No. 18327
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 23 November.
Tweede Blad Anno ISte.
gemeenteraad van Lelden.
(Vervolg van gisteren.) j
go. Begrooting van inkomsten en uitga
ven der gemeente voor den dienst 1920.
(287, 292 en 311)
BE6R00TING.
Algemeen® beschouwingen.
De hear WHALER is zoor teleurgesteld door
'de weigering der S. D. A. P. een wethcra-dera-
zUel te aanvaarden, la omdat het In strijd ie
m0t do gemeentobekmgen; 2e. Om dat het is in
strijd met don uitgesproken wemsoh van een groot
deel der kiezers. Het college van B. en W. zou
toch, waned eer dit rekening hield mot de sa-
mensteD^og van den Raad, vruohtbaander zijn
dan thans, nu de sterkste r&adsfractio niet ge-*
boord wordt en een groote raadsminderheid
plaatst zich nu op het standpunt, dat zij geen
verantwoordelijkheid heeft to aanvaarden voor
do gevolgen. De practijk leert, dat socialisten
alleen dan oog hebben voor gemeentetLnanciën
als zij zelf een wothoudBrszeteT bezetten. De kie
zers hebben hun hun stem gegeven tii de. ver
wachting, dat zij den grootst mogelijken inviood
zouden uitoefenen op politiek gebied en één soc.
wethouder heoft meer invloed dan welke overige
minderheid in den raad. Hoe rijmt rich deze
wethoudersonthouding bovendien met het feil,
dat de socialisten zooveel mogehjk commissie-
baant jes ambieeren? Het mindere accepteeren zij
dus, niai het moerdoro. Consequenter is de heer
Knuttel, bij wien spr. altijd logica heeft gevon
den, al ia hij het natuurlijk niet met hem eens
an die in zijn optreden getoond hoeft te zijn een
man van bssvhaving on ontwikkeling. Spr. heeft
waardeerkig voor de mannen, die thans een wet-
houderozotel hebben willen bezetten, speciaal
voor wethouder v. d. Pot, dio geen sletm van. be-
teefceatis achter zich heeft.
Hij aeht het rauwelijks in den raad werpen
van voorstellen bij de begrooting in strijd met
ernstige behartiging der gemeentebelangen en
ook met het oog op den eed, door hem afgelegd,
zal hij a priori daartegen zijn. Tenslotte dringt
bij aan op onderlinge waardeering.
De heer SYTSMA wil een viertal punten naar
voren brengen le. De gewijzigde eamensteHing
van den raad. Waarom ia de wij-liberale frac
tie aldus geslonken? Niet alleen door het alge
meen kiesrecht en ovenrèdige vertegenwoor
diging, maar mede door de hier grootere
atroommg naar i infra. De arbeiders-
vrees zat er bij die fractie zoo sterk in, dat zij
die in den raad niet duWen, zelfs niet zij uit
andere partijen, die voor arbeidersbelang': op
kwamen. De heer Heemskerk heeft in de sectie
vergadering gezegd: dat is waar en de rechtsohe
partijen hebben den geest des tijde beter be
grepen, vooral de R.-K., maar z. L heoft dezen
heer de geschiedenis zijner partij niet duidelijk
toot den geest gestaan. Spr. wijst op don tijd
van Kerstens en Leiden had in betere positie
ktnman zijn, wairaeer aan de overzijde maar iets
was gedaan. Men wijst misschien op Aalbsrse?
Dat deee hier nooit iets heeft gekund, io juist
het bewijs voor bet hier heerscbende conserva
tisme.
2e. De wet bonders keuze. Rechte heeft nu we
derom twee wethouders gebracht, waarvan niet
veel is te verwachten, particulier hebban vol on
dat niet betwist. Destijds heeft spr. gezegd: de
poikiek beheersebt de keuze der wethouders, 't
Is ontkend, maar mon ziet. Had die partij geen
geschikt persoon, dan had mon al due moeten
nemen, ook na de weigering der socialisten. Als
kiene partij was het zeker in het partijbelang
geseowt wanneer de heer van der Pot den wot-
houderszotol niet had aanvaard, maar het par-
tijbefaag is achtergesteld bij het algemeen be
lang. Do vrijz.-democraten leven niet alleen van
eriticfc, gelijk de socialisten, tegen wien hij wet
houder v. fL Pot nog nader verdedigt Waren
destijds de socialisten al in don raad toegelaten,
dnn waren er nu geen tien rood en. Ook deze
roes gaat oester voorbij, op de publieke tribune
(eoo goed als leeg) is de roes reod» voorbij,
3e. De houding der socialisten. Het niet aan
vaarden van oen wethouderszotol zal volgens
spr. voor do s.-d. zelf nadeelig zijn. Volgens hom
hebban zij ge au zoo groote kracht overtuigde so-
caaüsten achter zich als in den raad is afge
spiegeld. Het loven van critiek alleen zal eon
deel hunner kiezers doen overgaan naar de
Communisten en het btrxgerlijk element, dat uit
ontevredenheid voor hen heoft gestemd, zal te
rugkomen tot de burgerlijke democraten.
