tot f 3 of 3 dagen K. M te Zoeterwoudc
tot fl of 1 dag; G. v. d. B.J. O.; W.
J. v. A., allen te Noordwijk; C. K.G.
van R., C'. van der IC., allen te Noordwij-
kerhout; 0. N. en C. van E., beiden te
Rijnsburg; C. N.G. H.D. J.. S., allen
te Voorschoten; A. Z., te Valkenburg; O.
de G., te Oegstgeest; L. D., te Zoeterwou-
de; P. van A., te Warmond; A. v. d. IJ.,
te Stompwijk; A. J. K., te VoorburgF.
v. d. Z.K. j. E. K.; te Alphen aan den
Rijn; G. van V., te Voorhout, ieder tot f 2
of 2 .dagen; M. ,G-« te Voorhoud tofc i i
of 1 dag; Th. O., te Nobrdwijkerhout: A.
T. van der M., Ie Rijnsburg; C'. v. d. O.,
to Katwijk aan Zee. ieder tot f 3 of 3 d.
Wegens een rijwiel berijden dat voor
zien is van een lantaarn, waarvan de zij-
glazen gekleurd licht verspreiden: J. L,
van K.G. F. van L.W. H. J. van H.,
te Voorschoten: J. H. E., te Voorschoten;
P. O. R., te Sassenheim; K. H. M., te
Koudekerk; A. J. te Oegstgeest; H. B. te
Leiderdorp, ieder tot f 1 of 1 dag.
Wegens (rijden met oen rijwiel zonder
belG. van der H.A. E. V.J. P. M.
M. H. G., te Leiderdorp; C. B., te Bent
huizen; W. van D. te Koudekerk; W. v.
d. S., te Noordwijkerhout; ieder tot f 2
of 2 dagen; S. C-, tot f 3 of 3 dagen: L.
H.G. V.; G. van M., te Hazerswoude;
A. O., te Berkel; F. P., to Rijnsburg; J.
F. van der H. en P. J. van der B. beiden
te Voorhout, ieder tot f 1 of 1 dag.
Wegens varen in Rijnlands Boezemwa
ter; W. M. te Warmond; W. H. zwemmen
de, ieder tot f 2 of 2 dagen.
Wegens overtreding der Pol. Ver. voor de
gcmeenlo Leiden: J. K. tot f 1 of 1 d.; P. v. d.
B. lo Voorhout tot f 1 of 1 d.; J. S., C. G. H.,
J. H. R., P. d. H.. J. S. d. B.. J. T. A. V„ D. K.,
M. G... W. H, W. B., H. Th., C. J. v. D. te
Voonschoten, G. v. d. H., J. M. L. te Leider
dorp, J. G. to Voorschoten, A. G. B. to Roc-
lofarendsvceu, J. v. 0., A. N., H. L. G. B., A.
S-, J. S., W. R., A. v. W., A. V. W. H„ te
Haarlemmermeer, J. P. H., J. W. B. to Bon
Haag, F. L H. to Den Haag. L M. F., W. N
F. J. d. J., J. E. K. h.vr. E. G, P. v. d. W„
M. C., A. G. v. T P. v. R G. B„ L d. W A.
A. to Den Haag. J, B. tc Hazerswoude, A. J.
B., te Ter-Aar, F. V. te Oegslgcest, M. v. d.
P. to Lisso, M. E., C. v. K. tc Oegstgeest, A. N.
G. te Oegstgeest, J. v. R., te Katwijk, A. B. h.vr.
v. CE. R. h.vr. J. N. F., H. IC., h.vr. J. J. S.,
W. IC. h.vr. J. N., T. P. h.vr. S. P. v. E., ieder
tot f 1 of 1 d., G. v. P. tot f 0.50 of 1 a.; J. C.
a. Z. tot f 5 of 5 d.; C. B. te Noordwijk tot
f 2 of 1 d.; W. J. 0., J. D. en J. v. S. ieder tot
2 maal f 2 of 2 maal 2 d.; J. S. en J. S. tot f 2
of 2 d.; G. D. tot I 1 of 1 m. tsch.; F. C, E. te
Hazerswoude tot f 3 of 1 d G. v. d. H. te
's-Gravehhago tot f 2 of 1 d.; J. v. d. R. tot f 1
of 1 in. tsch.; G. d. -T. h.vr. H. v. A. tot f 2 of
2 d.; A. R. tot f 0.50 of 1 d.; P. J. G. tot terug
gave aan zijn oudors...
