No. 18414
LEiDSC» DAGBLAD, Vrijdag 12 Maart.
Tweeds Blad Anno 1920.
TWEEDE KAM.
UIT DE OMSTREKEN
FEUILLETON
Met de Lappen op het Hoogland.
Vergadering van gisteren.
'Aan de orde is de stemming over de motie
Van orde van do heeren DE SAVORNIN
LOHMAN en DRESSELHUYS, luidende:
Ordergcteekendeu hebben de eer voor te
Itelien een bijzondere commissie te benoemen
aar. welke wordt opgedragen om verslag
uit te brengen over een onderzoek ter zake
van de overeenkomsten, bedoeld in het on
derhavig wetsontwerp (kosteo prcef nztalla-
Üe tot verwerking van afvalproducten tot
veevoeder) de handelingen der Regeering
naar aanleiding dier overeenkomsten en de
rgeldelijke gevolgen, daaruit voortgevloeid
en nog voort te vloeien; en over te gaan
tot schorsing der beraadslagingen over de
beide aanhangige wetsontwerpen.
De motie wordt aangenomen met 42 te
gen 39 stemmen. Vóór de linkerzijde en
Ide heeren Lobman, De Geer, A. P. Staal
man, Sasse van Ysselt.
De VOORZITTER deelt mede, dat tot le
den der bijzondere commissie voor onderzoek
Öer veev, edercontracLen d or hem bene.md
worden, de heeren Van Sasse van IJsselt,
|Van Veen, De Mont-é VerLoren, Sannes en
Bresselhuys.
Staking der Havenarbeiders.
Aan de orde is de interpeliatie-Marchant
omtrent de houding der Regeering tegenover
de staking van de havenarbeiders.
De heer MARCHANT (V. D.) betoogt,
ilat deze staking van zeer groot belang is
mét alleen voor hen, die er bij betrokken
rim. maar voor het gehee'.e maatschappe
lijk verkeer, dat stagnatie ondervindt, al be
merken wjj dat nog niet. Verdere uitbrei
ding van die stagnatie za' w;rklocshiid be
vorderen en schade toebrengen aan don han
del, schade voor Nederland. Spr. vreest, dat
da beperking tot het havenverkeer slechts
heet kort gehandhaafd Z3l blijven, omdat an
dere bedrijven lea nauwste daarmede samen
hangen en omdat er arbeiders zijn, die op
Uitbreiding aansturen. De staking had tot
dusver een rustig verloop, dat echter op den
duur niet zoo 2al blijven. Deze staking is
van algemeen belang en moet daarom een
voorwerp van Regeeringszorg zijn. Het is
seen re3 ioter alios. Van de houding der
Regeering is niets bekend; uit het weinige,
bal daarover gepubliceerd is, blijkt alleen,
dat de R sering zich beschikbaar wil stel
len voor arbitrage. De ééne partij is daartoe
bereid, de andere niet, en dus meent de Re-
?eeiing zich ts moeten onthouden. Daardoor
eslist de partij, die het aanbod afwijst, in
deze. Dit geeft het prestige der Reg earing
een knauw. Dit is dus niet het juiste stand
punt; zij moet leiding geven en trachtea de
gevolgen van het coafii'K te voorkomen. Er
zijn feitelijk vier partijen; tusschen twee
'daarvan is de eenheid van meening hersteld,
al zjn de verschillen niet weggedoezeld. De
partij der wexkge.ers geeft iets onzeker»
tó zien. Spreekt de voorzitter van den Loon-
raad voor alle werkgevers? Spr. twijfelt
daaraan eenigermate. Een deel van dezs
partij wil de staking doen uitzieken, omdat
al die stakingen de productie bear.ia.'len en
het bedrijf onzeker maken. Er is geen peri-
oulura in mora, meenan zij.
Ei zijn drie groepen van arbeiders. De
eerste zijn de modernen, die het geschil
een loongeachil willen beperken tot het ha
venbedrijf. ook al omdat men den anderen ar
beiders de gelegenheid wil laten tot steunen.
Achter deze organisatie leeft ook een po
litieke gedachte. n.I. die vaa de socialisatie.
