INDISCHE BRIEVEN.
BUITENLAND.
Burgerlijke Stand.
VRAGENRUBRIEK.
catie", waarbij uitsluitend aan die kleine
grondbezittere, wier minimum-bestaan van
dat grondbezit afhankelijk is, een daarmede
overeenkomende» schadeloosstelling wordt
toegekend; gaat over tot de orde van den
dag."
Spr. wenscht behandeling van deze motie
bö de Staatsbegrooting, aangezien er door
den spreek trjdrantsoeneering thans geen
voldoende tijd voor is.
De VOORZITTER kan geenerlei toez?g-
ging doen.
Besloten wordt dan de motie op een
nader te bepalen dag te behandelen»
De heer HERMANS(R.-K.) zegt, dat er
)door een persbureau contact is tusschen de
Regeering en den Ned. Journalistenkring.
Daarvan merkt men echter niets. Spréke©
dringt aan op meer publicatie.
Over socialisatie bestaat nog geen geves
tigde meening, ook Diet bij de soc.-Jem., en
daarom keurt spr. het af, dat dezen de
socialisatie tot onderwerp van practiscne
politiek maakten. Hjj wijst op de beteekenis
vaD de coöperatie, en. van consumentenver-
eenigingen.
Aan de stakingen moet een einde komen;
bet is inconsequent den eenen dag over
duurte te klagen en den volgenden dag te
staken. Er moet samenwerking zijn. De
woekerwinsten moeten bestreden worden.
Onéreuze contracten moeten verbroken wer
den.
De heer BAKKER (C.-H.) bestrijdt de
motie-Sannes en verdedigt den Minister.
Spr. betoogt voorts dat da verdiensten
der boeren 2©er overdreven wordeu:> De
maatregelen tegen den woeker juicht hij^toe,
vragend of het geen tijd wordt in te grijpen
bij de verpachtingen der landerijen, waar
door de prijzen van landbouwproducten bc-
invloed kunnen worden. Hij wenscht voorts
Kamers voor do bedrijven.
De heer ROMANS (R.-K.) maakt eenige
opmerkingen over de kolenpositie en
vraagt, aan de Regeering inlichtingen over
baar beleid te dezer zake. Waarom blijft
de "Minister weigeren dien invoer van kolen
buiten het Distributiebureau om toe te la
tend
De heer MARCHANT (V.-D.) zegt* dat de
motie Samies zuiver negatief is. Iedereen
kan zich daarmede vereenigeiT! Het is heel
niGeilijk over het bole-id van den Minister
op grond van juiste gegevens te oordee-
len. Spr. betoogt dan, dat men de boeren
noodig heeft <en dat men het niet moet
voorstellen, alsof alle boereu rijkaards zijn.
"Verlaging van den melkprijs kan wel eens
nadeelig zijn voor de consumenten. Van
een woekerwet moeit men ach niet to veel
voorstellen. Algemeen© Riiksbijslagen zou*
den een linancieele ruïno beduiden.
"Wat socialisatie is weet niemand, ook de
heer Sannes niet. Was. is het verschil met
nationalisatie en met Staatsexploitatie
Practisch is er nergens ter wereld nog iets
van terecht gekomen; Het is een leuze. De
heer Sannes maakt er zich nu van af met»
te zeggen, 'dat de politieke macht eerst in
handen der scc.-dem. moet zijn. Dat is een
uitvlucht, welke men in elke soc.-dem. re
devoering kan hoeren. i,
Noodig is vergrooting van do productie;
daaroiE zou spr. voor de bestudeering van
de ^socialisatie een goed geoutilleerd over
heidsinstituut, een Staatscommissie weu-
ecben. De Regoering zou zich daardoor niet
binden. De studio zou moeten beginnen met
de vraag, welk© nog altijd niet beantwoord
ia: Wat is socialisatie'! Daarna komt de
vraag, hoe de taak der socialisatie over de'
overheids- e® particuliere bedrijven zou
zijn te verdeelen. Eerst dan komt de vraag
van de mogelijkheid der socialisatie. Men
stelt altijd-het alternatief van kapitalisme
en soo.-dem. Van hjet kapitalisme wordt
het fiasco geconstateerd, maar daarmede
is niet de triomf van de Boc.-dcm. vastge
steld.
De heer VAN DER WAERDEN (S. D: A.
P.)Daar zijn we> nog niet aan toe.
De heer MARCH ANT (V.-D.) Er zijn
reeds verscheidesie stappen teruggezet.
