BINNENLAND.
INGEZONDEN.
row, tews:
LETÜSCH DAGBLAD Zaterdag 18 Januari.
Tweede Blad
Anno 1919.
[)o 8-uron-dag en hot v> ctsoutworp-Schaper
]>e heer C.. F. Slork bespreekt in do
.Eoonamiöeh-Statisti he-Berichten'den
8-urondiag in verband met 't wetsontwerp-
Scka-por. Hij wijst er op, dat de plotselinge
invoering van een wettel ijken achturigen
arbeidsdag thans ook door overigons voor
zichtige monscken bijna met dozelfde wel
willend© anversohilligheid wordlb beschouwd
waarmede zij een jaar geleden zouden ge
praat hebben over die verlaging van den
pensioengerechtigden leeftijd van arbeiders
.van 70 op 65 jaar. En toch hadden we hier
.met oon zaak te doen, die vam het uiterste
belang kan zijn voor onze industie en die
'wel mot den noodigen ernst mag worden
behandeld.
Be schrijver vestigt dan dte aandacht op
hofc 'grooto belang van de wijze der invoe
ring van don achturendag, als wij weer op
do vrije markt met het buitenland zullen
.moeten concurreoren ,of wanneer het bui-
ifconlanc) ons hier concurrentie aandoet.
Bo voorstellers van het ontworp-Schaper
wijzen in hun memorie van antwoord op de
fganstigo ervaring in de door den heer Stork
.self mede geleide machinefabriek te Hen-
'gölo met den 8-urigen werkdag opgedann,
j maar do schrijver acht. do conolusie wel wat
^voorbarig, dlat dezelfde resultaten in aJle
jindustriocn zouden kunnen worden bereikt,
[ïn oon al gemeen e machinofabriok wordt
maast veel machinewerk ook veel handwerk
Jvorrioht. Daar dit laatste werk over het
algemeen vermoeiend is of inspanning ver-
jeischfc, leidt een te lange werktijd tot min-
;{oer intensief werken. Voor werkb'oden, die
'werktuigen bedienen,, geldt dote mogolijk-
|heid van productieverhooging por eenheid
jvan tijd in korter en werktijd! niet in ovod
iheogo mate.
Iets andere is hot bij de z.g. massa-fabri-
Wbge in verschillende industrieën, waar lvet
werktuig geheel ov: rhcorsehond en c3e in-
'.eed van den man die het work1 ui be-
(diont, op de produotie gering is te achten.
[Baar zal verkorting van werktijd dus wel
'met productievermindering gepaard gaan.
[G-oluklrig is juist bij dit soort van werk hot
Hooo veelal een factor van minder beteoke-
nis on wordlt aan den anderen kant aan de
verbetering der productiviteit van deze
jsoorb werktuigen niet sucoos eengroote
jmate van industrieel vernuft besteed, zoo-
[dat do beswaren op den duur zijn te over
winnen,
,,,Do ervaring gaat do lieer Stork voort
die wij met den kortoren werktijd opde
den, is over bet geheel gunstig on op grond
[jcEer omwring meen ik te mogen zeggen
tourneer in oen fabriek gedurende ruim 8
#uren per dag werkelijk vlijtig wordt ge-
jworkt, ia deze tijd in de meeste bedrijven
fang genoog.
„Maar mijn overtuiging over liet. wensohe-
jlijke dat oenze industricele ontwikkeling zich
pewoge in do richting van werktijdverkor-
fcingi, necunt niet wef, dat het oen groobo
■flemt i8 te achten, dat thans in oen aantal
jgoiuceoteii oen 8-urigo werkdag of aolfa een
jjjfö-urig© werkweek is ingevoerd, zonder dat
Jmon tracht, den arbeider bevenb tot inten-
jeiever arbeid te brengen, en zonder dat
onderscheid maakt tusschon verschil-
ido soorten van arbeid. Het is toch een
ïiasbeid, dat buitenwerk liefst zonder of
onvoldoend toezicht in p labte lands-
-meenten gelijk wordb gestold met bijv. in-
espannen stokorsarbeid in een electrischo
ntrale met. intensief bedrijf. En hoeveel
iwerk ligt daar niet tussohen, waarvoor oen
korte werktijd voorloopig geheel onnoo-
g moot wcwxlon geacht. Aan don wedloop
er ideeën in den mond van soms ideeën-
'030 raadsleden dankt men deelsdeze
maatregelieti, die oon exorbitante vermeer
dering van gemeentebelastingen en van
Moduotiekooben direct en indirect ten
"volg© zullen hebben. Want de verkorting
er werktijden gaat met girooto vorhoogbig
der werkloonon gepaard. Ieder industrieel
niet verantwoordolijldieidabesef vraagt zich
bij het gadeelaan won dezen waan bezorgd
af, tot wolk een debacle dit alles ons zaJ
Yotren."