DUITSCHE BRIEVEN.
Het hedcndaagsch Berlijnsche gezelschapsleven.
"Wanneer men over do hedendaagsche be
woners van Berlijn spreekt, moet men twèo
volksklassen daarbij onderscheiden, die elkaar
zoo vreemd zijn, als behoorden zij tot verschil
lende rassen en werelddeelen. De eene -dat
is do massa van hen, dio door den lazenden
storm, die over de wereld is gegaan, door de
zucht naar winstbejag, de conjunctuur Yan den
oorlog en dc revolutie zijn opgezwjept en uit 't
gareel gebracht. Dal zijn de 0.-"W.'érs, do nieuwe
rijken, (dio men' in. iandere lauden weliswaar
evengoed kont als hij ons), do eerzuclitigen, do
opruiers, de krankzinnig geworden politici, de
scharrelaars in zaken en dergelijke aangename
tijdgenooten meer. Dal is hot Berlijn waarover
men in het buitenland spreekt; dat de vreemde
ling helaas bijna alleen, leert keniien: cn waar
naar ouzo gehcelc stad en bijna ook geheel
Duitschland beoordeeld wordt, Daarnaast echter
staat die andere volksklasse dat is de groep
van de zedelijk fatsoenlijk gebleven mensclien,
van de kringen, die door een geestelijk leven
geschraagd worden, die geen aandeel hebben
aan do smokkelarij, die men overal aantreft en
die niet meedoen aan de woeste dansen rond
het gouden kalf. Het zijn die mensehen, die door
de ontzeltc-nde catastrophe van het vaderland
hevig geschokt zijn en nog heden de, brandende
smart in het hart voelen, waarvan zij welen,
dat zij die mede in hot graf zullen nemen. In
hen trilt nog do afschuw van tien oorlog en
de wrok over de omwenteling na, en iedere
nieuwo schok, die het „arme rijk" moet door
maken, voelen zij als een persoonlijk ongeluk.
Die eerste volksklassp, het „schieber-Bériijn'
leeft in hel algemeen op dezelfde manier verder,
zooals men voor den oorlog hij ons leefde: d.w.z.
van den ccncn dag op den anderen dag. Mot een
mateioozo zucht naar genot en een êppervlakkig-
hrid,- dio met iedere diepere neiging den spot
drijft Mei dit verschil alleen, dat alle onsympa
thieke en onaangename kenteekenoh Tan :t naar
buiten zichtbard „Eerlijn'sche leven"' van vroeger
nu nog in verhoogde mate en menigvuldiger op
treden. Daar wordt gegeten en gebrast, gespeeld
cn gedanst, .meer d3n ooit tevoren. Men arran
geert groote diners en verheugt zich over dc
anomie sommen, die zij verslinden, omdat deze
de genoodigden .impone'or'en. Men organiseert gc-
cös turn eerde feesten en hals, waarbij de geheele
woning overhoop gehaald wordt en waarbij 'n
vc-itrek niet ontbreekt, dat bij fantastische be
lichting als een Oostersclie veiblijfplaats inge
richt, aan flirtende, giebelende paaren, een
intiem rendez-vous biedt. Wat liier aan weelde
en overdaad geboden wordt, gaat alle begrip te
boven. Men trekt zich geen steek _aan van het
onheil van het vaderland en van de toekomst.
Men iicft slechts met het uur en in de vreugde
van dit oogcnblik. Zonder een farizeeër te zijn,
mag men zeggen: het is oen hcksensabbalh! En
roen vraagt zich af,"wanneer'de bliksem zal in
slaan, om dit belachelijk en afschuwelijke ge
doe tc vernietigen.
