No. 181TÖ.
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 14 Maart.
Tweede Blad Arsno 1919.
Gemeenteraad van Leiden.
EERSTE KAMER.
.INGEZONDEN,
WETENSCHAPPEN.
Verrolg en slot van de zitting van gisteren
onder voorzitterschap van
jhr. mr. dr. N. C. de Geselaar.
15t>. Voorstel tot verhuring van het voor-
aialige Pesthuis o.a. aan den Staat der
Nederlanden on toe wijziging van het
Raadsbesluit van 28 Juni 1918, inzake do
verhuring van de perceolen weiland in den
Pcsthuispolder, Sectie h Nis 552 en 1199
aan den Staat der Nederlanden. (62)
Coniorm besloten.
16o. Voorstel
a. tot aankoop van het aan het Raamland
gronzondo peroeel Sectie M No. 853 en tot
aankoop o£ overname van eenigo perccelon
gelegen tusschen den Zoeterwoudsche-
Singel en den Hoogo-Rijndijk, in verband
met het maken van een verbindingsweg tus-
schen de vorlengdo Burggraveniaan en den
Zoeterwoudhche-Singel
b. om aan een gedeelte van het Raamland
een andore bestemming te geven, dan waar
toe bij raadsbesluit van 18 December 1913
werd besloten
o. tot beschikbaarstelling van gelden voor
den aankoop sub a bedoeld en voor de
doortrekking van de Burggraveniaan met
zijtak naar deu Zoeterwoudsche-Singol.
Bq dit voorstel hebben de heeren De
Lange, Huurman en Hoogeboom een amen
dement ingediend, om in afwijking van het
voorstel van B. en W. daar geen huizen
te bouwen van het type van de Vereemgjng
„Tu'nstadwjjk", doch één-gezins-hulzen zon
de) rijkssubsidie.
Een zeer drukke discussie ontspon zich
uzar aanleiding hiervan met repliek, dupliek,
ena., zoo, dat de voorzitter ten slotte meen
de te moeten opmerken, dat verandering van
het reglement van orde wel noodig is.
Alle drié voorstellers van het amendement
verdedigden dit uitvoerig. 2g oordeelden, dat
de gemeente elders genoeg terrein heeft
voor het bouwen van arbeiderswoningen en
woningen van hen, die iets meer zijn en dat
het stadskwartier daar niet door mag wor
den ontsierd. Nu zoo'n verbetering in den
toestand intreedt, is het licht te probeereu,
of er nu geen liefhebbers zjjn, om1 daar
heerenhuizen te bouwen, waar groote vraag
naar is, hetgeen de volle rente aan de ge
meente zou brengen.
Do WETHOUDER verdedigde het voorviel
van B. en W. uitvoerig. Het wordt au toch
etn3 tjjd, dat van dat terrein rente, ziji iiet
dan ook gedeeltelijk, wordt getrokkan Be
wvnicgen, die er zullen komen, zullen de
omgeving niet ontsieren. Het zullen ar pl. ra.
een 100 zijn, waaraan werkelijk groota be
hoefte bestaat Men krijgt zoo het gewone
aspect van een stad, de kleinere huizen
imeer aan den buitenkant Particulier initia
tief moet voor den bouw van heerenhuizen
corgen, de gelegenheid daarvoor te bieden
ligt niet op den weg van B. en W.
Voor het voorstel van B. en W. spraken
de heeren Sijtsraa en fi.. Mulder, voor hot
amendement der drie genoemde heeren de
(eden Reimeringer, Pera en Oostdam.
De heer BRIÈP drong aan op terugnem.ng
van bet voorstel.
Het amendement werd ten slotte aange
nomen met 14 tegen 11 stemmen. Vóór
«temden de heeren: De Boer, Zwlers, Rei-
neringer, Pera, Briêt,Huurman, Sasse, Van
G utT.g, Hoogeboom, Oostdam, Van Hamer",
Van. Romburgh, De Lange en Boot.
Do WETHOUDER merkt op, dat de Raad
mieechien verderop nu aan „Tuinstadwflk"
terrein wil afstaan, dook waar stenvmai qrt
den Raad opgaan dit later uit te maten,
wordt dit uitgesteld.
Op voorstel van den VOORZITTER wordt
zonder hoofdelijke stemming besloten den
aankoop in ieder geval te jaten doorgaan,
voort te gaan met het werk aan de Burg
graveniaan en f860 meer daarvoor uit te
teekken. Verdere plannen worden aange-
Louoén.
