Holl. Crediet- en Effectenbank. „DE SU EN KOR F" Begrafenis Onderneming „PIËTAS". No. 18309 LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 7 November. Tv/eede Blad Anno 1919. BINNENLAND De schuld aan den oorlog. KUNST EN LETTEREN, INGEZONDEN. MAESMAN ês, öo., Prijslijst van lsie kwaliteit Versch Vet Rundvleesch. Muziekliefhebbers I 's-GRAVENHAGE - Oranjestraat 11. INGASSEEREN WISSELS OP BINNEN- EN BUITENLAND. Zijn afgevers v. Obligaties 4j°|0 BREMEN 1919 a 98°|0 tsgen den chequekoers van den dag in Coupures van M. 2000,3000 en 5000. 1 ons fijn gekruide Speculaas cadeau I A. A. VERHOOG Hot Mu»eum vuu lie! Staatsbosehbalieer. I>o Staatsspoor had niouwc gebouwen coodig voor haar administratiepcrsonccl. Het Staatsboschbeheer, welks museum ge vestigd was in het park, dat voor den Spoorbouw moest worden opgeofferd, moest uitzien naar een ander gobouw, dat gevon den werd in het voormalige museum der gemeente Utrecht in het Hoogelandsche Park. I>it museum werd door verbouwing voor het nieuwe doel geschikt gemaakt en ia gisteren als museum van het Staats boschbeheer in dienst gestold en voor het publiek geopend. Bij de inrichting is ge streefd naar een systematische indeeling de eerste afdeeling bevat kaarten en gra fieken, waaruit men zich een beeld kan vormen van do groote vlucht, welke het Staatsboschbeheer heeft genomen. De totale uitgestrektheid van de aan dezen dienst toevertrouwde domeinen bedraagt thans 33,000 H.A., waarvan 9300 H.A. in cultuur lijn. In vergelijking met andere landen springt wel in het. oog, dat het Staatsgrond- bezit ten onzent relatief, nog slechts gering is. De tweede afdeeling, die voor het pu bliek do meeste bekoring heeft, omvat opge zette vogels en kleine zoogdieren, benevens geprepareerde insecten en zwammen, die voor de bosohcultuur van betcekenis zijn. Hier zijn alle Nederlandsehe roofvogels vertegenwoordigd, terwijl ook de verzame ling kleine roofdieren vrij volledig is. In deze afdeeling mag niet onvermeld hlij- Ten een zeer mooi uitgevoerd diorama, ver- sohillendte duinvogels in hun natuurlijke omgeving met de daarbij voorkomende zoog- dieron meeuwen, sterna's, bergeenden, korhoenders, moeroez, konijnen, hermelijn, wezels en groene spechten. De verzameling insecten en zwammen ia voor den leek min der aantrekkelijk, maar voor deskundigen zeer belangwekkond. Wijders groote foto's van zandverstuivingen nabij Kootwijk in den oorspronkelijken vorm en na haar ont ginning tot bosch. Een andere afdeeling huisvest- gesteenten en fossielen, bodempro fielen en aquarellen van de grondtypen, waarmede het Staatsboschbeheer bij den aanleg van bosch-, bouw- en weiland bet meest te maken heeft. Do vierde en laatste afdeeling geeft een expositie van verschil lende stamstukken en doorsneden van de voornaamste uitheemsche, doch later hier te lande gegroeido houtsoorten men vindt hier ook een model van de bij het Staat»- boGchbelicer gebruikelijke arbeiderswonin gen. De onderscheidene werkkamers van het personeel van dezen Staatsdienst zijn uitge voerd in blauw en wit, nfgezet met donker blauwe biezen. De inwendige verbouwing van het pand is geschied onder leiding van den inmiddels overleden architect der ge meente Utrecht S. F. Loeb, van wiens ar tistieke opvattingen het- geheele werk ge tuigt. De bekende interieur-architect O. do Haas, te Utrecht, was bijzonderlijk belast met de leiding der verbouwing van het voor museum bestemde gedeelte, terwijl bem voorts do nLsfchetisehe verzorging van bet ganscho gebouw was toevertrouwd. Yoor