No. 18011.
LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 14 November. Tweede Blad Anno 1918.
TWEEDE KAMER.
RECHTZAKEN
KUNST EN LETTEREN,
INGEZONDEN.
VRAGENRUBREK.
r. -
Vergadering van gisteren.
DE TOESTAND EN DE MILITAIRE
INTERPELLATIES
DE VOORZITTER stolt aan do orde de
voortzetting van do replieken over do mi
litaire, interpellaties en den toestand van
liet oogenblik..
De lieer SAIEENK (A.-R.) wijst er op,
'dat de militaire intocpellaties allengs in
hol toeken van den jongsten toestand op
het woreldtooneel zijn komen te staan. De
drang naar sociale hervormingen werd plot
soling zeer krachtig en onze Regeerin^
heeft gelukkg hoor oogen voor de invoe
ring van hervormingen wolke aan rede
lijke öischen der arbeiders te gemoob ko
men, niet geslote: x.
De toestanden in bet buitenland oefenen
ook hier te lande n.m machtigen in vlood
uit. Toch is het militairisme, zooals het
in Duitschland tot vo..r enkele dagen be-
6tond, niet te vergelijken met het miLitai-
risme in ons land. Nu doen de sociaal-de-
niocraten voorkomen, nlsoi alleen zij do ar-
hei dors vertegenwoordigen doch in wezen
tellen zij niet meer dan 200.000 stemmen,
terwijl rij, met inbegrip van de dogmati-
scho revolutionnairen in dit Parlement,
niet meer dan één vierde der zetels bczot-
ten. Zij nu willen een revolutie op touw
zetten, zonder er rekening mee te houden,
dat zij vorrc in de minderheid zijn, doch
zij kunnen er zeker van zijn o n z o ar-
beiders niefc aan hun zijde te vinden.
Ook wij wenschsn verbetering van de
levensmiddelenvoorzicnmg. invoering van
6ociale hervormingen, enz., doch deze
dienen te worden verkregen langs den Ie-
galen, antirevolntionnairen weg. Hot. ge
zag dient be worden gehandhaafd; dat is
de eenige waarborg vcor do geestelijke,
staatkundige on sociale vrijheid.
Zij, die thans in Duitschland de «macht
in handen Hebben genomen, blijken niet,
ir. staat te zijn die macht to behouden.
Ook luier zou het aldus gaan. Zoo dra
•Troelstra de macht meent te hebben, staat
Wijnkoop gereed om hem d:o macht te be
nemen en achter Wijnkoop* staat do anar
chie.
Bij do handhaving der orde zal de Re
geering ons aan haar zijdo vinden.
De heer RUTS DE BEERENBROUOK.
MINISTER VAN BINNENLAND-SOPTE
ZAKEN, legt de voegende verklaring af
Van de Britsdhe legatie is zooeven be-
richt ontvangen, dat van geassocieerde
0 rijde voor ons land worden toegezegd
375.000 ton broodgraan, 80.000 ton olie,
45.000 ton chili salpeter, 40.000 ton phos
phate®, 25.000 ton pyriet en 300.000 ton
maïspnoducten. Dozo voorraden zullen
ons zoo spoedig moge-lijk werden toege
zonden.
Besprekingen over een algemeen© we
reldorganisatie rijn gaande. Binnenkort
zullen daarover nadere mededeel ingen
kunnen worden gedaan.
Spreker deelt voorts mede, dat zijn
ambtgenoot van Landbouw 400.000i paar
schoenen tegen f 8 per pajvr voor de bevol
king zal beschikbaar srte en.
Deze en nadere maatregelen ter verbete
ring van den socialen toestand kunnen wor
den ingevoerd, indien do orde niet wordt
verstoordIndien de gang van zakon toch
wordt belemmerd, dan zal men de Regee-
ring pal vinden op haar post bor handha
ving van dc orde. (B r a v o s. Ge
roep bij do aociaal-domo-
c r aten: „W ij o c k
Spreker is nog steeds bereid iede»© af
vaardiging te ontvangen: nog gisteren had
ifoij een onderhoud met een deputatie van
'de R.-K. werklieden.
De Regeering wensoht een zceo spoedig
Jmogolijko uitspraak van het gehoede
iNoderlandflche volk en het
jeal haar aangenaam rijn, indien Eet voor-
sBfcel-M&rchanfc (vrouwenkiesrecht) thans
spoedig in behandel iog zal worden geno-
(men. (Bravo' s).