Doch, zooals ik reeds zei, dit alies slechts is
uiterlijk, en dc buitenlander moet er zich voor
hoeden daarin hei wezen van onze stad van
heden te zien.
Die andere volksklasse echter hoeft oen nieuw
loven geopend, een nieuw gezelschapsleven ge
vormd, dat do hoogste opmerkzaamheid waard,
is Zij knoopt weer aan do beste cn edelste
tradities van Berlijn uit den tijd van voor hon
derd jaren, toen zich na de vrijheidsoorlogen,
romantische dweeperij. een diep-arlistiek cn
wetenschappelijke ontwikkeling, en ook een poli
tieke sfeer in burgerlijke kringen, een verkeer
van mensch lot menseli, van familie tot familie,
van buis tot buis ontwikkeld hadden, waarvan
de vorm voor ons was verloren gegaan. Het was
de tijd van de literaire salons en artistieke
Ibee's, loc-n bij RabeJ Vornliagen, bij Henrietta
Herz, bij de Stegemaims. Lij de Olfers en bij
.vele anderen, de elite van hot geestelijke .BcsIüe
elkaar ontmoette en eeu edele gedachte het ge
zelschapsleven behcerschte.
Niet volgens ceu voorai vastgesteld pro
gramma heeft men zich nu weer tol dil voor
beeld vau bijna vergeten tijden gewend. Geheel
vanzelf bloeiden uit den nood der tijden, uit
het gevoel van doodelijk gewond zijn, dezo eens
beoefende kunsten weer op. Men wil niet cen-
zaa-i leven, volstrekt niet. Men heeft elkaar te
veel te zeggen, do gedachten dringen tot uit
wisseling, dc gevoelens willen him echo hebben.
Maar men heeft do luxe van het tijdperk van
voor den oorlog ver van zich" geworpen; bijna
gevoelt men zich als. verlost, "dal men aan haai
dwang ontkomen is. Want toen, in den tijd van
de hoogo vlucht, toen alles in Duitschland bijna
mot tropische volheid opbloeide, kon niemand
zich aan de eisohen, die algemeen gesteld wor
den, onttrekken. Ook dio het zich niet veroorloven
kon, dwong zich ertoe en spande alle matorieele
krachten in, om een zoo rijk mogelijk onthaal te
bieden. Professoren rechters, kunstenaars en
schrijvers onttrokken zich niet aan deze slechte
gewoonte. Dat behoeft men tegenwoordig niet
meer. Ja, hot geldt zeis nauwelijks meer als
voornaam. En zooals, tegenover do mense-hon
van den niéuwen rijkdom, die in onberispelijke
elegante kleedij gaan, de geestelijke mensch hij
ons tegenwoordig bijna aan den eenvoud van
zijn kleoren, zijn schoenen, ja meer en meer ook
aan zijn linnengoed te herkennen is, zoo heeft
ook het gezelschapsleven nieuwe wegen inge
slagen.
Ten eten kan men niet meer vragen. Dat kan
niemand meer betalen ,die niet wagons met le
der of rijst smokkel l. Men inviteert na het
avondbrood „op een kopje thee'1. Maar zoo erg
is dat niet bedoeld. Geen angst, er is meer dan
een kopje thee. Er zijn ook koekjes en taarten,
dio men niet bij den banketbakker bestelt, maar
dio do huisvrouw zorgzaam en met aandacht ge
bakken heeft, waarvoor zij het meel, de suiker
en de boter langzaam cn berekenend opspaarde.
Do huisvrouwen hebben daarbij ook geraffineer-
do reccpton uitgevonden hoo men zoo weinig
mogelijk van het moeilijk te krijgen materiaal
voor dezo lokkornijen noodig heelt, zonder dat
dezo aan smakelijkheid verliezen. En dan wordt
er een glas bier gegeven, dat tegenwoordig al
veel duurder is dan vroeger een Resell wijn, en
later op den avond krijgt men misschien een
onschuldig fila-tje of zelfs een paar geroosterde
sneetjes brood met worst. Daar tusschen door
wordt gopraat cn dadelijk kan men zieD, hoe
luxe en rijkdom dc betere eigenschappen van de
menscben dooden kunnen, hoe eenvoud en be
perking hen kunnen ontwikkelen.