Ton aanzien van het ontwem-Schapor,
te-gt do heer Stork, dat <llit als oen ernstig
B&ik work in fce beschouwen en, ook als het
mocht worden ingetrokken om plaats te
maken voor een spoedige behandeling van
oen regeoringso ut werpheeft het als voor
beeld een goetS© taak verricht. De schrijver
betreurt het echter, dat uit het ontwerp,
pndier don. indruk van do „roodo week",
Allo overgangsbepalingen geschrapt zijn.
I>© heer "Stork hoopt daarom, dab de dm-
ftriter van Arbeid in hob door hem in te
dienen wetsontwerp overgangstermijnen op
neemt», dee in tal van industrieën noodig
zullen wozen. Do wettelijke maatregelen,
dro hier te lande genomen worden, zullen
overeenstemming moeten zijn mot do
juitonla-iidfcoke. In clib opzicht deed in een
hog niet door den Russisch en geest bevan
gen industrieplaats in Duitscliland 'n Hol
land^! afnemer een grappige orvaring op,
schrijft. de hew Stork. Een gereedstaand
werktuig kon niet binnen den door hom ge-
ircnschten termijn verzonden worden we
gens den ,,8-St.undentag" directie der fa-
irick noch Arsolraad wisten hior te hel
len; do voorschriften waren absoluut,
tfaar de werklieden zelf. die het werk
noesten afleveren, wierpen hun ,,6-Stim-
fentag over boord voor een flinke fooi.
toen hun op die beginsel verzaking goweoen
tverd., was hot antwoord„Ach, was helfcn
Wis die Prinripien. Geld verdienen ist dio
Hcuiphsooho.''
Dit wijtt op een der cardfrnalo fouten
het ontwerp-Scliaper. De gohcole rego
jig is veel to weinig lenig. Bij spoed
IjDisohendo reparaties, bij afmaken van ma-
nerïeën, cifi© op oen bepaa-klon dag, op
n bapcutikS uur zelfs, gereed moeten zijn,
aar ze vorecJwopt moeten worden, is soms
Jot verrichten van veel langer overwerk
"l'. bepaalde personen noodig en do
bohnjver noomfc hot evenzeer in strijd met
Job belang van den amhtitiousen w.erkinan
A s van Iwyb werk zelf, da/b dfo belomimerih-
Ron tegen een vlotte behandeling te groot
Beperking van don meelnood.
Voor^hkelc dagen heeft-de Minister van
Landbouw, naar aanleiding eenor tot hem
gerichte vraag, te kennen gegeven, dat er
zoo goed als geen meelvoorroden bij de
bakkers aanwezig zijn, zoodat er op veel
plaatsen spoedig een tekort aan brood zal
ontstaan, wanneer de vorst invalt en door
t/t remming van de vaart geen wapentrans
port moer kan plaats vinden.
Uit deze mededcelmg van den Minister
blijkt, dat. de toestand in zake brood- en
mooi voorziening zorgelijker ia, dan mis
schien ooit to vor^n on al is het, na de ge
dane toezeggingen, zeer bezwaarlijk om tot
een algemeene verlaging van het brood
rantsoen over to gaan, zonder twijfel zul
len velen onder hen, die brood niet als hun
hoofdvoedsel boschouwen, gaarne vrijwillig
mot een geringere hoeveelheid wittebrood
genoegen nemen, wanneer do Minister ge
negen is-wo or de bereiding van die kleine
re hoeveelheid zuivere tarwebloem, zonder
bijmongsola, beschikbaar to stellen.
Tha^is bestaat voor lien, die wittebrood
oteai, hun dn.goli)lcsehe rantsoen van 311
gram. ongeveer voor 230 gram uit tarwe
bloem en voor 81 gram uit bijmengsels.
Stolde do Minister nu hen, die daartoe don
wensch to kennen gaven, in de gelegenheid
om brood te betrokken an zuivere tarwe
bloem tot een hoeveelheid van 230 gram,
dan zou er op ioderen ingezetene, die zui
ver wittebrood wenschte, per dag een
hoeveelheid brood T,an 81 gram bespaard
worden. Kwam cr onder onze bevolking va.n
bijna 7.000 000 zielen 1,000 000 voor, die
230 gram brood van zuivere tarwebloem
verkozen bovon 311 gram van ons witte
brood voLgens zijn tegenwoordige samen
stelling en gezien de vele klachten, die
er over het wittebrood geuit worden, zou
dnt aarttal zich zeker opdoen don zou,
geheel vrijwillig, per dag 81.000 K. G. of
over con geheel jaar geroken!, I ijna 30 mil-
lioen K. G. brood, overeen komende met
ongeveer 2*3 milHoen K. G. af 23,000 ton
meel, bespaard worden.
