No. 18123.
LESDSCK DAGBLAD Vrijdag 4 April.
Tweede Blad Anno 1919.
Gemeenteraad van Leiden.
EERSTE KAMER.
TWEEDE KAMER.
(Vervolg van gisteren.)
- x
14o. Verordening op de heffing van rech
ten voor het verrichten van wer'-roamiio-
den deer don gemeentelijken onceaiettings-
dienst.
Algemeen© beschouwingen.
De beer VAN GRUT ING meent, dart de
wedst antkagrens van)- f 1200f 2000 hcelemaal
niet deugt. Vaak kunnen zij nog m'nder be
talen dan mensohen beneden de f 1200. Bo
vendien meent hij, dat ontsmetting zoo be
laag rijk maatschappelijk iö. (Jat z. i. daar
voor geen betaling mag worden gevraagd.
WETHOUDER VAN DER POT meent,
dat. met het oog oip de stijgende kosten wei
teh> gevraagd mag worden van degenen, d'e
betalen kunnen, al was het ook om onnoo-
dHig gebruik te voorkomen. Den wolstamL-
grens hebben B. en W. zoo goed mogelijk
gesteld. Do gemeenschap betaalt ook, zoo-
dat z. i. hier de goede middenweg is ge
volgd.
De heer FOKKER kan zich vereealgen
met bot voorstel van. B. en W.
Do hoer REIMERINGER wil straks wij-
»en op het feit. dat enkele artikelen toch
wel wat duur zijn; over het geheel kan hij
eöhter met het voorstel meegaan.
Do hoeren VAN GRUTING on WETHOU
DER VAN DER POT ivpiioeeren. waarna de
aBgemeene beschouwingen worden geslote a.
Art. 1 wordt zonder hoofdelijke stemming
'«ingenomen.
Bij art. 2 stelt de heer HEEMSKERK een
amendement voor, om kosteloos gebruik toe
te staan. t.ot een grens van f 1500, in plaats
van f 1200, daar z. i. in de huidige tijds
omstandigheden op hert oude niveau konu
men niet terug d© giens van f 1200 te
laag is.
Do beer Heemskerk wordt gesteund do-Jr
3e heeren Van der Eist en Wilmer.
WETHOUDER VAN DER POT" zegt, dat
B. en W. na rijp beraad tot deze grens van
f 1200 zijn gekomen; hij erkent echter, .dat
het een lastige kwestie is.
De heer PERA zegt. dat hert telkons maar
weor is bijbetalen door de gemeente; .daar
om ie nij voor f 1200.
Het ameardememt-Hoamskerk wordt aan
genomen met 17 tegen 9 temmen, (die der
heeren Fokker, Pera,- Bots, Knappert, Vac
der Lip, Van der Pot. Reimeri ngor, Hoo
genboom, Van Hamel).
_A-rt. 2 wordt met deze wijziging aange
nomen.
Bij art. 3 is een amendement mn den
heer Heemskerk ingekomen, om den gvens
van f 2000 te brengen op 2500.
Do heer HEEMSKERK zegt, dat, waar de
gn a4 is-grens is verhoogd' tot f 1500, de anders
grens moet worden verlegd tot f 2500.
B. en W. nemen het amendemenrt over.
(Art.. 3 wordt aangenomen).
Op eern vraag van den heer Rei nerlnger
antwoordt Wethouder Van der Pot dat zie
kenhuizen den veilen prijs betalen, dat zij
den prijs op de patiënten kunnen verhalen.
De heer FOKKER ziet <tearin een bezwaar.
Op die mandor zou iemand in een ziekenhuis
bijv. vet moeten betalen, terwijl hij thuis bijv.
voor verminderd tarief zou zijn behandeld.
WETHOUDER VAN DER POT zegt, dat
de gemeente toch zich niet kan inlaten met
pairticii/liere firnancisx-r ingea.
Ook in de ventere artikelen worden de
grenzen f 1200 en f 2000 goh nacht op f 1500
en f 2600.
De Commissi© van Financiën gaat aoooord
met de invordering.
Hot geheele voorstel wordt aangenomen
met 16 tegen 10 stemmen (die der heetren
P. Mulder, Timp Van Grurtimg, Huurman,
Zwiers, Van Rcuumrgh, De Boer, Reimerin-
gor, Eerdmans, Hoogen'boom).