17a Verzoeken dm afschrijving van ploat-
selijko directe belasting, dienst 1918 en
1919. (64)
Goedgekeurd.
18o. Bezwaarschriften tegen aanslagen in
de plaatselijke directe belasting, dienst
1618—1919. )66)
GoeogeTreurd.
Na afioop" van de agenda beantwoord ie
do VOORZITTER schriftelijk door den heer
Heemskerk ingediende klachten over lang
wachten aan de distributiebureaux. Hij oor
deelde geen verandering noodig, daar de
distributie geleidoljjk verdwijnt en de rege
ling goea is. E>ij den vischverkoop is wach
ten soms niet te voorkomen door den onge-
rpge.den aanvoor, die niet te verhelpen
Baai van de rondvraag niemand gebruik
wenschte te maken, sloot de Voorzitter om
ruim Vijf uur de vergadering.
[Vergadering van gistermiddag.
STAATSREGROOTING 1919.
De heer BAVENCK (A.-R.) toespreekt de
taak van den Staat ten opzichte van do
Chiistolgke beginselen. Hg verklaart zich
voorstander van een krachtige sociale wet
geving Maar democratie op zichzelf zegt
niets over den inhoud van de wetgeving. De
democratie van den tegenwoordigen tijd stelt
zich tegenover de hoogere klasse en daarom
schuilt in die democratie een valsch ele
ment Ook het kapitaal en het privaat hezit
hebben rechten. Daarom was de houding van
den heer Troelstra in November niet demo
cratisch, maar anarchistisch auutocratisch.
iWamneer men ziet, dat zonder eenige dis
cussie de ouderdomsrente wordt gebracht
vaiv f2 op f3 en van f3 op f5, en de
lteusioengerechtigde Leeftijd zonder meer
ttordt verlaagd van 70 op 65 jaar, dan.'
^aagt men ach angstig af, of de Staat
roekeloos zijn geld verspilt. Spr. heeft
Sfcen bezwaar tegen verhooging dezer bed ra-
maar wel, dat dit geschiedt opj zoo non
chalante wijze.
Ten slotte bespreekt hg den Volkerenbond,
Waarvan het project nog niet volmaakt kan
zijn, maar dit mag vooral voor kleine re
vclkerea: geen oorzaak zijn om er niet aan
mee te werken. De Volkerenbond zal in de
toekomst zgn idealen moeten zoeken in het
volkerenrecht en de Haagsche conferenties,
die dan zullen ontstaan, zullen zich meer be
zig moeten houden met het vredesrecht dan
me het oorlogsrocht
De heer VAN WASSENAER VAN CAT-
WIJCK (C.-H.), houdt beschouwingen over
hetmuntwezen en den aanwezigen goud- en
ziivervoorraad.
De MINISTER VAN BINNENBANDSCHE
ZAKEN de heer RUYS DE BEERBN-
LEOUCK, dankt de sprekers van Alle frac
tie,* voor de wgze, waarop zg het politieke
beleid van de Regeering hebben besproken.
In do wet tot regeling van den arbeids
tijd zaï eenige ruimte worden gelaten aaa
die industrieën, welke met de buitenlaudiche
te cotcurreeren hebben, om zich bg de
nieuwe regeling aan te passen, maar van
een eenigszins langdurige overgangsperiode
kan geen sprake zijn.
Dat door verkorting van den arbeids-
tgd de productie zal verminderen, 3clit spr.
niet waarschgnlgk. Duizenden arbeid ars,
tot nu toe in de oorlogsindustrie werkzaam,
komen vrg, terwgl bg een inteusieven arbeid
I ver wat in mag worden, dat de productie
even groot is.
I De Regeeriog moet door krachtige so-
ciaie maatregelen, die wg hier noodig heb-
be hier ook blijven en niet naar het buiten-
j land gelokt worden, wgl de arbeidsvoorwaar
den daar gunstiger zgn.
j Wat Je Belgische kwestie betreft: de
l Regeering kan niet tredeu in een beschou-
j wing over de handelwijze van de Belgi-
ache regeering. Haar houding in deze zaak
zelf heeft hij reeds elders uiteengezet. De
Regeering wil echter, dat uit deze crisis
ons land ongerept te voorschijn treedt en
zg steunt daarbg op het geheele Nederland-
sche volk en zg acht zich daartoe verplicht,
I vrora oa de ondubbelzinnige blgken van
t)ouw en aanhankelijkheid, waarvan de
geheele bevolking van Limburg en Zeeawsch
Vlaanderen kennis heeft gegeven.
