feuilleton
No. 18443
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 17 April
Tweede Blad. Anno 1920.
PERSOVERZICHT.
jjeschrijviiigsliiljcl. de ..PRO
VINCIALE OELDERSCHE EN NIJMEEG-
*£CHE COURANT'' lezen wij:
Men zou er 'n oefening voor een vreemde iaal
jran kunnen maken, b v ik heb een bcschrij-
vingsbiljet ontvangen, gij hebt hij beeft
j, heeft wij hebben zij hebben allemaal
een beschrijvingsbiljet ontvangen.
Waarom? Van de plaatselijke belasting,
van de Inkomstenbelasting, van de Vermogens-
van de Pérsoneele belasting, van de Grondbe
lasting, enz., enz
Sommigen krijgen van alles anderen wij
kuilen maai zeggen de gclukkigeren krij
gen er maar óón of twee. Dat ..gelukkigere" is
twijfelachtig en toch. ook weer niet. Wio cr
veel krijgt, een stapeltje want do fiscus is
niet zoo bar zuinig met papier behoort tot
do welgesleldcn- en dat kan een geluk zijn
maar daar staat tegenover, dut hij zich een
half dozijn malen ergert en de minder bedeel
den maar ééns.
En dat ergeren zit niet alleen in de belastin
gen; al is belastingbetnlen nu niet de meest ge
liefde bezigheid van een Nederlander, men
mag en moet aannemen, dat er toch nog van
die in-deugdzame mcnschCn zijn, die begrijpen,
'dat hot zonder bolastingbotalcn niet gaat, en
.Wij nemen zelfs aan. dat er nog braver Neder
landers zijn', die het een genot achten, hun
deel te kunnen bijdragen in de buishouding
van den Staat of gemeente. Of er veel van deze
laatsten zijn, durven wij niet zeggen.
"Het ergeren belieft dus niet in de eerste
plaats de belastingen, nemen wij aan; maar
hel zit hem in die biljetten zelfin die „zoo-
ivcol" vragenhoeveel het voor een volledig
stel biljetten is, weten wij gelukkig niet die
allemaal beantwoord moot'on wordennaar
waarheid staat cr onder
Die vragen, die doen hel 'nu Men zou zoo
i denken, dal de meeste Nederlanders die nu al
door langdurige oefening in hel hoofd hadden,
f Geen kwestie van In ouden tijd, toen wij nog
jong waren, hadden wij lage'nbookjès voor de
catechisatie. Ik zal niet beweren, dal wij er doi
f op waren, maar ik neem toch aan, om nog
i cenige vrdgeu met bet antwoord op te zeggen,
al zijn cr liecl wat jaren overheen gegaan.
Maar de vragen van do belastingvragenlijst
komen er nooit in. De belastingmau is daar
zelf van ovcrluigd.misschion kent hij ze zelf
ook niet. Elk jaar weci geelt hij er een vel pa
pier bij als toelichting tol de vragen, want hij
weet wel, dat vragen bijzonder ingewikkeld
zijn, vooral als hij cr wat bijzet van art. zoo
veel, zoovcclste lid met een A of e.n IJ en dan
nog een cijfertje zelfs de bedoelde opmerkin
gen, handleiding hij het beantwoorden, gaan
aan het "zelfde euvel mank on hebben nu en
dan die aard van die ophelderingen, die ook
elders wel voorkomen on die, als men *zc goed
«dezen heeft, de aanvankelijk heldere zaak
zoo troebel mogelijk maken.
-Wat de cenvoudigcii in den lande .van die
beschrijringsbiljclten maken, zou de moeite,
waard zijn om er kennis van te nemen. Ons
tionkL.— maar wij. kimucu bel mis.Jiebbgn
dat al die standjes tusschcn Burgers en. belas
tingambtenaren voortkomen uit de soms koffie-
dikklarc vragen, die gesteld worden Hot merk
waardigste voor die onduidelijkheid hebben
wij jaren geleden waargenomen, toen een lid
van een Commissie van Beroep voor de Vermo
gensbelasting aan een goeden vriend \roeg om
zijn beschrijvingublljelton in to vullenWat
moet dan een rasechte plattclandicus maken
van zijn papieren niet onmogelijk, dat do in
vulling hom. op zijn niiust genomen, evenveel
inspanning kost als oen dag in den hooitijd of
het ploegen van- eenigc Aren bouwland. Maar
do onwetenden of* onvoldoend ingewijden be
hoeft men niet alleen op het platteland te zoo
ken zij huizen overal en die zich houden,
alsof zij er alles van begrijpen stijven de fa
brikanten van de biljetten in hun waan van
fatsoenlijk Ncdérl&ndsch te schrijven, dat zelfs
de onontwikkelde», voor zoover cr die nog
zijn! ook kunnen lezen.