Oeekenen .van instemming, interrupties der
soc.-ilem., mr. Troelstra en mevr. Suze Grocne-
weg roepen: Nh moeten dc vrouwen komen.
'Zoo doet de bourgeoisie altijd.
Do heer RINK (U -L.) zet uiteen, dat
het programma detr S. D. A. P. grootendeels
J'óók instemming vindt bij de Unie-Libera-
i Ion. Doch alleen, indien men den wettigen
Regalen weg wensoht te volgen. Spreker
waarsdhnwfc de S. D. A. P. tegen het drij-
ven van Wijnkoop. Gij zijt aldus spre-
kor tot de S. D. A. P. sociaal-demo-
crate®, doch in de eerste plaats de»rnocra-
l'tep. Hoe wilt gij nu het. benemen a Je
J macht aan het gezag rijmon met do be-
giinselen dor democratie Werkt mode om
zoo spoedig mogelijk ook de vrouw in de
j gelegenheid te steil'haar stem uit te
j (brengen. Doch wijkt niet af van het rechte
j.pad! D3t wil niet zeggen, dat de hervor-
i mingon niet zeer poe dig kunnen worden
i ingevoerd.
Spr. wil de Kamer in de gelegenheid ge-
Btcld gezien, zich over de thans heerachende
gedachten nit te spreken en hij dient daar-
1 om, namens de Unie-Liberale fractio onder
j intrekking der vorige motie de volgende
znotie in
„De Kamer, van oordeel, dat in de tcgen-
woordige omstandigheden grooto democra-
tischfe hervormingen, zoowel op wetgevend
i 'en sociaal gebied onmiddellijk ter hand moe-
I ten worden - nomen en uitgevoerd, gaat
over tot de orde van den dag."
De heer WI.TNKOOP (S. D. P.) zogt, dat
één der door hom^aangovra&gdo punten, nl.
het verblijf van den heer von Hohenzollern
in ons land, doc<r zijn partijgenoot Van Ra-
1 vosteyn zal worden behandeld.
Spr. zal nu een en ander zoggen over heb
j optreden van den burgemeester van Amster
dam. Deze zoogenaamde democraat liet
zich door ccn slappen .Gemeenteraad mee
sloop en.
D VOORZITTER verzoekt dergelijke
■uitckuklringen niet te gebruiken.
De heer WIJNKOOP noemt het onder lei
ding van dien burgemeester optreden van
da Amsterdlamsohe politie, die bij de rel
letjes kinderen van -12 jaar inrekende,
sohandalig.
De VOORZITTER roept den spreker tot
de orde en verzoekt hem, clit woord terug
to nemen.
De heer WIJNKOOPik neem dat woord
niet terug. Het optreden wks schandalig.
De VOORZITTER: Dan zal ik u het
woord moeten ontnemon.
De heer DUYS (S. D. A. P.)Och, laat
hem toch uitpraten, het is hem immers om
stemming maken te dOen
Do heer WIJNKOOP protesteert.
(Er ontstaat hevig rumoer. Duys cn Wijn
koop schreeuwen tegen elkaar in.)
Do heèr WJNKOOPWij eisohen onmid
dellijk aftreden van den A moterdamsohen
burgemeester.
Na do leiders dor S. D. A. P. weer voor
moorddemooraten te hebben uitgemaakt en
na nog enkele krachttermen te hebben ge
bruikt (o. a. door te schreeuwen, dat de
burgemeester van .Amsterdam bloed van
vrouwen en kinderen heeft doen vloeien)
waarvoor hij telkens opnieuw tot de orde
moest worden geroepen, stelt hij de Re-
gcering verantwoordelijk voor eventueel©
bloedige gevolgen van hetgeen thans gaat
gebouron.
De revolutie, aldus vervolgt hij, moet
thans "komen, nu of nooit 5
De tijd voor de bourgeoisie,' de S. D.
A. P. incluis, is voorbij.
De Duitsche revolutie zal hier meer in
vloed doen gelden dan de Russische heeft
gedaan Spr. doet daarmee niets tekort aan
de Russische revolutie, die hij bewondert
en waarover eerst in de geschiedenis de
volle waardeering zal worden uitgesproken,
maar een feit is, dat de Duitsche revolutie
hier te lande gemakkelijker wordt be
grepen.