Do Regeering verheugt er zich over,
dat hel idee van het stichten van een
Voikerenbond geslaagd sohgnt te zgn, al
kleven er ernstige gebreken aan het aan
hangige plan.
Ho** in Se toekomst onze weermacht
zal zgn, is inderdaad nog een vraag voor
do Regeering, wijl de oplossing van ver
schalende factoren afhankelijk is.
Wal het-aftreden van 'don opperbevel
hebber betreft: waar bleek, dat er tus-
scken de toekomstplannen van den Mi
nister en den opperbevelhebber geen over
eenstemming bestond, bleef er voor den ge
nei aal niets anders over dan zijn ontslag te
vrr.gen De Regoering sluit zich aan bij de
woorden van waardeeriug, door den Cniscer
van Oorlog aan den generaal in de andere
Kan er gewgd.
Wanneer andere revolutionnaire elemen
ten r°ar de Regeering zullen grijpen, dan
zi'-len de leiders dor S. D. A. P. natuurlgk
de leiding willen nemen, wgl zg overt* gd
zgn dat in de S. D. A. P. meer R.gee-
ringskracht aanwezig is dan in de zg. revo
lt ©nnaire partg. De Regeering houdt reke
ning met deze zaa"k bg het bepalen ran
haai standpunt ten opzichte der S. D A. P.
Maar 's het dan zoo te verwonderen, dat zg
alk maatregelen neemt om ons1 volk te hu-
hoeden voor Russische en Berlgnsche'toe
standen
Men heeft gevraagd, om mensohen, die
openlgk revolutie preeken, justitieel te
doen vervolgen; maar dit behoort .lot de
taak van de openbare ministeries. Of er
aaoleiding was om den heer Troelstra te
vervolgen, naar aanleiding van diens rede
te Rotterdam, daarover wensoht de Re
geering zich niet uit te laten.
De Lnancieelo plannen van den Minis
ter van Financiën zgn die van het gelieêle
Kabinet
Na de pauze was de MINISTER VAN FI
NANCIËN, de heer DE VRIES, aan 't woord.
Met belangstelling heef ff spreker de rede
voeringen, welke zgn beleid rbetroffen, ge
volgd. Sommigen hebben zgn bekwaamheid
als Minister van Financiën in twgfel ge- j
trokken Dat heeft hg zelf ook gedaan, toen
nij als Minister werd aangezocót, maar bg.
heeft er toch aan moeten .gelooven.
Nu voert men wel critiek op sprekers
financieel© plannen, maar men geeft zelf
geen betre middelen aan om uit den nood-
te geraken. Het geld jnoet er zijn.
Er moot voor 190 millioen gulden nieuwe
doklang wordlon gezocht. Er ia een zeker
volksgeloof, dat zegt, dat spreker die voor
namelijk uit de zakken der arbeiders wil
halen. Integendeel, zegt 6preker, dat hij
juist de, minder dlraagkraohtigen zooveel
mogelijk beeft willen sparen.
Met belangstelling heeft spreker de rede
voeringen over de financieele politiek in de
Tweede en in de Eerste Kamer gevolgd,
doch hij heeft werkelijk geen betere plan
nen hooren verkondigen. Er ia een commu
nis opinio, dat de grens der directe belas
tingen is bereikt.
Verschillende eoonermisten, o.a. de heer
Vliegen, hebben zich in dieh zin uitgela
ten. Alleen de beer Van Embden deed hier
nog eon schuchtere poging, om te beweren,
dat de grens der directe belastingen nog
niet is bereikt.
Reedia nu betalen verschillende personen
50 tob 60 pOt. van hun inkomen uit ver
mogen aan belasting.
Spr. verklaart met den meesbon ernst,
dat wij feitelijk met de directe belastingen
reeds veel te ver zijn gegaan.
Uit de successierechten hoopt spreker-15
millioen meer te kunnen halen. In dab ge
val acht hij een nalatonschapsbolasting
overbodig. Bij de successierechten kan men
do progressie laten werken, hetgeen bij de
nalatenschappen niet hot geval in.