4e. Enkele punten van algomoen belang. Het
verheugt apr. dat men thans zal komen met een
8traatboJaeting, destijds door hem voorgesla
gen, doch geweigerd.
Waarom wordt hier de Zondagswet schorper
toegopa«st dan oldors? Hij meent, dat dit niet in
hot belang der gemeente is. Ovor evenredige
sehoolgeldheffing zal hij een motie voorstellen.
Hot ambulantiamo acht hij noch in het belang
der gemeente, noch in het belang van 't onder
wijs.
Dg heer GROENEVELD wijst er op, hoo zijn
partij, die vroeger niet vertegenwoordigd was,
thans de sterkst* raadsfractie is. Dat is z. i.
geen windvlaag, den liberalen ongunstig, ge
weest, maar een govolg van de-kieswet. Het ver
wijt van den heer Sytsma aan den vrij-iiberalen
goldt ook voot de vrijz. democraten, die ook zijn
woggevaagd on spr. hoopt op nog toeneming zij-
nar partij. Destijds werd in den raad door een
minderheid de lakens uitgedeeld, zooale volgens
geruchten de bolsjowiki in Rusland. De vrij-li-
beralen waren de Leidsche bolsjowiki. Trou
wens, do kerkelijke partijen doen hetzelfde, dat
bleek bij do annexatie-commissie, toen zij allo
zetels inpikten, al hadden de socialisten recht
op 7 en vroogan zij er maar 5. *t Zelfde geldt
voor de commiesios in en builon den raad, waar
o. d. zooveel mogelijk wordt geweerd. 8 ze
tels becettöo zij van do 48 zètals! Hel nu plots a-
tóig aanbieden vaa oen wethouderszetel was ver
dacht. Binnen afrienbaron tijd- zuil en er z. i
echter wel socialistische wethouders komen, aie
er meer socialisten in den raad zullen zijn. Wij
zullen sturen, aldus spr., in soo. riohting. Van
een. gemeente ia cohter mooiljji te maken een
soc. ojlso in oen kapitalistische maatschappij.
Wat da finauciön betreft, de a. d. kan zich niet
VöK»*a«jen mot de circulaire van den Minister
van Blrmoalandscho Zaken. De financiën zijn
fcïor wsLioht alocht, dooh do toestand der axbei-
dors is nog slechter. Boa belastingaftrek van
f600 voor „noodzakelijke levensbehoeften" voor
een gezin is gewoon een bespotting. Hoe kan
men daarvan leven? De rijkswetten verhinderen
veel, dat is waar, doch de s. d. is niet verant-
woordelijkj wei do partijen, die hier vroeger in
don raad ook do lakens uitdeelden. Dan volgde
het zakelijke.
Het ambnlantteme moet verdwijnen, de Zon
dagswet verzacht. B. en W. voeren nu toch ook
de wet van 1815 maar gedeeltelijk uit. Do wet
wordt toegepast tn het nadeel tan een groot deed
der burgerij, ten voordeele van een of andere
predikant met drie man. In het Zuiden is men
verstan dager, evenals elders. Hier Jaagt men
de menschen naar buiten en doet men Leiden
een dorp blijven. Men licht toch ook de hand
met hot toelaten van gezang op- Koninginnever-
jaardag, cmz.
De hoer KNUTTEL zal door pas achter den
rug bobbende ongesteldheid misschien niet kun
nen zeggen, wal hij wel wil. Hij vangt aan met
de opmerking, dat het voorioopig verslag zoo
weinig helpt in dezen vorm, waar zijn opmer
kingen óf verkeerd zijn weergegeven óf in hoofd
zaak onopgemerkt zijn gelaten. Uit de' samen
stelling van den raad blijkt dat vroeger do oude
meerderheid (zoowel rechts -als links) 1/3 doel
der bevolking vertegenwoordiging in den raad
systematisch heeft onthouden.
