Mo. 18041.
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 20 December.
Tweede Blad Anno 1918.
EERSTE KAMER.
TWEEDE KAMER.
Prov. Sta!en v. Zuid-Holland.
KUNST EN LETTEREN"
Vergadering van Donderdag 19 Dcc.
Voorzitter: J. G. G. baron van Voorst te*
Voorst.
Motie-Van Kol.
Aan de orde is de behandeling en do stem
ming o\or de motie-Van Kol, betreffende de
progroms in Galicië.
Do hoer VAN DEN BERG (A.-R.) verdedigt
de progroms niet Hij wenscht ieders gods
dienstige overtuiging te eerbiedigen. Maar men
moet in oogenachouw nemen, dat de Joden ook
slimmer zijn dan de volksgenooton in het land
van hun verblijf, die do Joden soms wot on uit te
suigen. Mogen zij desniettegenstaande dezelfde
staatsrechten hebben? Zijn de Joden in West-
Europa verdrukt, omdat zij niet alleen de bur
gerrechten, maar ook de staatsrechten met de
landgenooten deelon? Vervolgt men de Joden in
derdaad, omdat zij dezelfde staatsrechten heb
ben? En waarom dan niol in Oost-Europa? Spr.
herhaalt dat niemand zijn eigen rechter mag zijn
«n zal stemmen voor de motie-Van Kol, uit een
oogpunt van recht en mensch cl ijkh ei d.
De heer POLAK (S. D. A P.) verklaart met
verbazing den heer v. d. Berg te hebben aan
gehoord. Zijn conclusie hield overigens weinig
verband met de speech zelf. Sympathie of on-
•ympathie doet weinig ter zake, wanneer men
do stom moet verheffen tegen mensch-onteeren-
de handelingen.
De hoer DE WAAL MALEFIJT (C.-H acht
hot eerste deel der motie in een Nederlandsch
parlement onnoodig. Eeuwenlang hebben de Jo
den in Nedorland in vrijheid geleefd. Tegen het
tweede deel der motie is spreker nog meer ge
kant. Het gcldi hier eon interne aangelegenheid
van een andere natie. Spreker wil het onzen
minister van Buitenlandsche Zaken niet nog
moeilijker maken, en zal daarom tegenstemmen
Nadat de heer VAN KOL do motie in den loop
van het verdere debat andermaal heeft verde
digd, komt do MINISTER VAN BUITENLAND
SCHE ZAKEN woderc-n aan het woord. Hij zegt
dal het geen kwestie van appreciatie is maar of
de Regeering moet overgaan tot actieve bemoei
ing in deze materie. Eer. voorzichtige houding in
inlornationalo zaken is dor Regeering in deze
dagen meer dan ooit geboden. Het zijn boven
dien niet alleen Joden die verdrukt worden. Van
allo kanten bereiken hem verzoeken om steun,
-.a van do p rotes tan tsche kerken in Hongarije
.Us mensch slaat hij geheel aan do zijde van
oca heer Van Kol, maar als minister meent hl]
niet actief to moeten in gr ij pon.
Eerst komt in stemming do eerste motie.
De Kamer spreekt haar afschuw uit over de
onmenschelijkheden gepleegd tegen Joodscho be
woners in Galicië.
Deze motie wordt aangenomen met 24 tegen
JÖ stommen.
De tweede motie luidde aldus;
Do Kamer drukt de hoop uil, dat onze Re
geering er zich van gewisse. of een onderzoek
door een neutrale commissie inderdaad mede,
Joor de betrokken regeering begeerd wordt.
en zoo ja, dat zij alsdaan stappen zal doen
om tot het instellen van zulk een onderzoek te
geraken.
Deze werd verworpen met 29 stemmen tegen
ian 5 voor.
Bij het ontwerp aangaande wi^dgingen ent,
van het Hide hoofdstuk der Staatsbegrooting
voor 1916, maakt de heer VAN KOL eenigo op
merkingen o\<jt ons gezantschap in België. De
heer van Vollenhoven heeft zich de algemeen®
sympathie in België verworven en hem is do
hoogste eer geschonken welke ooit aan een ge
zant is gi chonken. Deze man fa nog altijd maar
minister-resident, en staat dus ander den ge
rant, die straks weer in Brussel zal roeideeren.