15o. Verordening oip de invordering van
rechten voor het verrichten van werkzaam
heden door "den gemeentelijken ontsmet
ting adfi ernst. (73)
0 >n form besloten
!6o. Verordening, houdende regeling van
de jaarwedden dor leeraren aan de Hoo-
gere Burgerschool voor Jongens te Leiden.
(1, 19 en 80)
De heer EERDMANS dankt de wethouder
Van der Li'p voor zijn vlug werken.
Algemeene beschouwingen iworden niet
houden. Direct wordt overgegaan tot arti-
kelsgewijao behandeling.
B(j art. 2 stelt de heer EERDMANS een
amendement voor, strekkende om c, leeraren,
die minder dan 12 lesuren per week hebben,
te doen vervallen.
Jn Je toelichting wijst hij er op, dat be
knoptheid vaker een moeilijkheid dan een ge
makkelijkheid is, en daarom wil hij "leeraren
met miüder lesuren niet geplaatst zien op
een minder betalenden basis.
Do heer REIMERINGER stelt twee moties
voor, de eerste om in b., 12 te vervangen
door jlo en voorts om in te jasscüen, aaw
leeraren, die drie achtereenvolgende jaren
een aantal lesuren hebben gegeven door ver
mindering van dit aantal niet in een minder
betalende groep kunnen worden geplaatst
De heer PERA voelt niets voor het amen-
dement-Eerdmans, die dan feitelijk maar had
moeten voorstellen elke grens te doen ver
vangen. Hoe minder werk hoe grooter in
spanning, vindt hij ook wel wat gezocht
Wethouder VAN DER LIP, onderschrij
vend hetgeen de heer Pera heeft gezegd,
.wjjst er verder op, dat de minister zooveel
mogelijk gevolgd wil zien de rijksregeling
en met meer mag worden toegekend, wil
men niet het gevaar loope'n, dat goedkeuring
wordt onthouden.
De heeren PERA en FOKKER debatteeren
'dan nog over de kwestie der moeilijkheid van
het samendringen der leerstof in weinig
lesuren.
Het amendement-Eerduians wordt verwor
pen met 23 tegen 3 stemmen (die der heeren
iVaa Gruting, Zwiers en Eerdmans.)
Het eerste amendement-Reimeringer wordt
door B. en W. overgenomen.
Over het tweede ontstaat een lijdensge
schiedenis. WETHOUDER Van der Lip wijst
er op, dat de redactie niet deugt. Voorts
heeft hjj het bezwaar, dat zooiets nog nooit
is voorgekomen en ook wel niet voorkomen
Zal. Trouwens, zoo plotseling voor amen
dementen geplaatst kan hjjj, de positie daar
van niet geheel overzien.
R? ^eer OOSTDAM wil er aan toegevoegd
hebben, dat dit niet geldt voor overuren of
facultatieve vakken.
De WETHOUDER zegt, dat deze woorden
nergens in de regeling voorkomen.
De heer EERDMANS geeft den heer Rei-
meringer dan een verbeterde editie van zjjn
amendement aan de hand, waarmee deze
accoord gaat.
De heer HOOGENBOOM wil B. pn W.
zelf de redactie van een voorstel in den
geest Reimeringer doen opmaken.
Wanneer de heer SIJTSMA uitstellen wil
en de beer FOKKER is voor discussie maar
uitstel der stemming, toont de raad zich
voor voortzetting der behandeling.
De heer BRIuT komt dan mot een nieuw
geredigeerde motie, dat door opheffing van
parallelklassen leeraren die drie achtereen
volgende jaren een zeker aantal lesuren heb
ben gegeven, niet in wedde kunnen achter
uitgaan
De heer PERA vindt het gevaarlijk, dat
op die manier tijdelijk voordeel wordt ge
continueerd.
De WETHOUDER wil verwerping van
beide moties; zou zooiets voorkomen, dan kan
men later nog op tijd met iete dergelijks
komen.