(Gelach). Oplossing dor moeilijkheden
moet zooveel mogelijk worden bevorderd
door samenwerking. Van secimdait belang
is, welke partij de uitvoering heeft. Ook
de S. D. A. P. achter de itegeeringstafel
zou niet vrij zijn to doen en te laten wat
zij verkoos. Samenwerking is noodig om
tot een betere® toestand te komen.
De heer WINTERMANS (R.-K.) be
strijdt den heer Sannes en betuigt instem
ming met de critnek van den heer Marchant
Rij dringt er bij den Minister- op aan, re
kening te houden met de hooge productie
kosten der boeren. Bij de melk moot men
rekenen met de hoogo transportkosten.
De heer KUIPER (R.-K.) zegt, dat de
loonsverhoogingen in overeenstemming moe
ten zijn met de veranderde omstandigheden,
met de verhoudingen van prijzen en waren.
Hij vereenigt zich met de door den Minis
ter aangekondigde plannen.
De heer KOLTHEK (Comm. P.) meent,
dat de duurte blijft aanhouden, als de gg-
volgde productiewijze gehandhaafd wordt.
Hij gelooft niet-, dat de Regeering de duur
te in het hart zal aantasten, n.l. in de ka
pitalistische winstaeming.- Hij erkent, 'dafc
het begrip socialisatie nog niet geheel vast
et&at. Aan een practisch© verwezenlijking
er van gelooft spr. niet, juist omdat "hij
revolutionnair is. Wij moeten door den
chaos heen. Van Staatsexploitatie verwacht
6pr. het hei! niet-. Nocdig is versterking
van de revulutionnaire beweging.
De heer VAN DE LA ER (Chr. Soc. P.)
wijst op de stijging der kosten van het le
vensonderhoud en dringt aan op bijslagen
voor groot© gezinnen.
De vergadering wortd hierna verdaagd
'tot Dinsdag a. s. om elf uren.
Gevaarlijke cijfers.
In do Nederlandscho pers heeft dit Voorjaar
de mededeeling de ronde gedaan, dat de bevol
king in Nederlandsoh-Indië zoo belangrijk is
toegenomen. Velen vinden dit eep verheugend
feit en meenen gerechtigd te zijn er de conelu-
sio uit te mogen trekken, dat het een gevolg
is van maatregelen, door het NcdeiTandsChc be
stuur getroffen. Inderdaad zou men, indien dc-
cijfers juist waren, roden tot verheugenis mo
gen hebben, al zou men zijn vreugöo wat moe
ten temperen, want energieke menschen
heeft men niet doen opgroeien! Maar alles kan
niet ineens tot stand worden gebracht, en men
zou al heel dankbaar mogen zijn, als liet in
derdaad gelukt was do levensvoorwaarden der
talrijke volkstammen iq dat geweldig groote ge
bied te verbeteren, zoodanig, dat er thans min
der menschen en vooral kinderen sterven en er
meer kinderen geboren worden 'dan in vroeger,
jaren.
Dc laatsto jaren heb ik mij bezig gehouden
met het verzamelen van feitenmateriaal op hy
giënisch gebied. Dc heb natuurlijk ook gesnuf
feld naar statistiek© gegevens en getracht uit
te vorschen hoc men die verkreeg. De oogst is
klein, zooals te verwachten was van landen,
waarvan men nog „zooveel niet weet"! Maar
hij is toch wel zoo groot, dat ik voldoende re
denen heb om to mogen zeggen, dat het trek
ken van conclusies uit de cijfers van vroeger
en nu ronduit gezegd gevaarlijk is! Ik zeg mot
opzet gevaarlijk, omdat dat cijfermateriaal mis
leidend is. Het maken van de gevolgtrekking
uit die cijfers ,dat ons bestuur over die vete
landen zoo goed is, is niet geoorloofd. Ik wil
Dog even opmerken, dot mijn schrijven niet ge
richt is tegen zeer velen, die hun heelo werk
kracht gaven aa"n Indië, die zoo talloos vaak
hun gezondheid, hun leven in 'ctè waagschaal
hebben gesteld, ten bate der Iulandscho bevol
king. aDit om niet vefkeerd te worden begre
pen. En nu ter zake! Ik zal kort zijn, hier en
daar een greep to doen, want hier 'alles te vor
meiden zou te ver voeren.