(De heeren VLIEGEN en VAN NIE-
ROPDat kan bij die nalatenschapsbelas
ting even goed.)
Men heeft verder gewezen op de verte
ringsbelasting. De freer Van Gijn wenschte
verandering in de grondslagen der perso
neel© belasting in den zin van zwaardere
belasting van weelde-bezit.
Spreker gevoelt, daarvoor niets. Integen
deel wil hij de aanschaffing van weelde
artikelen zwaarder belasten, maar het
gebruik er van vrij laten. Op die manier
brengt men de menschen niet zoo licht in
moeilijkheden-
Men beweert, dat de indirecte belastin
gen geen, de directe wel rekening houden
met do draagkracht. Deze stelling is voor
ernstige betwisting vatbaar. Do grondbe
lasting, de vermogensbelasting, de divi
dend- en tantième-belasting houden geen
rekening met de draagkracht.
De indirecte belastingen op weeide-artir
kelen leiden tot spaarzaamheid. En wat be
treft de directe 'belastingen, deze maken
het leven precies even zooveel duurder als
de indirecte, die toch op de verbruikers
worden verhaald.
Nu heeft de heer Vliegen gezegd, dat,
wanneer men van een arme ongemerkt wat
afneemt, djt evengoed onrecht is als wan
neer men het niet ongemerkt doet. Maar
diezelfde heer Vliegen heeft al8 wethouder
te Amsterdam gezegd, niet terug te dein
zen voor een gasprijsverhooging mot één
cent, wanneer het ging om belangrijke
sociale werken.
Spreker wil niet anders dan de heer Vlie
gen. Een verhooging van den gasprijs is
toch ook een indirecte belasting.
Een voorontwerp voor een belasting op
weelde-artikelen is gereed. Spreker ver
wacht er tien millioen opbrengst-van.
Wat de tabaksbelasting betreft, dJe sigaar
van den werkman zal hoogstens ó-én cent
duurder behoeven te worden
Spreker blijft met zijn indirecte belas
tingen af van het brood, het meel, het vet,
do aardappelen, groenten en dergelijke
noodzakelijke levensbehoeften. Do sociaal-
dvemooraten doen dat niet eens, want waar
spreker alleen maar een belasting op de
prijzen van enkele artikelen wil, willen de
sociaal-democraten de produocerendo be
drijven er bij hebben.
Voor de Hetze van „Het Volk", als zou
spreker do arbeiders willen uitbuiten om
hun do sociale voorzieningen te laten be
talen. is dan ook geenerlei leden. Veelcep
is er reden om de hejren Vliegen en Wibaut
ais zoodanig aan te merken.
Intuisschon zou spreker d/e belastingen op
koffie, thee cacao en tabak willen laten
varen, indien de directe belastingen vol
doende mochtenopbrengen, doch dit laatste
is onmogelijk.
Snrsker gaat -dan na, wat de arboLde,*ö
zullen meebetalen in do 195 milMoen, d:o
er noodig zijn, on dan rekent hij voor', dat
zij van alle belastingten to zarmen ©lechtè
aan 35 mililioen meebetalen. Die 35 millioen
betalen zij volstrekt niet alléén, doch zij
betalen or aan mee. Dit komt neer op 5 gril
den per hoofd, of 10 oente per week. En nu
zou ook dit nog te veel zijn, indien het niet
noodzakelijk was. Met hetzelfde recht, waar
mee ón Kerk, èn school, èn vaikivoreenlgiug
haar bijdragen van don arbeider vorderen,
meent spreker, dat de Staat zulks mag dsoea.
De groote gezinnen waarop do indirecte
belastingen, naar men zegt. zwaarder druk
ken wil spreker zooveel mogelijk sporex
Men vengete echter niet, dót dikwijls ge
smeekt wo-rdt om een rijken kinderzegen en
dat dikwijls uit de groote gezinnen de groot
ste mannen zgn voortgekomen.
Spr. heeft zich voorgesteld d» crisisschuld
van andenhalf milliard in 15 a 20 jaar w
dejgen. Nu wilde de heer Colijn wel 30 jaar,
mit3 de milker accijns werd. afgeschaft. Spr.
wil eerst de stemming, over de motie-Ier
Laan over de heffing ineens afwachten. Iq-
tussfdhèn zal hij geen principieel 'bezwaar
tegen maken, indien men ter wille van een
vermindering van de suiker accijns met 7
miükoen per jaaT de delging der crisissohul-
den tot 30 jaar zou willen verlengen.
