No. 18104.
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 7 Itiaari.
Tweede Blad Anno 1919.
De Oranje-kazerne
in Den Haag afgebrand.
EERSTE KAMER
TWEEDE KAMER.
UIT DE OMSTREKEN
IX' Oranje-kazerne in Den Haag, welke
byua 100 jaar oud \va3, en in 1822
louwü werd, is afgebrand. Toen by Ko-
ninkjijk besluit van 7 Juli 1829 het koips
grenadiers en jagers werd opger.chfc, kreeg
uet de Oranje-kazerne tot woo ipiaafcs en
sindsdien is het er onafgebroken m gehuis
vest gebleven.
In het centrum van Den Haag. aan de
Mauritskade met den voorgevel, aan de
Kazernestraat met de achterzijde lag de^
Kazerne, een oud gebouw en een gebouw
wet een geschiedenis; het was het onder
werp van strijd tusschen autoriteiten, d e het
onbewoonbaar achtten, en anderen, die de
bezwaren van een vervanging zeer zwaar
wogen. Reeds een twintig ja en geleden heeft
oen Gezondheidscommissie de azerne voor
liet doel, waarvoor zrj gebruikt werd afge
keurd. Het gebouw, dat een 120 h 150 M.
lang en breeji en drie verdiepingen hoog
was, was nagenoeg vierkant
Dc vleugels omsfotsn een binnenplaats,
aan de achterzijde bevonden z'ch afzoo !er-
T§ke perceelen, oantine en woni igen van het
inwonend personeei; ter zijde vond men eer.
munitie-depot Verder stond het ga'es. vifj.
Maar ook de ruimte, die tusschsn de zij-
Vitegels en de bebouwing gevonden werd,
wafc zeer gering, zoodat de bewoners, spe-
oiaai in de Nieuwe Schoolstraat, het bc'üouw-
&pe« benauwend d'chfcbö he'-bèn g deslugen.
In de kazerne waren drie bata.j'.ns van
lie brigade Grenadiers en Jagers gehuis
vest. Totaal weinig minder dam 3000 man.
Var. die drieduizend is er güén geweest, die
het vuur tijdig ontdekte. Om kwartier over
zevenen gisteravond ging op enkele
selJatenkamers, die in den Westelijken hoek
van de kazerne zijn gelegen aan de zijde
van de Mauritikade, plotsa 'nj he. licht uit
Toen de soldaten gingen kijken wat de oor
zaak was, ontdekten zij reeds vuur en rook,
uit d<? rustkamers komende, welke gelegen
Rijn op de zolderverdieping aan dien hoek
van de kazerno.
De brandweer werd gewaarschuwd en <W
soldaten, ziende dat aan blusschen met ei&ei?
middelen niet te denken viel, begonnen op
last van vaandrig Fentrop de meest be
dreigde chambrée's leeg te ha'en.
Het was intusschen ha'faoht geworarn.
Kapitein Bouffair liet alarm blazen en alle
he-chikbare soldaten werden aan het werk
gezet om- de uitrustingen, kisten en be 1 de-
goed der soldaten in veiligheid te brengen.
De brandweer was intusschen met veo'
luateriaal ter plaatse gekomen en tastte hot
vuur krachtdadig, aan da zijie van de Mau
ritskade met twee stoomspuiten en een nio-
torspuit, aan de zyde van de Kaaerneslra it
mét een stoomspuit en aan de zijde van de
Nieuwe Schoolstraat met een motorspuit.
.Verder nog met verschillende slangen op de
waterleiding. Het hielp echter niets, het vuur
K-rspreidde zich over de zolderverdieping
naar het gedeelte langs de Mauritskade, waar
liet op de zich aldaar bevindende rustkamers
ruimschoots voedsel vond in de dekens en
uitrustingen.
Ook bleken zich hier patronen te bevin
den, want herhaaldelijk hoorde men het knal
len van munitie.
Ik vlammen sloegen hoog uit; Je heeia
'omgeving was in een rossen vuurgloed ge
huld; de toren van de St-Jacobuskerk in do
Parkstraat en de bovenverdiepingen der hui
pen in de omliggend^ straten waren duor dun
gloed verlicht
De Oranje-kazerne is in carrévontf ge
bouwd. Terwijl het vuur aan de zijd> van
Je Mauritskade op de zolderverdieping woed
de en allengs zich aan 'de beneden liggende
verdieping mededeelde, verspreidde het zich
tegelijkertijd over de beide zip vleugels.