Op de S. D. A. P. cn ook op de Re
geering maar in andlere zin rust
thans een groot© verantwoordelijkheid.
Haar program is véél to alap (gelao h).
De heer Troelstra heeft nu viermaal in
deze discussies het woord gevoerd: de eer
ste maal stelde hij soherp© eisohen, doch
reeds in do tweede redo was hij één en al
welwillendheid Hij heeft de Kroon er bij
gehaald, maar deed dit veel te gemoedelijk.
Zou hei, nu alom de kronon vallen en tro
nen wankelen en ineenstorten, nu voor de
Koningin maar niet geraden zijn om heen
to gaa®.
Indien zij niet vrijwillig heengaat. f zullen
wdj haar moeten wegjagen.
Zelfs do burgorlijk-republikeinsche partij
(van dr. Haantjes) gaat in dit opziohb reècta
vorder dan de S. D. A. P.
De VOORZITTER verzoekt vérder de
Kroon buiten het debat te laten.
De heer WIJNKOOP meent* dat de heer
Ruys slechts pogingen heeft gedaan om het
volk zoet te houdton en dat hij nog wel meer
malen aldus zal optreden. Spreker wil de
regeering wel waarschuwen tegen dubbel
zinnig optreden.
De VOORZITTER hamert. (B ewo-
giög).
Do heer WIJNKOOP gril de Rogeoring
waarschuwen tegen (het gebruiken van ge
weld. Het is hom bekend, dat van Ohxiste-
lijko zijde het verzoek is gedaan, om in hot
leger geschriften te verspreiden en om toe
spraken te houden 1 I. at zijn dus agitators
cener contra-revolutie l Do RegeerLng mag
dat. opbroden van oontra-revolutionnairen
in hot leger, waar orde en rust heerschen,
niet toelaten. Ook hoorde spreker, dat de
vrijwillige landstorm is opgeroepen. Aan
do andere zijde komt de Regeering met
toegevendheid, doch SSte berust niet op een
goede basis.
£og©n dergelijke dubbelzinnigheid en
agitatie wensoht spreker te waarschuwen.
Wij wensohen, aldus spreker, niet door
geweld, doch door staking te 'boreiken,
wat wij eischen. Wij wenschen nie^ dte mo
bilisatieclubs als soldatonraden en niet de
tnoderne arbeidersverenigingen al'a arbei
dersraden te erkennen, daar zij to veel
verburgerlijkt zijn. Wij wensehen onze
eigen raden van arbeiders en soldaten, die
zioh niet zullen storen aan dc Regee-
ring en de bureaucratie van Den Haag.
Ook de arme boeren willen vrij in onze
raden opgenomen zien
Wij willen echter geen nevenregeering
naast de tegenwoordige, zooals do S. D. A.
P voorgeeft. Daardoor wordt het volk
bedrogen.
Niet de bourgeoisie staat bekneld tus-
schen Troelstra en Wijnkoop, doch Troel-
stra staat bekneld tusschen die bourgeoisie
en Wijnkoop. (Gelach).
De S. D. A. P. zal hebben te biezen of
te doelen. Staat zij aan onze zijde, dan
wende rij zich tot ons. (G e 1 a c h).
Staat zij tusschen ons en de bourgeoisie
in, dan behoort zij tot de bourgeoisie over
te gaan. De Regeering zal, als het er op
aankomt, gaarne aan Troefetrra mede de
leiding geven, zooals in Duitschland aan
den dikken Eberti (V roolijkheid).
De heer DUYS Ebert heeft Licbknecht
vrijgelaten
De heer WIJNKOOPWij zullen ons
niet tevreden stellen mot een overwegenden
invloed van de arbeidersklasse op do Re
geering, doch wij verlangen de geheel e Re
geering in handen der arbeidersklasse 1
De VOORZITTER verzoekt den spreker
zich ietwat te beperken, daar er nog zes
tien sprekers zijn ingeschreven?
De heer WIJNKOOP ontkent vorder, op
grond van een va® don heer Kolthck ont
vangen schrijven, dat cr tusschen dezen af
gevaardigde en de »S. D. P. verschil van
opvatting is ontstaan. De revolutionnaire
chib is eensgezind, zegt spreker.
Wij eischen, aldus spreker, volledige in
williging der Tevohitionnaire eischen. Wij
cischen een behoorlijk bestaan voor ieder,
die werkt of niet werkt. (Gelach).