Dit acht apreker nu ongewenschi, in België zeH
zou men gaarne den heer Van VoUenhoven al»
gezant zien. Vooral in, deze dagen fa oen gezant
fcn België, die algemeen gezien is, voor ons laad
daar van groot belang.
De MINISTER VAN KARNEBEEK heeft m*
genoegen de woorden van waardoering over dm
hoer Van Voücnhoven gehoord en zal bij de var-
vulling van het gezantschap te Brussel met de
opmerkingen van don heer Van Kol ernstig re
kening houden.
Fat wetsontwerp wordt hierna zonder hoof
delijke stemming aangenomen.
Nadat nog verschillende kleine wetsontwerpen
zijn aangenomen, wordt de Kamer verdaagd tot
Dinsdag 7 Januari.
Vergadering van Donderdag 19 Deco.
Voorzittermr. D. FOQEL
De kwestie-Van GroenendaeL
Do beer VAN GROENENDAEL (R.-K-X
ppmerkend, dat blijkens de red© van dem
iheer Van der Voort van Zijp rijn verkla
ring over de annecdonistdsche beworingeo
niet voldoende duidelijk ia geweest, beeft
behoefte om uiting te geven aan wat er
leeft in ieder Nederlander en ieder Lim
burger. Van soporistische pogingen ia
Limburg is hem ndete bekend en rijn hande
lingen zijn niet in strijd geweest met zijn
eed van trouw aan de Grondwet. Hij
wenscht echter volkomen klaarheid en
verzoukt de medewerking der Kamer toé
hot instelleen eener onpartijdige oomrroa-
sie van ocderzoek naar de kwestie waar
in zijn naam is betrokken.
De VOORZITTER antwoordt, dat zoo
danig voorstel natuurlijk in behandleling
zal komen, wanneer dat door een Kamerlid
is ingediend
Buitenlandsche Zaken.
Do replieken over hoofdstuk HU de*
©taatebegrootiiig 1919 (Bnitenlandsche Za
ken) worden voortgezet.
De heer Nolens (R.-K.) hoopt, dat de re-
Argarusatie van den buitenlandsahen dienst
spoedig ter hand zal worden genomen.
Wat de amnojpomstische pogingen be
treft, moet men wel onderscheid mab-pm
tfussohen de buitenlandsoho pers en de bui
tenlandsche mogendheden .De socialists
soke afgevaardigde Huysmans in Belgifl
soldo dezer dagen nog: „We hebben ge
noeg zwarte distrikten. Mgr. Nolens kan
gerust zijnwe zien ham liever in Den
Haag dan in Brussel". Nu is dat wel niet
vleiend, maar het geeft spreker toch ge
rustheid omtrent de stemming d&e er
hcerscht.
Spreker vraagt nog eenige opheldering
over den doortocht, nl. of er ook Belgi
sche karren door de Duitsohers zijn mee
gevoerd.
De heer VAN KARNEBEEK, minister
van Buitenlandsche Zaken, antwoordt o a.
nog, dat inderdaad een aantal Belgische
karren rijn modegenomen, doch die zijn
later teruggeaanden.
Wat do motio-Duys aangaat (overwegen
de de wenschelijkheid van een regelmatige
verbinding van onze Regeering met alle
Regeeringen welke geacht kunnen worden
do facto hare volken te vertegenwoordi
gen) deze motie is formeel niet in orde.
Elke regeering is „de facto", maar daar
om behoeven wij haar niet te erkennen.
De heer SCHAPER (S. D A. P.) merk*
nog op, dat do communistische partij in
Rusland zelf zoo arm als een luis is, maar.
zij heeft zich het geld van de belastingbeta
lers eenvoudig toegeëigend.
Sprekerts fractie zal haar stem aan de
begrooting al is haar de kwestie van
den brief niet volkomen helder geworden
niet ontbonden, daar zij de Regeering
tegenover het buitenland niet in moeilijk
heden wil brengon.
Do heer VAN DOORN (U. L.) bestrijdt
do motie-Duys. Er zijn een massa staten
op do wereld, cho hier te lande niet ver
tegenwoordigd zijn. Wat wil nu do heer
Duys? Wil hij van al die staten hier ver
tegenwoordigt do Sovierkregeering slechts
een deel van het Russische volk.