Wij beloven of wij het bekennen willen
oi niet een tijd van 'omwenteling za), als
die haar beslag hooft gekregen, ook haar in
vloed merkjiaor zijn op, do."papieren, dio van
Staatswego hij ieder in huis worden gebracht
met of zonder tl reigemonton voor hel geval vaij
slechte invulling? En zullen dan ook allo wet
ten en. verordeningen zoo duidelijk zijn gesteld.
dat ieder ze kan lezen; en worden wij dan ook
verlost van A lb en verdere algebrai-che vor
men' In dat geval, levo de .revolutie!
Zoon beschrijvingsbiïjet moet eindelijk eens
helder worden; begrijpelijk voor iedereen, cn
de wet ook. Dat wint den belastingplichtige wat
zweetdruppels uit, den steller der vragen veel
ergernis cn den Staal heel wat ambténaren mis
schien, die nu dagen lang zitten te studceren
op do verborgenheden in de antwoorden, zooals
dc onderleekenaars gestudeerd hebben op de
vragen, wellicht beiden met evenveel succes.
Zulko vragen moeten klinken als dc vragen,
die dc niensehen elkander doen en dan kan
raou cr onder schrijven: Wie valsch' invult is
ecu deugniet en gaat den bak in.
b e i
„DE TE-
Zondags
BEGRAAF" zegt:
Een merkwaardige medcdeeling is dezer
dagen gepubliceerd namens het hoofdbe
stuur der posterijen.
„Omtrent stukken aldus liet bericht
die op Zaterdag na 12 uur per post worden
bezorgd, kan niet meer den waarborg wor
den gegeven, dat zij op Maandag in do eer
ste bestelling worden opgenomen. Do Zon-
■dagsarbcid zal namelijk nog meer dan tot
dusver worden beperk I."
Men zal dus het verschijnsel zien, dat stuk.
kon, op Zaterdagmiddag gepost, eerst op
Maandagmiddag worden bezorgd. Vanwege
dc Zondagsrust.
Tegen deze mededoeling is. naar onzo over
tuiging, een protest gerechtvaardigd. Zij is
niets anders dan een uitvloeisel van eon so
ciaal-verkeerde cn sentimenteclo opvatting
van den Zondagsarbcid. Dat dezo zooveel
mogelijk meet worden beperkt, zal ieder toe
geven, maar men overschrijdc hier de gren
zen niet. In de moderne samenleving is nu
eenmaal voor een groote groep burgers uit
verschillende bedrijven Kondag3nrbeid nood
zakelijk en onmisbaar.
Minister Aalbersc liceft dat bij de behan
deling der Zondagswet uitdrukkelijk toego-
geven. Welnu, daarmee boude ook do over
heid rekening. En het wordt wel een beetje
bedenkelijk, wanneer bij een zoo belangrijk
•Staatsbedrijf als dat der posterijen en,
in verband daarmee, bij dc spoorwegen
de Zondagsrust zóó wordt uitgebreid, dat
poststukken op korten afstand twee dagen
onderweg zijn. Daarmco kunnen groote be
langen worden geschaad. Iu onzen tijd van
hoogc loonen en arboiilsbeperking hou de
i men óók nog een beetje rekening met het
algemeen belang. -
Wij hopen, dat het Parlement aan deze
i zaak aandacht zal wijden.