De soldatenkamers werden vrijwel ïeegge-
haala, doch in de onderof ficierskanv^rs be-
vona Viich nog een massa goed.
Terwyl de brandweer Ijverig bezig was
.tcet blusschen, maakte Willy Mullens van
een en ander 'een opname voor de bioscoop,
ai knalde en knetterde en ratelde van aïie
kanten de zich op do soldatenkamers bevin
dende patronen; een roffelvuur gelijk, eeD
mitrailleur-kanonnade.
Intusschen was raeu begonnen met het
munitiemagazijn, dat aan de zijde van jJ'a
Nieuwe Schoolstraat ligt, leeg te halen Daar
bevonden zich, behalve patronen, ook kool-
teurcylinders en handgranaten, welke laat-
Bten het eerst in veiligheid werden gebracht
De vlammen hadden intusschen alle zijden
van de kazerne aangetast.
De zolders vielen met gedreun in, een
dichte vonkenregen werd door den wind in
Noord-Oostelyke richting voortgedreven, het
geen niet zonder gevaar was voor de'buizen
ir. de nabijheid.
De brand bad een enormen omvang.
Omstreeks halftien stonden alle vleugels
van het eigenlykp gebouw in volle rIarai
De brandweer bepaalde zich fchan.*3 tot het
nathouden van de belendende gebouwen, die
tfoor den sterken wind wel gevaar hepen.
Hoe feller het vuur oplaaide, hoe meer het
geheele gebouw door de vlammenzee werd
weggevreten.
De stad was leeg geloopen. de a'ndeta
veile café('s waren verlaten, en duizenden
verdrongen zich m de belendende straten
om het machtige schouwspel gade fce slaan.
Om elf uren stond het gekeele gebouw
ia lichter laaie. Het dak was ingestort. Fan
tastisch laaide het vuur op. De muren bleven
overeind staan. Door de rondboogv^no'ters
men den vuurgloed, dikke rookwolken
on lekkende vla muren sloegen naar buiten.
Ora halftwaalf was de bovenverdiepmg
«an ae zpde van de Mauritskade uitgebrand.
Kót dat ook beneden liet vuur daar
gedoofd was. Aan de zijde van de Kazernc-
jjt-tet echter aioegen da vlammen de ber.e-
^nverdieping weer fel uit, toen met don-
|.ere5^ geraas het plafond instortte. W*er
oorde men d.e fusillades van ontploffende
gf'^patrononDe vrijwillige landstorm uit
was opgeroepen én verrichtte
.'"jchtdienst.
Tc- één uur was het vuur we! wat ver
minderd, doch het liet zich aanzien, dat met
het blusschen nog wel den geheelen nacht
zcu zijn gemoeid.
Op de binnenplaats was het een warwin
kel van telefoondraden, kisten, bedden en
dekens, die overhaast uit de ramen werden
geworpen. Binnen in het gebouw wa9 heb
ontzettend. De benedenverdiepingen lagen
dood onschuldig, vertoooden alleen diepe
waterplassen, waardoor soldaten met pak
ken endasten voorbijrendeD om weer terun
te snellen om nog móór te reddon. Was het
alles van hon dat zij zóó wisten te behou
den? Volstrekt- niet; de moesten pakten,
om hun kameraden te loipen maar weg,
wat bij de hand lag. wierpen het op de bin
nenplaats of sjouwden het naar beneden.
Het was gevaarlijk werk daarboven!
Op heel wat plaatsen hebben brondweor
en soldaten prachtig gewerkt. Maar ook
hebben heel wat manschappen, met de han
den in de zakken, staan lachen, tot een
ijverig officier hun bevelen gaf.
Op het plein achter de kazerne leek hot
wel oen groote markt. Allerlei goederen la
gen op en over elkaar gegooid. En steeds
maar meer werd aangebracht. Soldate a
liepen roet aangekleed© poppen, liefhebbo
rijen, dio zo niet wil len verliezen. In het
verblijf van de onderofficieren werd zoo
veel mogelijk voorloopig opgeborgen; in de
hoop, dat dit achtergelegen gebouw ge
spaard zal blijven.
Do munitie-bewaar plaats is gespaard ge
bleven. Do mitrailleurs en geweren, in het
wapenmagazijn voorbandon. konden in vei-
liohe:d wordeo cebracht Ook konden de
boeken uit do bibliotheek en de inhoud van
het Museum worden gered.
Op de ziekenzaal bovenden zich geen ern
stige 2ieken. De daar aanwezigen konden
zich tijdig buiten gevaar stellen
De arrestanten werden ontslagen en on
der leidine van militaire politie gesteld.
