No. 18389
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 12 Februari.
Tweede Blad Anno 1920.
EERSTE KAMER
TWEEDE KAMER.
vmEMBRIEK
FEUILLETON
Met tie Lappen op het Hoogland.
Vergadering van Woensdag
STAATSBEGROOTING 1Ö20.
Hoofdstuk II (Hooge Colleges van Staat).
Aar. de orde is Hoofdstuk II (Hooge Col
leges van Staat).
De heer VAN DER FELTZ (V.-D.)
spreekt- over de salarieering vam de amb
tenaren bij do Eerste Kamer. Men heeft er
bezwaar tegen, dat de griffier en de com
mies-griffier niet gelijk gesteld zijn» met
hun ambtgenoot-en van de Tweede Kamer
dat verschil is ongemotiveerd.
De MINISTER VAN FINANCIËN, de
heer DE VRIES, meent, dat er voor hem
geen aanleiding is. nog eens op deze zaak
in te gaan.
Hoofdstuk II wordt z li st. aangenomen.
Hoofdstuk IV (Justitie).
De heer VAN DER FELTZ (V.-D.)
Bpreekt over wijziging van art. 3-Hp vao.
het Burgerlijk Wetboek. De redactie van
dit artikel is te Ijeperkb, waardoor de va
derschapsacties dikwijls niet tot' 't beoogde
resultaat leiden Spr. vraagt den Minister
de aandacht van de Staatscommissie, waar
van mr. Kappeyne voorzitter was, op de
ze zaak te vestigen. De alimentatie-actie
moet beter tot haar recht komen. Spr. pleit-
voorts nog voor een vergoeding aan advo
caten in gevallen van kosteloozen rechts
bijstand, door vergoeding van procurcurs-
jen getuigenkosten.
De heer BERGSMA (U. L.) is zeer vol
daan over do wijze, waarop deze Minister
zijn taak opvat- en weet aan te pakken. Ge
wezen is op de reorganisatie van het po
litie wezen, op vereenvoudiging en versnel
ling van dc rechtspraak, de korte berech
ting, enz.
Spr, dringt aan op hervorming van ons
strafstelsel, door invoering van gezonden
a-rbtfLtl, bij zand verstuiving, ontwatering
van landen, aanwinning van land, en dit
zal physiek en' moreel don gevangene ton
goede komen. Is het riet mogelijk een t-us-
schenvorm te vinden tusschen voorwaarde
lijke veroordeeling en hechtenis, iets in
don goest van do ter beschikking-stelling
van minderjarige gevangenen, iets als een
intemeering ondier streng toezicht, waar
bij de veroordeelde tevens eenigszins in
het onderhoud «van zijn gezin zou kunnen
voorzien? De straf moet immers op verbe
tering gericht zijn
Spr, vraagt nadere rege'ing van den kos
teloozcn rechtsbijstand.
Ook over rte organisatie der poHtie
maakt spr. nog ecnige opmerkingende
recherche en dc vreemdelingendienst moe
ten aan don directeur generaal worden op
gedragen beide hebben dringend verbete
ring noodligde outillage van Rijkspolitie
laat te wonschen over, m. n. wat betreft
het dactyloscopisch on fotografisch onder
zoek; de opleiding en kazerneeriDg van de
marechaussee behoeft verbetering.
De heer SMEFXGE (TJ.-L.) zegt, dat de-
afschaffing van rlcn groentijd en de invoe
ring van'een verplichte kennismaking bij
het Groningsvhc Studentencorps gevolg is
geweest van d,e afkeuring, door den Mi
nister in 191.) uitgesproken over misbrui
kon bij dcoi groentijd. Reeds in 191S ha I
men te Groningen begrepen, dat deze ver
anderingen noodig waren. Hulde brengt
spr. aan de Ministers van Justitie en van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen die
besloten af te wachten wat cle Studenten
corpsen zelf zouden doen. Hij verheugt zich
dat ook Leiden thans die richting uitgaat
en hij hoopt, dat nndere Studentencorpsen
zullen volger
De heer BfNNERTS (V.-D.) betoogt,
dat- niet alleen bij de va/&erschapsactie.