Spreker eindigt met de Rcgeering te
waarschuwen voor bet gebruiken van ge
weld.
De heer TREUB (E. B.J vangt aan met
te consfcateewïn, dat liet eigenlijke doel der
militaire interpellaties op den achtergrond
is geschoven. Men ziet thans naar de revo
luties in het oosten, cïoch men ka® om
trent het verdere verloop daarvan nog
niets voorspellen. Het is mogelijk, dat zij
zonder bloedvergieten zullen blijven, maar
ook, dat andere sociaal-democraten de lei
ding willen overnemen en d»t daarbij bloe
dig© gevechten man of meer zooals in Rus
land, zuRen uitbreken en eindelijk, dat een
oontra^revolutie ontstaat;. In Duitschland
was de revolutie noochg, om tal van ver
ouderde Staatsbegrippen uit te roeien en
cna daarvoor een-mod -rn-democratisch re-
geeringsstelsel in de plaats te stellen, zoo
als wij reeds sedert 1918 bezitten. Op het
oogenblik* ontbreekt bij ons alleen nog
het algemen vrouwenkiesrecht, doch dat
zou door de S. D. A. P. langs den parle
mentairen weg zijn voorgesteld indien
niet reedis eon voorstel der vrijzinnig^
democraten ware ingediend, dat hun
wensohen volkomen bevredigt.
Nu zeggen de heeron, dat de Regeering
een Economisohen Raad heeft ingesteld,
en dat daaruit het kapitalistisch karakter
zou blijken. Toen spreker dat hoorde, kon
hij het lachen niét bedwingen. Hij dacht
„Du sublime au ridicule il n'y a qu'un
pas". Als men een revolutie wil om dien
Ecofiomisdben Raad te verwijderen, dan
staat dat gelijk met het door een naaister
gebruiken van een voorhamer in plaats
va® een vingerhoed om de naald door te
steken, of wel met iemand die zich laat
guillotineeren, omdat hij kiespijn heeft.
(V r o o 1 ij k h e i d).
Maar waarom, aldus spreker, vinden de
sociaal-democraten zich met hun bestrijding
van het kapitalisme niet; tot Amerika,
Frankrijk en andere republikeinsche lan
den
Toen spreker mr. Trcclstra gisteren hoor
de, kon spreker zich niet bedwingen op
te merken, dat de heer T ro-Mra zich roods
president dor Nederl .ndscho republiek
waande. (Gelach).
VermoedeTijk heeft de heer Troelstra
alom gedacht: „Ik kom bij dp heer Ruys,
zeg hem dat 'hii het v< rtrcuwen der massa
niet meer heeft., verzoek hem heen be
ga a® en neem zijn plaats in".
In werkelijkheid zal het zoo gemaikkeJijk
riet gaan. De geheelc voorbereiding der
revolutie draagt het kenmerk te zijn
„made in Germany'7. (Hilariteit).
Men begrijpt to oh wel, dat dj groot©
meerderheid des vo'ks van. de Regeering
verlangt, dab zij het bovenstaande gezag
met krocht en tot het uiterste zal handha
ven. Sprekor is overtoigd, dat het drijven
eener kleine minderheid de
revolutie voorbereidt, doe., juist daarom is
voor haar slagen geen kans. Wie Hier op
het oogenblik revolutie zaait, kon dat niet
anders doen da® door te apoculeeren op
een kleine minderheid. De groot© massa
der arbeiders, rd. Je Katholieke, Christe
lijke en een belangrijk deel der neutrale
organisaties van hun -enschen de revolu
tie niet en zij zullen zich er tegen verzet
ten. Voor spreker bestaat dan ook slechts
het alternatief: Geen revolutie of een re
volutie met gewel'd In het laatste geval
hebben de verwekkers der revolutie het
bloedvergieten op hun geweten. De S. D.
A. P. zal er niet in slager do leiding to
behouden: zij is hem door den heer Wijn
koop nu reeds betrwi;rö.
De heer DUYS (S. D A. P.)Zoo wordt
de reactie gevoerd.
De heer TREUBHierop zou ik willen
antwoorden, dat men voorzichtig moet zijn
io eb geesten op te Toepen, omdat men ze
niet steeds op het juiste moment kan be
zweren.