De arrestanten waren op de meest vreemd
soortigo wijze uitgedost, velen blootshoofds,
met opgeslagen jaskragen, grauwe werk
broeken en de dekens opgerold onder den
arm. Het was een grappig optochtjc, die
zoo romantiscb-bevrijcle gevangenen, door
bererlen politie geëscorteerd. Onder het
zingen van het bekende vrijheidslied:
Lang leve de burgerpet.
Al steken de haren er door!
verdwer.cn zij in de menigte, waar de agen
ten zeer voorkomend voor hun onverwachte
gasten, ruim baan maakten. Voorloopig zul
len de arrestanten in het politiebureau aar
het Alexanderveld worden ondergebracht
Geen ernstige ongelukken hebben zich
voorgedaan. Een brandwacht werd door een
neervallend stuk van een kroonlijst op de a
schouder getroffen en werd niet ernstig ge
kneusd.
Verder werd nog een soldaat verbonden,
die een brandwonde aan de wung opliep.
Op dto binnenplaats waren tl' van autori
teiten «getuige van de bestrijding van het
vu/ut. Men merkte o.a. op den burgemeester,
mr. Patijn, den Minister van Oorlog, - den
waannemend (yprpcrbevollidbbcr, geueraal Pop
den commandant der lste divisie g-:uerial
Oroockowit. den commandant v. de Reside v-
tio, vonschiÖilende Kamerleden^ o.a. de heo xn
Sdfraurcr en Dinymaor van Twist den inspec
teur via n die gen te, «generaal Stilten; den Mi-
nistor van Buitonlandsche Zaken, de regl-
ments-eocn., veraohillHiende hooge-re en lagere
officie reu. en <d'o hoofdHeocmmtesarls van po
litie.
De algemeen© vraag was natuurlijk hoe het
mogelijk was, dat in korten tijd zulk eon
folio brand kon ontstaan. Do gedachte aan
kwaadwilligheid bleef hierbij namelijk niet
uibgeöloton. Er word mtustehen scherp toe
gezien op dc aanwezigheid van verdachte
personen en do roolieroli© arresteerde zelfs
oen hunger, die zijn verblijf i>*. do kazerne
niet voldoende kon rechtvaardigen»
Men had trouwens in do lustsrto dage a
vormoodOns, dat kwaadwillige pogiuigen te
wachten zouden zijn. Van daar, dat bijzou-
doro voorzorgsmaatregelen waren genomen,
zoowol wat de controle in het gebouw be
treft, als wat aangaat het voorkomen van
moedwillige vernielingen. Zoo waren maat
regelen genomenom, indien le doctrine lie
gelei dingen mochten worden doorgesneden,
dadelijk over een noodverlichting te kunnen
beschikken. Voorzorgsmaatregt'ion waren
edhfcor in zooverre niot afdoend© te nomen,
aangezien men hier met een buitenge woo a
gebouw te doen hoeft, van verschillende
kanten toeg takel ijk. Ook was de contro'e
op don in- en uitgaanden man. niet gemak-
kelijk, omdat het moet voorgok-men zijn dat
burgers in militaire Meeding w:ston binnen
te komen.
Het spreekt vanzelf, dat eon uitgebreid
onderzoek zal worden ingestali. Reeds gis
tcravond was de justitie apoedig ter plaatsa.
Er zijn eenigo arrestaties gedaan onder
burger a die »>p heelerdiaad) op diefstal wer
den betrapt. Patrouilles van mditairo poli
tie bewaken than3de omgeving
Men meldt ons nog, dat do militaire auto
riteiten meeneten, dat het geknetter tijdens
eten brand niet hot goVoljg wa3 van het
ontploffen van patronen, maar veroorzaakt
werd door het droge hout en het springen
(ter dakpannen.
Dadielijk na het uitbreken van. den brand
hebben de militaire autoriteiter overleg ge
ploegd betreffende (te huisvesting der bewo
ners. Do beide bataljons jagers kregen de
manéges eter artillerie voor logte.s-ge.bouw en
de Towruloy Hall, de le conip Illdo batal
jon grenadiers wordt naar het instituut IVef-
t'ors godirLgeerid, waarin reeds de overige
compagnieën van het bataljon zijn ge'l-egerd.
Het löte bataljon der grenadiers zal gast
vrij in liet WaaLsdogp worden opgenomoj.