maar ook bij and.re acties onkosten ten
laste van den advocaat komen in geval
van kostoloovon rechtsbijstand. De Minis
ter wacht het rapport der Staatscommissie
af doch dat standpunt- is niet juist. Daarbij
heelt men te doen met rechtsbijstand voor
ben, dio niet arm, doch ook niet rijk zijn;
hier gaat hét om dc verplichtingen, welke
rusten op clcn advocaat, in geval van kos
teloozen rechtsbijstand
Do advocaten tarieven zijn te laag en zijn
achtergebleven bij de stijging vun het le-
venspèil. Spr. geeft den Minister in over
weging met de praktijk te rado te gaan en
ovórwege of afschaffing mogelijk is, of dat
tot wijziging van het tarief moet worden
overgegaan.
Spr is er voor de gevangenen in de open
lucht arbeid te laten verrichten tot heil
va-n den Staat.
Do heer LUKASSE (A.-R.) maakt eerige
opmerkingen over rte rechtspraak en pleit
vor het instituut vari den alleensprekcnden
rechter. De Rijkspolitie ten plat tel an de
is vaak onvoldoende. Hij beveelt een bete
re organisatie aande districts inspecteurs
hebben te veel macht en de procureurs-ge
neraal moeten -vorden uitgeschakeldzij
missen voldoenden tijd om zich met do
Rijkspolitie behoorlijk in te laten
Spr. is tegen allerlei nieuwigheden in
ons strafstelsel, welke niet overeenkomstig
het begrip van straf zijn.
De heer VAN' KOL VS. D. A. P.) wenseht
strafbaarstelling van opzettelijke besmet
ting door lijders aan besmettelijke ziekten,
speciaal geslachtsziekten.
De heer DE GIJ SELA AR (C.-H.) spreekt
over de overbelasting van sommige recht
banken o. a te 's Gravenhage. Het aan
tal rechtbanken moet daarom worden uit
gebreid.
De heer MGNDELS (3 1) A. P heelt
bezwaar tegen algeaiemo herziening van
het Wetboek van Strafrecht cd dringt aan
op partieele wijzigingen. Jn aanmerking
komt hiervoor het getuigofibewijs in straf
zaken Spr. wenseht bctero iegeling van
do opteokening van getuigenverklaringen
zooals bij het civiele proces.
Noodig is verbetering van do inrichting
on werkwijzo der griFfiers weiko overkropt
zijn met werk De bewaring van de over-
tuigingsstukken laat te- wemschen over en
in de strafkamers is een grooto achterstand
Spr-. beveelt het middel van den heer Do
Gijselaar aan maar acht nog beter de in
stelling van speciale kamers voor koste-
looze zaken, ook voor o\e civiele zaken.
Vervólgons komt spr. op voor de behan
gen der militaire dienstweigeraars en ver
wijst naar de zaak van den zoon van den
arcliiteet dr. llerlage Spr. vraagt den Mi
nister maatregelen te nemen dht in derge-
lijke militaire strafzaken zoo spoedig mo
gelijk ontzetting uit den militairen dienst
kan plaats hebben. Verder vraagt hij een
wettelijke regeling van de gevallen van
principieel© dienstweigering.
De heer FOKfyER (U. L komt op voor
positieverbetering van de commissarissen
van politie en van de deurwaarders.
Do MINISTER VAN JUSTITIE de heer
HEEMSKERK zal de reorganisatie van 't
pokitiie wezen voorstellen on wettelijke
maatregelen hevordieren De recherche van
Rijk en gemeente moet zooveel mogelijk
worden versterkt en samenwerking moet
er zijn. Met de opmerkingen over betore
outillage der politie zal spr. rekening hou
den. Aan uitbreiding van Rijksveldwacht en
marechaussee wordt gewerkt, maar dat-
gaat niet ineens; er moeten geschikte per
sonen voor zijn.