Zij ziet den strijd in het licht van den klas3e-
fctrrjv, maar zij is afkeerig van het streven
van de tweede groep, die uitbreiding wil,
n.I. de Federatie, die den politieken achter
grond heeft. n.I. een algemeene staking, met
re'Ptjee en als apothéose een burgeroorlog.
Gelde'jjke steun is daarbij bijzaak, omdat
gom's van geld de relletjes bevordert. Deze
groep weigert zelfs het verschepen van goe
deren voor O st:nrijk, hetgeen n et sympa
thiek is. De derde, de Christelijke or0am-
Satles, bevinden zich in een moeilijke positie.
Er zijn er. die zich door vrees laten ainou-
den van den arbeid; anderen hopen misschien
van de verbeter.ng te proiileeren zouder
dat zi' meegedaan hebben aan da staking.
Een bepaalde richting is er aiet in deze
Organisatie.
De toeleg, die bij één der partijen mocht
bestaan om oen andere partij te fnuiken,
zal, naai sDr.'s oordeal, niet gelukken. Wan
neer de werkgevers dus zeggen, dat zij wél
verbetering van het loon kunnen geven,
maar dat zij die niet willen geven, omdat
zii do Federatie willen bnniken, zaf dat een
illusie blijken. De propaganda, die iedere
richting maakt, werkt verwarrend en v&r-
bittorend.
De Regeermg is in de positie, dat zij van
alle stukken kennis nemen kan. Naar spr.'s
oerdeel moet zij dat ook dien en Jaarbij alle
vragen bestndeeren. De beoordeelmg van
dio vragen wordt van beide zijden vertroe
beld, ook van de zijde der arbeiders. Zjj
zien de groote winsten in de oorlogsjaren
wei' eens verkeerd. De werkgevers openba
ren een eigenaardige liefde voor de verbrui
kers, op wie de hoogere kosten zouden wor
den afgewenteld.
Van bemiddeling wUlen zij niet weten,
d:e den strijd willen uitvechten, hetzij om
een einde te maken aan hef" eeuwige slaken
óf om den chaos binnen te halen. Bij een
krachtproef zullen de ordelievende elemen
ten de overwinning behalen, maar toch dient
zjj niet behaald te worden, omdat zij tijdelijk
zoo zijn. De beweging voor hóoger loon en
ons lagere winsten als gevolg, ral nog blij
ven voortduren. Deze wereldbeweging is een
onweerstaanbare beweging.
De Regeering moet zich op de hoogte
stellen, zich een oordeel vormen en dit pu-
blieeeren. Dit is van evenveel betekenis sis
arbitrage.
Spreker stelt de volgende vragen:
1. Heeft de Regeering zich e?n oordeel
gevormd in zake net conflict in het haven
bedrijf omtrent de eisch n d r a-beid T3 en
de houding der wer';g}v r; daa t g nov r?
2. Zoo ja, is de Regeering here d haar
oordeel aan de Kamer ts doen kennmï
De Minister van Arbeid, de heer AAL-
BERSE, wenscht eerst te zeggen hoe do
honding der Regeering tegenover do staking
is. Uit het antwoord van spr. op de vragen
van den heer Oudegeest heeft man afgeleid,
dat spr. niets meer zou doen en kalm af
wachten. De heer Marchant meent dat spr.