In het „Tijdschr. v.h. Koninklijk Aard. Ge
nootschap" van 1892 vind ik een verslag van
een wetenschappelijk onderzoek in 1886 op de
Key-eilanden door de heeren Planten en Wori-
heim. De heeren maken een opmerking over de
„posthouders" (dat zijn dc bestuursambtenaren
op die eilanden). Zij zeggen o.m.: ,,Het is dus
niet te verwonderen, dat den moesten alle lust
en energio ontbreekt, om zich op de lio.ogte te
stollen van den toestand der bevolking en mid
delen te zoeken om deze tot welvaart te bren
gen of er de aandacht op te vestigen. Hun
werkzaamheden bepalen zich bijna uitsluitend
tot het beantwoorden van residents-misslven,
voor zoo ver dat gaat, het verstrekken van de
door do Regeering verlangde gegevens, die
misschien lot vulling der archieven kunnen
dienen, maar op weinige uitzonderingen na geen
wezenlijke waarde hoegenaamd hebben."
In hetzelfde tijdschrift van het jaar 1887 trof
ik in een verslag van Westenberg over de Ba-
taklanden aan: „op de bevolkingscijfers der
(hoela's) dorpen is slechts zeer weinig peil te
trekken, daar de meeste Bataks nog al eens ver
huizen.'' Even verder las ik in hetzelfde arti
kel: „De bevolkingsstatistieken van Brertner
(een buitenlandsch reiziger T.) zijn waarde
loos."
In het nummer van 190-4 lees ik in een ver
slag van Van Dissel over oen reis in West
Nieuw Guinea: „In het landschap Kapauer,
dat vergelijkenderwijze dichter is bevolkt dan do
andere landschappen, kan men bij een kust-
lengte van meer dan 30 K.M. geen driehonderd
strijdbare Papoea's bijeenbrengen, terwijl in do
onmiddellijke nabijheid van Fak-Fak geen tach
tig man te vinden zijn, die de wapens kunnen
•voeren. Andere groote cijfers, die wel eens offi
cieel zijn opgegeven, lijken mij schromelijk over
dreven."
Hetzelfde tijdschrift 1902 vermeldt in het ar
tikel: „Van Berouw naar Boeloengan" door A.
H. Spaan: „De Segai's (een Dajakstam) wo
nend aan den linkeroever der Mahakam, ster
ven uit, althans die van Berouw. Hun huwe-
lijken blijven kinderloos". Ik zal niet verder op
deze twee onderwerpen: uitsterven en kinder
loosheid, ingaan, hoewel ze uiterst belangrijk
zijn en ik er herhaaldelijk gewag van vind ge
maakt. Ook zal ik zwijgen over de ravages
aangericht door malaria, pokken en cholera,
die om de zooveel jaar periodiek terugkomen
in vele streken en daar vreeselijk huishonden.
Deze mededeelingen bewaar ik voor later. Ik
wil hier maar een feit vermelden: Globus 1878:
„De pokken woedden hevig in de Molukken.
Op Letti'zijn er in April meer dan 1200 men
schen aan gestorven, meest kinderen. Op Moa
zijn van de 500 menschen in een kampong
maar 8 overgebleven, terwijl op het hecle eiland
reeds 1700 gestorven waren."
In het hierboven herhaaldelijk genoemde tijd
schrift vind ik in jg. 1914, F. Scbeffers, Land
schap Lawoed in Z.-O. Celebes, „omtrent do
sterkte aan vrouwen en kinderen kan ik geen
betrouwbare cijfers geven. Ik heb op mijn reizen
steeds den indruk gekregen, dat beider aantal
zeer gering is." Dezelfde schrijver deelt nog me
de, dat het de syphilis en de malaria zijn, die
de oorzaak zijn van de geringe sterkte der be
volking en vooral ook de jaarlijksche hongers
nood. De schrijver somt nog meer oorzaken
op, maar ik kan daar hier niet verder op in
gaan.
„Geneesk. Tijdschr. v. N.-I." 1904. In dit tijd
schrift worden de statistieken opgenomen door
de Regeering verzameld. Dc lees over de resi
dentie Samarang: „Door moeraskoortsen wer
den ruim 180.000 personen aangetast, waarvan
er 19.562 overleden. Het groote percentage aan
dooden doet mij aan het opgegeven aantal der
aangetasten twijfelen. Als men nu'weet, dat er
praktisch gesproken in die heele groote resi
dentie geen medische hulp vopr de Javaansche
bevolking bestaat, vraagt men zich af: waarom
verzamelde een regeering, die toch wist, dat die
cijfers maar lukraak op het geduldige papier
werden geworpen, die gegevens tocht Heel be
grijpelijk is dan ook de motie der geueesheeren
ter Sumatra's Oostkust van 1906 om de regee
ring te verzoeken het verzamelen dier gegevens
af te schaffen.