Do heer DUTS (8. D. A. P.) is bereid de
woordon ,,de facto" uit de motie te lichten-
Men zegge cru nietwe kunnen die motie
niet begrijpen. Ze is volkomen duidolijlc.
Lk weet wiel waarom de heeren de motie niet
willen begrijpen, zegt spreker, want rij
willen geen verbinding met bot Russisch©
volk Ik kan de heeren alsof ik ze zelf heb
gemaakt. (Hilariteit.)
De motie wordt met 21 tegen 61 stemmen
verworpen. (Voor de socri aal -demokraton en
de revolutionnairon.)
De heer VAN RA VESTE YN (0. P.) ver
klaart dat. rijn fractie togen de begrooting
van Buitenlandsche Zaken zal stemmen, om
dat zij het niet c-ene rijn mot de burgerlijke
buitenlandsche politiek.
De heer DUYS (S. D. A P.) z&l niet
tegenstemmen. H3j wil den minister de
kans geven zich te verboteren. (V rooi ijk-
hei cl)
De begrooting wordt met 69 tegen 4
stemmen aangenomen. (Tegen de revtdu-
tionnairen.)
Verschillende ontworpen.
Achtereenvolgens worden zonder hoofde
lijke stemming goedgekeurd de wetsontwer
pen betreffend© de kosten der goïnterneer te
krijgsgevangen Britten en Duitse hers, d©
kosten in verband met het Internationaal
Intermediair Instituut, do onteigeni-ng ten
tehcevo van aanleg van een spoorweg ma
Suamoer naar Leeuwaarden cm een nader®
wijziging van de schepenwet.
Onderwhabe"T(H>tln^.
Aan de ooxie w hoofdstuk Va dor Staat»-
tegnooting 1919 (Onderwijs, Kunsten ea We
tenschappen).
De heer BULTEN (It.-K.) juicht boow*4
d© instelKog van een afzonderiyk departe
ment van onderwijs als het plan am een
onderwijsraad te stichten, toe. Er v®R op
het gebied van het onderwijs nog veel te
verbeteren, bjjv. moert de eenheid wanden be
vorderd en de aansluiting van bet Jager aan
hert middelbaar onderwijs worden verbeterd.
Met vertrouwen ziet spreker de nlamnen tot
financieel© geflijksteHing dar errenbar© en bij
zondere onderwijzers tegemoet.
Ook de heer OSSEN DORP (S. D. A. P.)
heeft de instelling van een ministerie von
Onderwijs met vreugde begroet. Spreker be
toogt, dat links en rechts steeds een versohil-
iend standpunt ovor het onderwijs ingeno
men hebben en nog steeds moet links de
openbare school beeohormen togen de aan
vallen ven reohta. Blijkens de „Schoonbo-
vensehe Oogt ant" sprak ds. van Schuppen
van den kansel o.a.: vde openbar© school is
een kweekplaats van socialisten, zij leidt tot
socialisme, revolutie en anarchie". Zoo
wordt nog dagelijks door recrhtsche mannen
de openbare school in miskrediet gebracht.
In den nieuwen bewindsman heeft spre
ker vertrouwen. Roodfe in 1911 sprak de heer
De Visser zich openlijk voor de invoering
van het 7<Jb leerjaar uit en bovendien is hij
een voorstander van subsidies aan voLksuni-
varsdteitem en openbare leeszalen. Ook het
voorstel inzake studie baarzen geeft van een
goede opvatting bfj den Minister blijk. Den
onderwijsraad zal aprefcer met genoegen sten
ingesteld.
Spr. komt er tegen op{ dat d© minister
zich niet mador heeft urbgekaten over do
leerpEchtregeffkag.
Hij verklaart óch zeer positief togen af
zonderlijke behandeling mn het flalarisosit-
wenp. Hij bebamdeftt dan uitvoerig die sala
rissen der onderwijzers, ten betoog©, dat deze
dringend verbetering behoeven. Er hearscht
een noodtoestand by de openbare onderwij
zers. De bijzonder© cmderwïjzeiB zijn er vefll
erger aan toe. Hjj wil de onderwijzers 'hek
pen, maar boven do omdetrwijzxas staat hol
onderwijs. Wat wü de rechterzijde aan her
onderwijs verbeteren? Spr. vreest, dat rij
voor het onderwijs minder toeschietelijk zal
worden als de fiuoncieele buit binnen ia
Do hoer GERHARD D. A P.) stemt ft»
met de instelling van het in&euw© departe
ment.