Spr liêeft do celstraf nooit als do straf
bh uitnemendheid beschouwd. Natuurlijk
zal hij zich aan do wet houden, maar hij
zal zich toch zeer verheugen, als er een
ruimer strafstelsel komt. Noodgedwongen
heeft men t-o Veenhuizen daartoe moeten
overgaan. Voor wijziging v/m het strafstel
sel vroeg spr. hot advies van het Centraal
Reclasseoririgseol I ego, zijn rapport wacht
spreker af
Ter-beschikking stellen van meerderjari
gen zou invoering van ren nieuwe straf zijn
Echter geeft spr toe, dat het veel beter
is als iomand gedwcyigen werkt dan dat hij
wordt opgesloten.
Gevangenissen worden door ecnigo ont
spanning niet aangenamer. Een zekere ma
te van ontspanning is noodig, wil men de
menschen niet laten versuffen en slechter
maken Ontspanning kan een gunstigen in
vloed hebben; er moet echter niet te veel
ontspanning zijn, en het komt aan op het
onderwerp der voordrachten.
Opzettelijke besmetting is als opzettelijke
benadeeling der gezondheid strafbaar als
mishandeling.
De MINISTER zegt, dat dc rechterlijke-
a oh ter stand wel wat afgenomen is op hot
gebied van civiele en van strafzaken. IntuB
schen moet men voor een rechterlijke in-
dee-ling rekening houden met den politic-
rechter c<n den kinderrechter. Spr. kan
daarom geen toezegging doen.
De bewaarplaatsen bij den griffier laten
inderdaad te wenscebn over.
Voor positieverbetering van de deurwaar
ders ligt een .wetsontwerp bij de Tweede
Kamer.
Inzake do strafvordering verwacht spr.
binnenkort bij de Tweed© Kamer behande
ling van het ontwerp-WetboeK.
Ook op do principieele dienstweigering
zal spr, niet ingaan.
Spr. moet er nog eens ovejr denken of het
op zijn weg ligt voorschriftrn te geven voor
den auditeur-militair, om niet in beroep
te komen.
Wat den achterstand betreft, onbelang
rijke feiten moet men maar niet vervolgen.
Voor een algemeeoe gratie voor veroordee
lingen is geen aanleiding.
In het Groningsche Studentenkorps is
tegen den groentijd opgetreden. Spr. zal
allerminst zeggen, dat dit- aan zijn woorden
to danken is.
Over den kosteloo/.en rechtsbijstand zal
spr. met de Staatscommissie voor de herzie
ning van het burgerlijk recht overleg plo
gen. Ook moet spr. afwachten wat de Staats
commissi e-G ra Lama za l voorst ellen wier rap
port in liet voorjaar gereed komt.
HorJicning der advocatenitarieven zal
eenige voorbereiding behoeven.
Spr. blijft van oordeel, dat het tot het
odvocatenlcve-i behoort-, dat men kosteloos
zijn bijstand verleent. De jonge advocaten
moeten nog leeren Maar er mag geen over
drijving zijn in het beroep, dat op de ad
vocaten gedaan wordt. Spr vindt niet. clat
het Rijk de advocaten moet bezoldigen
Spr. overweegt of niet verdlca* gegaan kan
worden met tegemoetkoming aan de bu
reaux voor kosteloozen rechtsbijstand
Hierna volgen replieken.
Hoofdsuk IV' (Justitie) wordt h. st. aan
genomen.
Hoofdstuk V (Binnenl. Zaken).
De heer FRANSSEN (A. It.) spreekt
over de krankzinnigenverpleging. Do toe
standen in do particuliere gestichten zijn
ontwricht door het jongste bezoldigingsbe
sluit en door den 3-uren dag.
Do heer VAN DER FELTZ (V D.) be
strijdt de extra heffing van gemeenten op
hoofdei ijken omslag of gemeentelijke in
komstenbelasting als in strijd met het Ge
meenterecht.
De heer BERG SM A (U. L.) bespreekt
de gcmeentefinanciën.