Het blijkt natter, dat te middernacht liet
gevaar voor uit-breidinig van den braonid was
bezworen en dat de botenden de perceelen
veilig' waren.
s
Zitting van gisteren.
Algenieene bescliouwiugen Staatsbegroiötiiig.
Nadat de heer DE VOS VAN STEENWLTK
(C.-H.) had gesproken en de MINISTER VAN
BUITENLANDSCHE ZAKEN de vermelde
verklaring inzake België had afgelegd, was
het woord aan den lieer VAN LANSCHOI
R.-K.). Deze begon met zijn - waardeering
voor liet optreden der Regeering uit te spre
ken. De natie wil dadon. Deze tak der volks
vertegenwoordiging wemscht niets liever-dan
dezen wensch vervullen. Hij waagt o. ïtf.
de conclusie-, dat het struikelblok ten aan
zien der ouden van dagen nu tot een bevre
digende oplossing zal komen.
In de Novemberdagen heeft het gezond
V6rsfcand gezegevierd, doch nu ook niet ge
talmd met de uitvoering van hef Regeerings-
program.
Hierna beziet spr. den financieelen toe
stand "van ons land, die zeer 3lecht is. Wa^r
men er met de directe belastingen alleen
niet kan komen, moeten andere middelen
woiden beraamd.
Hel productie vraagstuk onder de oog-in
ziend, wijst spr. et op, dat de kracht van
een volk zit in zijn spaarzaamheid. In dat
opzicht staat ons volk bij andere achter en
zal zlin mentaliteit dienen te worden" ge
wijzigd. Hier ligt een uitgebreid veld voor
bet onderwijs. In haar beiastingpolitiek moet
de Regeering die spaarzaamheid zooveei ïko-
geiijk ontzien en bevorderen. Daartegen
over is een zware heffing op luxe-voorwer
pen alleszins gewettigd.
Spr. dringt er bij de Regeerrug op aan
spoedig met een dergelijke belasting te
komen; het publiek is thans nog aan de
hoogé prijzen gewend. Hij waarschuwt dan
Minister voor te groot optimisme wat do
opbrengst zal aangaan. Ook hij bestrijdt het
denkbeeld ecner belasting op het vermogens-
accrès.
Wat de crisis-uitgaven aangaat, deze moe-
Ier een duidelijke daling gaan toonen. Spr.
zou het zeer op prijs stellen, wanneer de
Minister hem kon toonen hoe groot deze
daling is geweest van maand tot maand
vanaf September.
Spreker wijst er op, dat het huidige be
lastingstelsel de gezinnen en speciaal de
groote gezinnen in het bijzonder drukt; bij
zondere voorzichtigheid is mitsdien geomten
blf belasting op de levensbehoeften. In de
oppositie tegen de voorgestelde indirecte be
lastingen wordt evenwel veel overdreven.
Spr. zou uit het fiscale recht méér will mi
halen dan de Minister, bijv. door een zeer
hooge heffing op luxe-artikelen.
Ook de reclame-belasting juicht spr. toe.
Vervolgens treedt spr. in eenige beschou
wingen van Staat3rechtelijken aard, en bo-
bespreekt in dat verband een eventuee.e
Grondwetsherziening en afschaffing der E?r-
ste Kamer. Spr. constateert vervo".gcns, dat
de toestand van politieke onzekerheid, welke
in November is ontstaan, nog voortbe-stiat
Do heer COLIJN (A.-R.) treedt in be
schouwingen omtrent de buitenlandsche poiï-
liek en merkt op, dat men in de l>-»«de
Kamers, meer dan tot dusver actief deel
moet hebben aan de leiding dier zaken.
Wat de Belgische kwestie aangaat, deze
is er nog steeds, ondanks de gerustetel'endo
verklaring van den Minister van Buiten-
iandsche Zaken. Spr. wijst op de waarschu
wing, die Lloyd Georgé richtte tot ie kteine
naties, die, verblind door succes, de fouten
der groote mogendheden wenschten na te
volgen. Materialiter is er dus geen aanleiding
ons over de Belgische zaalk ongerust te
maken, toch valt nog wel iets over do»
zaak te zeggen, al wil spf. zwijgen over
hot smakoloozo in cEo houding dor Bolgisotie
rogeoring op hot schaamteloos© antwoord,
dat zij gaf op een uifeorsfc fatsoenlijke vraag
van onzo Regeering.
Nagaande wat België's uitgangspunt was
voor zijn oischen, constateert spr. dat dit
uitgangspunt onjuist was en zet hij dit
nader uiteen-
Spr. beschouwt nu het geheel veranderde
politieke aspect van Europa.