't Klinkt valsch, als van den heer Sytsma,
wanneer mem zogt, dat het hem spijt, want dan
had men vroeger maar moeten meehelpen 't an
detra to krijgen. Is deze raad een getrouwe af
spiegeling van het kiezerscorps? La eon voor
naam punt niet. Nog nooit is sr een verkiezing
geweest, waarbij de kiezciu zoo gefinlimideerd
zijn. Leugens en laster tegen de Comm. Partij
was schering on inslag en in zekere mate ook
tegen de S. D. A. P. Wanneer dat de gewone
verkicztngslaster was geweest, zou het niet de
moeito waard zijn, daarover to spreken, maar de
jegeering heeft daaraan zelfs meegedaan. Bur
gerwacht, verontrustende, vage antwoorden op
vragsn, bezetting van gebouwen door militairen,
enz. Terwijl de regeering wist dat er absoluut
geen gevaar dreigde. Spr. wil gaarne- de meest
positieve verklaring ge^eo, dat er geen gevaar
was. Natuurlijk bereikte men niets. De kiezers
der Comm. Partij laten rich niet van de wijs
brongen en voor de 8. D. A. P. is hot ook niet
van veel inviood geweest Maar vele bourgeois,
die anders links stommen, hebben nu rechts
gestemd. Vandaar de rechtseho me er dorheid.
Links of rechts kan spr. overigens niet echelon,
hij wil "alleen wijzen op het infiuenceeren bij de
vr-rkioriDgen.
Hij betreurt dal de s.-d. den wethouderszetel
niet hoeft aanvaard, niet om de redenen van de
hoeren Wilmer en Sytsma (gemeentebelang)
maar uit een oogpunt waarop de C. P. is ge
bouwd, nl. de politieke zuivei-held der atmos
feer. De s. d. voert een dubbelzinnige politiek, dat
bleek uit het gesprokene van den heer Groe-
nevold. Van een revolutionaire rede was geen
spoor. Hij maakte wat grapjes, was alloon over
de Zondagswet wat scherp omlijnd. Dat is mis
leiding der kiezers, die woten willen, wat men
aan do s. d. beofl, die in een gemeente zegt: ik
wil cBon wethouders zetel en in een andero zich
zelfs niet waagt aan besprekingen. Er is hier
niet onderhandeld, hoo wist de s. d. dan, dat
B. on W. to conservatief waren? Zijn standpunt
ia- in geen geval een wethoudorszetel. Hij meent
echtor, dat de a. d. niet heeft aangenomen door
don persoonlijken invloed van don voorzitter der
afdoeling, die altijd weifelt; het niet hebben van
een geschikt persoon met de capaciteiten en ge
zien het verleden der a. d de recbtecho meer
derheid, gevoegd bij het feit, dat binnenkort weer
verkiezing noodig zal zijn. 't Is mogelijk, dat de
rochtsehe meerderheid dan verdwijnt en een
driohoaktoestancl ontstaat Hij wil de pertinente
vraag stollen: is het weigeren een kat uit den
boom zien of wordt het principe gehuldigd, geen
wethondorszeteLs to aanvaarden, zoolang or geen
a. d. moerderbeid is?
Tot rijn niet geringe verbazing heeft hfj niets
gehoord van de verandering, die in de wereldor
de heeft plaats gehad, zooals de geschiedenis
mi»«4tien nog nret hoeft gèkend. In Rusland
zijn toch de grondslagen gelegd voor een ge
heel nieuwe maatsehappij. Met een uitzondering
Is do beteekenis daarvan erkend. Vandaar de
verwoede campagne der kapitalistische maat
schappij, die heeft ingezien, wat dreigt uit de
bestaansmogelijkheid van con werkelijk nieuwe
maatschappij. Hij verdedigt dan weder de aov-
jel-xego&ring. Do s. d. is echter die eene uitzon
dering. Zij zoekt le ontkennen.
In do begrooting ie niets merkbaar van doze
gebeurtenissen, van opheffing der arbeiders
klasse en wegneming der maatschappolijko on
gelijkheid. Handhaving van het bestaande, dat
zegt ham ook de opmerking,, dat het gocn ge
woonte is bij de begrooting mot ingrijpende voor-
stoöen te komen. Do post voor onvoorziene uit
gaven gaat men zolfa verlagen, om de pas ge
heel ai te snijden. Bij woningbouw wordt ge
handhaafd hot twsettelsolsysteemeen voor de
arbeiders, een vow de anderen. In werkelijkheid
moet er maar zijg^één woningtype. Bij 't on
derwijs worden sfrudontensobolen gehandhaafd.
Spr. is voor de hoof del oozc school. Do onder
linge contrölo ter schoolvergadering oefent groo-
t<m eu ore el en inviood, niet de erkenning van een
hoofd, waaraan meo zich zooveel mogelijk ont
trekt. Zoo ook op de punten van veraangena
ming des levens, nergens iets voor de arbeiders.
Het bafastingstoisel iB door on door burgerlijk.