In de heffing-inicens ziet spreker geeu
enkel voordeel. Zoo'n heffing zooi weu*kedij'k
ineens moeten worden gedaan, anders wordt
zij een verslechtering van de vordodigings-
belastingen.. Als spreker 'het anderhalf mil
liard crisi©schuld inderdaad imeena van het
vermogen zou willen afhalen, dan zou dit
een .ramp veroorzaken.
Wanneer wij aldus eindigt spreker -
In dezen tgd gereed staan, om belangrijke
hervocrminigen tot stand te brengen, dan
moeten wij er tevens van overtuigd zijn, dal
geen hervormingen tot stand kunnen komen
zonder geld'. Sproker rekent daarbij op den
'onmiabaren steun van de volksvertegcnwoor-
diiginig. A p p 1 a u s).
Do hoeren DE VOS VAN STEENWIJK
(G.-H.) en VAN LANSCHOT (R.-K.) ropli-
ceeien. Laatstgenoemde betoogt, dat de Re
geering bij haar sopials en financieel© plan
nen onvoorwaardelijk zal kunnen rekenen
op de rechterzijde. Hij ontkent ten flteFLigste
dat de rechterzijde geen oor en oog zou heb
ben voor de belangen der arbeid?re. Spr. ein
digt met op wetenschap pel ijken ."rond te
verklaren, dat voor hen, dïo gelooven in God,
geen plaats is bij de sociaal-democratie.
De hoar VLIEGEN (S. D. A. P.) merkt on,
dat de trewolutiozaak voor spr. eon ooademi-
sdbe kwestie is geworden. Uitvoerig best rij iri
spr. nog de financieel© beschouwingen van
minister De Vries on ivorded'iigt do heffing
in-ens.
De hoer STORK (V. L.) is verontwaardigd
over de critiek, door dep vorijgen spreker te
genover den Minister van Financiën gevoerd,
Spr. aelft de rede van minister D? Vries
oen goede verdediginig" van diens plannen.
Men dient bovendien niet t© vengeten, dat -d&y
noodiig zijn voor de sociale hervormingen van
minister Aailberse. Bij de indirecte belastin
gen moeten de beginselen van den vrijhan
del in hot oog gehoudenworden.
Wat de sociale wetgeving betreft, spre
kers bezwaar is, .dat men in do wet bepa
lingen opneemt, welke ,dn de praktijk nog
vooikomen.
Spr. dringt er op aan, dat men bg de in
voering van deu 8-iiTe-n-^ag voor d© moodige
elasticiteit zal zorgen.
De vergadering wordt .verdaagd tot des
avonds 'halfnegen.
Avond verg a dorinig,
Stantsbegrootiiig 1919.
D0 lieer VAN EMBDEN fV. D.j ent wik
kelt nog eeu.9 zijn bez'waren tegen 's Minis-
fctps jbelastimgpolitie'k. Echter staat spr. prin
cipieel niet ve-r af van den Minister, maar
hij is niet overtuigd wat de noodzakelijkheid
der indirecte belastingen betreft.
De MINISTER VAN B1NNENLAND-
SCELE ZAKEN beantwoordt nader den hec
Stork en geeft daarbij oen overzicht van de
toeneming der invoering' van de 4fkurige-
w^jk, Rij sociale beschouwingen) moot dol
Staat de maatschappij volgen, niet echter
bij dc sociale wetgeving. Gewezen zij op de
ki nderwetgevi ng.
De MINISTER VAN FINANCIEN merkt
op, dat in verschillende belastingen met de
g.roote gezinnen wordt rekening gehouden.
Tegenover den heer Van Embden betoogt
spr. nog eens met cijfers, dat er voor het op
voeren der directe "belastingen een grens ia
Niets betaalt zwaarder dan die directe be
lastingen. Reed® nu zijn er mensehen, die
70 pCt. van hun inkomen aan directe belas
tingen betalen. Daarbg komt, dat de lagere
en de middenstanden niet hooger belast mo
gen worden. Spr. heeft niet absoluut be
weerd, dat de indirecte belastingen met io
draagkracht rekening houden; alleen, ctal
*er voor die stelling misschien evenveel eo
zeggen is als voor de andere, dat de directe
belastingen dat doen.