deskundige voorlichting van het pu bliek zorgt do conservator de heer W. van Harenearspel. IUdderse'.dven. Op de vragen van den heer Bomans be treffende verhooging van de z.g. ridder- soldijen heeft de ïungeerend Minister van Koloniën d d. 5 November geantwoord, dat ben herziening hiervan tot stand zal kun nen komen bfj de ook uit anderen hoofde benordigde herziening van de wet op de Militaire Willemsorde, waartce b'ijkens be richt van den Minister van Oorlog binnen niet langen tijd een wetsontwerp de Kamer zal bereiken. De afvaardiging naar de Conferentie te Washington. De heer Wijnkoop heeft echrifte'.qk aan 3e Regeering gevraagd op welke uitspraak •an de Nederlandsehe arbeiders het deelne men aan de Internationale Arbeidsconferen- tie te Washington berust. Hierop heeft de Minister van Arbeid ge antwoord: De ondergeteekende heeft op 17 Sentem- fcer een vergadering van vertegenwoordi gers van de vijf vakcentrales bijeengeroepen ten einde te bereiken, dal bedoelde afge vaardigde overeenkomstig art. 389 van het Vredesverdrag door de Itegeering in orer- ec-rv lemming met de voornaamste vakvero nigingtD van arbeiders hier te lande kon worden aangewezen. Op die vergadering wa ren alle vatecntraleir vertegenwoordigd, doch c\ ereerrstemming werd niet verkregen. Ten einde* de verschillende stroonvngen rn bet ra'Kvereenigings'even der arbeiders in cie de legatie van Nederland zooveel mogelijk tot haar recht te doen komen, bewilligde de Rc-getiing er in, dat ieder der vakcentralen één lersoon zou aanwijzen, die deel zou uitmaken van de afvaardiging, en dat deze fersMitn zouden trachten tot overeenstem ming te komen omtrent de aanwijzing van één hunner als afgevaardigde, vertegenwoor digende de Nederlandsehe arbeiders. Alle vakcentral-n art uitzondering van het Na tionaal Arbeids S crttarla.t wezen één rer- KOn aan, onr deel uit te maken van de af vaardiging. Daar tusschen de aldus aange wezenen geen overeenstemming werd ver kregen omtrent de aanwijzing van den af gevaardigde, vertegenwoordigende de Ne- derlandscho arbeiders, bes'.o:t de Regeering als zoodanig te benoemen den persoon, aan gewezen door de vakcentrale, die he'; groot ste aantal arbsiders vertegenwoord gl, en de door de drie overige vakcentralen gestelde personen als technische raadslieden aan hem toe te voegen. Postverdrag tusschen Bolgit en Nederland. Naar het „Hbl. v. Antwerpen" meldt, is het Postverdrag van 19 September 1907 lus- schei'. België en Nederland („Moniteur" van 29 September 1907) aldus gewijzigd, Jat, in afwping van de beschikkingen van art. 5 vau het Wereldpostverdrag van Rome, van 26 Mei 1906, de te innen taxen voor brieven, die van België naar Nederland, of van Nederland naar België gestuurd wor den, zjjn vastgesteld: tot een eerste gewicht van 20 gram-, op 20 centimen of 10 cents in geval van frankeering en op liet dubbele in tegenovergesteld geval. Uitvoer vau graskalvereu naar Fraukrijk. Naar ,,De Veehandel" verneemt, is men aan het Dep. van Landbouw begonnen, consenten uit te geven voor den uitvoer van graslalveren naar Frankrijk. Engelsche en Nederlandsehe visschers, Dtzer dagen werd in een blad beweerd, dat Nederlandsehe haringschepen binnen komen met vernield vischtuig, veroorzaakt deer Engelsche visschers, die zich op de meest schandelijke wijze misdragen zouden tegenover hnn Hollandsche collega's, 'ich daarbi, er op beroepende, dat de Noordzee hun zee is, waarvoor zij hebben gevochten. De „Visscherij-Ct." merkt omtrent de be richten van vleetschade op: „Door