Spr. zegt, dat men mot de zuinigheids-
rein voorzichtig moet zijn Vroegere gemeen
tobesturen hebben, uit zuinigheid, veel na
gelaten en dit is een der redenen van het
stijgen der uitgaven thans. Een andere re
den ligt in de vele lasten, welke het Rijk
op de gemeenten legt
De- vergadering wordt hierna verdaagd
tot Donderdagmorgen elf uren.
Vergadering van Woensdag.
Interpellaties.
Aan de orde is:
?f-hand:]'ng van het verzoek van den heer
OUD. om verlof tot het richten van tragen
aan den Minister van Financiën betreffende
den toestand van onzekerheid op belasiing-
gebitd, die ten gevolgde van de -ongste
verklaring vau den Minister ontstaan is;
den heer VAN RAVESTEIJN, om verlof tot
het richten van vragen aan den Minister
van Binnenlandsche Zeken nopens de mrgs-
lijkheiQ van oen herstel der betrekk-ngrn
met Rusland; -1 n lieer TEENSTRA. c.m var-
lof tot het richt.-n van vragen aan de Mi-
nis-lcrs van Justitie en van Landbouw, Nij-
vrheid en Handel naar aanleiding van de
uitvoering en de voorgenomen wijziging dar
Landar heidersw-et.
Le gevraagde verloven worden toegestaan.
De heer VAN RAVESTBIJN (0. P.) vraagt
zijn interpellatie tegelijk met het ontwerp
in zake den Volkenbond te behandelen.
De VOORZITTER zegt, dat dia interpel
latie met dit ontwerp niets neeft te maken
en de afhandeling slechts zal tegenhouden.
De heer VAN RAVESTEIJN (C. P.) maakt
vsji zijn verlangen een voorstel. Dit wordt
verworpen met 56 tegen 3 stemmen.
Do heer DECKERS (R.-K.) heelt zijn
verzoek tot het houden van een interpellatie
ingetrokken.
Commissie Buitenlandsche Zaken,^
De VOORZITTER deelt mede, dat door
het ontslag van mr. Loeff een vacature is
ontstaan in de vaste commissie voor Bui-
tenlandsche Zaken. Hjj vraagt verlof een
ander lid aan te wijzen.
Conform besloten.
De VOORZITTER benoemt dan den heer
Kooien.
Interpellatie.
Da heer- BRAAT (P. P.) vraagt) verlof
vragen te mogen richten tot den Minister
van Landbouw in zake den Iroogea r-rrjs
van petroleum.
Morgen zal over- dit verzoek worden ire-
sjïst.
Kamers van Koophandel.
Voortgegaan wordt nret het behandelen
van het ontwerp in zake de reorganisatie
van de Kamers van Koophandel.
Artt. 1 en 2 worden goedgekeurd.
Bij art. 3 komen in behandeling de amen
dementen-Oud, om het kiesrecht rechtstreeks
te maken.
De Minister van Landbouw, de heer VAN
IJSSELSTEIJN, ontraadt deze amendemen
ten.
Do heer STAALMAN (NFr.) komt op
voor het vrjje kiesrecht, dat door het sys
teem van den Minister wordt beperkt.
De MINISTER verwijst naar een artikel
van de „N. Rott. Ct.u, dat het systeem-Oud
bestrijdt-.
De heer- MAJRCHANT (V. D.) acht dit
laatste geen argument.
Het amendement-Oud wordt verworpen
met 37 tegen 29 stemmen.
Artt. 329 worden goedgekeurd.
Het wetsontwerp wordt goedgekeurd.
Handelsregister.
Aan de orde is het ontwem tot wijziging
van de wet op de Handelsregisters.
Het ontwerp wordt z. h. s. goedgekeurd.
Duurtewet.
Aan de orde is het ontwerp, houdende
maatregelen ter bestrijding van het onrede
lijk opdrijven en hooghouden van prijzen.
De algemeens beschouwingen worden ge
opend.