Een indirecte belasting op weelde -ar t iko-
k.n zal speciaal economisch wcTken.
Wat het tarief betreft, or moet geen be
lasting gelegd worden op dö grondstoffen en
ook niet op artikelen, die ook-in het binnen
land vervaardigd worden, tenzij op die arti
kelen eenzelfde belasting gelegd wordt.
Spr. onkent niet, dat van al deze belas
tingen oen zeker verminderd gebruik het
gevolg kan zijn, maar dat behoeft er niet
mede., samen te hangen.
Vervolgens beantwoordt spr. nog dep heer
Vliegen. Onverdiend is het verwijt, d'at de
bezitters in hem een goed pleitbezorger heb
ben gevonden maar ook de heer Vliegen ee
kent, dat voor de directe belastingen de
grens is bereikt. De verwijten, door den heer
i Vliegen tot hem gericht, wijst spr. af.
Hierna bespreekt de Minister nog de
S Staatsmonopolies, herhalend', dat men geen
I bedrijven moet overnemen, welke zich voor
Staatsexploitatie niet eigenen en waar de
I particuliere energie niet door die van ambtc-
i naren kan vervangen worden. Wat- de eleï-
j triciteitsvoorziening betreft, het Rijk zal de
1 geleiding van den stroom op zich nemea,
i maar aan de gemeenten blijft de stroercn-
I levering.
Ook tegen de heffing ineens voert spr. uog
een3 vier bezwaren aan. Dö Minister ont
kent, dat hij belastingen speciaal wan de ar
beiders hebben wil Wanneer de Christelijke
arbeiders de waarheid hooren. zullen zij zeg
gen, dat spr. niet te veel van hen vraagt.
Het algemeen debat wordt hierna gesloteu.
Bij Hoofdstuk 2, Hooge Colleges van Staat
spreekt de heer VAN DER FELTZ over d9
regeling der jaarwedden van den commies
griffier en het griffie-personeel, veiboogiag
daarvan bepleitend, overeenkoimstig de a
wenscli, vroeger in de Kamer te kennen ge
geven.
De MINISTER VAN FINANCIEN merkl
op, dat de motie-Beckers alleen betrof de ge
lijksteliliug der salarissen der griffie-ambte
naren dezer Kamer, met d'ie der Tweedé Ka
mer.Spr. heeft overweging toegezegd*
Hoofdstuk 2 wordt z. h. at. aanjgenomen.
De vergadering wordt verdaagd- tot Vrijdag
to elf uren.
AFSCHAFFING
VAN NAOHT- EN ZONDAGSARBEID IN" DE
LEIDSCHE BAKKERIJ.
Mijnheer de Redacteur!
In iro blad ran 12 Maart j.L trof mg
een ingezonden stukje onder bovenstaand
opschrift, geteekend door F. Haalebos en
J. G. van der Zeeuw, die daar onder meer
zeggen, dat wij om elf uren des morgens
versch brood zullen krggen, als de Raad
zulk3 aanneemt, en zg zeggen dan, dat dit
te vroeg is.
Ik wil mg in het geheel niet verdiepen
in de techniek van hun vak, maar vind
het toch erg, dat men eerst op| dab late
uur versch brood kan krggen en zou toch
gaarne zien, dat do Raad hiervan tien uren
de3 morgens maakte, zooals dit in bgaa
alle andera plaatsen het geval is. De rond-
brengers zouden daarmede één uur gewon
nen hebben en' rwg beliepen hier te Leiden
de kans om twaalf -nren behoorlgk versch
brood te krggen.
Wanneer de verkoop van versch brood
eerst om één uur een aanvang mag nemen,
zooals de bakkers dat wenschen, dan krij
ger. zg, die om vijf h zes uren warm eten
nuttigen, nimmer meer versch brood, want
dezulken eten enkel des morgens en om
twaalf" uren des middags brood; dus altgd
oudbakken.
Alleen zg, die om twaalf of één uur hun
w arm eten gebruiken, genieten dan de voor
keur om vijf of zes uren versch brood te
eten, iets, wat toch zeer 7,eker onbillijk is.
Or.zo Raad, die ons aller tolk is, zal
toch niet alleen op heb drijven van dit groep
je nienschen afgaan, jnaar voor ons allen
een open oog hebben.
Met dank voor de plaatsing,
EEN HUISMOEDER.
DE DOELENKAZERNE.