Het gesprek, dat vroeger ook hij kunstenaars,
schrijvers en geleerden, juristen en doktoren
maar al tc dikwijls nietszeggend werd, vciheft
zich dadelijk tot andere hoogten. Het feit alleen,
dat men samenkomt, niet om te eten maar om
elkaar tc zien, zich uit tc spreken, geeft den
avond van het begin af aan een ander cachet en
oen beteren klank.
Zooals toen hij Ralicl en Hohriettc, discussieert
men over nieuwo hoekon, bespreekt de moderne
Btroomingen der kunst, orienteert zich in nieu
we wetenschappelijke onderzoekingen: men on
derzoekt do groote vraagstukken van do inner
lijk veranderde volksgemeenschap. De .politiek
van den dag wordt gaarne vermeden. Men wordt
toch al den geheelen dag in haar beslommering
getrokken en zoekt nu verkwikking en rust. Bij
na denkt men als romantici on begrijpt meer de
6lemniing, die Friedrich Sclilegel eens karakte
riseerde door to zeggen: „laten wij blij zijn, dat
er andere menschep ziju, dio zich daarmee be
moeien!
In het begin spiegelden zich ook vaak in deze
kringen do onverilragelijke moeilijkheden van
het uiterlijko leven af. Men zuchtte samen over
do hoogo prijzen, over de onoplosbare proble
men van do voedselvoorziening, over de levens-
onzekerheid, over de toenemende diefstallen. De
vrouwen gaven elkaar geheime adressen vau
kottinghandelaarsde heeren veitelden elkaar
van do wanverhoudingen tusschen inkomsten en
uitgaven. Want men mag niet vergeten: het pro
letariaat, dat tegenwoordig in Duitschland be
staat, is niet meer het proletariaat van vroeger:
do (handwerkslieden do levende machines der fa
brieken.
Het tegenwoordige Duitsclie proletariaat, dat
zijn de „geestelijke arbeiders", de middenstand,
do beambten ofschoon het to betwijfelen is, of.
wanneer radicale politici nu liet programma
-van een dictatuur van hot proletariaat opstellen,
zij aan deze kringen zullen denken
Maar allengs verdween het zuchten en kreu
nen uit de avondhijeonkomsten. Men voelde in
tensiever dan anders, dat hier de beste krachten
van den Duitsohen staat aanwezig waren, dat
hier een rijkdom is, die ons niemand ontnemen
■kan, ook niet de z.g. vrede van Versailles. -
Dat alles heeft men zich alweer niet systema
tisch of dootrinair duidelijk gemaakt, niet met
'den beroemden doctrinairen geest, die men ons
Duitschcrs zoo gaarne toeschrijft, maar orga
nisch groeide uit do toestanden deze vrije, gees
telijk beïnvloede manier van verkeer en gesprek,
die men tegenwoordig in de beste kringen kan
vinden. En nog iets komt er bij, wal al deze sa
menkomsten bekoring en middelpunt geeft: de
muziek. Zij toont weer, en ook precies als voor
100 jaar de groote troosteres te zijn. Ik bezit een
hoek uit het jaar 1831 met den titel: „Berlijn,
zooals het is." Daarin staal: „Onder alle kun
sten. die het leven verfraaien, neemt tegenwoor
dig de muziek bijna dc eerste plaat9 in. Zij is
langzamerhand oen der meest noodige maat
schappelijke deugden geworden, waarvan dc be
oefening liefde en een zekere onmisbaarheid tot
gevolg heeft. Overal is muziek de talismau, die
haar bezitter den weg lol hel hart der menschen
baant."