Wat cïen rechtsgrond betreft., hier waa
het betoog van dfen heer Troelstra uiterst
zwak.
Hij erkende, dat de S. D. A. P. een min-
derheid, een belangrijke minderheid waa,
maar toch streefde hij naar de macht om te
heorechen over de meerderheid. Is dat de
mooratie! roept spr. uit.
Jaren heeft de S. D. A. P. gestredem
voor het Algemeen Kiesrecht als een leven»-
cisch voor do arbeidende klassezij beeft
do gelijkstelling der bijzondere scholen er
voor aanvaard en iru werd er gisteren sma
lend over gesproken.
Do heer Troelstra wilde revolutie om de
revolutie. Hier was iemand aan het woord,
dfie een revolutie-eysteem pasklaar uit
Duitschland had meegekregen, om het hier
in te voeren, zonder te zien naar do geheel
verschillende omstandigheden,
Spr. zou heb Ned. volk ernstig willen
waarschuwen zioh door f razen- en toekomst
muziek niet te laten overdonderen.
Verdor wijst spr. op het feit, dat er thans
op het gebied va® den klassenstrijd de laat
ste jaren heel veel veranderd is.
De heer Troelstra wilde gisteren een re
volutie, om datgene te bereiken, waartegen
zijn partijgenoot Renner in Duitschland in
de „Socialistische Monatshefte" ernstig
waarschuwde.
MaAr nog meer dan ih Duitschland, zou
dit Staatssocialisme voor ons land waar
wij rijn opgegroeid in bedrijfevrijheid. nood
lottig- zijn.
Een georganiseerd overleg tusschen ar
beiders en werkgevers moet tot stand ko
men en hierdoor zal ook de klasso-solidari-
teit toenemen. In de toekomst zal ook
Staat me or toezicht moeten houden op de
bedrijven, zoodat gcon uitbuiting van arbei
ders mogelijk zal zijn.
Den arbeiders laat het bovendae-n koud
wio het bedrijf beheertzij hebben alleen be
lang bij een maxinrum-arbeid^duur. socialo
wetgeving en behoorlijk loon.
Een verandering van den parlementairen
arbeid is noodzakelijk, wa®t de langzame
werking van ons parlement heeft de arbei
ders verbitterd, on wat de afschaffing der
Eerst© Kamer betroft, ook daar ka® hij
zich mede vereenigen, want deze bleek dik
wijls een sto-in-den-weg en belemmerde een
vluggen parlementairen arbeid. Wat de
andere eischen dor S. D. A. P. betreft,
daarvoor is gemakkelijk een meerderheid te
vinden. Daar is housch geen revolutie voor
noodig. Vrouwenkiesrecht, 8-urige-a.rboidB-
dag, verbetering in den woningnood kunnen
spoedig in vervulling gaan.
Spr. vertrouwt, dat do Regcering rich
kraohtig zal verzetten tegen elke revoluti
onnaire beweging, maar dit is alleen niet
voldoende. Ieder moot begrijpen, dat het
huidige wereldgebeuren niet zonder meer
kan voorbij gaan. Het Nederlandsche volk
heeft; in deze dagen een Regeering noodig,
die arbeidt, met rustige kracht en die niet
geleid wordt, maar het volk in deze dagen
krachig weet te leiden.
Gaat deze Regeering dien weg uit, dan zal
geen revolutie mogelijkzijn gaat de Re
geering dien weg niet uit. dan zal rij wel
licht de revolutie kunnen onderdrukken door
geweld, maar dan steekt deze een andere
maal toch den kop weer op.
De heer MARCH ANT (V.-D.) zegt, dat
het waarschijnlijk nog uoodt gebeurd is, dat
een revolutie, voordat rij was uitgebroken,
reeds uitvoerig is besproken en haar kansen
grondig zijn overwogen.
De redte van den heer Troelstra had twee
fundamenteel© fouten ten eerste zedde hij
Do D. A. P. is de Nederlandsche arbei
dersklasse en ten tweede vereenzelvigde hij
de toestanden in Duitschland met ons land.