De bekende arts dr. Bleeker vertelt in zijn
Moluksche reis 1856, van verschillende eilanden
waarvan de bevolking stationair blijft of achter
uitgaat, veroorzaakt door ziekten en grooten
stoffelijken achteruitgang, te wijlen aan het be
ruchte stelsel der V.I.C. „Vooral de pokkon
eischen ontzettend veel slachtoffers, zelfs op
Ambon, niettegenstaande daar de vaccinatie is
ingevoerd"Ook aan gebrek aan voedsel, d.w.z.
hongersdood, denkt hij, terwijl hij er aan twij
felt of de opgaven van het aantal gevaccineer-
den daar wel juist is.
Bleeker zegt van de Öevolkmgs sta+isti eken,
dat zo minima aangeven. De juiste cijfers wil
len de radja's of hoofden niet opgoven, omdat ze
vreezen voor belastingverhooging, meer heeren-
dieustei». meerdere en zwaardere lasten.
Tot slot wil ik nog even vermelden, dat de
Javaansche bevolking van Batavia niet 105.000
bedroeg, zooals men dit op 31 Dcc. 1916 nog
meende, maar ruim 181.000. (Zie M. L. v. Bree-
men, „Geneesk. Tijdschr. voor Ned.-Indic"
1918). Waar men zich vlak onder do oogen
der regeering zoo „vergist" heefl, kan men 't
nagaan boo het met <lie cijfers elders is gesteld.
Bleeker beweerde reeds, dat do cijfers langza
merhand minder onbetrouwbaar worden. Dat is
nu nog zoo. Het gaat dus niet aan om uit do
vergelijking der cijfers van thans en voorheen
do conclusie te trekken, dat de bevolking is
toegenomen. Ik heb tal van feiten verzameld,
waaruit _blijkt dat op verschillende eilanden do
bevolking stationair blijft of uitsterft,, dank zij
ziekten als pokken, malaria, cholera, syphilis,
tuberculose, 'n ontzettende kindersterfte, hon
gersnood, enz. Ik hoop dit alles binnenkort te
kunnen publiceeren. Met hel bovenstaande heb
ik alleen bedoeld te wijzen ,op het gevaar gele
gen. in het trekken van de conclusies uit de vet*
gelijkende uitkomsten der verschillende „bevol-
kingstelUngen", dat de bevolking van Neder-
landsch-Indië zoo snel toeneemt.
H. F. TELLEMA.
Yerwocst Frankrijk.
Toen dit voorjaar de Staècn-generaal
der door den oorlog verwoeste gebieden
van Frankrijk l un gewichtige vergadering
in de Sorbonne te Parijs hielden, hebben
zij zich verbonden bij het openbaar gezag
krachtig to streven naar 'verwezenlijking
van hun eischen. Het permanent© comité,
dat tot dat doel benoemd werd, heeft
thans in hot gebouw der Kamer een ver
gadering gehouden, waarin Gouge een rap
port heeft, voorgelezen, dat de wenschen
en klachten van de bewoners der geteister
de streken bevat.
In dat rapport worden eerst de redenen,
uiteengezet, die tot het bijeenroepen der
sfaten-generaal geleid hebben
Het werk, dat er verricht- moest worden
aldus het rapport was zonder prcce-
dent, reusachtig groot en moeilijk. De
Staat had to kennen gegeven, er dc leiding
van op zich te nemen, maar de burgerlijke
en do militair© overheid, die voor deze om
vangrijk© taak slecht voorbereid waren,
schoten ie kort. De wederopbouw, die snel
moest geschieden, vorderde^ laügzaan:. In
de plaats vau den vurigen ijver van het
begin en zelfs van de geestdrift, di© de
wapenstilstand van 11 November 191S ge
wekt-had. traden onder de uitgewekenen
en de gotoisterden steeds groote re teleur
stellingen* op Er ging'een golf van ont-
moediging over hen heen Dé tijd was ern
stig. Do opheffing van de verwoest© stre
ken kon zeer ten nadeele van do geheele j
natie, gevaar'loopen, indien er geen wijzi
ging' l^\\;un in de tot dusver gevolgde werk
wijze. Waarom toen toevlucht gezocht bij
staten-generaal en die insteUing van Diet
oude regime in zekeren zin weer in het
leven geroepen?