Zoo'n opl< ssing zou dus het- tekort aan
grondstof fori voor de broodbereiding, zon
der dat csr oon offer van do bevolking werd
gevraagd, heel wat mindor zorgelijk maken
on bovendien zou er, wanneer tevens be
paald word, dat de prijs van do 230 gram
tarwebloeonbrood even hoog zou blijven
aJs die van do 311 gram wittebrood thans
is, op dit bedrijf door do schatkist een be
drag van mil koen en per jaar worden ver
diend. Een hoeveelheid van 311 gram
wittebrood tooh, kost thans ongeveer
11 oent. Handhaafde men dien prijs voor
230 gram tarwebrood, dan zouden do ge-
brmifcens van dat brood, behalve dat zo per
da.g een zekere hoeveelheid brooc&grondsfof
beschikbaar doden komen, per hoofd en
per dag hun brood ongoveer drie oent duur
der betaiep, dan voor dien tijd het gov al
was. In to taai' zouden z-e dus per dag, ge
heel vrijwillig, ongeveer f 30.000 aan indi
recte belasting opbrengsen, wat, berekend
over vosn geheel jaar, voor dfe (schatkist
een bate zou geven van bijna 11 millioen.
VisschoregoronHet Bureau voor Modo-
deolingon inzake de Voedselvoorziening
meliib:
Aan do vissohers wordt wederom gelegen
heid gegeven tot heb bestellen van katoe
nen garens voor hun behoefte in de maan
den Februari en Maart..
Aangezien nog geen goedkoopere grond
stoffen ter beschikking gesteld kondon wor
den voor de vissöherij, blijven de prijzen
gehandhaafd cn bedragen dus f 10 per K.G.
voor garennummer 30/12 en hooger, f 10.10
per K.G. voor garennumraer 30/9, f 10.20
per K.G. voor garennummer 30/6 en f 12
per K.G. voor garonniunmer 45/6.
De garennummers boven 30/32 zullen we
derom in beperkte hoeveelheid verkrijgbaar
zijn. Zooveel mogelijk zal ochter daarvoor
in de plaats vlasgaren gebruikt moeten
worden, dat in goede kwaliteit, bij de ge
wone handelaars in visscherijbenoodigdhe-
den vrij verkrijgbaar gestold wordt tegen
de door de Regeering vastgestelde maxi
mum-prijzen.
De vissckera moieben vóór 30 Januari a.s,
aan hun gewonen kandelaar of aan hun
visscherij-vcreeniging, indien zij door mid
del van hun vereemging betrekken (mits de
handelaar of de vereaniging is ingesolrre-
von bij het Rijkskantoor voor Visscherij-
benoodigdheden), opgeven, hoeveel kilo ka
toengaren cn van welk nummer zij wen-
flehen te bestellen voor hun behoefte in
de maanden Februari «>n Maart en onder
nauwkeurige opgave, voor wellc doel zij
dit garen wenschcn te gebruiken (hersbei-
leq, breien, opsimmon, enz.) Bij do be
stelling moeten do vissoliers tevens hun
vaartuignummor en lotteirteekens opgeven.
Zij kunnen, voor zoover hun bestellingen
door het R. K. V. P> worden goedgekeurd,
do garens van hun handelaar of vereeni-
giog ontvangen in den loop dezer maan
den, naar Verkiezing, bij groote of Meino
hoeveellieclc-n tegelijk.
Bestelling, ingediend na 30 Januari, wor
den niet goedgekeurd, on mogen ook door
de handelaars (rosp. vereenigingen) niet
worden aangenomen. Visschera, dio bij vcr-
sel lillen de handelaren of visschorijvereeni-
gingen bestellen, lcotncn voor leveling niet
in aanmcirking.
Vlasgaren 'kan desgewensdht ook vooraf
besteld wordon.
Het Kon. Nat. Stonncumitë. In ''1?
Memorie Van Toelichting tot •eon suppletoir o
hegTOoting voor 1918, deelt de Minister van
Lnndbomv mede, dat brj het ontwerpen der
begrooting voor 1918 de uitgaven van het
Kon, Nat. Steuncomité werden geraamd op
f 22.200.000, doch het was toen duidelijk
dat Voor het meerendeel der posten een
voorspelling absoluut onmogelijk was. Do
.uitgaven sijn echter hooger geweest.
Do werkioosheid heeft door gebrek aart.
grondstof voor vele industrieën noodlottige
afmetingen aangenomen.
ftchaarsohto en duurto der levensmiddelen
hebben liet onrichten en uitbreiden van ren-
I trale keukens tot een gebiedenden maatregel
gemaakt
Woningnood en werkloosheid in de bouw
vakken btj ötoede stagende prijzen vao
bouwmaterialen ^behalve de baksteen, voor
zoover deze door bemiddeling van don di
recteur-generaal van den Arbeid wordt be
trokken) hebben den bouw van nliddenufcandfr»
en nood woningen meb subsidie van het Kon
j Nafc. Steuncomité noodzakelijk gemaakt.
Deae en andere oorzaken verklaren de be-
j langrijke overschrijding der aanvankelijke
i raming.
Do nadere raming voor 1918 bedraagt
thans f33.374.000.