Spa*, jhöeft oondjgö bedetikisjgi tögien 'hot
vooretal voor stirdtebeuirzen. Het denfcbocAd
komt alteen ten goed© aan een bijzonder be
voorrecht deel der arbeidersklasse.
Hij vraagt inzonderheid 'e ministers aaz&-
dacht voor de jeugd, dte de school heeft vee-
laten.
Morgen voortzetting*
AvoiuMttmg van Donderdag 19' December
Voorzitter: rnT. D. Fock.
Overeenkomst met de Mij. „Zeeland*.
Aan de orde is het wetsontwerp tot goed
keuring' van een overeenkomst met de Stoom
vaart-Mij. „Zeeland", wegens het uitvoeren
van een maildienst cussohen Viissingen en
Queenborough of een andere Engelsche ha
ven en de motie van orde van den heer
Heykoop betreffende het personeeL
De algemeen© beschouwingen worden
voortgezet.
De MINISTER VAN WATERSTAAT, de
heer König, verklaart nader overleg met
de directie van de Mrj. „Zeeland'' te heb
ben gepleegd waarna het hem gebleken is,
dat hy geen bezwaar meor heeft begen de
motie-Heykoop. Spreker geeft een nadere
uiteenzetting omtrent de arbeidsvoorwaarden
van het personeeL
De heer HEYKOOP (S. D. A P.) is ver
heugd over de aanvaarding van de motie
door den minister, die de mogelijkheid van
een goede samenwerking van het personeel
en directie opent Met de uit.egging v&n
de motie door den minister kan spreker
rich ook vereenigen, mits deze zich niet
teveel aan de letter dier uitlegging houdt
Spreker'wjjst er op, dat sedert de behan
deling van dit we^o:itwerp m eersten ter-
myn tot stand is gekomen een loonraad,
waar by alle scheepvaart imasci.ap^jjen rijn
aangesloten. Ala de minister nu weet te
bewerken, dat ook de My. Zeeland" rich
by dien raad aansloot, zou' alies bereikt zijn,
wat spreker wil bereiken.
Spreker komt den heer Boomer tegemoet
door in zijn motie de woorden „in overlég"
te wyrigen in „na overleg'.
Do MINISTER, de lieer König, zegt, dat
de My. „Zeeland" aangesloten is by de
Reedersvereeniging. Over de loon en zal
thans overleg geploegd worden.
De heer HEYKOOP tripioeert Zyn mo
tie wordt aangenomen zonder hoofdei yke
stemming.
Daarna wordt het wetsontwerp s. h. sL
aangenomen.
STAATSBEGROOTING VOOR 1919.
Justitie.
Aan de orde zyn de algemeens beschou
wingen over hoofdstuk IV (Jusdtie) der
Staaiöbegrooting voor 1919.
L>e beer FRU YI (Ohr.-Soc.) behandelt
breedvoerig de uitbreiding van de crmii-
nalibejjt.
D© heer HERMANS (S.D. A. P.) behan
delt de onlange gepubliceerde groen-
sohandolen. Aan de band van een onder
houd, dat een redacteur van „Het Volk"
had met twee bestuursleden van het Stu
dentencorps, gaat spreker het gebeurde
in den brood© na.
De minister heeft, toegezegd, dat zulke
buiteamribrighedtai tt-Beo worden voorko
men. Maar dat te niet voldoende. Want
tot buitensporigheden komen de studen
ten voortdurend. Drie jaren geleden, toen
zoo sterk geageerd v-ierd tegen den groen
tijd, kwamen dezelfde gevallen voor. Nu
zeggen do sfcndenbvn wel, dat e>en groen
moet weigeren, &U men hem dingen ge
last, die tegen rijn oer strijden, maar
dan moet hij moediger rijn dan de heer
Marcbaato, die op zijn ouden dag nog
naar de loopgraven wou.
D© beer KETELAARNou nou 1 Hij
is jonger dan jy I
De VOORZITTER: Het komt mij voor,
dafe dergelijke bysonderbeden niets met
de justitie te maken hebben!
De heer HERMANS constateert, dat 't
groenen is een stahel van het hearschen
van den sterker© boven den zwakker©.