die houding aannam uit vrees voor een
fiasco. Van het eerste oogenblik af, dat Je
staking dreigde, heeft spr. den toestand
overzien Een zoodanige zaak mag de Re-
feering niet beschouwen als een zaak, die
niter, haar omgaat. Zij had z'ch echter te
onthouden van onberaden steppen. Spreker
heeft naar beide zijden gepeild of door be
middelend optreden het conflict te voorko
men ware. Dit bleek niet mogelijk. Bjj
voortduring heeft spr. z'c'o door til van be
sprekingen op de hoogte gehouden en van
beide zijden zjjn spr. de noodige inlichtin
gen verstrekt. Spr. heeft z'ch ontbond n. om
zich ongevraagd formeel als bemidde'aar
san te bieden. Beide partijen wisten, dat
hjj ten allen tijde bereid was om op te tre
den. Er is echter nog geen gelegenheid ge-
weest.om met kans op succes z'ch te men
gen in deze zaak. De Regeering heeft ge
daan wat zij kon en moest doen; zij heeft
alle voorzorgsmaatregelen g n-m n en alts
gevolgen overwogen. De Regeerng is geen
partjj, maar staat er niet onverschTig tegen
over en was niet werkloos. Voortdurend
h .-wit zij zich op de hoogte, om te kunnen*
nagaan wat zij zal kunnen doen. In zoover
het een loongeschil ia, kan do Regeerng
geen partij zjjn, en zij kan z'ch er niet in
mengen. Voor een deel der strijdende par
tijen heeft de strijd een dieperen grond. De
Regeering waardeert ten zeerste, dat een
ander deel geweigerd heeft om aan deze
staking deel te nemen, omdat zij er geen
politiek-revolntionair avontuur van willen
maken.
Het oordeel van de Regeering over het
conflict kan ongunstig zjn voor één d9r
partijen. Het uitspreken da rvan kan den toe-
stand'slecht3 verscherpen. Als l et ongnast'g
is voor de arbeiders, zullen deze dan den
strijd opgeven? Spr. verwacht veeleer een
toespitsing van den strijd. Ale 't ongunstig
is voor de werkgevers, zullen zij dan toe
geven? Spr. ziet er niets van. Hjj ziet in
beantwoord ng van d vr .ag slechts verbit
tering van de gemoederen. De Reuring
moe' in geen geval pa. tij worden en do kans
niet verspelen om bemiddelend te kunnen
optreden Het zou dus niet in 's lands be
lang zjjn, dal de Regeering haar oordeel op
dit oogenblik uitsprak.
De heer MARCHANT (V. D.) betoogt,
dat het uitspreken van een gemotive'rd oor-
dael door de Regeerng de dool zal zijn voor
de staking. Hij hoopt, dat de Rego-r ng dit
alsnog zal inzien en dat zij niet door zich
te ontbonden in do kaart der werkgevers
zal spelen.
De heer BRAUÏIGAM (S. D. A. P.) geeft
een overzicht van de voorgeschiedenis van
hei geschil
Hij betoogt, dat het contlict alleen een
loonconflict is en niets met socialisatie of
revulutie heeft te maken. De houliug dor
Regeering i3 ten gunste van de werkgsvers.
Spr. vraagt wat er waar is van het gerucht,
dat de werkgevers tot de Reg??r ng hebben
gezegd, dat zjj wel de verhoogde loonen wil
len betalen, mits de Regeering de verant
woordelijkheid daarvoor zal willen dragen.
De beer KOLTHEK (C. P.) ontkent niet.
dat er politiek achter deze staking zit, ge
lijk bij alle stakingen het geval is. Maar
het politieke karakter, dat de neer Mar
chant en de Minister er aan willen geren,
wil hij toch nog wel even bespreken. Hp
ontkent daarbij, dat de bekend? conk renti.'
iets met deze staking heeft uit te staan.
De strijn is een loonstrijd en wanne-r spr.
voorstander is van uittreding dan is dit
niet om te voeren naar den chaos, of den
burgeroorlog, maar alleen als ta t ek van de
vakvereeniging. Volgens lem is de Fed r.atie
ook niet ongenegen een bemiddeVng van
de Regeering te aanvaarden.
De boer KUIPER (R.-K.) b toogt dat de
Loonraad niet aan zijn doel heeft oe-int-
woord, en is van meaning, dat de looneiscb
van de arbe'der3 bï'lrjk is.
De vergadering wordt verdaagd tot Vrij
dag één uur.
HAARLEMMERMEER.
Gemeenteraad.
Vooruitter. de burgemeester.
Afwezig de heeren Kisfcemaker en Bie-
mond.
Medegedeold werd «ie goedkeuring door
Ged. Staten van tonigo Raadsbesluiten, o
a betreffende de huurwaarde van onderwi;
zerswoningen, kasgcldleening en het ver
strekken van molk en klompen aan school
gaande kinderen Verder, dat door den
Commissaris der Koningin eervol ontslag is
verleend aiir^ det, gemeenteveldwachter J
Huiberta, (er standplaats Nieuw-Vennep.