Hot bestuur van do Haagsche Jourualis-
tenvereeiiiging heeft een adres gezonden aan do
Tweede Kamer, waarin1 verzocht wordt in het
reglement van orde oerï bepaling op to nonion,
dat als regel do sprokors van de upreckplaa/ls
het woord voeren; waardoor -de KauuTverclag-
gOYors on Kamerovorzichtschrijver»- beier in
staat zullen zijn de doballers te volgen, dan
wannoor de leden mot hun rug naar de peretri
bune of op grooten aistand daarvan het woord
voeren Het boetuur heeft dit verzoek gedaan
naar aanloiding van het bij de Kamer ingeko
men voorstel van een aantal partijlridors tot
wijziging van het Reglement van Orde, waar
door do voorzitter liet recht zou krijgen een
spreker to vorpliehlen van de spreekplaats te
spreken ton einde don voorzitter beter in de
gelegenheid te stellen den spreker to verstaan
of tegen stoornis te beschermen welke rego-
ling, naar adx. betoogt, ook voor de leden niet
bevredigend kan zijn, terwijl adr. hot vertrouwen
uitspreekt dat de Kamer zijn verzoek ernstig
zal willen overwegen, waardoor do Kamorver-
slageu cn Kameroverzichten, welke een groot
deel van hot volk over het in de Tweede Ka
mer gesprokene inlichtingen, aan nauwkeurig
heid zullen winnen.
De VTpe Vrouweuverecuiging hooft,
zich tot de Staalooo'mmisêi© tot voorboreidlag
der Grondwetsherziening gewend met ecu
advee, waarin zij verklaar! mot genoegen de
verklaring, van den Minister van Uinnen-
landsche Zaken in de Kamerzitting van 10
December 1918 te hebben vernemen, waarby
aan deze Commissie de bevoegdheid werj
verleend andere (dan door Z. E. zolif aange
roerde vraagstukken) onder de oogen te zien,
indien haar zulke in verband met haar op
dracht wenechelijk voorkomt en dat boven
staand© opvatting bij de installatie der Com
missie nogmaals door den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken naar veren is gebracht,
op grond waarvan zij d)e CommLsic met don
moesten aandrang verzoekt, wijziging van
art. 80 ©n daarmoo verband houdend© arti
kelen binnen de sfeer der voorstellen tot
•grondwetsherziening te willen brengen, in
dier voege, dat het vro-uwon'kiesrechtvraag
stuk tot een finale oplossing wordt gebracht.
Adressant© vei trouwt, dat de Connmifo:tj
aan bovenstaand, verzoek een williig oor ver
kenen zaL, o-pdat de gemoederen niet longer
in beroering blijven en het vrouwenkies
recht vraagstuk in de toekomst niet meer box
inzet bij verkiezingen zal wordon gebezigd,
iets wat in strijd met 's lands belang moet
worden geacht.
Naar aanleiding van het ketelongeval
aan boord van Hr. Ms. torpodoboot G. 14,
is door clan minister van Marine een com-
imssie van onderzoek ingesteld.
UIT NED. OOST-INDIE.
Naar aan cBs ,,Tel.'_' uit Weltevreden
wordfo geraamd heeft op 4 Januari te Pa-sa-
loma, in Banajermassin een ernstige brand
gewoed, waardoor de helft van genoemde
plaats is afgebrand. De sohadle bedraagt
ongeveer f 300,000.
De Volksraad.
Aan de op 13 Nov. j.L door mr. dr. Tal-
ma namens de regeering in den Volksraad
afgelegde verklaringen ontleenen rij het
volgende
- „De nieuwe koers, .we^Jce de jongste we
reldgebeurtenissen voor Nederland hebben
voorgeschreven, bepaalt tevens de richting
welke ook hier zal moeten worden gevolgd.
Het gaat trouwens hier minder om wijzi
ging van don koers, dan om versnelling van
het tempo. Regeering en Volksraad worden
dionfcengovolgie voor nieuwe verhoudingen,
verschuivingen van bevoegdheden geplaatst,
welke op dit oogenblik nog niet volledig zijn
te overzien. Vast staat echter, dat beider
taak aanzienlijk wordt verzwaard on nauwe
samenwerking cïacht. De ernstige wil daar
toe is 'bij de Regeering aanwezig, en zij
weet, dat dit ook bij don Volksraad het
geval as.
Gevoeli de Eegeering behoefte aan nau
wer contact met den Volksraad, zij stelt
zich voor, eerlang met het Collego overleg
te plegen omtrent do wijze, waarop dit ver
band door het leggen van een persoonlij
ken schakel kan worden bevestigd. Op
nauwe samenwerking met den Volksraad
meent de Hegeering in deze tijden, van span
ning vast te mogen bouwen ter handha
ving cn verzekering van de inwendige rust
Hoewel de Regeering mot weerzin de
exorbitante rechten op den tegenwoordigen
vopt hanteert, wordt */ij gedwongen tot toe
passing van artikel 45 op hem, die stelsel
matig, ondanks ernstige waarschuwing, ook
in deze dagen nog de organen van het
openbaar gezag traclit te verlammen. Do
Regeering meent hieraan oèn woord van
ernstige waarschuwing te moeten verbin
den tot die op den voorgrirad' tnedchdc
personen, die door het oriqnetteeren' mét
uiitersbe elementen, spelen met vuur.