I Geachte Redactie! vai
„De legering laat veel te wenschen. Da
kazerne is een oud gebouw, waarin alleen
door kostbare veranderingen afdoende ver
betering is te brengen. Toch zal zooveel
mogelgk in de slechte legering: voorzien
moeten worden. Het logies der onderofficie-
Ten is plecht". Zoo luidt het oordeel van den
wnd opperbevelhebber in een circulaire aan
den Inspecteur der Genie.
Het ware wpuschelijk, thans de gelegen
heid waar te nemen, om, in plaats van kosb-
bare veranderingen, waarvan het bedrag
m den regel tegenvalt, aan dit oude ge
bouw te besteden, de kazerne naar buiten
de stad te verplaatsen, brjv. op een terrein;
aan den Haagweg, en het vrijkomende ter
rein te trekken aan den Hortus.
Vooral de bewoners aan den Witte-Sragel,
die Let uitzicht hebben op de onooglijke stal
len en geplaagd worden door fien stank,
ahkiar verspreid, zullen een verplaatsing
ten zeerste toejuichen; doch, ook de overige
Leidenaars zullen het een aanwinst voor de
stad vinden, indien zg in een .grooteren
Hcifcus een wandelpark vinden, als vergoe
ding voor het gemis van het Van-der-Werff-
ipark, dat langzamerhand geheel ingenomen
wordt door de gebouwen van het Natuur
historisch Museum. 11 i
Dankend, ;_j Gri X,
Luie klokken el luie menschen.
Geachte Redactie
Naar aanleiding van heb ingezonden
stukje, gei eekend N. T., betreffende de
electrische klokken, het volgende:
De electrische klokken worden regel
matig tweemaal per week gecontroleerd en
verloopen in dien tijd hoogstens een paar
séconden, zoodat zij practisch gesproken
volkomen juist aanwijzen.
De niet electrische klok, geplaatst in den
voorgevelvan hot station H. IJ. S. M.,
loopt meestal 1 a 2 minuten voor. Do be
wering van inzender, dat dit 5 minuten zou
zijn, blijkt aan de hand van onze regelma
tige confcróle ovordreren.
De H. LI. S M. doet de gcvelFok ver
moedelijk voorloopen om luie men-schen
aan te sporen haast te maken.
Zooals uit. bovenstaande blijkt, geeft niet
de electrische klok, maar de stationsklok
der H. IJ. S. M. den tijd onjuist aan.
DIRECTIE LICHTFABRIEKEN.
Het varken in eero hersteld.
On-der het opschrift: „Het varken in oer©
horstefcF' vinden wij in het „T. v. G.'' de
volfeendo mededeeling
„The New-York Med. J^ii-rn." bevat ©en
verdediging of liever verheerlijking van
aatuomlgke gewoonten bij 't eten cn drinke'».
Het instinct zou hier boter den weg wijzen
dan de boeken. Vele merjsöhon drinken
graag bij het eten. Men houdt hun dan voor,
dat zij hun maagsap to sterk verdunne
Maar ondervinding en proefneming toon©'»,
A'olgens het Amerikaansehe blad, aan, dit
er veel beter gebruik van liet voed-sel woric
gemaakt, aks men naar gevoelde behoef re
drinkt.
Zckfa de instincten van hot varkon, dat
aan het ongemanierd etende kind steeds ala
afsohrikkegd voorbeeld wordt voorgehouden,
blijken voor dat dier een goede gids te zg i.
Evrard heeft varkens .geheel naar hun smaak
on begeerte laten eten, en deze l'ieve dieren,
groeiden sneller en boter dan eenig varkeu,
dat men vroeger naar strengere beginselen
had grootgebracht, uit vrees, dat het zicii
dood zou eten of ten minste ziek zou wo-*-
den door zijn varkenamanieren. Ook labor.ï-
toriumdieren van a-He 90ort gaven hui
blijk, diat gerust op hun goeden smaak en
juist instinct kon worden vertrouwd, wat de
keuze en de hoeveelheid van hun voedsel be
treft. MiliÜocnon mannen zijn in de laatste
jaren tenjggedreven „naar de natuur". Z>-
uier en winter in de open lucht, met^nat:©
voeten, op onregelmatige tij-den gevoed met
allereenvoudigste spijzen, zijn zij, d!ie het
overigens goed eir af hebben gébracht
altijd volgens „The New-York Meddoa-1 Jour
nal'' gezonddr geweest dan ooit te véren.