Het amendement-Reimeringer wordt ver
werp, en met 17 tegen 9 stemmen. Tegen
stemden de heeren: P. Mulder, Timp, Fokker,
Pera, Huurman, Van Tol, Zwiers, Wilmer,
Van Hamel, Bots, Heemskerk, De Boer, Boot,
Knappert v. d. Pot, v. <L Lip en Briët
Het amendement-Briët wordt aangenomen
met 14 tegen' 12 stemmen (die der heeren
P. Mulder, Timp, Pera, Huurman, v. Tol.
Zwiers, Bots, Heemskerk, Wilmer, v. d. Lip,
v. d- Pot en v. Hamel).
Bij artikel 4 stelt de heer HOOGEN
BOOM een amendement voor om voor het ge
bruik van de woning van den heer Steyns,
Pieterskerkgracht 5, met licht en water
f 400 af te trekken in plaats van f 300, maar
wanneer WETHOUDER v. d. LIP zich daar
tegen verzet, er op wijzend, dat ook bij an
dere ambtenaren laag is getaxeerd in zulke
gevallen, en dat ambtswoningen last mee
brengen, trekt de heer Hoogenboom zijn
amendement in.
Bij artikel 14 ontwikkelt de heer EERD
MANS een amendement om de terugwerken
de kracht te doen gaan tot 1 Sept. 191S, daar
over dat jaar geen duurtebijslag is verleend,
gesteund door den heer KNAPPERT.
De heer WILMER vindt het logisch, dat
dan ook andere categorieën van ambtenaren
zoo zouden worden behandeld) eü is er met
het oog daarop tegen.
Ook de WETHOUDER v. d. LIP verzet
rich. 2. i. is er in Leiden geen mora, daar
in 1915 pa9 de salarissen zijn herzien.
Het amendement-Eerdmans wordt verwor
pen met 17 tegen 9 stemmen (die der heeren
Oostdam. Van Gruting, Fokker, Zwiers, De
Boer, Knappert, Eerdmans, v. d. Eist en
Hoogenboom).
Hierna wordt de zitting plm. 5 .uur.
tot 's avonds acht uur verdaagd.
Avondvergadering.
Aanwezig 24 leden. Behalve de des midu
dags afwezigen, ontbrak nn ook de heer
Timp.
Voortzetting der behandeling van de sa
larisregeling der leeraren en leeraresseo bg
het Middelbaar en gyfonasiiai onderwgs.
Aan de orde kwam een amendement-Fok
ker op artL 1 der verordening, regelende de
jaarwedden der leerapessen der H. B, S, voor
Meisjes.
Nadat wethouder Van der Lip daarover
inlichtingen had verstrekt, trok de heer Fok
ker het amendement in.
Bij art 2 kwamen ter tafel een amende
ment-Van der Elst-Hoogenboom en een amen
dement-Reimeringer, beide beoogend de sa
larissen te verhoogen: Het eerste amende
ment, dat het verst ging, werd door de voor
stellers toegelicht en door den Wethouder
bestreden, die aantoonde dat de voorgestelda
salarissen een vergelijking met die aan an
dere scholen (Groningen, Haarlem, Leeu
warden) wel konden doorstaan.
Het amendement-Reimeringer dat een be_
scheidener verbetering beoogde* wilden B.
en W. wel overnemen.
Hiertegen kwamen de heeren WILMER en
PERA in verzet.
Ook de heer VAN ROMBURGS kon niet
voor stemmen.
Na verdere uitvoerige discussies werd het
amendement-Van der Elsfc-Hoogeoboom ver
worpen, met 20 tegen 4 stemmen en dat van
den heer Reimeringer (door B. en W. over
genomen, doch waarover stemming werd ge
vraagd) aangenomen met 16 tegen 8 stem
men.
De laatste alinea van art 2 luidende:
„Voor een doctor, gepromoveerd aan een
Nederlandsche Universiteit of Hoogeschool
wordt twee jaar meer dan de werkelijke
diensttijd vergolden. Deze bepaling geldt
niet "voor de directrice", had aanleiding gi-
geien tot misverstand. Velen begrepen niet,
waarom de laatste zin er bijgevoegd was.
Do heer KNAPPERT drukte dit nader,
mn? oerwgi 'cfö neer VAN" DER ELST vöor-
sfcelde dien zin te doen vervallen.