Toen was het de lijd van Spoplini, Memlcls-
Gobn en Meyerbeer, die in Berlijn don maatstaf
zwaaiden: in 1883 ontstond aan do Pruisische
„Akademio der Künsto" do afdeeling voor mu
ziek. Do cultuur ynn het oude Hellas en van liet
toenmalige Berlijn, een streven naar herleving
van den ouden stijl, aangepast aan de werkelijk
heid, werden in klanken te zninen gebracht; de
oude en do nionwo lijd vulden elkaar aan.
Schijnharo tegenstellingen versmolten, en er
•kwam een. geslacht van harmonische mensclien,
die niels .wisten van onrust van onze dagen.
.Zooals de dichter Theodor Fonlane ze eens ka
rakteriseerde: „Dc ziel grieksch, de geest van
„den ouden Flits", het karakter komachtig". En
in het beoofenen der muziek bereikte dit allee
het toppunt. Zoo is liet iiu ook. Men roept zijn
vrienden bijeen, een paar musici zijn er wel bij.
Eg wordt .piano gespeeld eogezonden ca er wor
den ook wel lessenaars voor kamermuziek
slcld. En als er Jicdoi en van Brahms,
ten van Schubert, trio's van Beethoven kpBv''!*
wanneer Bach en Mozart, Schumanu en Cb*''
tot de iu de kamer verstrooiden sproken,
er een onzichtbare, doch recht vasto band v
saamhoorighcid om do hoofden en harten 15
Jegd. Men dweept daarbij niet meer sentiment
als in de tijden der lomantiek. "Want deze rij
van techniek heeft tot beknoptere uiting Cn j
noord-Duitschen aard tot terughoudendheid
bracht. Maar de menschen rondom, hoewel",,
ook schijnbaar half onverschillig een sigam
rooken (een sigaar is reeds hoogere Jnsc)
stil van ecu stuk taart bijten, voelen zich ui cn
gelukkiger, hoogere en reinere sfeer meegevoel
Ook voor den ooi-log word zoo nu en dan a
avondjes gemusiceerd. Maar dat was mcpstalij,
.boroemdo verschijning, dio tijdens de spijsvor^
ring kwam on iels als een offacieple stoom;-
waarbij het een pijnlijke plicht wah om (W
hooren. Tegenwoordig is muziek een „geschoa^
een onthaal, dat men dankbaar aanneemt, j,'
weer weten wij: Hier is een bezit, dat zelfs r,
commissie van herstel ons niet kan ontnema
Doch men is ook niet kleingeestig en dwau.'
Wio het zich slechts cenigszins veroorloven h,"
zal ook een paar flesschen wijn-openmaken g'
men neemt hel heni niet kwaiijk, als hij aa
gasten cok eens iets kraohtigers. te eten gefit.
Voor eenvoud „uit olliïok" heeft men mot r
weinig sympathie; men weet, hoe gauw eijj
vorkoord gevoel do soeialo huichelarij of een r
kei' voor gierigheid is. Slechts dit is verdwenen:
dat met don ovorvloed van het avondeten, h
aantal gangen cn wijnsoorten, de vreugde ,j
genoodigden en het aanzien van den avond toL
amen. Men is dankbaar geworden voor aller
at do medémensch vnn harte en naar gelas;
zijner middelen geeft. Vroeger keek men geblj.
•eord naar de deur, als het keukenmeisje es
len gans en het dienstmeisje met den leeng
binnenkwamen, want men had reeds zes anden
dagen van de week hetzelfde gegeten. Nu ver
heugt men zich over alles, wat de baminneli
heid van den gastheer bedacht heeft, en de woor-
den van dank zijn eerlijk gemeend. Een gebed
andere gavo heeft zich ontwikkeld, vreugde u
geven cn te ontvangen. En daarmee is het gf.
lelsohapsloven niet meer een kwestie van fa;,
soen, maar een culluuraangelegonheid geworden,
do gratiën zijn wem- binnengekomen.