De VOORZITTER rantsotneert den spreek
tjjd op één uur.
De heer VAN EAPPARD (V.-L.) sluit
zich aan bij hen, die weinig van deze wet
verwachten. Eenmaal zal er een einde ko
men aan de bloedzuigersremedie op de over
heidskas. Wie weet of wij later er geen
beiouw van zullen hebben, dat wij de loons-
verhooging gelijken tred hebben laten hou
den met Je stijging der prijzen. Prijsverla
ging moet worden verkregen door productie-
- erhooging en juist daarvoor komt de ver
korting van den arbeidsduur zeer ongele
gen.
De Raad krijgt de macht om contracten
te ontbinden of prijzen te verlagen. Dit
grijpt ons recht aau en is te bedenkelijker
omdat deze Raden slechts zeer subjectief
zullen handelen.
Zoowel de centrale jls de districtsraden
zullen hebben te beourdeelen wat een re
delijke" prjjs is. Wie weet wat redelijk is?
Zullen de Raden rekening houden met den
voorsprong, dien de ééne fabrikant op den
anderen zal hebben ten gevolge van zijn
grootero energie? Spr. vreest, dat handel
en nijverheid zeer belemmerd zul.en v.-orden
aoor deze wet. De samenstelling der Raden
zal uiterst moeilijk zijn, want daarvan nangt
zeer veel af. Hij hoopt, dat de Minister met
groote omzichtigheid zijn keuze vau de per
sonen zal doen. Spr. zal bezwaarlijk 'zjjn
stem kunnen geven aan dit ontwerp, ind.en
het. niet gewijzigd wordt.
De heer MAR CHANT (V.-D.) ontkent, dat
or een publieke opinie bestaat ten aanzien
van de wijze, waarop het duurte-vraagstak
moet worden behandeld. Spr. hecht aan het
ontwerp meer waarde d n de Regeering zeil.
Van de oorzaken van de duurte weet men
eigenlijk te weinig af en daarom is onder
zoek in de eerste plaats noodig. Spr.'e be
zwaren liggen in art. 3. waar do macht)
wordt gegeven, om contracten te vernietigen.
Tegen bestrijding van de woekeraars heeft
spr. geen bezwaar; evenmin tegen reents-
regelen, om prijven op behoorlijk peil te
houden; maar tegen de aanstelling van rech
ters met exorbitante macht heeft hij ernstig
bezwaar^, Het geschreven recht v: n het Bur
gerlijk Wetboek wordt op zijde gesteld.
De gevolgen daarvan zullen zeer ingewik
keld zijn, maar dat heeft do Regeering
niet overwogen. Van de 5 leden van den
Centralen Raad zullen er 3 juristen en twee
uit het bedrijfsleven zjjn.
De heet BRAAT (P. P.): Eoeren. CGe-
lacliL
De heer MARCHANT (V.-D.): Zij krij
gen het epitheton „hoogstaande mauncn".
Dat hooge peil waarborgt niet. dat zij ver
gissingen zullen maken, want de wet regelt
reeds dergelijke gevallen, waarin de Hoog
staande mannen zich vergissen kim. en. An
dere rechtsregelen d enden g.maakt te wer
den, maar de Regcer.ng laat dat na, omdat
het te moeilijk is. Dit ontwerp is revolutio
nair in wezen.
Wanneer de wet zou worden toegepast,
zou het onmogelijk zijn contracten af to
sluiten. Het is niet mogelijk na maanden
na te gaan, welke overwegingen golden bij
het sluiten vau het contract.
Spr. kan zich voorstel!-n, dat men zich
ter rech.erzrjde k.n ve een gen met art. 3.
De heer BAKKER (A.-R.) verklaart zich
tegen de wet, omdat deze niet am haar doel
zat beantwoorden. Hij wil li .-ver, dat de Re
geering de productie bevo.dert.
De heei VAN DIJK (R.-K.) heeft ook
bezwaren, al zal hij dan toch véór stem
men. De Centrale Raad zal z.L ongewenscht
diep in het bedrijfsleven ingrijpen.