Do WETHOUDER doelde mede, 'dat -Ie
bepaling noodig was, omdat de bedoelde
verhooging al reeds in het liooger vastge
steld bedrag van de 'directrice was opgeno
men. Bij de verordening voor de H. B. S.
toor Jongens en het Gymnasium, was deze
toevoeging niet noodig, omdat daar de sala
rissen van directeur en recto^-in een apart
artikel zijn geregeld.
Na nog heel wat heen en weer gepraat,
werd het amendement ingetrokken.
De volgende artikelen gingen vlot' ondeff
den hamer door, waarna de geheele veror
dening zonder hoofdelijke stemming werd
aangenomen.
De VOORZITTER bracht onder teekenen
van instemming van den Raad hulde aan
wethouder Van der Lip voor de uitnemen
de verdediging van dé verordeningen en
wen sekte hem geluk met de aanneming.
Hierna zou aan de orde moeten zijn ge
komen de verordening regelende de afschaf
fing van den bakkersnacutarbeid.
De heer BRIËT als lid der Commissie voor
de Strafverordeningen, verzoekt uitstel, om
dat de burgemeester als voorzitter dezer
Commissie gaarne bij de behandoling tegen
woordig wilde zijn.
Do lieer EERDMANS kon rich noode bij
deze schikking neerleggon. Er wordt den
leden vroegtijdig mededeeling gedaan dat zij
zich moeten klaarhouden voor twee dagen.
Waarom deze veel te zwaar beladen
agenda's-
De VOORZITTER wees er op dat de onge
steldheid van den voorzitter niet te voor
zien was.
De heer VAN DER ELST vroeg, waarom
er in de Leeskamer geen bescheiden deze
zaaic betreffende waren neergelegd?
Het bleek dat de heer Briët deze den
laatsten dag als lid der Commissie voor de
Strafverord. onder rich had. Zij zullen nu
weder worden neergelegd. De vorige dagen
waren ze wel in de Leeskamer aanwezig.
Rondvraag.
De~ heer OOSTDAM herhaald zijn vraag
omtrent de exploitatie der bruine-boonenteelt
In de volgende zitting zullen B. en Ww
daarover inlichtingen verstrekkeo-
Nog vroeg de heer OOSTDAM hoe staat
met de voorbereiding tot de invoering van
den acht-uren-dag.
De VOORZITTER antwoordde dat deze
aangelegenheid bij de verschillende, takken
van dienst in overweging is in afwachting
van dc Rijksregeling.
De heer PLANJER klaagde over de ent-
sierende reclames op de hier en daar ge
plaatste kiosken, die op zichzelf reeds het
stadsbeeld ontsieren.
Wethouder VAN DER POT antwoordde,
dat een verordening tegen onsmakelijke re
clames in bewerking is en spoedig den Raad'
zal worden aangeboden.
De heer R0MBURGH wilde inlichtingen
-over de gestie der Centrale Keuken. Hij
gelooft, dat wij zoo spoedig mogelijk haar
moeten opheffen.
Wethouder VAN DER POT zou de in
lichtingen de volgende vergadering geven,
mogelijk tegelijk met een voorstel tot sfui-
•ting der keuken.
De heer PERA wil er geen gewoonte
van gemaakt hebben reeds om één uur .te
vergaderen.
De heer HEEMSKERK bracht de klachten
over over gebrek aan zwarte brandstof, in
•strijd met de toezeggingen indertijd gedaan.
Het heeft den schijn, dat men liefst de bri
ketten, waarover zeer wordt geklaagd, er
in wil hebben. Vooral voor zieken is dit
lastig.
De VOORZITTER, kan hierop niet ant
woorden.
Mr. BRIËT is bereid eenige inlichtingen
te geven.
Br is een eenheid zwarte brandstof toe
gekend, tegelijk met een eenheid briketten.
Door elkaar zijn dezö best te gebruiken.
Doch de handel heeft de m en sollen tegen
de briketten gemaakt, vermoedelijk omdat er
niet genoeg aan wordt verdiend' en nu heeft
men alleen de zwarte brandstoffen genomen,
die daardoor spoediger zjjn verdwenen als
noodig ware geweest
Als inderdaad rieken er onder Rjden, aai
hjj trachten daarin tegemoet te komen.
De ritting wordt daarna te ruim' tien'
uren gesloten.