Of men zie! af van den avond cn maakt ziel
middags voor zijn vrienden vrij. De Zondag
middag b.v. heeft in het burgerlijke leven ces
nieuwe betec-kenis gekregen. En door den groo<
teven eenvoud kan men den kring van menschen
die'men uitnoodigt, uitbreiden, kan men in groo-
teren omvang als vroegor knaypc mannen, mooie
vrouwen en aardigo jeugd om zich verzamelen
De geestelijke sfeer wordt breeder, de conneeti«
talrijker, de aansluiting in kringen., waarna'I
men verkeert, grooter. Men voelt zich dieper in
het gemeenschappelijke leven getrokken, door dl
geestelijke krachten van dat leven ondersteund
en opgeheven.
En als een symbool toont zich aan dezen metr
rustigen en voorhameren vorm van maatschap
pelijk leven met vriendschappelijk gezinden, hoe
hot bloedbad van 4 jaren ons Dnitschen; geloui
terd heeft, hoo 'tlongeluk onzo gevoelens gezui
verd beeft. Ons Duitschcrs daarmee bedoel ii'
steeds weer degenen, die tegenwoordig dezen
naam verdienen.
Hel zijn er niet al te veel, maar het zijn ue<
genen, die het fundament voor de toekomst van
volk bouwen.
Dr. MAX 0SB0RT7.
Burgerlijke Stand. Omstreken.
.ALPHEN. Bevallen: T. de Heer geb. Se Rui
ter, z.; M. J. vnn Liendcn geb. Kempen,
G. Maas geb. den Blanken, z.; L. de Jong geb'.
Schaap, z.: K. Trappenburg geb. Haak, z.; J,
Boesveld geb. de Pater, d.: T. Rijnsburger get
Hoogcndooni, z.: C. Rodenburg geb. Van Win
kel, levenl. z.
Overleden: M. Grobben, jd. 38 j.
HILÏ7EGOM. Onderlrouw'd: J. Wdodemeijft
en G. Meihorst,
Getrouwd: A. A. J. Zwinkels en M. P. G. Bi-
men: B. A. F run Tol en J. C. Stroombereeu,
P. Jonkc-r cn M. W. dc Laat.
Bevallen: C. vau Rijn geb. Van den Berg.
W. Mctz geb. Malipaard, d.; M. Maas geb.
Liorop, z.; A. H. Burgmijev geb. Zandbergen,
d A. M. Sassen geb. Massée, z.; G. Nieuwen-
huizen geb. Bekkers, z.: J. M. Zuiderduin g(A
Van Eeuwijk z.
Overleden: P. H. Zandvliet 78 j. m.
USSE. Ondertrouwd: A. "Verhoevi
ell J. A. van Gerven. J. van Huis e:
A. de Vries. H. Molenaar cn E. P. If.
Hulsebosch.
Geboren: Willem, Z .van D. Koelewiji!
c-n van <J, J. Brak. Gesïna Geertruidii
Maria, D. van J. H. Hageman en van H
A. van Oploo. Locndert, Z. von h
Bouwman en van C. Klootwijk. Wylske;
Catharinn. D. van J. Giliams en van
Eigenbrood. Adrian us Anlonius, Z. van
A. de Lango en van M. Salman. Cor
nells Robertus, Z. van G. Tromp en 1
C. Leloux.
Overleden: Christina Cornelia Wens,
oud 6 m. Maria Gecrtniida Zijlnians,
oud 17 d. Petrus" Hermamis de ltooï-
oud Ïïa jaar.
FAILLISSEMENTEN.
Uitgesproken
D. Bulk, kvvëeker, Palerswolde. Keek
ter-commissaris: mi. J. C. H. Kaempn
Prikken. Curalor: rar. H. E. Pelïnck.
VRAGENRUBRIEK
V. L,. Ic L. De 'Arbeidswet, ivaari»
een bepaling voorkomt, omtrent den vrijt
Zaterdagmiddag, wordt nog niet toegep^
en het staat nog niet vast, wanne"!" ht
zoo ver zal zijn. In vele bedrijven v°1
bij echter al bij overeenkomst buiten 6
.wet gegeven. LJ
P. C., te L. U hebt recht óp. schade
vergoeding.
Sientje v. 'd. W-. to K. - Uw. meytóuir
heeft gelijk'.
G. J. K. L., toL. Ja.