Spreker behandelt voorts de straf. Hij
heeft zelf eens een jaar tegen zich hooron
edfidhen, en kroeg een half jaar, waarbij
hij het Eet, omdat het een dubbeltje op
i kant waa, o' hij mei meer kreeg als
hij m hooger beroep ging. (Vroolijkheid).
De heersn moeten even ernstig -wezen,
want d© vrijheidsbeneming is niet alles.
Het ergst ia het transport, dat geschiedt
mot two© marechaussees ia uniform. 8pr.
ia vijfmaal g©tranrj»rteetrd geworden en
d© zedelijk sterkste man moet er „kapot"
van gaan. En dan het bezoek van je vrouw
in een ijzeren bok. Je vrouw mag een
kwartier achter de txaMes staat. Maar
aJs j© haar dan ziet, dan zeg je beiden
nietö. Dan kijk je elkaar alleen maar aan
en als je dan iu je eenzame cel terugkomt,
dan barst je in traDen uit. Het is zulk
een pijniging, «dat je je vrouw niet de
hand mag <$r>ikken en niet mag zoenen.
En j© dankt God ala let achter den rug is.
Sprefcer doet een beroep op den minis
ter om wel een straf te laten ondergaan,
maar "teen martdüng..
De heer LOEIT (R. K.) zegt, dat zoo-
Lang een ghe administratieve recht
spraak hier ontbreekt, niet gezegd kan
worden, dat we leven in een rechtsetaat,
we hebben hier een rechtsstaat,
waaraan het dak ontbreekt. Den laatsten
tijd hebben we betreffende dit onderworp
leergeld betaald. Menigeen die de klach
ten der Laatste jaren heeft aangehoord zal
de verzuchting geslaakt hebbenhoe jam
mer, dat we hier geen administratieve
rechtspraak hadden. Deze zaak is nu al
zoo lang hangende en wordt hoe langer
hoe urgenter.
Wil men de rechtspraak dienen, dan benoeme
men aan de universiteiten professoren, die riet
alleen in staat rijn het jtrafrecht te doceeren,
maar ook den aocdalen zin aan te kweokao. Dal
is oen betere manter dan het benoemen van lce-
fcen in do strafkamers.
De MINISTER VAN JUSTITIE, do heer
HEEMSKERK, constateert, dat het heek) debat
over justitie hot kenmerk had van gToote rost
Het leek of man in de zaai van Justitie rost
had gevonden te midden van de onrust, die cms
iomzzn^L
Do deurwaarder» hij de rechtbanken zullen in
derdaad een gotijk sa larie ontvangen voor alle
werkzaamheden, op last van het openbaar ge
zag. Gepoogd wordt in de positie van leeraren
dor Opvoedingsgestichten verbetering te bron
gen. Met de belangen der justitieele ambte
naren bij gestichten zal ernstig rekening worden
gehouden. Spreker wil beproeven de executie
van den alimontatie-plicht van onwettig© vaders
te bespoedigen, maar tegen onvermogendon is
do tenuitvoerlegging der executie niet gemak
kelijk. Een verptieht© aftrek van voorwaardelijke
hechtenis in zaken, waarbij de veroordeelde niet
in beroep ging, is niet as.ïibevolenswaardig. De
slechtste individuen kunnen vaak het slimst
wezen in het rekken van zaken. Bovendien heeft
de rechter do vrijheid tot aftrek, waarvan hij
vaak genoeg gebruik maakt
Wat de lijk verb an ding betreft, spreker heeft
niet veel toe te voegen aan hol gesprokene van
den minister van Binnenlandsche Zaken. De re
geering heeft geen sympathie voor de lijkver
branding, maar we staan voor het feit, dat zij
langzamerhand te toegelaten. Ten slotte zullen
we duo staan voor een wettelijke regeling.
Hervorming der Kinderwetten wil spreker
niet onmiddellijk afwijzen, maar zij vraagt een
grondig voorafgaand onderzoek. Wil men de zaak
goed aanpakken, dan komt men te staan voor
moeilijke vraagrtukkeD. Men sprak van de cor
rection patemelle, maar deze te op verschillende
wijze too te passen. Ook het vraagstuk van de
Kinderwetten zal spreker ernstig overwegen. De
beer Snoeck Henkemans, de correction patemelle
besprekende, wilde den vader niet alleon het
recht geven om opneming te vragen in een tucht
school, maar ook in een opvoedingsgesticht
Maar dat is geheel iets anders, want plaatsing
in een rijksopvoedingsgesticht beteekent over
neming van de opvoeding en dat zou geen cor
rection patemelle meer wezen.