De heer TREÏIB (E. B.) meent, dat men
bij de oorzaken van da duurte oorzaak en
gevolg verwart. Er is wisselwerking tus-
schen duurtstosneming en loonsverhooging.
Do duurte is echter pr.mair. De economi
sche inzinking zal spoedig ook in de Wee-
tersche landen komen.
Het is alleen de vraag ot d6 duurte niet
te groot is en grooter dan noodig is. Het
handeisvertrouwen is te kien geworden.
Vandaar, dat men zich bij de bcreken.ng van
de risico's nog vele andere veorsce.t. De
Regeering schept een n.euw en bedenkelijk
element van onzekerheid in dc zakenwereld
met deze wet.
De heer REIJMER (R.-K.) erkent heb
ingrijpend karakter van deze wet. Echter
zj;n de rechterlijke leden hem eenige waar
borg al stelt de wet alle rechten op lossa
schroeven.
De hter VAN WIJNBERGEN (R.-K.)
meer dat er voldoende hoogstaande mannen
zj|D te vulden voor den Centralen Duurteiaad.
Aan juristen vertrouwt men du rechtspraak
het liefst toe. Wie geen vertrouwen stelt in
dezen Raad, doet beter zijn slem niet aan het
ontwerp te geven. Spr. vreest daarom ook
niet voor opzij zetten van onze rechten. Die
vrees is overdreven. Wei zal de Raad voor
moeilijke besi.ss.ngea komen te staan, maar
jiist daarom valt niet te duchten, dat dik
wijls zoo diep zal worden ingegrepen. Spr.
meent, dat ieder wel weet wat „redelijk" is.
De hter SANNES (S. D. A, P.) constateoii,
dat men vreest, dat een geweldige economi
sche crisis in aaoioch. is. Worker bevordert
de verlaging der piojuetie. He. is dus noo
dig zich tegen den woeker te verzetten.
Spr. breekt zjjn rede af.
De vergadering wordt verdaagd tot Don-
deidag één uur.
CORRESPONDENTIE. - Wij stellen er
hoogen prijs op kennis to maken met ,,Een
getrouw lezer". Kan hij ons zijn adres mis
schien geven, of, wat ons nog aangenamer
zou zijn, eens met ons komen spreken?
Onzerzijds kan bij oo geheimhouding reke
nen.
S., te L. Neon dit zal nog nader wor^
den bekend gemaakt.
V. d. G-, te L. De derde is thans nog
niet vrij wegens broe-derclienstdoch spoe
dig is te verwachten een wet, welke vrij
stelling verleent aan ben wier broeder
landslormdienst verricht hebben.
Uit het Deerisch vertaald door M- D. Z.
(Nadruk verboden.)
16)
Wordt het rendier moe, dan gaat het
liggen, en al wordt het een paar
maal opgejaagd en aangezet tot voortzet
ting van zijn werk, lang duurt dat. niet
het valt en kan niet meer voort. Dus zet
ten de Lappon dadelijk bij bet begin van
een tocht een vlug tempo in en dien ,ge-
lijkmatigen draf houden do menschen
als de dieren uur na uur vol. Sara ver
klaarde het sóó„Een Lap loo>pt hard,
omdat hij weet dat er duisternis komt en
sneeuwstorm."
Achter de laatste slede van een der rijen
sleepte een harsachtig stuk van een dennc-
Bta.ni, Daar moesten spaanders van gehakt
worden, om in liet begin van den winter,
als de Lappen in liet hooggebergte vertoe
ven boven de greDs der berkenbosschen,
hét vuur-aanmaken te vergemakkelijken.
Dat is kostbaar als wittebrood", zei Sara
tegen me, terwijl zij naar dat stuk hout
wees.