De Regeering noodigt den Volksraad uit,
met Haar in hartelijke samenwerking te
streven naar een snelle verwezenlijking
van noodzakelijke hervormingen en verhef
fing van het algemeene peil an moat-
sëhappclijken welstand.
Alleen clie samenwerking zal ook spook
van bittor "v oeds el gebrek buiten Indie's
deur vermogen te houden.
Voor de verhooging van den. maatscliap-
peliiken welstand zal in do cerst-o plaats
noodzakelijk wezen wegneming van misstan
den, als waarop dezer dagen in dit lichaam
van meer dan één zijde is gewezen. Voor
af zal daaromtrent volledig licht, verspreid
moeten worden
De Regeering ril hiertoe instellen een
commissie van onderzoek naar verhoudin
gen en toestanden in de Suiker-industrie;
welke commissie*met ruime bevoegdheden
zal worden bet.leed. Zij vertrouwt, dat Zij
de leden van dit lichaam, die daarvoor in
aanmerking komen de Regeering denkt
hierbij aan de he eren Tjokroamincto en
Sclnr.utzer in de eerete plaats bereid
zal vinden in de commissie ritting te nemen.
Het uitblijven van een regeling tot uit
voering van ari-ikel 111 van het Regeerings-
neglement doet zich voor overheid en pu
blick als een pijnlijk gemis gevoelen. Daags
na liet optreden van don Minister van Ko
loniën is dezerzijds aangedrongen op spoe
dige vaststelling van het Koninklijk besluit
en eiken dag kan dit verwacht worden."
Dan wordt in de verklaring verwijld bij
de noodige verbeteringen in de legertoe
stand en o. a. gewezen op de onbvrecEgen-
d© militaire rechtspleging
„De laatste misstand wordt ook door de
Rcgocring sterk gevoeld. Zij heeft- bij her-
holing dezer dagen opnieuw bij den
Minister op in voeling ran het nieuwe straf
wetboek aangedrongen"
Wat het voedingsvraa-gst.uk voor liet leger
aangaat, deze is "opnieuw in studie geno
men, met do Bedoeling te komen tot de
voedsel verstrekking gehos! van lands vege.
Teo tslotte werd een beroep gedaan op de
krachtige hulp en wsrmoc steun van de
leden van den Volksraad om de Regeoring
in deze spannende dagen in Haar zware
taak te steunen
Het Med.-Indiscli Toon eel.
De heer Cor Rurjs deelt de oprichting meds
•ran H-t Nederlandsch-Indisch Tooneel, van
welke onderneming hg ale directeur zal op
treden. Hij is voornemens om met agn vrouw,
Tilly Lus, en verder een gezelschap dames
en beeren, waarover pp het oogenblik oog
niets naders ka« worden medegedeeld, dan
daü het in t geheel 13 spelenden zal feEeo,
in Juli of Augustus, zoo mogelgk nog vroe
ger, voor een reis v&ji 10 maanden, ca ge
rekend den overtocht, naar Iodië te vertrek
ken, om daar een reeks van toooeelvoorstel
lingen te geven. In hoofdtrekken is do opzat
geheel gereed; de noodige contracten zgn ge
sloten of zjullen bkinenki-rt gesloten worden-
Hij hoeft het uitbuitend opvoeringsrecht
voor Nederlandsch-Jndië aangekocht van de
volgende stukken: „Phyllis^ „Feinina", Po-
mar i us'', 'Potasch en Perfemoer", ,,Oonfcan-
teij'', ,/fe öaf^je", „Miehline", „Zijn eenige
vrouw', t,Betty", „In Rok", „Nachtwacht",
„Prulletje" „Door de Praatjes", „M'n vriend
Teddy", ,,La belle A venture", „La petite
Chocolatière", „M'n Tante uit Hoófleui*". Als
cosluumstukkon is Rugs voorneimms op te
voeren „Mercadet"' én „Mademoiselle de la
Seighèpe'", als openluchtspel: „Hauptniann's
Verzonken ICok. Voorts zal hg m. Indio in-
troduceeren het modern kleia-Tooneel, ia het
genre JX>oal9 uien hier dat o.a. gerieu heeft
van Verkade, Van der Dugt-Melserfc en Nap
de Ia Mar, o.a» „Zijne Excellentie", „Bios-
cope-Parodie", en imitafaVs ran mm groote
tooneebpelera
Ten biotte twee dolle lduchten, t.w.de
Engelsche klucht: „A little bit of fiiff en
de Duitecbe klucht „Hanneman".
Het speelplan is zoodanig gedacht, dat van
oviimoeienissen geen sprake ?al kunnsn zrjn.