De f 600 aftrek noomt hij ook belachelijk. Al is
het «ijfer over noodzakelijko•levensbehoeften wat
rekbaar, bij heeft zich in zijn voorstel dit cijfer
op f 1500 te bepalen, zoo objectief mogelijk go-
houden. De financieel© toostend is z. i. zoo
slecht nog niet, als men nagaat de inkomen»,
die hier nog zijn en hot fedt, dat de oude schuld
is gehalveerd door de daling van het gold. Hij
orkeat, dat do stijging van het rentepereootage
den toestand iota slechter maakt Zoo laat het
kapitaal zich hooge rente betalen, maar wordt
dooi- ovarheersohtog van hot bankkapitaal op
neming van een Joening zelfs zoo goed ais on
mogelijk- De rogecring beperkt de gemeenten ook
nog. Democratie is gemaakt tot eon phrase. De
arbonJers worden van het fearijo naar den muur
gesteurd tot hen zal blijken, dal revolutie hel
cerugc redmiddel is om to breken met het bo-
s-tajosdo. Wat echter niet wegneemt, dat hij wfl
meewerken aan goede verbeteringen, al maakt
hij zich geen illusies.
H3j stolt oen mclio voor, .luidende aldus:
„Be raad, van oordeed, dat wetswijziging b
gewenscht om te komen tot opheffing der bepa
lingen, die zelfbestuur en autonomie der ge
meente aan banden legt, besluit dit tor kennis
van de Slaten-Generaal te brongen en ga^t over
tot de orde .van den dag."
^Aile belastingen acht hij uit den booze, uit
gezonderd een rijks inkomstenbelasting en hef
fingen op het kapitaal. Het is evenwel eon moei
lijk probleem een rijksinkomsteiLbelasting zoo in
te richten, dat de gemeenten daaruit kunnen
putten zonder aan zelfstandigheid in to boeten.
Hjj is tegen straatbelasting en belasting op de
pubüeke vermakelijkheden, al betreurt hij de
richting, die deze nemen. Alleen geheele vrijheid
kan z. i. echter vorbetoring brengen.
Do lofreden van den heor Wilmer op hem
schijnt hom bodoeld als eon steek aan de S. D„
dat die niet beschaafd is, enz.
De heer WILMER ontkent.
Dan, vervolgt do heor KNUTTEL, heeft de
hoer Wilmer in mij zeker eon soort wildeman
verwacht en valt het hem nu mee.
De heer DE LANGE heoft voor het eerst de
ideeën van den heer Knuttel in een raadszaal
gehoord met de conclusie dat de eenige uitkomst
is de revolutie. Hij hoopt, dat er een andere uit-
- weg zal zijn. Hij heeft Iweo gewetens gehoord.
Do heer Sytsma heeft geposeerd als het geweten
der liberalen (jammer dat hel liberaal geboor
zoo klein was), de heer Knuttel was het ge wo
ten der revolutionaire soc.-dèm. partij. De heer
Groencveld wil hij toeroepen: de anti-revolutio
nairen hebben ook voor hun plaats mooten voch
ten. Wij, aldus spf., meenden destijds ook recht
te hebben op een plaats onder de zon (interrup
tie van S D.: wij ook) on op die plaats nut te
kunnen stichten (wij ook). De afdwinging van
het erkenningsrecht door de liberalen ging heel
wat langzamer dan nu dat der S. D. Dezen is
een wethouderszetel aangeboden, dat deed men
ons als min dorheid niet. De heer Sytsma heoft
gezegd, dat reolits slecht voor den dag is geko
men met zijn wethouders, maar dit is groote!ijke
do schuld van het afgetakelde liberalisme, dat
nooit minderheden heeft willen eifkennen, waar
door geen mens oh en van ervaring beschikbaar
waren Hij uit een woord van waard earing voor
hotgoen B. on W. on de ambtenaren de laatste
jaren hebben gedaan.
Door de nieuwe samenstelling van den raad is
men aan ervaring achteropgoraakt Aan de ver
antwoordelijkheid voor den gang van zaken kan
de sterkste fraotie zich echter toch niet ont
trekken, evenmin als de Communist. Hij hoopt,
dat B. on W. do financieele gevolgen van ieder
voorstel onder do oogen zullen blijven zien. De
belastingschroef moet zwaar worden aange
draaid. Z. i. is bijkans hot hoogste percentage
bcroikt. Hij is voor de straatbelasting, verhoo-
ging der hondenbelasting en der belasting op de
publioko vermakelijkheden. Hij juicht het toe,
dat wethouder v. d. Pot zijn zetel heoft aan
vaard. Do motie Sytsma over evenredige school-
geldheffing acht hij overbodig, daar de regee
ring daartqe hoogstwaarschijnlijk verplichten
zal. Het amhulantisme acht hij geen dogma,
maar eon kwestie van de practijk. De heor Groe
ncveld slake zijn verzuchtingen tot zijn partij-
g en ooien in de Kamer. Hij is dankbaar, dat do
regeering werkzaam is geweest tegen bot revo
lutionair gevaar.