D© heer SNOECK HENKEMANS (O.-H.)
Maar ©en weduwe dan, di© haar zoon niet
moor baas kan? Di© moet toch wel diat
rec.ht hebben I
De MINISTER: Mits zij een achtbare we
duwe isl
IV heer SNOECK HENKEMANS: Goed
dan
D© MINISTER. Iu zoo'n geval zouden
fiicilitoiten kunnen worden verleend. D©
heer Tor Hal] deed een beroep op sprekers
liefde voor kuusi en amusement, maar hij
-vergat, dat kunst ©n amusement twee din
gen zijn. En nu was d© opmerking van den
hoor Ter Hall geen kunst maar een amuse
ment. (Vroolijkheid). Over het arbeidscon
tract kan spreker zwijgen. Uet behoort on
der het departement van Arbeid. Men vraagl
een staatscommissie. Maar de Minister van
Arbeid zaj opricoten den Iloogen Raad vao
Arbeid en deze zal gehoord worden over dezo
materie. Wijziging van de militaire straf
wetten wil spreker overwegen. De heer Van
Schaik vroeg om leeken, en de heer Wijk
zei: g<S£/f de militair© rechtspraak niet in
•handen van militairenI Dat is eon merk
waardig' verschil. Spreker antwoordt den
h«er Wijk: ik boa er zeer voor d© militairen
te berechten naar de regelen van het recht.
Wat de groenschs ndalen betreft, er wareo
geen theologen cn maar één rechtskundig©
onder de studenten. De studenten kon men
rangschikken onder de beoefenaren van do
natuurwetenschappen. (Groot© vroolijkheid).
De vraag is niet: was d© student theoloog,
maar: wat kan er juridisch gedaan worden.
In het gebeurd© zit met den minsten geest
maar slechts dom, laf tyrannise©ren van
eens anders Lichaam. Overwogen moet in
derdaad Worden in hoever dit euwefl bestre-
oen kan wotnRn. Den groentijd afschaffen
gaat niet, hij zal reeds bestaan als ©enige
jongelui ondwr elkaar kennis maken. Wat
d© opmerkingen van dan heer Loeff betreft,
we zullen zien hoe een en ander rich ont
wikkelt. Dez» opmerkingen waren geheel
jufart, maar d© oplossing van het vraagstuk
ie niet eenvoudig. Hot vraagstuk van d© po
litie zal ook onder het oog moeten worden
gezien door de Commissie voor de Gemeente-
wertsherziening. Een algeheel© regeling van
de politie by eon algemeen© wet is niet wel
mogelijk. De salarissen zullen echter moe
ten warden herzien, vooral die van de rijks-
veLdwacht en van gemeen tepoldtie. Bij oen
aligemeene wet zouden de oaiderdeélen moei
lijk te behartigen zijn.
Ten slotte behandeld spreker eenige alge
meen© besprekingen ovw de toeneming van
de criminaliteit.
Onzerzijdb wordt de stelling geponeerd,
dat de eoonomieche toestand van den arbei
der zoodanig moet wezen, dat hij hem niet
belemmert in zyn zedelijk© en geestelijke
ontwikkeling. De criminaELtoit wordt niet
door armoede veroorzaakt. Armoede kan de
aanleiding voor enkele, zelfs vefl© misdrijven
xyn) maar nooit de oorzaak. D© oorzaak van
<Je criminaliteit Kgt in den wil van den
mensch. Intasschen heeft de oorlog invloed
Hy te de triomf van de eigen rechter. We
leven in een chaos van staten ©n gedachten
en rechten. Ea daar ligt ook de meerdere
aanleiding tot de criminaliteit.
De hoofdzaak bij do straffen is: rechtvaardig
heid. Do misdrijven zal men er niet mee op
heffen, maar straffen zijn repressief. Spreker
te zeer toegankelijk voor "wonschen om eenige
wijzigingen in ons strafstelsel aan te brengen.