SiNMENLANS,
Wijziging der Drankwet.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
betreffende het wetsvoorstel van dan heer
Rutgers c.s. tot wijziging der Drankwet
Vele leden konden, zich met dit wets
ontwerp niet vereenlgen. Somm'grn hunner
•.varen van meening, dat aan da invoering
ven een stelsel- -vau- plaatselijke keuzJ be
zwaren van ethiaehen en s rc'a.en aard /er-
i.rrden zijn. De vrrjheidsbc-lemmering, die
daaruit voortvloeit, zou bij esn groot doel
van ons vrijheidslievend volk dc drankb;-
strijding in discrediet- bron gen; vooral, nu
de belemmerende bepalingen zich cok zul
len uitstrekken tot besloten gezelschappen
als sociëteiten, enz. Het gaat niet aan, dat
een toevallige meerderhe'd van drie vierde
der medestemmenden ia een gemeents con
meerderheid, verkregen door h'et medestem
men der vrouwen de rast dar bevolking
dwingt zich van ieder gab-uik van starken
drank te onthouden, omdat zjj dit voor de
bestrijding van het dra'nknvsbruik nóodig
acht. Dit zou geoorloofd zijn, indien ieder
gébruik van sterken drank verwerpelijk is,
doch dit is allerminst bewezen. Naar hot
oordeel van vele medici i3 in ons vochtig
klimaat een matig gebruik in vela gevallen
.aanbevelenswaardig. Het gebruik op ee'a
gepaslen tjjd van kleilne hoeveelheden ster-
kon drank geeft anin duizenden en tien
duizenden een genot, zonder dat zij, ook
in den loop van vele jaren, daarvan na-"
deel en ondervinden. Velen ondervindon
daarentegen na een dag van ingespannen
arbeid een weldadigen invloed van aan glas
wijn of bier, of zelfs van een enkel glas
sterken "drank dn de overgroote meerderheid
der Nederlanders gebruikt nu dn dan alco
hol, zonder daaraan verslaafd te geraken,
of ook maar eenig teeken van alcoholisme
te vertoonen. Misbruik van alcohol is geen
onvermijdelijk gevolg van het gebruik daar
van. Voor Zoover dit wel geschiedt, moet
men, om de menscheta te verbeteren en hen
j van liet kwaad der drankzucht aE te hou
den, de individueele wilskracht versterk A,
1 maar men moet de oplossing niet zoeken m
I belemmeringen volgens wettelijke regelen
ook voor de rest der bevolking. Deaï led»
I merkten voorts op, dat men niet bjj meer-
derheid van stemmen de niensehen zxle-
lijker kan maken dan zj zijn. Voorstanders
van maatregelen, als thans worden voorge
steld, gaan licht tot excessen over. Zoo is
in Amerika na de algeheele drooglegging
reeds een actie begonnen legen het tabaks
gebruik.
Sommige leden verwachtten weinig prac-
tiècli gevolg van het ontwerp. Ook bestaat
het gevaar, dat het gebruik van cocaïne,
opium, spiritus en dergelijke verdoovende
middelen toeneemt, zooals ook in Amerika
is geschied.
Sommige leden vroegen, of aan de voor
gestelde maatregelen inderdaad behoefte be
slaat. Wanhopen de drankbestrijders het al
coholisme afdoende te kuninen bestrijden
met de strijdmiddelen, waarover zij thans
beschikken? De. resultaten, tot heden door
her. bereikt, bewijzen het tegendeel. Voorts
werd opgemerkt, dat de stijging der crimi
naliteit hier te lande gedurende dj laatste
jaren een gevolg is. van de verwildering,
door den oorlogstoestand veroorzaakt, oh
dus niet op rekening van het drankmisbruik-
kan worden gesteld. ,,De Volksbond legen
Drankmisbruik" heeft zich sedert de in
diening vain dit ontwerp aan de geheele
beweging onttrokken en schijnt er dus geen
heit in te zien.
Benige leden hadden tegen lïjt wetsont
werp constltut'oneele besvaren, omdat hier
door incidenteel het instituut van bet refe
rendum wordt ingevoerd, een wijzj van wet-
geing, die de Grondwet niet kent.
Veie andere leden juichten bet wetsont
werp toe. Zij wezen op bet kwaad, dat door
den sterken drank wordt veroorzaakt, en
voerden daartoe de bekende motieven aan.
Bestrijding van bedrog in den handel «n mest
stoffen, zaaizaden en veevoedermiddelen.
Ingediend is een. wetsontwerp, strekken
de tot het tegengaan van dit bedrog.