Dc heer KNUTTEL: dat ik er niets van weet,
bewijst, dat het or niet was.
De heor HUGES zal geen lans breken voor
zijn partij Hij verheugt zich, gezien de discus-
s'i*. dat hij niet bij een andore partij is aange
sloten Hij voelt zich wel "in zijn isolement. Dan
verdedigt hij als rapporteur het voorloopig ver
slag, dat hij zoo objectief mogelijk heeft gehou
den.
Do heer OOSTDAM zegt, dat het de schuld
der liberalen is, dat de S. D. niet meer zetels
kregen in de commissies. Dezen wilden niet in
zien, dat zij zoo gehavend uit den strijd te voor
schijn zouden komen Rechts is voorstander van
evenredige vertegenwoordiging.
De verhouding tusschen de S. D. en den heer
Knuttel blijkt toch niet zoo innig. De laatste
Keoft zich van de S. D. losgemaakt, ook wat de
wethouderszetel betreft. Do taktiok dor Leidsche
S. D. is bekond, men herinnere zich op het con
gres le Arnhem hot gesprokene over de voorstel
len der duurtecommi8sie. Ook al weet de S. D.
dat haar voorstoken niet kunnen worden aanga-
nomen, toch doon, de partij wordt er groot door.
Hij wijst'don op een uitlating van den Duitschen
socialist Bernstein, dat er eon grens is aan het
opvoeren dér belastingen."De heer Sytsma wü
hij, waar deze zegt: had reohts met de liberalen
meogodaan, dan was het anders, antwoorden:
Waarom ls het liberalisme dan zoo achteruitge
gaan, rechts niet, integendeel? Z. i. zal het voor
taan blijven gaan tusschon rood en zwart.
Rechts heeft naast materiedo belangen ook nog
hoogere beginselen te verzorgen. Zijn partij i«
toch zeker ook altijd belasterd. Dat deze echter
de eischcn des tijd» heeft gevoeld, blijkt ook
reeds uit de encycliek Rarum novarum. Ton
aanzien van schoolraden wil hij groot o voorzich
tigheid betraobt. Wat daarvan op H. B. S. of
Gymnasium is to verwachten toont wel hot fedt,
dat aan ouderen do belangen van hot studonton-
corps niet kan worden toevertrouwd^ gelijk hier
bowezen Ls Geaag acht hij onmisbaar, het moet
in de juiste banen worden, gehouden. Om tot
eon good besluit te komen is niet noodig revolu-
tio maar evolutie, christelijke evolutie.
De heer DE LA RIE meent, dal als iemand
uitgehongerd is, hij niets heoft aan ideëel'e be
langen. Met verbetering dor materleele belangen
houdt het andere gelijken tved. De heer Sytsma
heoft voor een doel gelijk. Was zijn f radio eer
der in den raad geweest, dan zouden langza
merhand maatregel en genomen zijn, dia nu op-
ooxbs komen, maatregelen, beeltet noodsakeltfk,
afgezien van de kosten, dio dan maar gevonden
moeten worden. Door dienen van hot êoc. par
tijbelang wordt ook het aigemoen beloog ge
diend Tusschen de raadscommissie en een wet-
boudorazetel is nog al onderscheid. Dat zijn par
tij verschillende schakeeringen hoeft, is toch
mets buitengewoon*, zelfs in de kleins G. P. t»
dat het geval Wat de duurtecommissze destijds
vroeg, was in te willigen of was bodoeld ab
oon dwang op het rijk door hot rijk. De 8 D.
zal cm kan geen wethouderszetel aanvaarden ai»
minderheid, waar een verwezenlijking hare*
ldaeën niet is gewaarborgd. Wat «r eens gebeu
ren zal? Er zou eon toestand kunnen komen,
dat zeker is, dat bij occoord bepaalde dingen
zijn door te voeren.
.T an «Ni geaccepteerd worden. dit
ocHei niet het geval is, zal aft geeo ver-
verantwoordelijkheid aanvaarden, d^ir de an
dere partijen deze kapitalistische maatschap
pij wülen behouden.
De heer HEEMSKERK meent, dat de
moeilijkheden na den oorlog niet minder
groot z(jn, als duurte enz. Duidelijk is ge
zegd door de overzij: wij willen den socialen
kant uit en daaraan wil hij niet meedoen.