Spr. komt tot de conclusies: Parijs zal
worcten het middelpunt der continentale
staatlcundo; te verwachten is een Engol-
scho politiek gericht op innerlijke beves
tiging van het Bribscho imperium zoDder
imperialistischen tendenztoeneming van
hot commercialisme in do buitonlandsche
staatkunde. Spr. acht het plicht onzer Re
geering zich bij haar buitonlandsoho poli
tiek zoowel politiek als economisch in Wos-
tolijke riohting te oriënteeren.
Wat don volkerenbond aangaat meent
spr., dat daarvoor hier te lando van weinig
officicele belangstelling is blijk gegeven.
Meil Had kunnen inziendat het van belang
zou zijn geweest, dab een coniraissio hier do
zaak zooi hebben bestudeerd, om hierna
contact met commissies in andere landen
te zoeken. Spr. vraagt of dit contact niet
alsnog kan wordon gezocht. Het ontwerp is
immers niet onberispelijk en eenige arti
kelen govon bijzondere aanleiding tot be
denkingen, wolke spr. nader motiveert.
Vervolgens vraagt spr. of het geen aan
beveling zou verdienen zich tc vergewissen
welke beginselen voorattcn bij het verleo-
nen van mandaten op koloniaal gebied, en
tevens of men ook hier geen overleg diende
fce zoeken met hen, die mede in Azic kolo
niën bezitten.
Hierna kwam spr. tot het defensievraag-
sfcuk, hangendo do beslissing omtrent do
oprichting van den volkerenbond. Er op
wijzend, dat een internationale vlootmacht
zal wörden opgericht, meent spr., dat ook
Nederland een nationaal contingent zal
moeten leveren, dat niet groot, maar wel
goperfectionnecrd dient te zijn. En men
kont don toestand onzer vloot. Wat do bo-
pevking der bewapening der landmacht aan
gaat, waarschuwt spr. voor te groot o^ti-
miamo.
Komend tot do binnenlandsclie politiek,
uit spr. dien wensch, dat de Regeoring haar
program zal kunnen doorvoor en. Hij waar
schuwt voor ontijdige Grondwet: rzieuing
on dringt mede aan op verminde «ng van
crisisuitgaven, met namo voor het brood.
Spr. vraagt den Minister van Landbouw
aandacht voor dit punt.
In de Memorie van Antwoord ïs dcTe
financieel© toestand helder uiteengezet.
brengt daarvoor de Regeering hulde. Hij
splitst de zaak in tweeën, n.l. in eischen
voor den gewonen diénst en dekking cn
delging van het crisis-tekort.
in do geleverde critiek op 's Ministers
plannen is heel veel verwarring én heel veo!
oppervlakkigheid geweest. Uit den aard der
zaak kan de dolging der crisisschuld niet
gedragen worden door het minder bevoor
rechte volksdeel, dat op peil gehouden moest
worden. Het méér bevoorrechte deel zal
haar moeten dragen. Voor een groob deel
beantwoordt 'e Ministers pkm aan defc-ï op
vatting, alleen zou het in do lijn liggen, wan
neer de Minister de 7 millioen opcenten op
den suikeraccijns zou laten vallen. Spr. ge
looft mèt den Minister, dat de heffing-in
eens méér schade zou doen dan langdurige
en zware belastingen. Hij acht de heffing-
in-eens volstrekt to ontraden.
Niets acht spr. zoo ongegrond als de
klacht, dat deze Minister de directe belas
tingen schuwt en de bevolking wil uitzuigen
door iudirecte belastingen.
Hierna zet spr. uiteen de noodzakelijkheid
van indirecte belastingen.
Het verbruik van luxe- en genotmiddelen
zV er tevens door worden beperkt
De beer VAN DER FELTZ sluit zich aan
bh de aan de Regeering gebrachte hal ie
vouf haar krachtig optreden.
Spr. wrjdt zijn aandacht aan de voorge
nomen Grondwetsherziening en don geaiten
wensch tot afschaffing der Eerste Kamer.
Uit het oog wordt verloren, dat in (le toe
komst de Eerste Kamer anders zal worden
samengesteld dan tot dusver, als gevolg van
de jongste Grondweteherziening. Het Js niet
ju:sl te beweren, dat de Eerste Kamer w
strhd zou zrjn met de drmoc atie. Spr staat
bij een en ander uitvoerig stil. Zoo mogelijk
zal de Eerste Kamer door dezelfde kiezers
als de Tweede moeten wordm samengesteld,
zonder daarom een doublure van ck' laatste
te worden; tevens zou de "7er}riezing op
grond Öer evenredige vertegenwoordiging
dienen te geschieden.