Blijkens de Mem, v. Toel. biedt dc. Wa
renwet voor de regeling van do bestrijding
van het bedrog in den handel in meststof
fen, zaaizaden en vcevoedermiddblen geen
voldoenden grondslag. De bedoeling van de
voorgestelde regeling is, uitsluitend in hot
beland van den landbouw voorschriften te
geven ten aanzien.van do hoedanigheid en
samenstelling van bepaalde meststoffen,
zaaizaden cn veevoedermiddelen.
Het onerhavige ontwerp tracht langs ver
schillenden weg het beoogde dool to berei
ken. D» ile eerste- plaats is verboden waren
to verhandeltji of te vervoeren, waarvan
do hoedanigheid, niet voldoende aan vast
tb stellen eischen, als ondeugdelijk moet
l worden aangemerkt. Dit verbod geldt ech
ter slechts, indien deze onvolcfeendo hoeda-
nighcid niet te voren op niet-te misvatten
j wijze aan den kooper duidelijk kenbaar gc-
I maakt wordt. Ook voor een goede toepas-
i sing der controle door de proefstations en
voor een daadwerkelijke naleving der wet
is dit verbod onmisbaar. Dit laatste geldt
ook voor den verkoop van gemengde hulp
stoffen, mot ciien verstande evenwel, dat
hij, dio een bepaald mengsel koopen wil,
dit ook zal kunnen verkrijgen, doch niet
zonder dat hij van te voren nauwkeurig op
do hoogte is met den aard en dc samenstel
ling van het beni te koop aangebodeno.
Afgezien van enkele uitzonderingen ver
dient overigens do verkoop van goinengde
hulpstoffen bestreden te worden, omdat
deze niet ligt in de lijn van den modernen
en wetenschappelijk gedreven landbouw.
De. mengsels toch zijn in don regol slechts
oen middel om minderwaardige en op zich
zelf vaak onverkoopbare stoffen aan d'en
man" to brengen.
De ervaring heeft geleerd, iu liet bijzon-
dor wat do zaaizaden, doch oolc wat do voe-
derstoffeu betreft, dat voor een zeer over
wegend deel dc invoer uit het bui toni and
moeb worden beschouwd als de bron, waar
uit voor onzen landbouw ongewonschte wa
ren worden verspreid. Afvalstoffen en uit-
schoonsels worden, ook in normale tijden,
daartoe in aanzienlijke hoeveelheden inge
voerd en vind on hun weg naar don land
bouw. Het is noodig, daaraan paal en perk
te stellen, en in dit opzicht hetzelfde stand
punt in te nemen, waarop zich reeds andere
Staten hebben geplaatst. Voova] hebben
verschillende Staten van Noord-Amerika
dienaangaande strenge bepalingen uitge
vaardigd en ook voor Frankrijk gelden
overeenkomstige maatregelen. De ontwik
keling van den huidigen economischen toe
stand maakt heb tot een eisch des tijcis, een
oyeeenkomstig standpunt in tc nemen. Wat
andere Staten als ongewensohte en minder
waardige hulpstoffen van de band doen, be
hoeven wij niet ten nadeelo van onzen land-
bouw te aanvaarden. Zaden, die door heb
buitenland, in den grootsten nood daar
aan verkeorende. worden uitgevoerd, wor
den door ons beter van den uitvoer bui
tengesloten. Zij hebben niet alleen onzen
landbouw, doch ook velen in den handel,
zeer groote schade aangedaan. De onder
havige wet wcnscht dit voor de toekomst te
voorkomen.
Suiker.
Voor tie vier perioden van hot 3de tijdvak
der Rijfc-suikcrkaart (19 April17 Mei) blijft
voor suiker eorsto hand dc thans geldende
prijs van f 94 per 100 K.G. gehandhaafd, ter
wijl bij levering van ten minste 100 K.G. de
grossiers wederom f 95.25 en bij levering van
kloinere hoevcelhoden f 95.75 per 100 K.G. in
rekening mogen brengen. Ook do waarde van
400 bons voor bovenbedoelde vier perioden blijft
dezelfde, n.l. f 39.75. Inlevering der desbetref
fende bons (29, 30, 31 en 32) aan het Rijks
kantoor voor Suiker vóór 14 Juni.
Van Maandag 19 April tot en met Zondag 25
April o.k. zullen geldig zijn de bons no. 28 en
29 van de Rijkssurkerkaart.
Vlcesch- cn stachtafvallen.