Omdat zij de oorsprong geweest was van
do groote hervormingen, die toekomstige
regeeringen zouden verwezenlijken. Zoo
verscheen er op 2 Juli in de „Matin" een
manifest, onderteekend door een groot aan
tal Kamerleden en Senatoren van de ge
teisterde departementen, dat alle organi
saties en vereenigiDgen uit Ncrbrd- en Oos
telijk Frankrijk opwekte om met hen de sta
ten-generaalder verwoeste streken in het
leven te roepen. Politieke partij-geest was
hieraan ten ©enenmale vreemd.
Gmtrerfb de allervoornaamste kwestie,
die zich bij het opbouwingswerk laat gel
den, cfe transportmiddelen, ^egt t rapport:
Ongelukkigerwijze is dit zeker, dat de
transportmiddelen in ori.ze ongelukkige
streken geheel onvoldoend© zijn.- Voorna
melijk daardoor wordt heb herstellings
werk tegengehouden, kunnen onze land
bouw, onze handel, en onze industrie 2ich
niet opheffen. Dat heb beklemmend© vraag
stuk der voorloopige woningen ook dit
jaar nog bij het naderen van den winter
zoo dringend om oplossing vraagt, komt
dat niet voornamelijk omdat wij niet de
middelen hebben om de woningen, die op
verschillende plaatse® van Frankrijk voor-
loopig gereedgemaakt zijn en ook de be
schikbaar gebleven AmeTika&nsehe en En-
gelsehe militaire barakkerf, ovei* land en
over water te vervoeren.
Ho© kan er in deze doodelijke crisis* ver
betering gebracht worden en hoe kan het
aan onze medeburgers, die den moed gehad
hebben naar hun bouwvallen terug te kee-
ren, mogelijk gemaakt worden ér den win
ter door te brengen
Het vraagstuk is niet slechts voor de ge
teisterde streken, maar ook voor het ove
rige Frankrijk van belang, want zoo die
streken nog ontbloot zijn van de middelen
om do materialen aan t© voeren: grond
stoffen, koopwaren, zaden, voe, de streken,
die hén zouden kunnen leveren zijn in de
onmogelijkheid om deze artikelen te ver
zendien. Toch masten de geteisterde stre
ken geholpen worden. Waarom wordt er
dan nieb aan alle transporten, die voor hen
bestemd zijn, de voorkeur gegeven en op
alle wagens een bijzonder merk aangebracht
de srtaten-jjeneraal hebben er een ont-
worpen opdat deze niet in do stations
worden opgehouden.
In het 'vervolg van zijn rapport heeft
Gouge een werkprogram ontworpen, dat,
zooals hij zegt, zonder een minuut te ver
liezen, verwezenlijkt moöt worden, want
do winter nadert en hat geduld der geteis-
terden is ten einde. De staten-genoraal
hebben hun geweldige taak zeer nauwkeu
rig omschreven en voor de oplossing van
alle onderdeelen het middel aargewezen.
Zij wenschen echter, dat het permanente
comité voortdurend den voortgang van 'fc
werk corhtroleei/Ü, .opdajti de geteisterd cn
zullen weten wie de verantwoordelijken
rijn in g6val de arbeid blijft steken*
Willen en handelen, is volgens Gouge,
in twee woorden liet program van de star
ten-generaal. Bij de regeering zullen zij in
het bijzonder wijzen op de noodzakelijkheid
cm te beletten, dat de tot de bouwvallen
teruggekeerde bevolking weer wegtrekt;
oüi aan deze bevolking de voor de winter-i
periode noodzakelijke brandstof en trans
portmiddelen te verschaffen; om eenheid
in de leiding en samenwerking in de tak
ken van dienst aan het hoofd van het be
stuur der bevrijde streken te verzekeren.
Zonder deze kan het herstellingswerk niet
de noodig© uitwerking hebbèn en met vol
doende snel geschieden.
Finland en het Bolsjewisme.