De VOORZITTER deelde m^de Vrijdag,
alvorens wordt voortgegaan met <te a'ge-
nveene beschouwingen, aan de orde fce stellen
een aantal kleine wetsontwerpen. De verga
dering werd hierna verdaagd tot Vrijdag
elf uren.
Zitting vna gisteren.
Regeling dor werkzaamheden.
Besloten wordt aan de agenda too te voe
gen achter hot vaarstefc-TrooLstra tot wljzi-
gmg van hot regio ment van or(k> de wets
ontwerpen tot. verhoog ing der inkomsten- ei
ver diedig i mg sbcóast i ngon
Een vooretel van tien heer WIJNKOOF
(C. P.). om -de ractie-Van Rives-toyn betref
fend© inbrekkLug der slakin_,s\vcttèn en ver
hoog m»g van hvt minimumloon van het P -
I en T.-porsoneal (welke motie och beraad op
d© -agenda staat) naar voren te brengen adh-
ter het vcvorstel-Troelstra (dus vóór de be-
1 asl-ing-ontwerpen) wordt met 50 tegen 3
stemmen die dor -novolutio-maatron ver
worpen.
Do heer MARCHANT (V.-D vreest, dat
zyn voorstel inzake vrouwenkiesrecht te Tang
zal moeten wachten.
Be afgewezen Belgische eischen.
Do heem VAN KARNEBEEK, Minister vaa
Buitcnïandsclie Zaken, logt die veikiBariing
af, welke wij gisteren reeds medediecillden.
Klein© w©P»0111worpen
Zonder hoofdelijke atemming worden gooi
gekeurd het wetsontwerp tot nader© wijzi -
ging der Indische Comptabiliteitswet en dot
betreffende d© tijdelijke ambtewoning vaa
d©n Minister van Buitenlaniscbe Zaken.
Beguootittg van Oorlog.
De behandeling eter hogrootlng van Oor
log voor het jaar 1910 wordt voortgezet.
Aan de. orde is afd. Luchtvaart.
Do heer HELSDINGEN (S. D A. P.) be
pleit beter© ainlxiLdövoovwa arden voor het per
soneel dor l u cli t v aar ba fdcol mg ora. beter©
weilktijdon.
Do hoer ALTING VON GEPSAU, Minis
ter van Oorlog, zegt, dat hot Ln zijn voorne
men Ligt om in aanfluiting aai do Staats
commissie- Idenbung oen kleine commissie te
benoemen, wier taak zal zijn te advisecrrca
omtrent nadere wijzigingen in cte milübalre
salarissen. Daarbij zal ook het personeel der
luichtvaartafdeeiing zijn betrokkea en zal mof
d© wcnschen van den heer Huigmaholfcz Toke
ning worden gehouden. O.a. kau spreker nu
wel rosde zogsgen, d-at voor beloeld personeel
<te vrije Zaterdagmiddag zal wordon inge
voerd.
Bij afd. misHtaire kL-ocd'ingmagazijnon be
pleit de heer HELSDINGEN wederom per-
soneölöbel a. vgei».
De MINISTER zegt ovor.voging toe.
Bij art. 143bis (subsidie aan de vercc-niging
van gopeneionneerde militairen vóór de w>><
van 1999 \vc>diuwcnzorgwaarvoor f 1000
is uitigetrokken verdedigt do heer WIJK
(V. D. W.) oen amendement om dezen post
te vcPlioogen tot f 10.000
Tovcns verdedigt de Ii"-r WIJK by arr.
Ik3 (gratificatiën en onderstanden f39.000),
welk artikel te gelijker tij u word-t behandeM,
een amendement om dit bedraig met f20.000
te verhoogen, ten oindo het mogelijk te m-t-
ken aan de weduwen van militairen van. vóór
do Weduwenwct 1909 ©en gratificatie te vet-
l<x.nen tot con '>cdrag gelijk aan öte pen
sioenen dor Wed'uwe 11 wet 1900.
Spreker hoopt, dat de Minister dozo amen
dementen zal overnemen
De MINISTER hoeft formeel -- bc^waroe.
t(igen do amendeancuiten. dle^ ai dus tot 01-
MLlijfchodon jegens amderon aanloldinig zon
den geven. Intusschen heeft óp roker goen
bezwaar om art 148 (gratificatiën) met
f 30.000 te vorhoogon ten oindie eveoiate aan
het Departement, vaa Mark-o gratificatiën
tot het halve pensioen, te verkenen.