Met ingang van 19 April wordt tof nadere
aankondiging dispensatie verleend van bet uit
voerverbod vanvlcesch- en slachlafvallcn van
nuchtere kalveren van hel manlijk geslacht.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gisteren.
Appèl nominaal-
Aangezien om 1 uur 15 min. hel vereischtc
aantal leden niet aanwezig is,, wordt de ver-
gatlering verdaagd tol 1 uur 25.
Lagcr-onderwijs-wet.
Voortgegaan wordt met dc* algemeene be
schouwingen over liet ontwerp Lagcr-Oiider-
wijs-wet, waarbij tcvons aan de orde zijn dc
salaris-motie-Ossendorp en de metic-Ketelaar
om den leerplicht tot 8 jaren tc verlengen.
De heer VAN ZAÜELHOFF (S. D. A. P.)
constateer!, dal deze Minister 'steeds getoond
heeft veel voor de volksontwikkeling in het al
gemeen te gevoelen. Hel wetsontwerp is echter
goheei onvoldoende, beschouwd van soc.-dem.
standpunt. Do Minister heeft cr geen rekening
mede gehouden, dat de school moet opleiden
voor de leidende functies in het productiepro
ces. De Minister is niet gekomen met een ge
heel nieuwe wet, maar zet dc klasse-wetgeving
voort. 'Hij had verder moeien gaan dan een
verplichten leertijd van 7 jaar; hij.had met ver
plicht herhalingsonderwijs moeten komen, met
kosteloos onderwijs.
Vervolgens treedt spr. in oen verdediging van
do democratischo school; hel schoolhoofd moet
verdwijnen en de klasse-onderwijzer moet meer
zeggenschap verkrijgen.
Als de Minister werkelijk het onderwijs wil
hervormen en verbeteren, dan zal bij daarvoor
belangrijke sommen moeten uittrekken.
De hoer RUTGERS (A.-R.) 'bestrijdt de rede
van den heer Van der Laar, wion spr. on
zen Van Ravostcyn" noemt. Practisch hoeft
diens ideaal van de verheerlijking van God in
elke school geen betcekonis. Spr. wijst verder'
op do mogelijkheid, dat er te ^ecl kleine scho
len zullen komen, en wcnscht daartegen rege
ling, m. n. door dc subsidie aan groepen van
saholon to geven, de gebouwen moeten z.i. aan
do schoolbesturen blijven en 'niet aan het Rijk
overgaan, de schoolgeldregeling heeft zijn in
stemming.
De heer KOLTHEK (Soc. P.) betoogt, dat
de financieclo golijkstelling, welke het wets
ontwerp brengt, niet afdoende is; doze moei
nog ver dor worden doorgevoerd. Spr. vreest, -
dat de noutralo school zal worden nchterge^*
sield; daarom gevoelt hij veel voor het denk
beeld van ouder3Commis3ies. Ook de samenwer
king tusschen ouders cn onderwijzers verdient
waardecring.
Spr. erkent, dat hel ontwerp verschillende
verbeteringen brengt, o. a. wat de opleiding
betreft. Echter zal het ontwerp een grenzen-
looze versnippering brengen. Hel ecnige radi
cale middel hiortegon zou zijn de algomeeno
Staatsschool door den heer Van Ravesleyn.
Maar sprokcr hcèfl nooit gevoeld voor liet sy
steem van: dwiogt ze om in te gaan. In de
soc.-dem. heeft spreker altijd tegengestaan, dat
men ta veel verwacht van den Slaat Spr. zal
zijn stom niet aan de wol geven, wanneer de
waarborgen voor dougdcljjk onderwijs niet ver
sterkt worden.
De heer DRESSELHUYS (V. L.) kan zicS
wat het algemeen debat betreft, aansluiten bij
■den hoer Visser van IJzendoorn.