het slechte weer, door het drukke visschen op den Engeïsehen wal, doordat de Hollanders an ders visschen dan de Engelschen en zoo doende nogal eens met elkanders vleet in elkaar komen, ziedaar wat de schippers rapporteeren." Van Engelschen moedwil om de Hollan ders te grieven, ontving het blad ook au geen enkel bericht En als men de Engel sche vlootrapporten in de Engelsche vis- scherijoladen nagaat, ziet men juist het zelfde gemeld. Waarom, schrijft de „Visscherij-Ct.", toch 'met dergelijke tendentieuze en zpo hoogst schadelijke verdachtmaking een zoo goede zaak als de hoog noodige verbetering van het politietoezicht op de Noordzee wordt geprobeerd voor te staan, is den Holland- schen schippers en reeders vrij onbegrijpelijk. Het bakketsbediijf. De Arbitrage-Commissie in het bakkers bedrijf heeft uitspraak gedain in zake ae haar opgedragen punten van loon en den arbéidsduur der broodbezorgers. Ten opzichte van het loon luidde de uit spraak: De Commissie van Arbitrage is tot de slotsonv gekomen, dat, naar den toestand van thans, het door de werkgevers aange boden loon van f30 redelijk is te achten. De Commissie heeft intusschen gemeend, dat de in verschillende bedrijven hangende lucnsverhoogingen het redelijkerwijs aanne melijk maken, dat binnen' enkele maanden deze verhouding verbroken zal zijn. Zij heeft mitsdien gemeend het foon van f30 niet voor den geheelen termijn tot 1 Juni 1920 - te moeten vaststellen, doch slechts tot 1 Februari 1920. Voer den termijn van 1 Februari tot 1 Juni 1920 meent de Commissie het foon te moeten vaststellen op f31.50. De Commissie wenscht h'eraan toe te voegen, dat bij haar onderzoek het haar aandacht getrokken heeft, dat in verschil lende der onderzochte bedrijven Iconregelin gen bestaan, welke het den werkgever mo gelijk maken het hem gegarandeerde week of uurloon in verband met zijn arbeids prestatie op te voeren. De Commissie heeft ernstig overwogen harerzijds de wenscbelijkheiu uit te spreken, van een zoodanigen vorm van loonbepiling ook in het bakkersbedrijf. De Commissie meent intusschen, dat het niet op haar weg kan liggen zich over deze vraag uit te spreken, doch uit den wensch, dat de ernstige overweging dezer vraag binnen korten tijd door de contracteerende partijen in het bedrijf zal worden a3n de orde gesteld. Da Commissie constateert, dit bovenstaan de beslissingen met algeheele eanstemmig- i heid van beide zijden zijn genomen. De Commissie stelt den arbeidsduur vast op 55 uur per week, welke werktijd tot 52 uur per week zal worden teruggebracht bij het in-werking-treden van art. 16 van het door de Staten-Generaal aangenomen I ontwerp van wet, houdende bepalingen tót beperking van den arbeidsduur in hel alge- meer. en tot het tegengaan van gevaarlijken I arbeid, met dien verstande, dat, indien deze wet op 1 Mei 1920 niet in werking zal zijn getreden, de werkweek van 52 uur op dien datum ingaat. De Commissie stelt vast, dit deze beslis sing partijen geheel vrij laat ten opzichte van hun eventueele aan den Minister uit te brengen advies inzake den Alg. Maatregel van Eestuur, bedoeld in art. 16, derde lid, vau genoemd ontwerp van wet. De Commissie constateert, dat bovenstaan de beslissing met algeheele eenstemmigheid van beide zijden is genomen. B Bij het vejdere verhoor van Bethmann- Hollweg voor de enquêtecommissie zei deze nog over het besluit tot den onheperkten duikbootoorlog: Ik heb gezegd ,dat ik heb besluit voor noodlottig gehouden heb. Er hing eon vree selijlc iot boven dit besluit, dat moet