Vergadering van gisteren.
Wateistoat.
De heer VAN- KOL (S. D. A'. P.) bepleit
o. m. ernstige samenwerking tasschen het
verkeer te land en te water. Voorfc dringt
spreker aan op een onpartijdig onderzoek
naar de plaatsen, waar goed ondergrond3clr
water is te vinden, door middel van de
wichelroede, waarmee onloochenbaar goede
resultaten zjjn bereikt. Wanneer de Minister
een proef wil nemen, zal spreker ©enige
roedeloopers aanwijzen. Ten slotte bepleit
sptr. eenige veiligheidsmaatregelen bij de
spoorwegen, o. m'. door invoering van auto
matische remmen om treinbotsingen ts voor
komen. In Zweden zijn daarmee geslaagde
proeven genomen.
De heer BERGSMA (U. L.) bepleit ver
betering der positie van het spoorwegper
soneel.
De heer POLAK (S. D. A. P.) acht o. m:.
het electriciteitsvraagstuk, ook wat de
spoorwegen aangaat, van het hoogste be
lang.
De heer FOKKER (U.-L.) klaagt over
de Rotterdamsche tramwegmaatschappij.
Ook het personeel heeft reden tot klagen
De heer GILISSEN (R.-K.) betreurt dat
er geen verbetering zal komen in den ver
keersweg Den HaagRotterdam.
De heer VAN SWAAY (R.-K.) zou het
betreuren vanneer de electrifioatie dar
spoorwegen door de commissie van het
electriciteitsvraagstuk zou worden onder
zocht Dit is een vraagstuk op zichzelf.
Na de pauze is het woord aan den MI
NISTER VAN WATERSTAAT. Spreker ver
klaart dat het de bedoeling der Regeering
is om een commissie samen te stellen, die
het electricateiisvraagstuk in vollen omvang
zal onder het oog zien.
Spreker heeft van het roede-loopen geen
bgzonder schitterende resultaten gezien,
hetgeeen ook uit verschillende proeven
bleek. Overigens is spr. niet ongenegen,
om, wauDeer een waterstaatswerk moet
worden uitgevoerd, dé zaak nog een3 te
doen onderzoeken.
De klachten over de R. T. M. bij den
Minister ingekomen zjjh legio. Een com
missie zal z. i. het best kunnen uitmaken
wat ter verbetering moet worden gedaan.
Plannen voor den nieuwen Rijksweg D©d
HaagRotterdam kunnen eerlang worden
tegemoet gezien; gewerkt wordt aan plan
nen ter verbetering van den toestand aan
het station Delffeche Poort te Rotterdam.
Gerepliceerd wordt, waarop de begroo
ting z. h. st. wordt aangenomen.
Posterijen, Telegrafie en Telefonie.
Bij do begroeting voor do Posterijen,
Telegrafie en Telefonie voor 1919 vraagt de
heer POLAK (S. D. A P.) postehèques op
naam in plaats van aan toonder.
De MINISTER VAN WATERSTAAT,
de heer KONIG, wil de zaak nog wol eons
nagaan.
Het wetsontwerp wordt z. b. st. aange
nomen.
TydeRjke ambtswoning Minister van
Buitenlandsche Zaken.
Z. h. st. wordt aangenomen de supple-
toire Waterstaatsbegrooting botreffebde
een tijdelijke ambtswoniag voor. den Minis
ter van Buitenlandsche Zaken.
Arbitragoverdrag roet Amerika.
Z. h. st. wordt aangenomen heb wets
ontwerp tot goedkeuring van het op 8
Maart te Washington gesloten verdrag tot
verlenging van don d'uur van het- op 2 Mei
1908 gesloten Arbitrageverdrag iusschen
Nederland en do Vereenigcie Staten van
Amerika.
Landbouw, Nijverheid en Handel.
Voortgegaan wordt hierna met- Hoofd-
ötuk X (Landbouw, Nijverheid en Handol)
der Staatsbegrooting voor 1919.
Do heer VAN DER FELTZ (V.-D.) maakt
opmerkingen over het drogen van aardap
pelen in verband met onze graaDpositie.