Spr. wenscht echter over de salarismotic-
Ossendorp c.s. te spreken. Al kan men vertrou
wen stellen in den Minister, toch kan do Kamer"
van haar meening doen blijken. Do regeling, ia!
hel ontwerp aanvankelijk opgenomen, was bo
vendien ten eenenmalo onvoldoende. SpT. ver
wijst naar het verloop onder het onderwijzers*
personeel. De motieven, waarom dc Minister
do regeling uit het ontwerp nam, konden geen
andere ziju, dan dat hij gevoelde, dat er in den
lande groote ontstemming was ontslaan. Da
Kamer, hiermede instemmend, zal dit niet
doen op do motieven van den heer Van "Wijn
bergen, maar alleen omdat door een regeling
bij Kon. besluit de salarissen voldoende wor
den opgovoerd. Daaromtrent had do Kamor
zich nog niet uitgesproken; vandaal" dezo mo*
tie, Spr. licht dan nader dc betcekonis dor mo
tie toe, welke beoogt uit te spreken, dat de on*
dorwijzers met do andere ambtenaren worden
vergeleken en als daarbij behoorend worden
beschouwd. Vandaar de uitspraak om hen in
bijlage A van het Bezoldigingsbesluit op lo
némen.
Gemotiveerd is voorts dit verzoek om bijzon
der georganiseerd overleg. Do heer Van Wijn-
bergon beeft eigenlijk niet goed begrepen wat
georganiseerd overleg bcteckent. Do regeling
van het georganiseerd overleg is nog een zaak
van studie. Deze aangelegenheid is nog in haar
groei. De Regeering zelf neemt ook aan, dat er.
bijzonder georganiseerd overleg zal zijn; aan
het Departement van Justitie hebben daarom
trent reeds besprekingen plaats gehad. Het
moet niet bepaald blijven tot een algemeen®
commissie van georganiseerd overleg.
In zijn verder betoog antwoordt spr. op cea
interruptie van don heer VAN WIJNBERGEN
(R.-K.), dat practisch. dc B-school (leeraren,
enz.) uit hel bezoldigingsbesluit zou kunne*
vervallen.
Noemt de Minister dc motie overbodig, dan
kan de Kamer haar toch aannemen, om haai
meening te doen hooren.
De Minister van Onderwij;, de heer DE
VISSER, spreekt een woord van dank voor d4
sympathieke wijze, waarop het ontwerp ontvan--
gen is, en voor den welwilicndep toon bij het
debat. Dank zegt spr. ook aan lien, dio hebben
medegewerkt aan de voorbereiding in de Be-
zoldigingscominissic als anderszins.
Spr. wil medewerken om tc verkrijgen, dat o[
do wet niet het stempel van con partijwet,
maar van een nationale wel zal drukken.
Dinsdag a.s. om één uur voortzetting.
Door den Voorzitter zijn benoemd tot leden!
van de bijzondere commissie voor hot wetsont- 1
werp, regelende dc onteigening ten algeraeenesl
nutte, de hoeren Schokking, Van Doorn, Kool co
Beumer cn Van der Wacrden; en lot leden van
do bijzondere commissie voor het wetsontwerp
tol invoering van het Wetboek van Militair
Strafrecht en van de Wet op dc Krijgstucht
dc hoeren Van Sasso van Ysselt, Van Veen,
Hugonholtz, Rutgers en Van Rappard.
In de regeling der werkzaamheden is aai?
het ciudc der vorgadoring opnieuw een klein®
wijziging gebracht. Na de algcraecno beschou
wingen OYOr het aanhangige ontwerp zal ecrsl
hot ontwerp tot wijziging der inkomstenbelas
ting aan de orde worden gesteld. Daarna staaf
het ontWerp-strafvordering op do agenda eni
vervolgen; zal dc Lager-Ondorwijs-wot, artw
kelsgowijs, worden behandeld.
DE HOEVE in 'T BROEK.
Eenroman uit Masoeren
door RICHARO SKOWRONNEK.
(Nadruk verboden.)
29)
Do heer Bogdan ging op <le knechts toe.
„Wat staan jullie daar te gapen lafaards
Kom, werp je op hem en ruk uien jongen
uit zijn handen
.Samuel Guzek iM.m zijn muts af en maakte
een spotachtige buiging.
,,0, mijnheer van Bog-Jan, u schertst tooh
zeker, als u van mijn heer 6preekt nis van
een japgen En het kan u toch ook geen
ernst zijn, dat wij, vóór wij uiteen gaan,
©oust nog een vechtpartij met die drie
schooiers houden? Nietwaar, kereltjes, zoo
veel gold heeft, clio mijnheer van Bogd.tn
immers niot, dat hij jullio 'n pair gezonde
•ledematen terug kan koopen?"
Jan s moeder deinsde terug alsof een
spook op den drempel was verschonen.