Gelezen werd een adres van het bestuur
ran den Christelijken Boeren- en Tuinders
bond in Nederland, houdende mededeeling
dat het voornemen bestaat te Hoofddorp
een Christelijke Landbouw win terschool te
stichten, met verzoek daarvoor de noodige
lokaliteiten beschikbaar te stellen. Hit
adres wordt, in verband met de reeds hon
gende plannen tot do stichting van een
Rïjkslancfbouwwirterschool te Hoofddorp,
in handen gesteld van II. en V Mede
word voorlezing gedaan van het verslag
van de plaatselijke commissie van toezicht
op het lager onderwijs in deze gemeente
over 19)9. Dit gaf aanleiding tot langdurige
discussien, in hoofdzaak wat betreft den
toestand, waarin de openbare lagere scho
len in deze gemeente veTkeeren De Voor
zitter deelde mede, dat B. en \V. met de
commissie voor plaatselijke verken spoedig
bun joarlijksclie rondreis -/.alien doen en ook
districts sclioolMjtzicner voernemens is
*"n April den to©3tvil van alle openbare
scholen in deze gemeente aan een n auv. kou
rig onderzoek ie onderwerpen, zoodat het
wel te verwachten is, dat nog in den loop
van dit jaar hl do gewenschte verbeterin-
gen zullen kunnen worden aangebracht. I
Aan mej M. van der Velde werd op haar
verzoek eervol ont dag verleend als onder-
wijzeres aan de openbare lagere school No.
4. te Hoofd iorp, met ir.pang van 1 Mei a s.
Naar aanleiding van een verzoek van het
gemeentebestuur van Schagen om adhac- j
sie to betuigen aan een adres aan de Tweo-
de» Kamer, in ?ake wijziging van de Ge
meentewet. in dier voege, dat ook de ge- I
meente medezeggenschap knjgt met be- I
trekking tot de burgemeestersbenoemingen
en voor benoemingen een voordracht van
drie personen d >or den Raad moet wor-
den ingezonden, word met 10 tegen 5 stem
men besloten niet aan het gevraagde ver
zoek te vold'jon.
Op voorstel van B en W werd besloten
het grasgewas van het concoursterrein tc
Hoofddorp voor oc-n tijdvak van drie jaren
bij openbare» inschrijving te verhuren.
Met 12 tegen 3 stemmen werd besloten
den bouw van een -nieuwe openbare lagere
school aan den Benrtbroekerwog aan do
laagste insclirij vers te gunnen.
Met betrekking tot het landpad van den
heer J. O. Beots werd besloten dit aan te
koopen cn in eigendom te aanvaarden,
zonder eenige beperking, zoodat geen en
kele belemmering tot het bouwen in den
weg zal worden gelegd met bepaling dat
dit pad nog vóór 31 December 1920 als
openbare weg zal worden in orde gemaakt
ou onder voorwaarde, dat de heer Beots
oen bedrag ineens aan de gemeentekas be
taalt van f 5000. De behandeling van het
voorstel in zake de onteigening van een
perceel grond langs dt\n Kruisweg, te
Hoofddorp, van don heer H. Verbeek, werd
riet beëindigd, en met nog enkele ande
re punten van de agenda aangehouden tot
oei» volgende vergadering.
HAZERSWOUDE.
Gemeenteraad.
Tegenwoordig fcieo leden. Afwezig met
kei.nisgeving de heer N. van den Bosch.
De VQorz'tfcer opent de vergadering met
gebed
De secretaris leest de notulen der vorige
v 01 gad r'ng, die onveranderd worden goed
gekeurd en vastgesteld.
Ingekomen Stukken: Schreven van Ged.
Staten, houdende goedkeuring af- en over
schrijving op de b?grori;'<ig. Goedgekeurd
zijn voorts de betfirten, inhoudende vaststel
ling huurwaarde oodTwpzerswoning op f250
en bij Kom beskuit is goedgevonden dat in
1920. 30 opcenten op de personeele belasting
zullen worden gelieven.