Ruij3 is een vijand van het „sterren-systeem",
een groot Voorstander van dat der Meinn-
gers In zijn ensemble moet ieder kunnen
schitteren. Hg of zij, die den eenen avond
■een hoofdrol Speelt, zaf den volgenden avond
een löeine rol vertolken. Op de groote tour
nee door de binnenlanden sullen afwisselend
twee stukken gespoeld worden, om de leden
van het gezelschap niet af te matten.
Voor het. behoud van „liet Tooneei".
Ontsteld door hel bericht van een verpaderiaf: van
commissarissen dor N. V. „Hot Toonecl", vraarin is
besloten aan aandeelhouders liquidatie voor to
6toUen, indien geen schouwburg tol vervanging van
liet Palcis voer Volksvlijt, gevonden wordt, voolen
ondergeteekendo rich gedrongen uiting to geven nan
hun bezorgdheid, dat aan den arbeid van "WiUem
Eoyaanis plotseling een einde zou komen.
Zij bewonderen in hom den ongemc-en begaafden cd
krachllgen kunstenaar, wiens werkzaamheid voor
do verbetering van looncel in Nederland con moei
lijk te overschatten bcleekenis heeft gehad; den be
stuurder cn leider van voortreffelijke techniek,
hoog-ontwikkeld inzicht cn verbluffende werk
kracht. wienst liefde voor zijn vak geestdrift bil
zijn medespelers wekt; dio het publick. door de zorg
aan het spel gegeven, telkens weer Daar een stuk
wist te trekken cn tevens dat pubbek opvoedde om.
behalve Vondel. Shakespeare te waardeerea ook in
worken, vroeger solden of nooit gespeeld.
D;r.irooi hopen zij, dut niet slechts do ramp der
ontbinding van Itoyaards gezelschap voorkomen
moge worden, maar des© hoog-strevonde "en zooveel
v^rmogondo kunstenaar eindelijk een gebouw zal
k<-ij :r n, waar hij voor hot Nedcrlandscbo volk cn
d; N'ederlandscho kunst al datgene zal kunnen
itwanr zijn garen cn ziin toewijding hem too in
staat stellen.
Jo vau Aramcrs-KUUer, dr. Peter, van jVnrooy,
Lizzy Ansicgh. K. P. A. do Bazel. dr. H. P. Bcrlago
dr. FT. J. Boeken fna Boudier-Bakker, dr. P. 0.
Boutons. prof. dr H. P. Colenbrander, Louis Cou
perus, Henri Dekking, mr. M. I. Duparo, Marcellus
Emants, Jan Fnbrlcius, dr. H. E. vnn Gelder prof.
mr J. A. van Hamel, H. J. Haverman, prof. dr. J.
Huiringa. Isaac Israels dr. J. Kalcf, prof. dr. J. A,
der Kinderen, 0. A. do Klerok, Maria do Klcrck-
Viola, Willem Kloos, Jeanne Kloos-Royneko van
Stuwe .Frits Lapidoth. Johan do Meester, dr. Willoin
Mengelberg, mr. Leo Michiolson, Ary Prlns, Is. Quo-
lido. Oath, van Penn-s. Tap von Ruyn-Nooff. Hor
man Bobbers, prob P. N. Poland Hoist, Jan Toorop,
Prof. dr. W. Vogelsang, tnr. H. "Wicsting Augus
ta W. A.
(W.iJ sluiion ons l»ij het' bovenstaande gaarne cn
met warmlo aan. "Wanneer wij de rokenmg opma
ken va n J ot geen door do bcJdo spollcidors Itny.iards
cm Vcrkadc in hot belang van ons nationaal toonoel
verricht word, dan komen wij bij don heer Royaards
tot een beduidend hooper cijfer dan bij zijn confra
ter, die, acteur van beperkt talent als hij is. bovcn-
vcndien nog het vormogon mist om zijn medespejen-
den door de kracht van eigen geestdrift medo to
sloepen, die voorts geen gezag over zijn acteurs on
actrices bezit cn wiens verlooningon dan. ook over
het geheel genomen, min of mcor rammelen Noeli-
thans troont do hcor Verkade als leider van het Ne-
dorlandsch Tooncel in do" Stadsschouwburr. Eon
schdrp woord van protest tegen don misstond, dat
do heer Verkado in een zooveel gunstiger posh ie
verkeort dan een man mot een hoog kunstennars-
idraal als Royaurds, inng dan ook niet achterwego
blijven. De N.V. Het Tooneol moot behouden blIJ-
vcnl Hot Nedcrlandscbo volk moet loonon rijn
grooto kunstenaars waard to zijn! Pcd. L. D.)
Nieuwe aitgavon.
Een uitstekende tookenJng van President Wilson
door den kunstschilder Hendrik Meyer, Uilpavo Co
hen en Zonen, Amsterdam.
Vijlde jaarverslag dor Nedorl. Voreeniging voor
Hooper Handelsonderwijs te Botterdam 1917-1018.
Kalender van de N. V, Drukkerij Sonofolder, Am
sterdam. ontworpen door don heer W. Papohhuizen.