Tevens vraagt hij inlichtingen over het cotn-
fliot met de Vlessing's fabrieken
De heer DE BOER (Y.-L.) bespreekt het
landbouwbeleid in de oorlogsjaren. De
landbouwers hébben over het algemeen oen
goeden tijd gehad, in tegenstelling met het
overige deel der bevolking. Toch hebben do
landbouwers zich verzet tegen de inmenging
om hun vrijheidsbesef en met ingenomen
heid wordt dan ook het beleid van dezen
Minister bogroet. Spr. zal hem thans niet
lastig vallen met andere onderwerpen en
bepaalt zich thans tot de kwestie dor ga
rantieprijzen. Noodig is een strenge con
trive op do hooge garantieprijzen voor tar
we, welke gehandhaafd bloven.
De heer VAN HOUTEN (Lib.) richt zich
tegen het streven van dwepers en misdadi
gers, die dezen overgangstijd willen gebrui
ken om tot de macht van het proletariaat
te geraken Spr. waarschuwt, om nu niet
te spelen met de ontevredenheid der massa
niet de werkgevers rijn daarvan de schuld
de oorzaken rijn de algemeen e verarming
voornamelijk gevolg van de blokkade.
Reeds thans regeert do massa door hot al
gemeen kiesrecht, dat straks ook de vrou
wen zullen krijgen. Do een held sraotio der
S. D. A. P. geeft allerminst blijk van een
vaste leiding.
- Spr. betoogt voorts, dat wij in snel
tempo naar do vrijheid moeten, waarbij ook
het agreement spoedig moot verdwijnen.
Reeds thans moot gespeculeerd worden
op uitbreiding der rantsoenen en uitbrei
ding van het agreement. Dit is noodig in
het belang van het behoud der buitenland
sche markten voor onzen handel on in
dustrie.
Hij vraagt inlichtingen omtrent hetgeen
door do Oommissie voor do E con conische
Politiek tot diusvor is gedaan.
De heer VAN LANSGHOT (R.-K.) zegt
den Minister or dank voor, dat hij don boe
ren een deel van hun boren liet. De boeren
hebben het in hen gestolde vertrouwen niot
beschaamd. Voor de schatkist wa© dezo
maatregel een voordeel.
Vervolgens kamt hij op voor do belangen
der kleino zandboeren, die vooral meststof
behoeven tegen matigen prijs.
Ton slotte maakt spr. nog onkelo opmer
kingen over op zichzelf staande onderwor
pen. Hij vraagt inlichtingen over de verdee
ling der maïs uit Zuid-Afrikawon echt, dat
bij do wijziging dor landarbeiders wet, voor
de regeling der arbeidstijden ook de orga--
nisaties gehoord zullen worden en dringt
aan op dc ontginning van de kolenvelden
in de Peel.
De heer MIOHIELS VAN KESSENICH
(R..-K.) is erkentelijk voor 's Ministers be
leid en bespreekt vervolgens de paardenfok
kerij,- meer uitvoer van paarden vragend,
in het belang daarvan. Verder vraagt hij de
in Limburg ingekuilde aardappelen in cir
culatie te laten brengen en het vet cler
huisslachtingen niet langer op te vorderen. I
De hcor BOSCH VAN OUD-AMELIS-
WEERD (R.-K.) vraagt inlichtingen over
de plannen der R-egeoring ten aanzien van
de Rijkssoruminrichting, aanbevelend dat
deze to Utrecht zal worden gevestigd.
De heer FOKKER (U.-L*.) is ingenomen
met het beleid van den Minister en treedt
dan in een beschouwing over do lupinen en
de prijsbepaling daarvoor.
De MINISTER VAN LANDBOUW, do
heer VAN IJSSELSTEYN, vangt aan mot
een woord van dank voor de waardeering,
jegens hem geuit.
Allereerst bespreekt hij dan de ophef
fing van garantieprijzen. De prijs der Ame-
rikaansche tarwe zal den prijs hier te lande
niet beheorschcn, omdat do tonnage onvol
doende is. Bovendien onrrirg Buitenland
sche Zaken gisteren een telegram, dat de
uitvoer van tarwe uit Noord-Arrterika naar
neutrale landen zal worden stopgezet; be
vestiging is nog niet ontvangen. Indien het
juist is, moot de ta~wo uit Zuid-Amerika
komen, waarvoor het dubbele der tonnago
noodig is.