Bij schrijven van 27 Fobr. is van het Be
stuur der Posterijen en Telograf'e medege
deeld, dnfc voor buitengewone openstelling
van het Telefoonkantoor door de gemeente
zal moeten word n betaald f100 per jaar
vcor elk bu'tcngewoon uur per dag. B. en
W. stellen voor hierop n:et in te- gaan.
De hoer Van Exter i3 het daarmee eens
wegens de kosten Aldus wordt besloten,
zcodafc het tri-faonkantoor alleen op de ge
wone uren zal open zijn, dus van 9 tot 1
uur van 2 tot 3 en van 6 tot 7 uur.
h en W. stri'^o verder voor, de terug-
betri ng o van te'egrnm'estelloon niet meer
te doen plaats hebbeo.
De heer Vee'enturf: Zij zijn tot de con
clusie gekomon, d fc het bestel om in hoofd
zaak moest terugbot-ia'd worden aan de^fa-
briek „Hollandia" en de pannenfabrïek van
den heer Fflippo.
B. en W. zijn van oordeel, dat het niet
noudig is aan deze groote bedrijven terug
betaling van bestelloon te d^en.
De heer Van Exter heeft hiervoor ook ia-
formaties ingewonnen en is het met den heer
Veelenturf eens, dat terugbetalingen aan
dergelijke groote industrieën niet noodig zjjn
en is er dus voor geen bestelloon meer terug
te betalen.
De Voorzitter deelt mede. dat het bestri-
Icod ook nog met 100 pCt. is verhoogd,
zoodat, als wjj de rterugbetaling niet af
schaffen, groot ?re uitgaven n^odig zjjn.
Na ampele bespreking wordt zonder stem
ming besloten geen bestelloon meer terug
te betalen.
Van den heer P. van Nes Cz., ©n van
de Chr. Besturenbond kwamen verzoeken in.
Dh heer Van Nes wil, gezien de mededee-
lingeo van den Minister, in de Eerste Kamer
gedaan, den kinderaftrek voor de bereke
ning van den Hoofdelijken Omslag verhoo-
gon met f50 en brengen op f100 per kind.
De Chr. Besturenbond verzoekt het bedrag
vuor noodzakelijk levensonderhoud te breu-
gon op f800 en de heffing progressiof te
doen zrjn.
De Voorzitter stelt voor beide verzoeken
voor kennisgeving aan te nemen en de
hefling te doen plaats hebben volgens d.e
het vorig jaar aangenomen verordening,
waarin ook het progressief stelsel'is opgeno
men en dat door Ged. Staten is goedgekeurd.
Wö dienen hiermede eerst- een proef te ne-
men.
Van de huurders van de pcroeeien tuin
grond langs den Gemeeneweg is het verzoek
ingekomeu, om eenige reductie op den huur
prijs van het vorig jaar, dat voor hen zeer
schadelijk ia geweest, en dea huurprijs dit)
jaar te verlagen.
B. en W. stellen voor op deze verzoeken
neg niet in te gaan, doch eerst te wachten,
wat dit jaar zal brengen. Aldus besloten.
Gebroeders Hassefras komen met een der
gelijk verzoek. Zij deelen mede, dat de ge
huurde wegen en het grasgewa3 n e. m er
zoo zqn. uls toon dit gehuurd werd, en ver
zoeken daarom don lmurprqs te ve.mnderen
er. te brengen op f200 per jaar.
B. en W. stellen voor ook hierover nog
niet te bcslisseudoch voorloop.g nc-g eens
aan te zien, hoe groot de schade Is.
De heor Herjker zou voor dit jaar wel
eenige vermindering willen geven, omdat
in de bestaande grasvilt is gegraven.
De h;er Vee'enturf wil 00 c h ermede nog
wachten, totdat de schade zai zijn vast te
stellen. Besloteo wordt de zaak nog wat af
te kjjken.
De heer A. EL Goldberg ontv^ngü wegena
vertrek naar Leiden oervol ontslag als lid
van. de Commissie tot gering van Schoolver
zuim.