ieder een inzien, want als de duikbootoorlog mis lukte, dan zou hij het eind van Duitsch land's laatste hoop zijn. Het staat nog niet vast, wat de duikbootoorlog inderdaad uit gericht heeft. Dar zal ons pas later blij ken uit do stukken der entente. Ik lieb den indruk gekregen, dat de gevolgen vaa verre strekking zijn geweest. (Beweging). De bezorgdheid in Engeland is naar mijn indruk tusschen Juni en Juli zoo groot ge weest, dat ik dacht, dut de gelegenheid tot onderhandelen spoedig daar zou zijn. Ik heb ten minste de redevoering, die Lloyd George den 30en Juni to G^asgow heeft gehouden als een peiling beschouwd, die ons misschien in de gelegenheid zou stellen om de geneigdheid om to onder handelen naderbij te brengen. Ik geloof, dat men in vele kringen van Duitschland met meer goeden moed de resultaten van den duikbootoorlog ingezien zou hebben als deze uitzicht had geboden op politieke win- j sten. Als Engeland gezien zou hebben, dat de duikbootoorlog liet werkelijk trof in hart cn nieren, zou het niet hebben afge wacht tob het geheel ineengestort was, maar had het de gelegenheid aangeboden om reeds eerder onderhandelingen aan te knoopen. Dat oogenblik is er geweest. Het besluit is niettemin toch nog noodlottig ge bleven, omdat het, toen deze mogelijkheid uiet liet cerwachto gevolg had -en latere mogelijkheden evenmin, ons ten slotte voor het feit heeft gesteld, dab Amerika een ontzaglijke hoeveelheid troepen naar Euro pa gezonden heeft >e<n wij kwamen te staan voor een verpletterende overmacht, die, toon onze bondgenootsn liet niet langer vol konden houden, een militairen toestand had geschapen, als waar wij in het najaar van 191S tegenover stonden. Dus met en kele woordenDe militairen waren toen tertijd de overtuiging toegedaan, dat de oorlog zonder den duikbootoorlog niet tot eeii goed cir.dc kon worden gebracht en ik werd bchcerscht door de overtuiging, dat- ik geen vooruitzicht kon openen om den oorlog op andere wijze te winnt-n, (met verheffing van stemleis moest er ge schieden, er moest een besluit genomen worden. Tegenover de houding der meerderheid, tegenover de door eerlijk geloof gesteunde overtuiging vaa breedo volkskrmgen, dat het achterwege blijven van den duikboot oorlog zou bcteekenen de toekomst der natie aan blooharligheid op te offeren, in deze positie heb ik gezegd en ik ben heden neg van oordeel juist te hebben ge handeld Majesteit, ik kan U niet aan raden zich te plaatsen tegenover het vo tum van uw militaire raadgevers. Mijn af treden zou aan de zaak niets hebben ver ondend. Minister David: De heer Von Bethmann heeft zich dus in een toestand van dwang bevonden tegenover de machtspositie van de legeraanvoering en de marine. Had hij zich in het rarlenr.nt niet een meirderhe'd kun nen verschaffen, indien hij zijn meening volkomen openhartig zou hebben uitgespro ken? Ik ben overtuigd, dat indien liet par lement destjjds had geweten, dat er geen hoop was de Amerikaansclio neutraliteit in Ltand te houden, een parlementaire meer- deiheid zich op het standpunt zou hebben gesteld geen va banque-spel te willen be ginnen. Bethmann: De toestand van dwang be stond niet slechts voor mrj, doch ook voor de opper =t9 legeraanvoering. Zij was vaa oordeel dat een zegevierend einde van den Cviïog te land zonder dsn niets ontzienden duikbootoorlog niet mogelijk was. Zij stond dvs eveneens voor een moeilijke beslissing. Voor het overige zou ik het nauwelijks overwegend hebben geacht, ze'fs iud'.en e:n meerderheid in het parlement tegen den