Haar knieën knikten, maar zij hield zich
staande.
„Heb jo hern eindelijk, mijn laatste, dui
kel de jo bent? In rust on vrede hoor., hij
geleefd, ver van dit vervloekt land, on als
«cn verleider bon je op hem afgekomen en
fiebt zijn ziel vergiftigd. Wie be," je. dat je
\v-30 ""J cn raii"' ste.it?"
v" w° i'c.AK*J" 'vrftu«'? Kep trouwe kneobt'
nn hom, dio uw hoer en mijn lieer was, en
"i^ns bloet) ton hemel schreit oin wraak!
Dit zeg ik je: ik heb moor recht op dezen
jongen dan jij, die zijn moedór zijt."
Zij tra'cJ dichter naar hem toe en haar
oogen schoten vuur.
„Jij hebt recht op hom, zeg je Dan zeg
ik jou, dat je de boozo geost bent, die uit
dezen grond hier opstijgt, om te verdorven
wio hier leeft! Drie heb je mij c-r al afge
nomen, ga nu ook met den laatste weg!"
Samuel Guzek kruiste zijn armen.
„Vrouw, wat ge daar zogt va n een boozon
geest, dat begrijp ik niet. Uw zoon is een
heer cn vrij om te beslissen of hij weer weg
wil gaan en schoolmeester werden of blijven
bij wie bom heeft wakker gemaakt, toen -3?
anderen hem in den slaap zijn erfdeel wil
den afnemen. Zoo gij wilt, spreek hem dan
toe, en als hij naar u luistert en mij be
veelt heen te gaan, dan zal ik gehoorza
men."
Toen strekte zij haar armen uit. een snik
welde uit haar borst op, en zij riep hein
zooals zij hem als kind geroepen had
..Janekl"
„Moeder, ik kan niet! U hebt die man
nen op mij afgehfet als honden, on was do
ecnige, dio aan mijn zijde stond." Hij boog
zich om haar hand te kusson cn ging stil
en zonder om te zién do kamer uit. Samuel
Guzek volgdj hem, maan voordat hij don
drempel over ging, zei hij zachtjes: „Vrouw
ik heb lange jaren con wrok tegen u gehad,
om de woorden, die u (lestijd; tegen mij
hebt gesproken. Nu is mijn wrok oyer on ik
heb medelijden met u; maar ik kan u niet
helper. Hij is de zoon van mijn 1-cer on ik
had mij voor mijn meester daar boven moe
ten schamen, als ik rustig had toegezion
hoe die dagiooner daar zien va:: zij:» erf
goed meester maakte!'-'
Iu de kamer was het stil goworden. Dc
een na dm ander was op do tceren wegge
slopen en ten slotto was ook Bogdai» heen
gegaan, na eerst zijn dikke portefeuille op
geraapt to hebben. Hij had nog willen vra
gen, of zij nu een' nieuw contract moesten
latoij opmaken, oi- dat het oude misschien
nóg geldig was en alleen opnieuw moest"
overgeschreven worder.maar dé oude
vrouw had slechte met de hand goworkt,
dat hij haar alleen zou laten, en in het ge
heel niet geantwoord.
Nu zoemden wee" do vliegen tegen de rui
ten, do lango slinger van de hangklok zeide
tib-tak en ailes was als te voren. Maar op
do bank bij do kachel zat een gebroken oude
vrouw, die weende stil voor zich heen, ween
de over haar laatste restje geluk, dat nu
ook in scherven log.
Als zij in do lange jaren van eenzaamheid
bijna gewanhoopt had, dar. was het haar
oen troost geweest, dat zij haar e enigen
jongen ver van zijd geboortegrond in vei
ligheid wist. Dan. varen haar gedachten
verder gegaan cn zij zag op haar laatste
paar jaren nog can beetje zonneschijn val
len Haar eenige zoon vervulde in
vrede zijn stil beroep. Zij zat in een vroolijk
vriendelijk kamertje en rond baar knieën
verdrongen zich de jongetjes vit- meisjes,
die allen krullend blond haar hadden en
blauwe oogen, zooals hij, en zij zoiderr
grootmoe ï?r" legen haar En nu
hadden al haar moeite en zorg niets gehol
pen hij had zich van haar afgewend en
ging dfen weg, waarvoor zij hem bad willen
bewaren Ja, als zij toen dadelijk dc 1
hóeve verkocht had cn met hem mee ge- I
trokken was!.... Maar daar waren im-'J
mors do drie graven op hot Baginskev j
kerkhof, en c'iio hadden haar teen niet wil-
leai loslaten totdat het to laai- was' i
III.