Materieel alleen gesproken, zou hij staan
aan de zqde van hen, die opponeeren tegen
ae uitlegging der Zondagswet hier, maar
da christelijke belangen tellen b(j hem oók
mee. In tegenstelling met de liberalen heb
ben de chr. partijen de arbeiders in leidende
kringen geplaatst. Hij is overtuigd, dat de
menschen langzamerhand, mede door het op-
In den der s.-d. zelf, zullen terugkeeren.
Zeker, er zijn nog fouten weg te nemen,
maar dat moet niet geschieden door de maat
schappij ondersteboven te keerön. H(j komt
op voor de chr. solidariteit
De heer DÜB-BELDEMAN stelt voor, de
vergadering te verdagen tot 's avonds acht
uit, hetgeen wordt aangenomen met 16 te
gen 14 stemmen (die der heeren K ui venho
ven, Sijtsma, Bisschop, Stijn man, Splinter,
Pera. v. d. Pot, Huges, Heemskerk, De Lange
Van Hamel, Wilmer, Van Tol en öostdam.)
Avondvergadering.
De heeT DURBELDEMAN heeft een ze
kere woede geconstateerd over het nist
aanvaarden van een wethouderszetel. De
heer Wilmer sloeg een toon pan van de
circulaire, b^j de jongste verkiezingen ver
spreid Gezegd wordt: deze houding is in
strijd met de gemeentebelangen, 't J3 maar
de vraag, wat men daaronder verstaat. De
s.-cl denkt daarover anders dan de boar-
geors-partjjen en de heer Knuttel. Men was
m eigen kring niet eensluidend in zijn oor-
deei, hg zal van deze interne gelegenheid
niet meer zeggen, deso doet niet tér zake.
Gvei de kiezers der s.-d. hoeft de hoer Wil-
,ir-(#r niet bezorgd te z^n, Iaat hij maar voor
z^n eigen kiezers zorgen. Als het rechts
onist was geweest met het aanbioden van
een wethouderszetel, dan had men daar een
paar jonge, frissche krachten moeten stel
len. Op de aan wrijving van onbeschaafd
van den hoer Wilmer antwoordt hij, dat hg
in zijn gewonen toon zal blijven, nu en al
tijd. Alleen van critiek leven, zegt de heer
St^tema, maar "heeft de s.-d. niet mee opge
bouwd, zie de gedane voorstellen. Als het
den arbeiders goed gaat, dan gaat het den
winkeliers ook goed. Wst rechts heeft gele
den vroeger, kan hem niet schelen. Wat het j
rev lutiegevaar betreft, men moet nooit an
deren verwijlen, wat zelf gedaan is. Men
denke aan de Kerkhervorming. Trouwens,
ar. Kuyper was er ook niet vies van den-I
roxol. weg te gebruiken, als 't niet anders
gjig. Wat. in 't buitenland geschiedde, was j
hier mét mogelijk. Spr. heeft lestnds een
ocgenblik aan revolutie gedacht, ng wil
het eerlijk bekennen. De s.-d. is evenmin als
de C. P. een voorstander van eon geweld
dadige revolutie. Als het zonder bloed kan, I
zal-het zeer aangenaam zijn. Maar men kan
van bourgeoiszijdé ook drgven tot dit paar- 1
demiddel. I
Wat de moorden in Rusland betreft, waar-
om spreekt men altrjd over wat daar ge- 1
beoit, maar zwijgt men over hetgeen zicli in
Finmd. de randstaten brj Koltsjak en Deni- j
kin aispeelt?
Den heer Knuttel wü liij antwoorden, voor
zoover deze gesproken heeft over persoon- j
lijken invloed van den partijvoorzitter, dat
do heer Knuttel met dr. Pannekoek, de s--d.
hier hebben onderricht in taktiek. En wat
geen geschikt persoon betreft, er zouden in
de s.-d. fractie toch wel oen paar personen
geweekt zijn, die het werk kpnden doen
\an een pa3r der huidige wethouders. En j
wel met een laiksche meerderheid zou de
s. d. in zee zijn gegaan? Als spr. ooit daar- 1
voer was g«vreest, dan was Hij vanmiddag
wel bekeerd. Zoolang de s.-d. geen meer- 1
deiheid heeft, zoolang zg haar stempel niet
kan drukken op den gang van zaken, zal de
F.-d. geen wethouderssetel aanvaarden.
De heer OOST VEEN meent, dat juist
üot feit, dat allen het onverstandig vinden,
aat de s.-d. geen wethouderszetel heeft asn-
voaid, bewijst, dat de s.-d. op liet goede
pad is. Door een lid in het college van B.
en W. zou de fractie vleugellam zijn gesla
gen. Het zou niet meer beteekenen toch,
de-n een oplappen van deze kapitalistische
maatschappij.