duikbootoorlog zcu zijn geweest. Naar het oordeel van het parlement zelf had de mili taire leiding het laatste woord. Baar de vroegere chef van den admiralen stal von Holzendorff intusschen is overle den, werd z\jn eerste medewerker admiraal Koch over de kwestie van den duk.ootooi log gehoord. Zijn mededee ineen b e.omtrent brachten niets, dat inderdaad nieuw was. Hij herhaalde d? reeds bekend argumenten der militairen voor de noodzakelijkheid v..n den onbeperkt en duikbootoorlog. Over een enkele vraag ontspon zich een algemeens discussie, waaraan von Bethnr.rai Hollweg, Feifferich en- ook de gewezen staats3ecre- faiis van marine von Capelle, benevens leden der commissie deelnamen. Het g-ng hierbij ten deele om de vaststelling hoeveel du*\ bc-olen de Duitscke marineleiding op het be slissende tijdstip ter beschikking stenden. Go'hein meende ongeveer 120, vo~i C3 nolle zei, dat het opgeven van een precies cijfer geheel onmogelijk was, daar minstens 10 typen tar beschikking waren, waarvan vele slechts deugden voor het leggen vasi mij nen, voor een torp^dogevecht of voor andere speciale doeleinden. Om deze reden had hij in de Rijksdagcommissie steeds slechts de totaalcijfers meegedeeld, daar zelf? de uit drukking „voor het front gereed zijnde boo ten" geen omschrijving was, waartegen geen bezwaren waren in te brengen. Hij me:nde, dut bij de ongave van hel' annta' duikboo- ten een leek zich eigenlijk heelemaal niets kon voorstellen en degenen, die de opgaven deed, werd meestal zelf zoo confuus, dat hij het zelf niet meer begreep. Smzheimcr stelde uit de stukken vast, dat von Bethmann Heilweg maanden lang lieeit moeten wachten om een inlichting ei er dé sterkte aan duikbooten te bekoaaet. welke niet aan twijfel onderhevig was. In zijn verklariugen over den duikboot- oorlog wees admiraal Koch er op, dat door de duikboot voor de eerste maal de moge lijkheid werd geboden, „de bijl" té leggen aan de Engelsche heerschappij ter zee. In den herfst van 1916 was 't steeds duide lijker geworden, dat het met de physieke cn economische hulpmiddelen van Duitsch land en vooral van de bondgenoofcen vaa Duitschland binnen afzienbaren t\id gedaan zoude zijn door den uitput tin gsoorlog en de honger blokkade. Ei- bleef dus slechts over to kiezen tusschen twee kwaden, van welke de eenc de zekere ondergang was. Admi raal v. Holtzendorf was van meening, dat de oorlog te land niet meer kon worden gewonnen en bovendien verlangde de opper ste legerleiding den steun van de marmer Gp een vraag van den voorzitter War- muth. of ook heü opperste Ie0esbes.uur ken nis droeg dat de vredesactie van Wïlscn door Duitschland was uitgelokt en of hot voortdurend op de hoogte was gehouden, wejs von Bethmann Holhveg op een tele gram van den keizer van 1 October 1016: „Graaf Bernstorff heeft op persoonlijk be vel Van Z.M. den keizer opdracht, presi dent Wilson op te wekken tot hei uitvaar digen van een oproep tot vrede." Uit de documenten bljjkt, dat niet alleen Hindenburg maar ook Ludcodorff werd in gelicht Een telegram van Ludeudorff data 5 December 1916 zegt. dat de oorlog met alle middelen wordt voortgezet niettegen staande alle vredesschalmeien. Bethmann Holiweg voegt daar nog aan toe, dat de tw-jei van het oppercommando tegenover Wn&on's politiek buitengewoon groot was en dab Ludenaorffs telegram daardoor be- rijpelijk wordt. Piano-avond Marie Batenburg. Maandag 24 Nov. geeft Marie Bitenburg in de kleine zaal der Stadsgehoorzaal een piano-avond, waarop werken van Beethoven, Chopin, Liszt