Dc heer WIJK dankt voor d*»ae toezeg
ging en trekt zijn araede menton in
Art. 148 wordt mot f 30.0ÖÖ verhoogd.
Bij art. 166 (teruggave van gestorte pen
sioengelden-) verdedigt de h.v.r DE MtT-
RAI.T (IT.-L.) een amoudement om de pon
sioenen der vóór 1 Ajpril 1911 gopensionnoe
do officieren te vorlioogea tot het bedfrag,
waarop zij aansprak zouden bcibe-n. indien
zij na 1 April 19-11 waren gem n-sionneord'.
Do hce.r DUYMAER VAN TWIST (A.-R.)
ver doddig t oen a-mendoment in -gelijke strek-
king t.a.v. de gepensionneerdë onidoroffi.eie-
r©n.
De MINISTER heeft sympath ie voor hot
denkbeeld, maar het gaat nie~ aan om de
Pensioenwet waaroip die pensioenen berus
ten, by amendement ter zijde te stelten. In-
tuötehen komt deze zaak bij dé herzieniinig
der Pensioenwet aan de orcte.
Dc heer DE MUBALT (U.-T<1 ©tkent dit
Ixvzwaar, .docli hij wenscht <te Kaancr toch
te laten uit spieken ©n dient ec-n motie ia,
wiaarln de Kamer zegt van ooivlee' te zijn, dat
het wonscheLijk is aan de vóór 1 April 1911
geipensionneend© officieren zoodsuig© toela
gen t© verkenendat zij een lx.1 dreg' genie-"
ton igtdhjk aan het pensioen, dat zij zouden
hebben gekregen, indien zij na 1 April 1911
ware n gepensionneerd.
Na ©onige dincussie voogt do l.eer Do Mu-
railt d© vóór 8 Mei 1913 gepenriennoerde on-
doroffieicren aan de motie toe.
De VOORZITTER stelt voor d© motie to
doen drukken en rond te doelen."
De hoor DE MURALT trekt zijn motio in cn
3telt er oen amend-ament voor dc officieren
voor in de plaats.
De heer DUYMAER VAN TWIST dient
oen amendement in van gelijke strekking
voor de onderofficieren.
(Er heerschl ondcrlioige disc il-:si© voor do
VooTzitterstofel.)
Veraohil'ende leden protost-jeren togen
een dergelijke manier van pari-.eren t a ire za
ken doen.
De heer DUYS: Dat is nu cie waardigheid
van het parlement!
De heeren MARCHANT, BEUMER en NO-
LENS geven in ovevweging de r.mendemco-
ten in te tTokken.
De heeren DE MURALT en DUYMAER
VAN TWIST trekken hun 1 men tementen
in. (Luid gelach).
Bij a>rt. 175 (verbetering vaa Rijksgebou
wen) dient de heer MARCHANT (V.-D.) een
motie in, strekten de om do Regeeriug bij
den kazernebouw te Roermond volledig"
r, vrijheid te doen voorbehouden, ten einde bi'
ten voorgenomen kazernebouw aldaar nic
vooruit te leopen op den toe-tand na der
oorlog.
Do MINISTER zet uiteen, dat het te Roer
mond gaat om de uitvoering van een reed.-
eenigo jnron geleden met die gemeente deu.
het Rijk gesloten contract waarbij 0.1
wordt bepaald, dat do in 1860 aan het De
partement van Oorlog afgestane terreinen
door het Rijk worden teruggegeven en du;
het Rijk daar nieuwe kazerne.» zal bouwcu.
Het gaat niet aan, dat contr.-.c, niet na
komen. Van vooruilloopen op aen toestan 1
na den oorlog is daarbij geen sprake.
Do hoor SCHOKKING (C.-Hx meent, d it
het contract niet behoort te worden uitge
voerd en sluit zich aan bij ie motie-Mar-
chant.
Do heer NOLENS (R.-K.) verdedigt do
houdinig van den Minister.
Dc heer DUYMAER VAN TWIST (A.-R
sluit zich aan bij den heer Schikking.
Do MINISTER verklaart zich bereid ni-
ak-r in overleg te treden.
Do motie-Morchstit wordt z. h st. aarwro-
1 nomen.
Bij art. 179 wordt de Vest ngbegTOoti •-?