Men schrjjft ,ons uit Helsingfors:
Telkens en telkens weder stel ik aai*
F.nn en Nederlanders, die ik hier ontmoet,
d vraag cf de bolsjewiki-heerschappjj dan
t«. rh werkelijk zoo ontzettend is, als de tal
ieoae berichten ons moeten doen gelooveoi»
A\fj Nederlanders, toch staan een .weinig
PCfptisch tegenover al te -fantastische gru
wden. maar telkens en telkens krijg ik
w?der heb antwoord, dat deze bolsjewiki-
heerschappij, waarvan ook Helsingfors on
geveer drie maanden „genoot," de stoutste
t erbeeldingskracht overtreft*
Als beesten hebben de bolsjewiki huis ge
houden en honderden menschen zijn als hon
den afgemaakt cf spoorloos verdwenen. Zoo
v.u en dan hoort men menschen heel gola-
latcn vertellen, dat een broeder, een vader,
een zuster zijn afgemaakt door de bol6jewi«i
cf wel op de ergerlijkste, de ongelooflijk
ste wjjze verminkt. Zco zeide me <le ovea-sle
Dfcgsrhclm, thans bataljonscommandant bjj
de Helsingfcrsche vrijwilligers: „Mjjn eeni
ge zeen van 17 jaar heb ik in dien ver
se hrikkelrjken tijd verloren. Hij is, ongewa
pend, zender dat hij iets deed, door die
schurken cp straat afgemaakt/' Een Lutlier-
sche predikantenfamilie is thuis overvallen
eri man, vrcuw en kinderen zijn met hun
tenger aan de tafel vastgespijkerd. Vooi
hen word een schctel met voedsel geaet en
zoo zijn ze verhongerd. Later -werden hun
lijken gevonden. Anderen werden tot hun
hals begraven; daarna werd. om huu hoof
den. in petroleum gedrenkt, stroo opgesta
peld en in brand gestoken.
Ontzettend bevreesd waren de bolsjewiki-
vcor ten bewapenden opstand en overal werd
r.aar wapens gezocht en toch wist men aan
wap us te komen: Met kleine zeilschepen
werden zjj aan de kust gesmokkeld en bin
nen de stad gebracht. 2»oo slaagde een Hel-
smgiers' journalist er in een mitrailleur
binntn te smokkelen, die men met groan en j
bladeren het voorkomen van een flinke palm
plant gegeven had.
liet waren de Duitschers, die de verlos
sing brachten uit deze nachtmerrie en daar-
vcor zjjn de Finnen Duitschland nog steeds
dankbaar. Weliswaar zenden de Finnen er
alken ock we/ in geslaagd zijn zich van de
bolsjewiki te verlossen, maar dit had maan
den langer geduurd, en, naar alle Finnen,
die ik er over sprak, niij verklaarden, dan
had deze terreur nog honderden meerdere
slafhtcffers geëischt.
-Als thans d© bolsjewiki nog eens moch
ten trachten terug te keeren, dan zullen,
ze tegenover zich een uitstekend gewapend
vclk vinden, dat tot den laatst en adem
tocht zal vechten, om te voorkomen, dat
Finland weder** geteisterd w( rdf door een
bolsjewistische periode en de- kleine groep
Finse he bolsjewiki behoeft ook uiets w on
dernomen, want de Finsche weermacht zou
cck tegen hen, zonder aarzelen, met de mees
te kracht optreden, want te goed weten dé
'Finnen thans, wat een bolsjewistisch regime
bsdiidt:
OMSTREKEN.
ALPHEN. Bevallen: M. van de Worp,
geb. Blanken, d. G. Verwoerd, geb. Vendrig,
z H. Heemrood, geb. van Volde, <L W.
Epping, geb. van Kessel ,d. J. van Belaen,
geb. Bijnaa, d. G. G. van Nierop, geb. van
der Linden, d. G. Sinnema, geb. Mons, z.
G. Verhoeff, geb. van Donk, z. A. van Leer*
wen, geb. van der Mik, z. M. P. van .Rije-
dam .geb.Schellinghout, z.
Overleden: K. de Vogel, 49 j. M. van
Tol, ochtg. van P. v._d. Vis, 65 jaar. J.
Nagtegaal, jm. 6 jaar. R. de Jong, echtg. v.
H. v. d. Horst, 40 jaar, overleden te Leidon.
A. W. Kortekaas, echtg. van J. van Niekork,
52 jaar. Th. J. Ketel, echtg. van M. van
Varik, 41 jaar.
Gehuwd: P. G. Bouthoorn, jro. 23 jaar en
M. Kwant, jd. 22 jaar. G. in 't Veld, jm. 29
jaar en J. B.\Groenescheij, jd. 26 jaar, W.
T. Lernkes, jm. 27 jaar cn G. Spreij, jd. 20 jaaa\
BOSKOOP. Geboren: Rika Jacoba, d. van
Jac. Groenewegen en D. H. do Vink. Johan
na, d. v. W. Verweij en "VV. Klerks.
Getrouwd: N. Barendsz, 26 jaar en G. van
Tienhoven, 28 jaar.
Overleden: M. van der Weij, echtg, van J.
Ben them, 78 jaar.
HAARLEMMERMEER. Bevallen: C. G.
KooijWest dijk, d. J. M. van der Horst
Olij, z' N. van der Spekde Rijk, z. T.