Hij behoort in het geheel ntet tot de bewonde
raar» van de celstraf. Jarenlang heeft spreker
zich in zijn hart reeds onttrokken 'aan de be
wondering voor ons huidig strafstelsel. Zal het
echter mogelijk zijn om alle gevangenen naar
eigen aanleg te laten werken? Dal zat wel een
vromé wonsch blijven, maar dat neemt niet weg,
dat men al het mogelijke kan doen om verbete
ringen aan te brengen. Maar spreker betwijfelt
of hij ooit wed tot gevangenenraden kan komen.
Als hij daartoe niet komt, moet de heer Kruyt
hem dat tem goede hemden. Een andere vraag
is echter, of het niot veel logischer te om iemand
gedwongen arbeid te doen verrichten. Wat moet
iemand doen, die schade heeft aangericht? Haar
herstellen I Daarom zal het overweging verdie
nen gestraften te doen arbeiden. Spreker te ge
hoed niet alkeerig van de vorming van ©en com
missie ter herziening van ons strafstelsel, maar
maar dat gaat niet ét lTmproviste, dat vardient
ernstige overweging.
Na repHokan «n beantwoording door den mi
nister worden de algemeens beschouwingen ge
sloten.
Bij artikel 28 (bijdrage in de kosten van het
wapen dor Kon marechaussee, enz.) behandelt
de hoer DE JONGE (soc.-dem.) het recht van
arbeiders in do bruinkoolmdnstrie om te staken.
Spr. Iaat een zeer scherp protest hooien te
gen het optreden van justitieel© zijd©.
De MINISTER moet protos teexen tegen dit
protest. De hear De Jonge stelt de zaak ver
keerd en komt daardoor tot een misverstand: daf
«ar een klaasejustitio te. Uit het ernstig onder
dook, dat ia ingesteld, bleek, dat de mannen niet
met den starken arm uit de keeten zijn gezet. Zij
beweerden niet het recht te hebben daar te ver
blijven. Met negatie van alle eischen der logica
bouwt de hear De Jonge een geheel verkeerde
voorstelling op.
De heer DE JONGE te het er niet mee eens,
dat de arbeiders daar krachtens gedoog en wa
ren. Zij waren er om hun patroon rijk te ma
ken. En dat mag meer niet over het hoofd zien.
Spr. mocht terecht spreken van klassejustitie.
Bij de considerans deelt de heer WIJNKOOP
mede geen stemming te will on vragen. Hij ver
zoekt echter de leden der revol. fractie te wil
len beschouwen te hebben tegengestemd.
Do bogTooting wordt daarna z. h. st. aange
nomen.
Verschillende wetsontwerpen.
Zonder hoofdelijke stemming worden daarna
aangenomen het wetsontwerp tot verhooging van
het rVc Hoofdstuk der Staatsbegrooting voor
1917 (diverse wotsontwerpen) en bet wetsont
werp tot wijziging van art. 35 van de wet op de
woonwagens en woonschepen 1918
De VOORZITTER verdaagt om vijf minuten
over half één de vergadering tot Vrijdagmiddag
1 uur.
In de Woensdag gehouden vergadering werd
voortgezet de behandeling van het voorstel
tj>t toekenning van subsrichên aan do Volks
universiteiten te 's-Gravefihage en te Rot
terdam.
Het lid van Gedep, Staten, de heer DE
WILDE, bestreed zoowel het voorstel van
Gedeputeerde SLaten .(waarby hy tot de min
derheid behoorde, ten aantieo. van deze zaak)
als het amendement vao den bèer Van Beeck
Caikoen betreffende het stellen van de voor
waarde voor het subsidie, dat sprekers van
alle richtingen zullen worden toegeiaten.
Sprekeris betoog gaf don heer ALBARDA
aanleiding tot een protest tegen de wyae,
waarop z. d. de heer De~ Wilde het ver
dienstelijk werk der volksuniversi eïten heeft
afgebroken, door zijn geringschattende be
oordeeling daarvan. En dit protest deed den
heer DE WU*DE wederom proteateeren te
gen de woorden vao den heer Albarda. De
heer DE WILDE meende, dat hot protest
van den heer AJbarda niet mocht worden
toegelaten. Maar de voorzitter kwam voor
het recht van protest van den hoer Albarda
op. Deze betoogde daarna nog eens de nood
zakelijkheid van toekenning van subsidie.