en Schumann ten gehoore z uk en gebracht worden; wij twijfelen niet cf het zal deze pianiste dien avond niet aan belangstelling ontbreken. De passiespelen von Oberanunergan. Do in Oberammergau voor 192) vastge stelde passiespelen zijn uitgesteld tot 1921. (Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)* De gansjes in het Leitk*cbe Parïr. Zij, die nogal belang in de dierenwereld sbollen, kermen allicht do gansjes in heb Leidsclie Park. Daar er te veel zouden ko men, tegen, het a. s. jaar, moesten volgens zekere opvat-hing, dc ovengo opgeruimd worden, en zijn cr nu nog een viertal over. Die kwamen nu weer los, en toen ik ze zag, was ik verstomd, te moeten zien, dat in de pootcn, die 4 November nog nor maal waren, nu, in elke pook, een gat go- boord was, rood van 't. bloed. Een eT van was nog naast het gat de poot ingescheurd Ib heb toen. aan hen, die altijd voor do ganzen zorgen, gevraagd, waarom dit was cn kreeg ten antt-woorcj, dat zij dit a-ls herkenningsteekon gebruikten, om te kun non zien, zoj de jongo gansjes komen, wat de oude en wat do jonge zijn. Maar nu vraag ikHebben zij, die dab gedaan hebben, het recht gehad, dit» to doen? Ik lieb het vreescliik gevonden, en hoop door mijn ingezonden stuk, dat dib tot resultaat zal hebben, dat dit op nieuw niet. meer gebeuren mag EEN DIERENVRIEND. Leddeu, 5 November 1979. „Het Gioone Kruis". Geachte Redactie. In Uw blad van 4 November jl. komt in een ingezonden stukje over „Het Groene Kruis" de mededeeling voor, dat de zuiter geen vergoeding geniet voor reparatie kosten van haar eigen rijwiel. Leze mededeeling berust op een ver gissing, want sedert verleden jaar geniet ondergeteekende .een toelage voor reparatie van haar rijwiel. Wilt U zoo vriendelijk zijn deze rectifi catie in Uw blad op te nemen? Bij voorbaat mijn dank voor de plaatsing. Hoogachtend, Zuster M. J. HERMANS. UITSLIJTEND ZATERDAGS VERKRIJG" BtU?R van 8—2 en van 4 5 uur. RUNDERLAPPEN CSffe Pcr 5 RUNDERGEHAKT Ons. RIBBEN, ROSBIEF, Enz. ..11.- per 5 ons. LAMSVLSESCH-0.75 VESTESTRAAT 148, vlak bij den OUDE RIJN, en na 5 uur (Oude Zaak) HEERENGRACHT hoek HAARLEMMERSTRAAT 138. 5766 Lunch en Tearoom. Koude en Warme schotels. WAGENSTRAAT 45, DEN HAAG. j 6818 Allks PBR 5 ONS. Bunderlappec 10.90. I Koaatbcef11.00. Gehakt en Poulet 10.OO. Bielstuk en Ha.as I 1.20. Rib en Riblappen I I.OO. j Versch Rundvet f 1.00. Aanliev-, M. L. v. GELDEREN, Haarl.stcaat 167, °vr de Firma BIESIOT. Telefoon 1618. OC69a Kantoor: AaJaunrkt 16 Teleioosi 861. 5617 Directie: H. KEEföEVJEER. Betrek n,r muziek uit JIEKEI.'s coedkoopc Duzickhanilel. 0739a Peliknansti-aat 21. HOOFDKANTOOR: Tel.-adres: Holcrebank. Tol. H. 6326, 6467, 6710. êlJBANK: BIJBANK: AMSTERDAM, Leliegracht 25 BERLIJN, Poisdammerstr. 127/123 Tel.-adres: Kolcredef. Tel.-adres: Teelowest. Tel. Noord 723 Tel. Ami Liilzow 2021 Tel. Centrum 2770, 2771, 332S 54G2 Aint Ktirfürsi 6485 5782 DEPOSITO'S - REKEN9NG>COURAftT COUPONS EFFECTEN. Zaterdag a.s. n.eaa. 1 uïir, HEROPKNING sasijuer zaak in PapiervrarcR, welke heden zeer vergroot is geworden en naar de eischen des tfjds is ingericht. Ter gelegenheid der opening Uroote Bcclaiaaedag voor JU.SS. Cliënteel©. Ieder koopcr ontvangt bij minstens 50 cent eeai tablet tijjnc MeSkeEiseolado cadeau. Ieder kooper, die voor minstens fl.Besteed, ontvangt I ces flijn gekruide Spceulaaa cadeau!! llelaaiepi'ijzcu!! Zl© Ëtalngeü Kantoor Beek- ©si Papierhandel. nAABLËïKiTIËBSTBAAT «9. 5795

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1919 | | pagina 5