LcDoeming derde gemeentewerkman.
Een alphabetischo voordracht, beslaande
uit L. Ammerlaan, B. van Gorkum, N. den
Hertog, J. van Veen, L. Vos en S. Westdorp,
is den leden toegezonden.
Genoemde personen werden in geheime
zitting bssprok.n Ni heropen ng w rd tot
stemming overgegaan en tot geme et-*werk
man gekozen L. Ammerlaan, met 6 van de
10 stemmen.
De benoeming geschiedt vojr.oopig voor
één jaar.
Besloten wordt nog den aanslag in den
Hoofd. Omslag van den heer J. Walraad
te verlagen met f200 inkomen. Akerboom
met f300, Ossen voort met f200 en A.
Di.indam met ééo derde af te schrijven en
met f250 te verminderen.
De aanslag J. H. Fase blijft gehandhaafd.
De Voorzitter deelt mede. dat hem bij on-
aeizoeï gebleken, dat er wel sprake ia
van het aanleggen van oen Rijksweg Den
HaagBodegraven—UtrechtAmersfoort,
doch dat het hem nog niet gelukt is ex achter
te komen, of deze o?er Bazerswoude zal
loepen.
Bij rondvraag wqst de heer Van Exter er
op, dat het hout langs den Loeteweg is
gekapt en het hout verdwenen is. Dat hout
was de bestemming gegeven om te dienen
voor de beschoeiing van den kant langs
dien weg.
De Voorzitter zegt, dat hft van deae be
stemming niets afwist en blijkbaar de ge
meenteopzichter ook niet.
Voorts zou de heer Van Exter gaarne
willen, dat de pas geplaatste hekrng langs
den Gemeeneweg met jonge bo>mpje3 werd
ingeboet. Er zijn er hier en daar nog aJ
enkele verdwenen. Deze openingen sülen
zooveel mogelijk worden vol gemaakt, doch
de meening van den heer Vaa Exter, dat
het goed zou zftn er een prikkeldraad langs
te spannen, werd door den Ra:id niet gedeeld.
De scheiding tusschrn het eigendom der
gemeente b'ó de Openbare School en dat van
den heer Voortman, die over een lengte van
plm. 25 M. verdwenen is, zal weer worden
hersteld door er een lugustrurahelning met
prikkeldraad te p'aatsen.
De heeren Van Dam en Wessel.ng zouden
gaarne een paar lantaarns aan den R^jndgk
eerigszin3 verplaatst zien. De Voorzitter zegt
hierin te zullen voorzien en slnit de openbare
vergadering.
CORRESPONDENTIE.
A. G. (0 V. Het ia niet zonder verwonde
ring, dat wij uw schrijven ontvingen. Een blad,
dat „bij" is en wil ziju, moei toch zijn lezers
geven de stroom ingen, die in binnen- en bui
tenland bestaan, zonder onderscheid. In het
door u gelaakte wordt dat eenvoudig gedaan,
maar ten overvloedewordt, hetgeen u ergert,
afgekeurd door den schrijver. Waartoe zou
wogdoezelon van zulke vraagstukken echter ook
dienen, zij bestaan nu eenmaal en verdwijno»
niet door ze te verzwijgen.
Uit het Deensch- vertaald door M. D. Z.
(Nadruk verboden.)
*i)
Ween werde«n dé lasten op do moede ren
dieren geladen, on wij zotten den toebt
voort. Eor&t ging hot nogal gelijkmatig
over losso sneouw, over beken on kleiner0
hellingen, maar toen begonnen wij meer en
meer te bemerken, aat wij daalden. Lento
was echter in de lucht nog niet te bespeu
ren een scherpe wind deed onze vermoeide
ledematen verstijven. Een zwak vrouwtje
beproefde een vuurtje te stoken, maar toen
Gate en ik or heen gingen om ons te war
men, bleek ons, dat het haar niet gelukte.
Een andere vrouw had haar schoonhooi
Verleren en liep zoekend den weg terug,
maar het verlorene vond zij niet. Het
STme menschje was er diep ongelukkig
onderhet eohooneahooi voor een heel
jaar
I Naarmate wij meer daalden, werd do
lucht zachter en de stemming vroolijker.