Eon Planetarium.
Een lezer van de „Leeuw. Ct." sohrijft:
Men weet, dat Franeker een planetarium
bezit. Welnu, een mijner kennissen, land
bouw er Lolke Siderius, op Lankura, bij
Franeker, heeft, na onvermoeide studie en
berekeningen van zeven j'aren, een der
gelijk planetarium geheel zelf gemaakt,
dlooh in ganech andieren vorm. En heel dit
kunstwerk loopt op tijd.
Is het. origins el e planetarium aangebracht
tegen een zoldering, dit kunstwerk is ala
dubbele tafel gemaakt. De oppervlakte van
elk der drie vlakken is ongeveer 60 c.M. en
het gaheel heeft den vorm van oen Z. en
eens mans hoogte. Op de ondeiste taFol
ziet men de graadverdeeling, plus de zon»
maan, aarde en Venus-Morcurius in
draaiende beweging. Tegen een der op
staande kanten is de sterrenhemel getee
kend, met alles op maat al do ver
schillende sterrenbeelden en weder de zon,
die eiken dag van het jaar door een ander
storrenheeld gaajt, bewegen. Op de boven
ste tafel zijn aangebracht zon, aarde,, maan,
en hierop kan men zien wanneer etn ge
heele of gedeeltelijke zon- of maan-eclipa
plaats heeft, zoowel binnen den gezichts
kring van Europa als daar buiten. Vooral
dit laatste is iets niouws en niet in hoé
planetarium van Eisinga to zien.
Een nieuwe uitvinding.
De Pairijsolie correspondent van het
HM." me'Mt
Een belangrijke udiivinditug op hot Lucht
vaartgebied belooft een algeheel© reor.gani-
s*ati<3 van het vliegverkeer.
De uitvinder is de ingenieur en g ^erde
Rat eau, ltd van dé Academie des Sciences.
Dr. Ratoau vond ©enigen tgd vóór het einde
van dien oorlog een toeateh waanmed© de vLïe-
igers in dê gelegenheid zijlij tot grootere
•hoogte te stggen, dan tot dusverre. Wanimeer
de oorlog -eenige maanden langer geduuntl
hl "id, zou den uitvinder dje- gelegenheid zgn
geboden, zijn toestel te plaatsen op de vlieg
tuigen voor bombardement De Franache
vliegers zoud?n met dc nieuwe vinidiayg van
Ratoaiu ongomehkfc DuitsdhOand hebben kun
nen binnen dringen om voorname Du if ache
j/Saatsen te bofnibairdieeron.
D© uitvinding v&n Rafceau opent aclriitê-
icn'do perspectieven voor den Luchtvaart-'
ci'on&t ook voor niet-umilitaLre doeleinden.
Gelijik bekend is verlicht, door do ijlbeid
der 'lucht dc motor, op 5000 meiér hoogte,
■do helft van zijn kracht', want de zich iu de
e Vlinders bevindende zuurstof ils voor gro>
tere capaciteit op die hoogte onvolldoeaade
Ratcau aiu vond een toestel uit, bostaan/d'e
uit oen turiune, die wordt aangodreven door
veihranh u lo gasseai cn die dertig duizenü
omwentoli: :en per minuut maakt. Dezo tur
bine maakt een kksinen oenfcrifugalen -venti
lator op gang, die de lucht samenperst, welke
de motor als toevoer noodig hooft. Gp ikeze
wijze kunnen de vlieg tuigen, tot ongeloof
lijke hoogte stijgen; on zal hun snelheid niet
met 'andere tocstollen to vergelijken zijn; ec
is sprake van 300 K M. per uur.
De beroemd-G vbicger-constructouir Broguet
ging een wecklenaoliap aaü. .dat zijn vliegtui-
2en, op d©ze wijze toegerust, binnen 5 jaar
•een snélfhéid! zullen kunnen bore ijken van
500 KM. per uiuir; dli.t beteeikent: dn 5 itUi,
van Parijs naar Algiens; in 8 uuir naar Kon-
stantinopel en in 11 uur naar Egypte.
De toestellen zullen op zoo groot© hoogte
vliegen «d?at op deze tochten geen land zal te
zien zijn, terwijl zij zullen worden geleid' door
'de Heriziannsohe golven der. draaicfiooze to*
legrafie,