1919 z. h. st. goedgekeurd,
j Bij art. 181 is het wetsontwerp tot nade*
verheogiug dcr l>egrootin«g van het Staal
'l bedrijf der artillerie-inrichting» n voor 19^
1 dient de hc?r DUYS (S. D. A P.) oe-n. ra
tic in van don voilgenden inhoud:
.,De Kamer, van oordeel, dat bet wensch
lijk Ls, het Staatsbedrijf der art ;lleric-ir«ric 1-
fcingen in te richten voor de vervaarden
j van andere dan militair© voorwerpen cn i
voi'band daarmee dit StaatsbeJiijf over
I brengen naar het Departement van Land
bouw, Nijverheid en Handel, .opix^t den
wensch uit, dat de commissie inzake te.fc lie-
diijf maatrogelen i.Q dien zin zal voorberc-i
dan on verzoekt den Mieteer deze evenve-
ging te bevorderen."
Deze motie zal op een nade: te bepalen
dag wordon bc'-harwMd.
Do heer HELSDINGEN (S. D. A. P.> l -
pleit verbetering van do loonei ran het por-
sonool bij do aTtillorio-m rich timpen.
Do heer KOLTHEK (S. P.) wil ook de ar-
fciiBerie-mrichtiinigen omzelton voer vred.-
doeleindon zonder rekening te h vudten mot d->
partieulieno industrieën. De a reidena irr.v
ten daarbij medezeggenschap hebban. Hl;
stelt een motie voor. waarin ziin denlcba
den worden loelichaamd.
De heer KUIPER (R.-K.) vraagt <leji Mi
nister hoe liquidatie van dat Indrijf k:.
plaats hebben.
Do MINISTER geeft enkele :n!licht:ugen
Het is ook zijn bedloeling vredesartikelen r.
laten maken. Verdere voorbeTeidin/g 13 aan
den gang.
Ik» beg rooting is afgehandeld. Vrijdag eind
stemming.
De vergadering wordt verdaagd tot Vrij
dag één uur.
Een wetsvoorstel is ingodicnl strekken'"
I om niet aBooa ,,het slachten", rarar ook ,.1
1 doen plachten" strafbaar te stellen, w.
1 neer geon^ aanwijzingen zijn t: verkrijg
1 dat daarbij gebruik is gemaakt van de in
delen van art. 47, 2de lid van hot Strafv
book.
Ingetrokken zijn de wetsontwerpen 1
nadere wijziging van dé Woningwet en J
heisienïng vaa de wot op do flrtaenifbor
kunst.
KATWUK.
Gemeenteraad.
De Raad kwam gisteravond in oponbair
vergadering bijeen tor benoeming van cc
directeur der gasfabriek, tevens bolasfc me
do duinwaterlevorantio. Uitgenomen de
heor Van dor Perk, waren alle leden aan
wezig.
Vóór tot stemming word overgegaan,
zogfc do beer De Klerk, dat liij clen Voor
zatter Maandagavond een schrijven heoffc
toegezonden, waarin verzocht werd do be
noeming acht dagen uit to stellen. Do Voor
zitter zogt, dat schrijven te hebben ontvan
gen, doch uitstel niet wenschelijk to ach
ten, waarop dë heer Do Klerk antwoordt,
dial do Voorzitter den leden dus niet in de
gelegenheid stelt persoonlijk oen onder
zoek naar de sollicitanten in te stellen.
De Voorzitter zogt vorder, dat de sollicï-
tatio-stukken zijn gesteld in handen der
Gascommissic, die na zorgvuldig onderzoek
uit de 121 or 11 heoffc uitgekozen daarna
word oen vergadering gehouden van B. en
VV. mot de Gascommissio, waarin de stuk
ken wederom zijn onderzocht met weder tot
een 11-tal kwam, waaruit later 6 cn nog
later 4 zijn gekozen. Dit viertel is toen op
gedragen ter persoonlijke kennismaking er.
werd daaruit- do aangeboden voordracht
van 2 personon geformeerd. Alle stukken,
dio tot bLoordecling konden dienen zijn bij
do voordracht overgelegd, terwijl beiden
heeren telegrafisch is bericht, dat rij op dc
voordracht stonden, zoodat zij gelcgenhc.
hodden zich to presenteoron on waardoor
do Raadsleden met hen konden kennis
maken. Bovendien zegt het reglement, dat
de benoeming moet geschieden uit een
voordracht van 2 personen, do gevolgd®
wijze van werken is dus geheel correct; do
vergadering is echter natuurlijk vrij om (kt