De heer TAN STRALEN verdedigt de
instelling van een permanent lovensmidde- j
lenbedrijf. Hij weot, dat de®e raad toch
niet hierin zal willen meegaan, maar Lea
den zal het voorbeeld van anti er 0 plaatsen
hobben te volgen. De prijsopdrijving gaat
nog steeds voort, zo octet het plicht is, dat
do gemeente alles doet om de burgerij het
noodige te versohaffen tegen behoorlijken
prijs. De duurteoommissie heeft haar doel
niet hereokt als gevolg van de beperkte
opdracht. Do winkeliers verwijzen de
schuld naar hoogere rogionen. De eenige
remedie ia een van gemeentewege verkoop
in 't groot. Mogelijk komt daardoor een
zekere groep in 't gedrang, doch .voor hem
overheerscht het belang van den consument
in 't algemeen.
De gemeenteverkoop is zoo, dat bet een
mislukking moest worden. Laat men dezen
inrichten als in Den Haag, dan zal er wel
gebruik van worden gemaakt. Velen weten
nog niet oens, dat de geaneento-groenten-
verkoop bestaat door de weinige publicatie.
Dan is er bet geval dor AmorSsaansoho
schoenen. Daartegen heeft zioli de Hetze
der winkeliers gericht, die geprobeerd heb
ben, de sack zelf in handen te krijgen. Het
Bobijnt, dat de eohoeoiwin keliers rncta meer
met de dwertecommissie te maken willeen
hebben. Mochten rij aldus sabotceron, laat
de geeneento dan verder gaan en ook andere
schoenen gaan verkoop on.
De VOORZITTER acht de verwijten van
den heer Van Stralen ongerijmd. De maat
regelen, hier genomen, zijn van groote ren
omvang dan in Den Haag.
Wethouder VAN D©R POT- spreekt het
gebruikelijk woord van dank van het Col
lege van B. on W. Vérder wijst hij er op,
dat bet meeste der discussie langs B. en
W. heengaat, o. a. hot gepraat over de
wethouderakeuze. Wij, zegt spr. zitten hier
alleen met uw votum en zullen gaarne op
staan voor iemand, die meer- het vertrou
wen heeft, als men dat wensohelijk vindt.
Z. i. heeft do s. d. den raad omtrent de wei
gering van een zetel in hetzelfde duister
gelaten, als de^i reods was. Wat de Kamer
betreft, in 1913 nad de s. d. het ministerie
van bdnnenl. zaken kunnen bezetten. ((In
terruptie om dezelfde redenen geweigerd
als wij nu hier). Hoe denken do heeren ech
ter over een conflict tussohen een meerder-—
beid in den raad in hoofdzaak gevormd door
do 8. d., en het collego van B. en W. 1 Den
ken rij, dat de wethouders altijd zullen blij
ven zitten Hij geeft de verzekering, dat zij
dan heengaan en hoe kan de sterkste op
positie-groep zich dan aan de verantwoor
delijkheid onttrekken om zelf plaats in het
ooilege van B. en W. te nemen? De a. d.-
fractde is te sterk- om van oppositie te
leven dan wel den schijn van reclame op
zich te laden.
Met don heer Knuttel is hij het eens, dat
meer gelet zal moeten worden op aesthe-
tische ekchen voor woningbouw, plaats
van aanleg, -etc Hij onderschrijft ook. dat
wij op weg rijn naar oen andore maat
schappij, maar hij ziet deze anders komen
dan de heer Knuttel. Spr. meent, dat wij
al een goed eind op wog rijn. De oorlog
heeft vele fouten zoo duidelijk doen uitko
men, datverandering moest komen. Hij
ziet die verandering komen lang3 evolutie,
niet langs revolutie,.'zooals ook vele 8. d.f
men leze b.v. mr. Bonger.
Voor do gevolgen van het bolsjewisme
verwijst spr. naar Kautskjde Eohalderij. Vol
gens de lieer Knuttel was er hier geen ge
vaar voor revolutie. Het lijkt spr. :veel op
de verontwaardiging van den inbreker, dia
hij een nachtelijke wandeling bemerkte
door de politie te worden bewaakt, dus
toen het eens niet noodig was.
Wat de aftrek van f 1500 voor noodzake
lijke levensbehoeften betreft, werd daarop
ingegaan, dan zou van de belastingop
brengst, ruw genomen, afgaan 13,000 ma:l
f 900 (thans f 600 aftrek voor gehuwden) is
f 11,700,000. Waar de begrooting ruim 18
millioen gulden is, zou er een 7 milHoen
gulden overblijven 1 Meer dan 100 pet. kan
men tooh niet heffen! En de heer Knuttel
doet voorsteilen, men ae dat over den bouw
van 1000 woningen, die 8 millioen zouden
kosten.