Vervolgens gaat spr. de geschiedenis na
van de fabricage van aardappelpoedor. Een
studiecommissie is hiervoor destijds naar
Duifcschland geweest en waa er unaniem
voor. Eerst half Juli 1918 begon spr.'s taak
als directeur-generaal van den Arbeid. Spr.
achtte toon den tijd te kort, maar kreeg
toch gedaan, dat gebouwd werd in 3 of 4
maanden, wat noodig was ter verwerking
van de groorto hooveelbeden aardappelen.
Daarna kwam de critiek en vroegen da
aardappelmeelfabrieken ook to mogen dro
gen. Daarvoor is oen regeling getrofffon.
Onder don indruk van het tegenvallen van
don aardappeloogst heeft minister Poafchu-
ma toen gemeend do aardappelen niet voor
drogen beschikbaar to moeten stellen, maar
alleen voor de consumptie ter'bestoraman.
Daarna is spr. opgetreden. Intrekken cfier
regeling was niet meer mogelijk. Spr. trof
toen een regeling, waardoor de voor con
sumptie ongeschikte aardappelen voor de
aardappelmeelfabrieken werden bestemd.
Tevens kwam toen de vrijheid voor parti
culieren om aardappelen op t© doen. Door
reorganisatie van hot aardappel rantsoen
kroeg men een scherpere contröle. Door
deze maatregelen en door verhooging van
het broodrantsoen kwam er een ovenscho#
van aardappelen.
De overblijvende aardappelen zijn weï-
üig houdbaar; omdat men alle niet kan
verwerken in aardappelmeel- en poeder-
fabrieken, worden zij uitgevoerd, te vena
ten einde onzen Oostelijken naburen een
dienst te doen. Eerst gisteren is die uit
voer mogelijk geworden.
Spr. heeft nog een jaar contract met do
drogerijen. Spr heeft geen reden om dit
op te zeggen. Wonschen do fabrikanten dib
dan moeten rij t-ot den Minister kamen en
moeten ook' zij zich een op offering getroos
ten. De kwestie met Vlessing betreft dit,
dat het twijfelachtig is, of men nog recht
heeft na 15 Maart in die fabrieken te dro
gen. Maar spT. heeft deze fabrieken thans
niet noodig en voor het broodrantsoen ia hij
gedekt tot eind Juni met het broodrant
soen houdt tevens verband de tonnage en
do kolenaanvoer.
Over den bouw der drogerijen kan men
thans gemakkelijk oordeelen nu de toestan
den zooveel ruimer zijn. 's Is als eon assu
rantie te beschouwen-
Ala het noodig is, zal spr. de drogerijen
weer gebruiken; datzelfde geldt bijv. van
de Scheurwet. -
De maïs uit Zuid-Afrika ia voor m ensen o-
lijk voedsel bestemd.
Zoodra mogelijk zal spr. de grens voor
export openstellen, maar mon is nog aan
hot Agreement gebonden. Nederland on de
Koloniën zullen als één geheel beschouwd
worden, zoodat daarvoor ui tvo e r f o rm a 1 i tei-
ten wegvallen
Het vet van de huisslachtingen zal zeer
spoedig worden vrij gegeven in elk geval
nog in den loop van deze maand.
Ontginning kan thans bevorderd worden,
doordat er weer kunstmest is. Yoor subsi-
dieoring zal een regeling getroffen word cru
Van do lupinen is de oogst 1917 vrijge
geven, die van 1918 neg niet. Spr. zal doz«
zaak nagaan.
Inzake de RijksBcruminrichting wil spr.
liefst nog geen beslissing nemen on deze
voorlcopig te Rotterdam laten. De zaak is
in onderzoek.
Do Minister is overtuigd van "de noodza
kelijkheid van een vaste mijnpolitiek. Hij
waarschuwt echter voor de opvatting, dla-fc
men zich in olk opzicht onafhankelijk moet
maken. Voortzetting van den mijnbouw ia
echter oen dringende eisch. Maar voor een
schema voelt hij niet veelbeter is het met
een bepaald plan te komen.