BalkMarkus, z. M. M. WakkerKraan, d.
S. Goemaatde Jong, z. C. Schilders
Jorcn, d. G. de Ruitervan der Roe, d.
S. do KoningTichelaar, -d. J. G. van Duu-
renDenaijere, cL M. GorterRietveld, z.
A. M. van der VlugtBleuanus, d. M. Tulen
Duijn, d. J. A. GoossensVoortm^p, d.
A. van der SteenKaslander, d. F. G. Dol
Penne, d. W. de Vormervan. den Och
tend, z.
Ondertrouwd: J. G. Poelgeest, 27 j. en W.
Brouwer, 26 j. L. J. van der Valk, 24 j. on
M. G. Wamsteeker, 2-4 .j Th. van Leeuwen,
29 j. en W. van Diemen, 28 j. W. J. Gchweg-
man, 23 j. en H. Wossels, 21 j.
Gehuwd: H. Scheffer, wedr. 32 j. en G. d
Boer, 24 j. J. Mensing, 27 j. en W. Knaap,
27 j. G. Schaapman, 43 j. en J. M. Vreug-
donhil; 35 j.
Overleden: Jacobus C. M. van Gils, 6 jaren,
z. van J. van Gils. Petrus Antonius Walter,
.78 j., gehuwd met T. van Galonlast. .Ger-
rit Kooring, 69 j., gëhuwd met G, VorbeekT
Cen< C. Vermeer, 6 j., 2. van T. Vermeer.
Helena Schünhoge, 16 d. van C. Sohön-
hage. Abraham C. N. Slieva, 71 j., gehuwd
met E. van den Heuvel.
KATWIJK. Geboren: Wilhelmina, d. v,
A. v. d. Oever en A. Hasenoot.Willempje!
d. van G. Schaap en L. van der Plas.
Arendje, d. v. C. v. d. Ctever en W> Rem-
melzwaa'. Johanna Geesje, d. v. J. Bni«
en J. Zoefewijn.
Overleden: Pielertje Pronk 86 j. wed. van.
Bi van der Holst. A. Th. Polefc 15 j.
Gehuwd: J. J. Boog jm. en H. G.. van den
Eshof jd. H. F. van den Eshof jni. en
k.. A. van der Zon jd. W'. Guijt jm. eti
M* v. d. Bent jd.
OndertrouwdA. Nijgh jm. en R. Li. M.
G. Buschke jd. J. Haasnoot (jm. eh
N. den Haas jd.
NOORD-WIJK. Geboren: Johannes, Z.
van D. Korbee en J. van der Zwan. Wil
helmus Jacobus, zoon van Q. Schelvis en
C. Leit-en. Jeroen, zoon van H. Hermans
en P. Toebak. Adriana Johanna Maria,
dochter van A. v. d. Berg en M. E. A.
Zoutenbier. Agatha Catharina dochter
van Jac. Commandeur en J. A. Nieuwen-
huizèn. Wilhelmina, dochter van Jac.
v. Duivenboden en A. M, Dijksman.
Gijsbert, zoon A'ah-G. v. d. Wiel en J. Klin
kenberg.
Ondlert.rouwdLudwig Friedrich Hoim
rich Johann Schooier, 22 jaar, to Amster
dam, en Maria Louisa Cornelia Beekman,
20 jaar, te Noordwijk. Bernardus Ge-
rardtus Antonius Went, 27 jaar, te Amster
dam en Anna Maria Overmeer., 28 jaar, te
Noordwijk. Jan van der Wel, 24 jaar, té
Alphen a. d. Rijn,-onlangsJ:e Noordwijk en
Rachel van Eok, 24 jaar, te Alphen a. d.
Rijn. Jan van der Niet; 41 jaar, te Noord
wijk, wodn. van J. Bravenboer, en Neeltje
van der Boom, 27 jaar, te Delft, onlangs te
Noordwijk. Simon Groenewoud, 4-£jaar,
cn Clasina van den Berg, 29 jaar.
Getrouwd!: G. L. van den Berg, 25 jaar,
en A. M. Alkemade, 24 jaar. P. van
Bcelen, 23 jaar, te Katwijk, en Regina de
Donder, 17 jaar, te Noordwijk. E. die
Haas, 27 jaar, te Noordwijk, en H. Willem-
een, 21 jaar, te Noordwijk, onlangs te Am
sterdam.