Dat do oude schuld gehalveerd is, is juisfc>
m vergelijking met gemeenten, die alles nog
moeten koopen, wat wij destgds voor dab
geld kochten. Maar de rente moet toch be
taald worden?
De motie van den heer Knuttel heeft een.
vreemden kant. De gemeenten worden door
vele wetten, b.v. de woningwet, juist ge-
dwongen te gaan in sociale richting. De
rpswetgermg dus nu met één pennestreek
uit te schakelen, I$ct hem ongewenscht.
Wethouder PERA zegt voor het wethou
derschap geen vinger te hebben^ulgestobén.
De heer Sijtsma staat niet hoog bg hem
aangeschreven. Is dat nu een democraat
ol een oer-conservatëefVan .aanmatiging
getuigde, dat de heer Sgtsma gp 5 linksche
1 ra (Lieden, de s.-d. en CL P. uitgeschakeld,
toch 2 linksche wethouders wilde. Wat be-
ooelt de s.-d. met sociale riohting? Heb
eenig reseïaat daarvan is geweest fcot nu
toe vermeerdering van schulden. Kan meu
komen m«t concrete voorstellen, aangeven
de tevens van waar de" kosten te halen, dan.
zal men dis zeker aceepteereu, onverschillig
van welKe partg die voorstellen zijn. Het
kon de arbeidersklasse noodt goed gaan,
als ook de andere klassen niet floreerem
Dat moet voor de arbeiders uitioopen op el
lende. De staat moet zijn een eenheid, geen
klassen eidoakng. Spr. haalt vo r'-.ealden aan
rit Duitschland eu öngeland. Vormen de so
cialisten in Duitsehk«id ook geen burger
wachten? Hij vindt dat logisch, als men be
stiert, meat inen zorgen staande te blijven.
Wethouder VAN DER LIP lijkt het nu
niet de tgd om op onderwgsgebêod "belang
rijke wgsGgmg te brengen, waar een nieu
we r\j.ksv*st< in de maak is. Hveoredigo
scJiooIgeldbcifing staat ook in het plan van
minister De Visser en B. on W- zailen,
mocht het ten slotte in de rijksregeling
niet komea, zelf een. voorstel in die rich
ting dan doen, zoodat de motie-Sgtsma over
bodig Ls.
Er komen drie typen van scholen, alleen
bepaald df\>r het soort onderwijs, zoodat
standenscholen vanzelf 'vervallen. Amb 11Iau
tisme cl hoofdelooze school beschouwt hij
als een ramp. Raden van leerlingen wil hij
in «reen geval, ook om hun de jeugd niet ta
béden eu.
De VOORZITTER erkent,- dat wijziging
der Zondagswet noodig is, deze is verouderd
Er komt dan ook oen nieuwe wet. Wat hier
ovenwei verlangd wordt, is tegen do wet
in, die gehandhaafd moet worden, zoolang
zg er is, om de vr^heid der burgerij te
verzekeren, en dus kan het gemesnl/ehesbuur
daaraan niet meedoen. Dat er in andera
plaatsen de hand mee wordt gelicht, zegt
toch niemendal. Men aou op die manier cok
vei andace wetten op zij kunnen schuiven.
Na afloop van den kerkdienst, wordt er hier
altijd vergunning gegeven.
erder bee-trgdt de motie van den heer
Knuttel. Juist om op te ruimen de bekrom
penheid* van gemeente en provhiöe zijn vèas
rijkswetten gekomen. Autonome staatjes zijn
uit den t$d en hebben plaats geoa-tirt voor
de eenheidsstaat. Sleoats is er nog ruimte
geiaten voor plaatss??&e belangen, die na-
ivuilgk verschillend siju. Misschien zou het
geen de heer Knuttel wü, voor enkele plaat
sen op zrirer tijdstip n.1- afe de O. P.
er de meerderheid bad nuttig kunnen zijn*
Hierop volgden 3o replieken, waar
san deelnamen de heeren Wilmer, Groene-
veld, De Lange»- Knuttel, Heemskerk, De
13 Rie. Oestdam, Dobbeldemnn, Pera €q
v. d. Pot.
\tfe wi&m daaruit R zou cos te veU
voeren ook hierop oog dieper in te gaan
slechts aaüstippen, dat de heer Knuttel zy'n
motie introk en dat do heer Groencveld over
de wethosderskwestie in de toeromst nog
zeide, daarover niets t9 kunnen zeggen, dat
ia een kwestie der ledsnvergadering in dab
govaL Verder stelde de heer Groene veld nojj