Sondonvusgaho der Deutschon Wochenzoihtng fur
dio Niedorlande und Belgion, zur erlnnering nu Oio
internicrung der Deuisohen gefanponen in Niodor-
land.
Geacht© Redactie.
Bij do behandeling; der voorat©!!©a ia znkb
I d© ealarisverordeniagon van Looiarcn aan
h©t Gj-mnasiinii en 4e H. B. S. alkier, steud-
d© prof Eer dun an s ecu ingekomen verzoek
der Vereeni,ging van Leeraren, dat bodoel-
•!-? om do leeraren niet in 3, doob slechts id
2 groepen to verde- vn en de docenten met
een aan rul lesuren Ixs. 10 geljjk to sala-
rie-oren als hun cul-kv.i'g met 1017 lesuren.
Do Voorzitter van den Raad antwoordde
jirof. Terdiiians als vu' Herinnert u zich
niet ho? 'n fijdjo ge:e -n request op request
inkwam, waarin gevraag! of geëiseht werd,
dit is tegenwoordig zoo Je term. om invoe
ring der rijksiege'-ng va zie! Nu Fomen
wij met de rijksregeling, en nu komen ie
leeraren veer met ©en nder verzoek. Dc
hoei-en weten zelf niet wat ze willen."
Over den vorm. waarin rle Voorzitter zijn
argument meende t© mogc-o gieten, gebiedt
de hoffelijkheid mij te zwijgen. Maar op de
onjuist© voorstelling, die- van ons optrede"1
gegeven wordt, wensch ik zoo spoedig m
gelijk t© wijzen.
Voor zoover mij beken i is indertijd d<
de leeraren aan de H. I>. S. voor jonge*
een v r r. o e k ingri-ioDd om hun jan
wedde t© bron gen op het peil der rijherog^
ling, dii© veel beter was oen de plaatselijk.©
verordening. Van dc kvorairen aan het gym
nasium werkzoaan is zoodanig verzoek aoo'.t
uitgegaan. .Thans is men bier gekomen tot
oen plaats-.-Iijke Vereen i.ging, die zooveel
mogelijk -de beluDgeD van beid© cate
gorieën loerareD tracht te bevorderen. Nu
komon B. en W. met oon verordening, dia
ontworpen ie naar analogie der rijksrege
ling, waarvan wij dan ook met waart+oerlng
h)Sibben kennis genomen, maar op enkel©
punten wijkt de nieuwe Leidschc verorCe-
ning af.' Zoo ook op bet punt. dat de beer
Ecrdnnans aanroerde, terwijl het blijkt d'at
hierbij oenige leeraren aan het gymnasium
in ongunstige positie komen te staan ten
opzicht© van hun collega's aan diezelfde in
richting, terwijl éfofcjecra r aaD de n. B. S.
met de rijk^regeliag wel '-ter ai geweest
zou zijn.
Nu hooft hot bestuur >:-r Vere?ni ging vau
Leeraren genroond op dio onbillijkheid to
moeten wijzen, zich van de strekking van
zijn handelwijze zeer good bewust.
Terens zou ik gaarne van de gekagenheM
gebruik maken Dóg ©en opmerking te ma
ken. Ons he-sbu/ur heeft ook gevraagd de in-
werking-trecliii,g der nieuw© verordening t©
bepalen op 1 September 1918. Do Voorzitter
van den Raad coemdte det verzoek totaal
onjgejiiotivoesrd. Hij woos v.t op, dat <le leer t-
ren in 1915 nog ©en groote verb©tering
hadden gelrregon. Niets is minder waar dan
dat. In 1916 'm hier ingevoerd een verorde
ning, zooalo in Delft reeds nagenoeg gelijk-
hiidend ©inds 1933 bostond; deze ra vol-
stralrt niet beter dan ruu-doren,, stond into-
gendeel bij vel© anckwxt plaatselijk© vero -
deningen achter. Zoo groot is di© verbete
ring niet gewecsst. En toen in 1917 cn 101C
do ittorilïjk'liodm steeds gremter werden, hei-
ben massa's -gemeonten al hun amótcnaren
©en belangrijken duurt -toeSlaig gegevea,
D&lfs kleine. Lekten niet! En nu gaat het
hier niet om do vraag of bet Rijk nog min
der deed, .slechts gronden wij ons verzoek
hierop, d'at vooral 'im .1'918 do sa'arissen,
d'ie Leiden Raar leeraren gaf, absoluut on-
tocioiicenid wairon zelfs voor kleine gezinnen.
Dit is oen feit, dat B. on W. bekend is.
In d© behandeling der verordoning is
ihans een vertraging gekomen. Waar de
Raad-dio veroorzaakt- hwft om de positie
der leeraren in het teckmen t© voribeteren.
hoop ik, dat men daardoor ons verzoek <v
d© inwerlcinig treding c«p 1 Semteml>er 1
te pl-antsen, niet zal vengeten
De Bredasölie Raad, di© in Dcoeml c r j.
een veroudening aannam en daaraan leruv
werken'd© kracht verleende tot 1 Jan. 1918
moge 't voorbeeld zijn!