OverledenTe Noordwijkerhout .Anna
Geertruida Magdalena Wallenburg, 27 j.,
gehuwd met D. Marijnis. Arie van der
Niet, 10 maanden, zoon van W. van der
Niet en M. Guijt. Te LeidenHille-
gondla Zijp, 18 jaar, dochter van wijlen T.
Zijp en C. Paauw. Johannes Plug, 71 j.,
gehuwd met E. van Roon. Antonius Hen-
drious van Rhijn, 14 maanden, zoon van A.
A. van Rhijn en W. Bierman.
NOORDWIJKERHOUT. Geboren:
.Willem, z. van O. Heemskerk en H. Kos
ter. Jacoba Dirkje, d. van A. van der
Meulen en O. Duindam. retronella, d.
van H. Heemskerk ©n O. v. d. Star.
Ondertrouwd: P. O. Damen 26 j. en P.
J. Bakker 23 j.
Getrouwd: Willem O vervliet 26 j. en H.
J. Bouwmeester 24 j.
SASSENHEIM. Geboren: Piefcer, z. van J.
Lu ijk en M. Vo3. Johanna Maria, d. v.
Tb. v. d. Meer en J. M. Reeuwök. Johan
na Jeltje Maria, d. v. W. J. -Roze>ma en C>
G. de Merj- Maria Gerarda, d. v. M. v. d.
Hoek en A. O. v. Geifen. Oornelia Elisa
beth, d. v. H. Wowjjs en S. v. Capel.
René Ferdinand Johan Gabriël, t. v. Jv v.
zrfM.neveld en G. A. M. de Cosfcer. Geer-
trujrj, d. v. J. v. Winkel en S. Spies.
Overleden: 0. M. B. VerkleftVerdegaal
44 j. Ren© Ferdinand Johan Gabriël. 11
d., ii. v. J. v. Zonneveld «en G. A. M. de;
Co-ter.
Ondertrouwd: P, de Waard 43 j. en Th. v.
Tol 45 j. Th. J. v. d. Meij 27 j." en tt
J. de Groot 23 j.
Getrouwd: M. J. A. Post 28 j. en L M»
d. Wiel 24 P. L. Rotteveel 38 j. eü
h Korpersboek 43 j.
TER AAR. Bevallen: A. M. v. d. Hoorii,.
geb. Vermeulen, d. M. Koeleman, geb. Vis,
a. J. M. van Zwieten, geb. Bocxe, d.
van dor Laan, geb. Pijnackor, d. G. P. van
Tol, geb. Zandvliet, d.
Overleden: E. Halsma, 61 jaar, echtgen. van
J. Jonker. A. Vink, 65 jaar.
WASSENAAR. Geboren: Jan, v. G.
VeWhoia en F. Stroosma. Cornells Adria*
nu», Z. v, C. van Haastrecht en Th. van
Wierirgen. Christianus Hermanus, Z. v.
H. Overdevest en 0. _H. den Hollander.
Antonia Maria Jacoba, D. v. H. B. Ba ij er,
en A. M. Paardekooper.
OndertrouwdA. Ruggrok en M.
Honian.
Overleden: G. van Beek. echtg. v. A\
Stratingh 27 j. N. E. Burger, wed. v,
a Nell 68 j.
ZOETERWOUDE. Geboren: Johanna
Maria, d. van Th. Straathof en R. Th.
Huisman. Gorarda, d. van E. A. v. d.
Lubbe en M. P. E. Ziuderwijk. Jan Hen
drik Willeen z. van B. W. Molijn on D. Mu
gegaas. Bernardus Cornells, z. van L. v.
Teijüngen en O. M. Dolle.
OndertrouwdEngel van den Haak 25 j.
en Susanna Teske 20 j. Dingeman Adri-
aan Cannoo .91 j. en "Antje Johanna den
Haan. Jacobus Andries Jansen 21 j. en
Peitronella Van der Hoeven 25 j.
GetrouwdTetrus Adrianus Slingerland
32 j. en Catharina Petronella van Vel-
een 25 j.
J. B„ te L. Misschien kunt u de vet.
vlekken uit het karton halen door en een
stukje vloeipapier oJ> te leggen en er dao
et i ige malen overheen te gaan met een heet,
strijkijzer. Gelukt dit niet, dan kunt u het
neg bewerken met een oplossing vair bleek-
pieoder in water, waarin een scheutje wjja-
azjin is gedaan. Ditzelfde antwoord geldt ooit
c-b do vraag van B. A.
I. i. M., te L. Die zangvereeniglng
houdt haar wekfilijksohe repetities in ,,Zo-
nierzorgj', Woensdagsavonds.