Gate vertelde mij, dat er op een heuvel
niet ver van den weg, dien wij volgden,
„dbndersteenen" waren te vinden. D®,t wa-
*«1 bloedkleurigo et-eentjes die onder een
onweersbui uit dan hemel violen. Als iemand
év door getroffen werd, was het zijn dood,
maar anders waren die steenen goed tegen
kiekteals men ergens pijn had, moest men
m^t een dondersteen er op drukken, dan
8Éhg de pijn spoedig^ over, dat had haar
Oude eohoommoeder haar gezegd. Toon wij
dicht bij dien heuval waren, gingen wij er
heen en vonden heel wat van die wonder
doende steenen. 't Waren granaatjes zoo
groot als erwten en musscheneitjoe.
Dien namiddag ging het tamelijk snel
bergafwaartswij kwamen tusschen berk
jes, die al groene blaadjes hadden, en vóór
wij het wisten, liepen wij op zacht mos, de
berken werden allengs gTooter, de planten
groei op den boschgrond weliger, de vogels
zongen. Gate wees naar liet gebergte
„Kijk, daar' komen ze." Ja zeker, daar
kwam de ren dier kudde aangestormd, het
gewei achterover, net witte staartje in tie
luchtde honden vooruit, woedend blaf
fend, de wachters Echreeuwend zoo hard zij
konden, zonder succesde dieren hadden
het gras in dan neus gekregen, niets kon
hen nu meer tegenhouden. Een enkel zuig-
kalf zagen wij in den troephet eenige,
dat het voorjaar gebaald had van al de
kalveren, die gedurende den zwerftocht
waren geboren.
Alle winterkou van het gebergte doodde
weg in het bosch de overgang van het
sombere, barre k'imaat in de heerlijke,
vruchtbare zomerwarmte met vroolijke ge
luiden en heldere kleuren, was verrukke
lijk. Heb begon te regenenmaar het was
een zachte zomerregen, die je bijna voelde
als een liefkoozing. Gate vestigde mijn aan
dacht op een Noorsch boerderijtje ih hot
dal, daar steeg de rook op boven een met
gras begroeid dak. Nu waren wij er wa
ren in „het rijk van de zee" nu begon
voor Lappen en rendieren de korte zomer.
Heikla had do hut al opgezet, toen wij
beneden kwamen. Op fijn, zacht gras kon
den wij zitten en de edda's begroeten, die
na ons kwamen.
Do eene groep Lappen na de andere trok
van het gebergte naar bet dal. Voorop,
zwaar hijgend onder den last, de dieren
geleid door krachtige jonge mannen en
vrouwen, daarachter de ouden van dagen
hun magere gerimpelde handen hielden
den stok omkneld, hun rug was gebogen, zij
liepen voetje voor voet. Ook de kinderen
waren moo en bleven bij de ouders.
Zooals do Lappen met hun dieren nu
daJwaarbs komen, rijn zij duizend jaar ge
loden ook gekomen, langs dezelfde wegen,
met hetzelfde doel on dezelfde zalige blijd
schap, dat zij weer in het „Zeerijk" waren
na den langen winter, doorgebracht op het
hoogland.
HOOFDSTUK XIX.
Hot is zomer. Alles trilt van de warmte.
De zon glinstert en flikkert op alle gladde
blaadjes en grashalmen, het beekje achter
de hutten heeft een rand van gele ranon
kels, en men kan zich niet voorsbellen welk
een weelde het is op oen zacht grastapijt te
kunnen loopen, nadat men maandenlang
sneeuw, ijs en steengrond onder de voeten
heeft gehad. Alle vi torst, ij f beid van ziel en
lichaam verdwijnt, de zinnen ontwaken.
Jonge mensch en zooken heimelijk elkaar
met blikken en lachjes, de kinderen spelen
en de oudere men6chen hangen hun klee-
ren en beddegoed in de zon of zitten bij de
hut met hun looi- of naaiwerk. De hutten
staan leeg, alle arbeid geschiedt buiten.'