De heer Gerreteon diende een amendement
in voor het geval het amende ment-van Beeck
Caikoen mocht worden verworpen. De be
doeling zou dan zyn, dat de provincie sub
sidie ook reeds over 1918 verleent, wan
neer het dit doet over 1919. Dit subsidiair
amendement werd door Gedep. Staten over
genomen.
Het amendement-Van Beeck Caikoen cjl
werd met 48 tegen 16 stemmen verworpen.
Het voorstel van Gedep. Staten (aangevuld
met hei amendement-Gerretaon) werd aan
genomen met 47 tegen 18 stemmen.
Alsnn kwam aan dq^orde het adres van
de afd. Utrecht van den Al gem. Nederlaod-
schen AmH nr.arshond enz. t>.jtreffende ver
betering der arbeidsvoorwaarden voor "het
ambtenaren-, bramb en- en werkliedenperso-
neel van de geneeskundige gestichten voor
krankzinnigen te Utrecht.
Gedep. Staten stelden voor aanneming van
dit adres voor kennisgeving.
Na uitvoerige discussies werden goedge
keurd in de eerste plaats hefc voorstel van
Gedep. Staten te dezer zake, en vervolgens
de voordrachten betreffende de begroetin
gen 1919 voor hét genees kundig gesticht
voor krankzinnigen te Utrecht; nadere rege
ling der tydelyke verhooging vao het ver-
pleeggeld voor de Zuid-Houandsobe aelfbe-
taJende en armlastig© patiënten; de begroo
ting 1919 van het Krankzinnigengesticht
„Oud-Rosenburg" te LooeduinenJ tydelyk»
verhooging van het verp'.eeggeld voor de
Zuid-Hollandsche patiënten der 8de
in het krankzi nigenges ioht „St.-Annav voor
vrouwen te Venray en hol adres van bat
Centraal Bestuur van de Vereeniging bot
Christelijke verzorging van krankzinnigen in
Nederland betreffende verhoogiirjf van ver-
pleeggelden op grond van den kostecdeu
prys.^
Bij het volgende punt: ter-leen-verstrek-
kïng van f65.000 aan de Vereeniging tot
Christelijke verzorging van krankz'noigen in
Zeeland ben behoeve van een electrisch© nood-
installatie in het gesticht „Vrederust'' te
Bergen-op-Zoom, werd overgenomen een
voorstel van dr. Plate, voorzitter der com
missie te dezer zake, tot vergoeding door
„Vrederust*' na rato van de emissiekosten
verbonden aan de Ieening die de provincie
heeft aan te gaan.
Na goedkeuring van dit pimt, alsmede van
het voorstel tot hot aangaah eener provin
ciale geldleening van ten hoogste
f 2.500.000, kwamen aan de orde de voor
stellen tot regeling der jaarwedden van de
provinciale ambtenaren en hoofdambtenaren,
welke voorstellen na discussie werden goed
gekeurd!.
Eveneens werden goedgekeurd de 'voor
stellen betreffende de provinciate werklieden
en tot wijziging der begrooting voor 1919,
waarna de najaarszittiug werd gesloten.
Nieuwe uitgaven.
Modorne voeding, eenvoudige spijslijsf, be
werkt naar Dr. M. Hindhedo's Dyrti-ds Ko-
gebog, door Martin© Wittop Koning. Uitg.S
J. Ploegsma, Zeiat.
De Eunropeesohe oorlog XLVII. d© volko
men nedealLaag der Oentralen, dooT Dr. G«
W. Kernkamp, prijs 40 cent. Uitg: H. D,
Tjoenk WiREnk en Zn., Haarlem.
De uithangerirn gsoorlog, door Dr. Ottd
JdhBiugifcir, docent aan het seminarium vooi
Oo&teroche wetenschappen der Berlijnsche!
nnhvorsitert, Uitg.: S. L, van Looy, Am sten
dam.
Paus en Verbond, documenten omtrent'
art. 15 van de Londensoh© geheim© overeen-»
komst, doos* Kmederich Rit tel* van Lam ai,
Uitg.: 0. L. van Langonhuysen, Amsterdama
De Spookhoeve, door Jean Webster,
schrijfster van „Vadertje Langbeen". Prij*
ingen. f LS0, gob. f 2.60. Uitg.: Valkhofl
cal Go., Amersfoort.