Wat do nijverheid betreft, is spr., even
als de heer Van Houten, weinig opti
mistisch. De Regeering kan weinig doen,
de industrie moet zelf niouwe wegén zoo
ken. Er zijn ook liohfcpunton. Onze scheens-
bouw bijv. gaat een goede toekom r ^eve-
moertsommige industrieën zullen .ook
bloeien, maar andere gaan buiten-inwoon
moeilijke tijden tegemoet.
Hierna volgen replieken, waarna do be
groeting z. h. st. wordt aangenomen.
Do openbare vergadering wordt verdaagd
tot Vrijdag twee uren.
VergaderLmg van. gisteren.
Indische begroeting.
Aan de orde zijn de wetsontwerpen to?5
vaststelling der beg rooting van Nederlandse'"
Inidië voor 1919 en wijziging en verhoogin
der begirooting ten behoeve wan den aanUe
van don tramweg van Toelpenigagoenig ov
Xrcngigalok -naar Tcgoe.
De VOORZiTTER ^zegt, -dat hij, aangezien
hij zelf het woord wil voeren, den heor Koo-
verzoekt, hot voorzitterschap ovor to
noUHHL
De hoer KOOLEN (R.-K.) nwomt don voorn
zit terast cel in.
De aligomoene beschouwingen worden get
opend.
Do heer FOOK (U. L.) zegrt. dat hij cr geen'
gewoonte van zal maken om ie sproken',
terwijl hij Voorzitter is. Sedert 18-19 is het
slechts éénmaal gebeurd. Spr. acht hei; zijn
plicht aan deze discussie deel 'te nemen,
omdat hij zich ailtijd warm lieefl geïnteres
seerd voor Indie on hij thans zijn meaning
wil zoggen ovor don nieuwen toestand, dk
door do instelling van den Volksraad is <g©
schapen.
Spr. heet- dozen Minister welkom, De aan
genaamste herinneringen heeft hij altijd aan'
dezen bewindsman behouden.
Ovor den toon van den Volksraad zal hij
niot uitweiden. De hervormingen, die d'aar
zijn besproken, betivffon het verkrijgoni
van meer autonomie voor Indie, ten einde
to geraken tot volledige zelfstandigheid. Als
toekomstbeeld aanvaardt hij dit verbuigen'
volledig. "Wat de Indische aamcilog-inheicE
betreft, wcnëclit hij zoovoel mogelijk aan
Indië over te laten. Hij herinnert aan zijn'
v rooger- als Minister ingediend onl rn dat.
de Kanier alleen de begrooting in I: go-
heel zou goed- of afkeuren. Noodig 'g, dat
de ambtenaar, die lid van den Volksraad
wordt, op non-activiteit wordt ge.delid. Wan
neer de Minister dit wil bevorderen, steunt
hij dart denkbeeld giaarne. Daarom moet de
keuze door den Gouverneur-Generaal zooveel
mogelijk beperkt worden. Er moet worden!
aangestuurd op vrije keuzo door het volk;
maar spr. wen sekt niet dat in 1921 reeds do
goheefle Raad door licrt geheele volk zal wor
den gekozen. Een parlementaire Regeeriugsj
vorm kan in Indië nog niet bestaan. Een!
Rijksraad voor controle acht hij thans niet
voldoende correctief op een gebrekkigen
parlementairen Reg ec- rings vormHet denk
beeld van koloniale afgovaard%uon is door
den Minister best rodeo on afgewezen. Spr.,
verwerpt het niet zoo sterk; er zit z. i. iete
goeds in, wanneer dezo afgevaardigden al
leen over Indische zaken mochten meestem
men. Spr. zou wonschen, dat de Inlandse he
steun hier zou worden gehoord. Hij hoopt,
dat de Minister hot denkbeeld aan do
Staatscommissie ter overweging zal geven!
en dat hij or zich niet togen za! blijven ver
zotten. indien die com-missie het denldbcelM
overneemt.
In den Volksraad heeft de Indisch© Rch
geering uitlatingen gedaan, die spr. afkeurt,
Zij meende, dat de Volksraad zich had
sto'ld boven de positie, die de wet had aan
gegeven. De ijver on de volharding van den'
Volksraad mag niot als bewijs worden aan
gemerkt als 'n argument, om hem een an
dore positie toe te kennen. Van verschuiving