Jan Baginsky was dus thuis gekomen»- eii
procedeerde met zijn ruoedcr om do hoevz
Dat was het nieuwtjo, dat door alle dorps
straatjes tiop en dat aan de oude wijven
van bcicllo seksen eindelijk weer eens een
welkom on dankbaar onderwerp van ge
sprok verschafte. Sinds lange jaren had de
Broekhoevc stil aan het meer gelegen en er
was niets gebeurd, wat de moeite van hei:
oververtellen waard was. Eu nu, opeens,
dit nieuwtje! Over schuttingen en heggen
riep men het elkaar tóe, en bij het verder
gaan ovor al dio praatgrage 'lippen kreeg
he-t oen aanhang van allerlei vuiligheid, als
een wagenrad, dat door een «merigen klei
grond voortrolt.
De boeren in de herborg bespraken ge
wichtig de kansen van boide partijen in het
aanstaande proc;s, voordat zij aan hun
spelletjo „zcs-on-7estig" of „pandoer" be
gonnen maar cr waren er slechts weinig,
die de overwinning gunden aan dien van
school wcggclcoprn zoon. Want naar het
hcc+te en als /oer geloofwaardig verteld
werd. had hij rijn lijfelijke "moeder groot
onrecht aangedaan. Zeker, zijn richt op do
Broekhoeve was niet tc betwisten, en eigen
lijk was het ongehoord en nog rooit ver
toond. dat" een vaderlijk erfgoed aan den
zoon des nuizos om zoo te zeggen voor zijn
neus verkocht worden, maar dit nam
□iet weg, dat hij toch met zijn moeder tot
een vreedzame verklaring had kunnen ko
men of als het met anders kon voor het ge!
recht zijn rechten bepleiten in plaatis van
haar, zooals- verteld werd, naar do keel te
vliegen cn niot oer af te laten dan nadat
Bógdan en de knechts hc-m bedwongen had
den.
Jnoun er genoeg was het niet mogelijk
do juishe bijzonderheden over het voorval
to weten te komen, dat! zich voor oen paaff
dagen in dc Broekhoevo had afgespeeld,
want do oude vrouw Baginsky had den
knechts op straffe van onmiddellijk ontslag
verboden een woord te zeggenstellig wei.'
omdat zij" niet wilde, dat do schancJo van
haar e enigen zoon bokend zou worden, en
dp vierde ooggetuige, Bogdan, haaldo bij
alter vragen slechte de schouders op en ver
klaarde, dat hij niets kon zeggen, daar hij
in het aanslaande proces in zekeren zie ook
partij was. Maar de meiden hadden duide
lijk gehoord, dat de moeder uit het va.un
om hulp riep, en daar zij, trots bot strong-
st-e verbod, haar tong natuurlijk niet i>e
teugeleu konden, was er eerst een gefluis
ter en gelispel en ten slott-o stond het vast
en werd door niemand botwijfeld, dat de
ontaarde jongen do hand tegen zijn moe
dor had durven opheffen Niet zonder redoa"*
had de arme oude vrouw later urenlang al
leen gezeten cn bittere tranen geschreid!
Plotseling meendo men zich te borinre»
ren, dat die Jan al van kind af aan een
deugniet en een kwaadaard-ge rakker was
geweest en alleen, omdat zij hem na den
dood van zijn vader niet had kunnen kiein
krijgen, had zijn moeder Lem buitenshuis
gedaan, opdat onder dc strenge tucht van
het Seminarie cea ordelijk menoch uit hen»
groeien zou. Maar nu zag men weer eens
goed. de appel viel niet ver van den stam,
want liet heugde nog een ieder, hoo "neerech-
zuchtig on aanmatigend zijn broers geweest
waren, en van dien vader was het bekond,
dat hij menigon nacht een half dozijn Rus-,
sisclio grenswachters in koelen bïoedc had
doodgeschoten, totdat het nocxliot ook ton.
slobto hom achterhaalde on eveneens zijn
twee zoons trof. (Wordt vervolgd.^