Wij liepen uren over drassige landen en
lagere rotsenmensohen en dieren waren
geducht moe. Maar laat ii: den namiddag
toen, naar liet licht te oordeelen, de avond
niet meer ver was, kwam de welkome kof-
fie-rust. Dt dieren werden ontlast, schrap
en do sneeuw weg en versterkten zich met
mos vóór zij gingen liggen, om uit te rus
ten. Do menschen kwamen allen bij het
.▼uur dat van oude stronken gestookt werd,
die hier en daar nog stonden. Zij* waren
droog en brandden gemakkelijk Het was
hier koud, boven de eigenlijke boomgrens,
en niet allen konden van hel vuur genoegen
hebben. Aan den windkant zaten de moe
der en do kleinere kinderen. Zij konden
van de warmte genieten, zonder dat de
rook hen hinderde. Aan den anderen kant
van het vuur werd men gebraden cn stikte
van den walm. En zat men een eind van
het vuur af, eon poos op do sneeuw, dan
verdampte de warmte, die men onder het
lobpen had opgedaan, en de kleeren vroren
aan de sneeuw vast; maar de koffie bracht
je in beter humeur en met vernieuwde
krachten gingen wij verder'.
Weer liepen wij een paar uur. Nikki ver
trouwde mij de leiding van een sleep toe,
daar hij iets anders te doen hacü; ik was
trotsch, toen hij zei: „Jc kunt het goed
volhouden." Zij hadden n.l. eerst bezwaar
gemaakt mij mee te nemen en hadden ge
tracht mij af te schrikken door met sterke
kleuren mij de kou, het slechte weer en
allerlei ongemakken af te schilderen. Het
zou lastig voor hen geweest ziju, als ik on
der een vorhuistocht al te vermoeid was ge
worden, zoocïat ik niet verder mee kon Lco-
mcn. Daarom was ik blij, dat hij mij aan
moedigde en mij zijn sleep gaf. Er was op
dien herfst tocht veel nieuws voor mij to
leerenveel nieuwe, woorden ook Biettai;
zei: ,,Ja, onze zomertaal kan je nu spre
ken, nu moet je leeren praten in onze win-
tertaal."
Het was avond, toen wij te Pirtiuiis-
ccfcno aankwamen. Een dunne sneeuwlaag
lag overal en alleen bruindorre boschbes-
senstruiken spreidden een donkerder kleur
over don grond. De breecte rivier was al be
vroren en weerkaatste bet stille, geelach
tige hemelgewelf en de lang opgeschoten
verwelkte planten aan beide oevers. Het
ijs was slechts een nacht oud en hooger op
bruiste de waterval. Witte sneeuwhoen-
ders waren bij troepen over het landschap
verspreid. Dc vrijgelaten rendieren zwier
ven eerst samen of alleen rond en voegden
zich, onderweg hun ergsten honger en
dorst stillend, allengs bij de hoofdkudde op
het gebergte.
Onze hut werd op een hoogte bij wat wil-
gonstruikgewas" opgezet. Daar Nikki reeds
op reis deed met sleden, konden wij niet
als de anderen, die met lastdieren verhuis
den, ons kamp opslaan aan don overkant
van de riviermaar moesten wachten tot
het ijs de zwaar geladen sleden kon' dra
gen.
Onder het gekraak van barstende ijsstuk-
ken gingen zij, die nog geen sleden gebruik
ten, met al him lastdieren de rivier in, om
den diepen, sterken stroom te doorwaden.
De kleinere kinderen reden op de rendie
ren, de grootero werden er over gedragen
midden in'do rivier zag ik een jonge vrouw
met de wieg op-haar rug tot aan haar mid
del in het water voorzichtig oversteken en
te gelijk de rij lastdieren achter zich aan
trekken. Het was in het begin van Novem
ber en dien avond vroor het hard. De man
nen kwamen meestal vrij droog over, hun
leeren broeken reiken tot over de heupen
on als zij heel zijn en goed waterdicht, zijn
zo evenals do schoenen geheel waterdicht,
wanneer de enkolriempjes vast worden
aangehaald maar de vrouwen dragen on-
derkleeding van wollen stof en haar leeren
slobkousen komen niet verdep dan tot aan
de knieën. De overtocht werd in korten
tijd volbracht en al spoedig zagen wij rook
en vonken opstijgen uit de hutten aan den
overkant.