Onder het zwerven over het hoogland
gingen de gedachten in stilte altijd uit naar
dat „rijk van de zee", het land van de
groene dalen, waar de kalfjes, die er ter
wereld komen, niet weten van kwaad. Geen
wonder, dat de Lappen het liefhebben
zij kunnen hun zomerland niet missenvan
de vroegste tijden af hebben zij daar kracht
en moed eai uithoudingsvermogen opge
daan, om den ijskouden winter te kunnen
verdragen en de lange duisternis en het al
tijd vermoedend gesjouw ter wille van de
kudde.
Het is geen phrase, dat de Lappon niet
bestaan, kunnen, als zij niet in Noorwegen
mogen komen. Van olie zwervende stam
men aan den Zweedschen kant van de
grens is. het gowenscht voer korter of lan
ger tijd naar Noorwegen te kunnen gaan
Al overschrijden do Lappen niet overal
officieel de grenslijn, de eieren zelf doen
het zonder verlof ca moeten teruggohaald
worden. Maar voor de Noordelijkst zwer
vende van de in Zweden thuisbehoorende
Lappen8tammen is het oen levensvoorwaar
de de kudde zoo vroeg in Noorwegen to
mogen brengen, dat bet kalven in do maand
Mei daar gebeuren kan gedurende den rust
tijd en bij zacht weer Indien zij gedwongen
worden dan op het Zweed.sohe hoogland to
blijven, worden alle kalveren er aan ge
waagd, voor een deel sterven zij door kou
en slecht weer, voor oen deel komen zij om,
als zij heel jong nog met de kudde het ge
vaarlijke grensgebergte over moeten. De
zachte lucht van den golfstroom, die aan
Noorwegen groen gras en een vroege lente
geeft, gaat op het Zweedsche hoogland ovear
in een ijzige koude koelte, wordt storm en
op den harden grond groeit boven zand en
steengruis alleen hier en daar wat grijs mos.
Maar zelfs al was er meer van dat mos,
zoo dat de-rendieren in het voorjaar niet
iederen steen behoefden af te likken, zou
de voeding onvoldoende zijn* het rendier
kan van mos in den zomer met leven, om
dat het mos dan te droog is. Gras cm groen
moot het dier hebben.
De liefde van de Lappen voor 7rhet rijk
van de zee" wordt helaas niet beantwoord
door „heb volk van de zee." Vooral in de
laatste jaren hebben zij dat zoo sterk onder
vonden, dat de vreugdevollo vorwachting
onder het zwerven in het voorjaar zeer ver
mengd is met een gevoel 'On onveiligheid
en vreesern dat zet oen domper op hun
zomerstemming. Ik zelf werd mee aangesto
ken ook ik verlangde onuitsprekelijk naar
Noorwegen en voelde toch, evenals de
Lappon, oen zekere beklemming bij het be
treden van het beloofde land.
Nauwelijks waron wy in Noorwegen, ol
een deel der Lappon werd getroffen door
een voelbaar onheil, dat zich in die streek
ieder jaar herhaalt* zij verloren bonden
door uitgestrooid vergif. Natuurlijk is dat
vergifstrooien niet strijdig met de wet. het
dient om vossen en andere kleine roofdie
ren te vangen maar het moes-t den boeren
niet geoorloofd zijn het uit te strooien op
den weg, dien do Lappen nemen in hun
verhuistijd. Op deze wijze gaan ieder jaar
veel honden voor hen verloreno. a. stier
ven or nog twee jonge honden van oen
weduwe in onze gemeentegroep Als men
wist wat ce»n moeite het kost in den winter
jonge honden groot te brengen in een Lap-
penhut, zou men do ergernis der Lappon
on de grootte van hun verlies begrijpen en
hun die soort van tegenspoed besparen.
Misschien hebben de Lappon zelf mee er
schuld aan, dat het ieder jaar weer ge
beurt zij brengen hun klachten nooit aan
het rechte kantoor. Toen ik hun daarvan
een verwijt maakte, antwoordden zij
„Wat zou het helpen! Wde bekommert zich
ar om, hoe het ons gaat 1"
(Wordt vervolgd.)