Met dank voor de plaatsing.
Hoogachtend.
Dr. D. E. B0SSELAAR,
Secretaris der Veroeenigmg van Leeraren*
Opgave van personen, die uit Leiden
zijn vertrokken.
J A. Scheels Heerlen. Leenhof II 13. J II.
Gh Breuer Luüc Mej Tli. Moelie. Alkmaar.
Oude Gracfit 1WJ. de Iteët. Noordwijt.
ZuidJBoulevrird villa Zee en Duin. J. C. M.
LoasLerc. Den "Haag. Schever. Lusscheweg 119
Moj. P. Yordonw, IUjneburg. Vliet 1S7 N. Z.
B Siemons LLasê Hesrenwcg 155 c, Moj H J
C." Jouk&r -vlphon a d Pijn "Hedaslrant D 320
-- Mej. D." H. Havtwijk, TerWorg. G.. b. l:cvt Do
Leichc.' Mej. J. Overe-s. Rteur.-ijk. C. I'aau -
Crontttceii Vorl. "Hieuwotraat Wa. Mej. Th H
Piel veld. Den llaa- SchetiL-wcg 72 L lli'irmr.n
Asser., lê luitenant der artillerie D. J. den O3
Den Haag. Stadhoudarelian 37 S Jnarsroa.
Den HaagColumimsstravt 30. A, Sievol. C»egat
g-cest. L MoraehwcE. ?Iej J. Spool—Bouwman.
Dcd ÉcldOT Klein B rokke v al li wc/r 4 b _Sp. s C.
Snélderwaard. Dt'itlerdorp Gaastciat 3a D
Pikot. Dc-n niiac, Van Dij!:i raat 33. JOosten-
li roek'. Den1 Hoafr. Lrran t:lm Moerderyoo»rt 297,
J. Kouwonborc ILiorlom. ZijlsCmal 73 C
j Tiin Loeuwon, lion Haag. Var. (lor Vdü/vstraat
38*. Mej. J. ?tlöltnkarnp BuUraloot. Dorpestraat
31a Mèj. W van Sïü>^en Amsterdam. Pïjfii.
liorsgTaeht Wed. Ar kevel d—Laven. Warmes.
Zandpad 7a. D I. de Heiden, Hoekenboseb. b."
m. Helmesicb O Bcr-u--n Zooterwoudo TIcè
re'nwef» W. G. G. ÏT Blanke. Ejuulem. Klein
Hoili-onland 5t road J Veem Doren ter, Hijk.
mansjtraat 40. I'. L van, -Icleichen. AmsUminxn
Laarnveg 49 A G ran Eng^flon. Amsterdam
SC _Bornnrdi:Fgosta?l:t. JBfOj ÖTwdijk—L
Haarlem. tVittstraat, 21.
Lijst van onbestelbare brieven cn briefkaarten
waarvan <le afxcuilersi onbekend Min.
BINNENLAND. BRIEVEN.
G. v. Bakkein, Amsterdam. v. Bum, Vclo fG.)
J. P. Driosson. Arasteixlom. -- J. .1. Franoïilmont,
Ronder pi. v. l»e>ól. L. 0:cvo, Uteeeld. II. L.
Hofdijk. Tilburg. S. Uo Jong, Leeuwarden. R.
Lamp, Lolden. M. Madeleine. Haag. D. Rtosse,
Eest. M. Siemens. Leiden. J. Simons. Nij
megen. A. T. Sclmuo. Amsb". lam. G. ViUenis,
OftfiSicriand, J. ff. v. V t riem. Zon-
dero)' Hilversum.
BINNENLAND. BRIEPK VARTEN.
J. N. Blokkum, Leiden. X^Boczanrd, Den Haag.
P. Bo'_'erü. 7,. pi. v. bos». P. Drlessen Den
Haag. G. 0. Fillpse v. Splun'cr. Amsterdam.
J v. Galen, Amsterdam. D. O. do Ha.m, lïot-
terdam. A. v. d. Heuvel, Don Haag. Hcrrc-
burph, Amsterdam. D. Jadin, Spokirolf.erheide.
G. ion Kato, Leiden. T. J. Labes. Amsterdam.
M. Mos Solieventngon. S. J. Mcomvis, Den
-Haag. Joh. Nuikons, Amslerd.un. B. N'louwvold
Gouda. Ossovoort Rottordani. A. Schrama.
Budel."— R. Sehnapnian, Amsterdam. V:»n Sous-
beek, Lelden. 0. en A. Sijthofl', Leidon. G. Vcj-
hey, Puttevshoek. L. Vösso, Haarlem. D- v'ch-
ters, Zwolle. 9 stuks aonder adres.
BRIEVEN. BUITENLAND.
N. V. 'd. Hoos. Munehon. Laviduro, Brussel.
H. Stas Southampton,
BUITENLAND. BRIEFKAARTEN.
W. Piddle. Smyrna»- VI. Gronwcls, Moge®,