Het werd dien avond niet donker, want
de maan stond groot en geel boven Kaggis-
vare en de lucht was helder. Een paar van
ons gingen rijshout kappen met het „groo
to snijmes", dat de Lappen voor dergelijke
bezigheden bij zich dragen. Het rijshout
moest dienen als onderlaag, als wij gingen
slapen. Veel kreupelboscn was hier niet, wij
zouden dus zeker niot zacht liggen dien
nacht en het ook -niet warm' hebben. Op
enkele plaatsen stonden wel bergjes met
een knoestig dik stammetje, dat bijna langs
den grond kroop, gebogen door wind en
vorst. Hooger dan heesters waren zij niet.
Terwijl Ello on ik takken sneden en de
maar vlak bij ons zagen boven de lage rot
sen, vroeg Elle mij opeens, of ik wel wist
wat daar te zien was op de maan ja, dat
was een Lap, die op een avond rendieren
was gaan stelen, en juist kwam de maan
op en maakte alles licht. De Lap werd boos
omdat hij gestoord werd, "iep naar de hut,
haalde zijn teerpot en teerkwast en wou cle
maan zwart gaan verven maar do maan
zoog hem op, en daar staat- hij nu met de
teerkwast opgeheven en het teerpot-je in
zijn linkerband „je kan toch wel zien, dat
die vent een Lap is." Do Lap is net als
een mier, dun in het midden dat is zijn
riem daarboven en daaronder bolt de
pelsjas.
Toen bet ijs op de rivier na oen paar da
gen sterk genoeg was, trokken wij de sle
den er over, d. w. z. do vrouwen deden
het, terwijl de mannen do rendieren bijeen
haalden. Het was nogal zwaar werk, want
eer wij ze op de rivier hadden, ging het
hobbelig tusschen en over struikgewas en
bevroren aardhoopen. Tegen den middag
stonden aan de overzij alle lastdieren op
een heuvel gereed voor de reis. Laag aan
den gezichteinder was de zon nog te zien,
heel in de verte; lange, blauwe schaduwen
wisselden in het oneindige af met lichte
strepen in het gewarrel van rendieren,
menschen, honden en bagage.
De dieren proestten, hun meesters lach
ten of vloekten, al naardat zij voor- ot
tegenspoed hadden met de bepakking.
Geen familie gaat op weg zonder eerst nog
een kop koffie gedronken to hebben. Dat
hoort er bij. Wat men daartoe aan gereed
schap noodig heeft, wordt beknopt gepakt
in ?u houten pakjo en op een gemakkelijk
bereikbaar plaat e tusschen de vracht van
een trekdier gezet.
En nu daalde in lange rijen de eene bont©
stoet na den anderen don heuvel af en
trok verder over het snecuwbedekte land.
Als de Berglappen trekken, zijn ze altijd
stil. Bijna nooit hoort men luide uitroepen
of levendig gesprekde enkele geluiden
gaan ook in de groote ruimte verloren.
Na een nogal moeilijken tocht tusschen
steenen en struikgewas en een inspannen-
den klim, dio gelukkig niet lang duurde,
kwamen wij tegen zonsondergang op de
rotsvlakte van PuallamaAve, vraar alle
plantengroei heeft opgehouden, en waar de
sneeuw dik lag overal. Op een groot stuk
rots op zij van den weg, dien wij volgden,
zat een witte vogelhij vloog niet op,
maar keek rustig naar de wonderlijke
sleepen langs ck« vlakte. Ver, ver weg in
het zuiden scheen de zon vlak boven do
kim,"5 daarvóór strekten mijlenbreede moo
rassen zich uit vol dwaallichtjes, en midden
in dab drassige gebied verhieven zich lage
bergruggen, dood aan hun bovenkant ea
donkerpaars in de schaduwpartijen.
(Wordt vervolgd).