De heer Troelstra verweet do Regeering
machtspolitiek, maar terzelfder tijd voerde
hij aanIk reken op zooveel politieagenten
zooveel soldaben, zooveel arbeidersdus,
Regeering, denkt er aan, ik heb de bajo
netten te mijner beschikking. Is dat nu
democratie 1 vraagt spr. Dö heer Troelstra
wilde revolutie om het vrouwenkiesrecht
maar tegelijkertijd zegt hij, w.at geef ik om
stemmen aantalhet komt alleen aan op
kwaliteit. Maar dan heeft men geen vrou
wenkiesrecht noodig ook. De heer en willen
de kapitalisten wegjagen, maar tegelijker
tijd hen houden voor de baantjes. Dus-als
in Duitsohlandf waar men ze vakministers,
noemt, die onder contrölo van socialistische
ambulante ministère moéten werken. Wil
men dit stelsel gaa® invoeren, da® zal men
daarvoor wel eenige baantj esj agesrs krijgen,
maar niet de meest bekwame mannen.
r Men heeft gevraagd: Waarom moet de
revolutie te Zevenaar ophouden? Welnu,
dit is heel eenvoudig, omdat in Zevenaar
•-Duitschland ophoudt en Nederland begint,
waar andere toestanden heerschen, welke
een revolutie overbodig maken.
De rede van den heer Troelstra hééft dit
duidelijk bewezenalles Werd door hem
aangegrepen om die revolutie hier te ma
ken, terwijl een revolutie moet voortsprui
ten uit omstandigheden, de daarvoor aan
leiding geven. Hij haalde de Kroon er bij,
zelfs een economisch en raad, c£e nog nooit
iets heeft gepresteerd, en evenals de Raad
van defensie een overbodig lichaam is.
Bovendien vraagt spr., denkt gij, dat 3/4
va® het Nederlandbohe volk, dat altijd
prat ging op vrijheid, zich zal laten knech
ten door ee® kleine minderheid? Zelfs, al
mocht gij daarin slagen, dan zou dit volk
altijd trachten aan cEo knechting te ontko
men. Op het punt, da ons volk weer vrijer
zal gaan ademen, nu een nieuwe betere toe
komst zich aan ons voordoet, wilt gij ons
volk in de diepste ellende dompelen.
Mijnheer Troelstra, ik vraag u niets, ik
smeek u niets, denkt ge de revolutie te moe
ten ontketenen) dan zult ge dit met uw
eigen geweten moeten verantwoorden, maar
in uw strijd, zult. ge, uitgesloten de S. D.
A. P.'era, het geheel© Nederlandsche volk
tegenover u hebben, voor wie de vrijheid
het hoogste recht is.
Voor TroeLsbra is de voedselvooivdening
va® minder belang, als hij de macht maar
krijgt.
Spr. vraagt thans niet, welk ministerie er
zit, als het maar de knapste mannen rijn,
die ons volk vooruit willen brengen.
Het is bij die S. D. A. P. geen strjjd vóór
het proletariaat, maar om de arbeiders.
Allen, die de vrijheid willen, moeten thans
het terrorisme weerstas®. (Applaus).
De beraadslagingen worden vordlaagd tot
Donderdag.
KRIJGSRAAD TE '«-GRAVENHAGE.
Behandeld werden de zaken tegen:
J. W. P., landstormplichtige der infante
rie, uit K a t w 5 k, wegens het vexkoopen
van zijn Rijka9ohoenen en wegens diefstal
van een paar burgerschoenen ten nadesle
Tan zijn kameraad M.
Beklaagde bakende het ten l^ste gelegde.
Be auditeur-militair vorderde hiervoor te-
geu hem twee maanden detentie en zes we
ken gevangenisstraf.
De verdediger, mr. Bueno, bepleitte een
voorwaardelijke veroordeeling.
W. fL, landstormpiichtige der infanterie
uit L e i d e n, had' zicih te verantwoorden we
gens diefstal van een gouden ring, uit het
wasehlokaal ten nadeele van zijn kameraad
die dezen ring op 14 September in dit
lokaal had laten liggeu.
Beklaagde bekende.
De eiseh tegen hem was twee maanden
gevangenisstraf.
Het Vrije TooneeL
Nap de la Mar zal met zijn gezelschap
op 10 November a.S. een voorstelling geven
in den Leidsohen Schouwburg.
B^ ,,Het Vrije Tooneel", zullen optreden
de dames Tillv Lus, Reutje de la Mar,
Margie Morris en Jo Bouwmeester en de
heeren Nap de la Mar, Cor "Ruys, A'dolf
'Bouwmeester, Pierre MJdn en Henri Adrian!
Opgevoerd wordt „De Groote Comedie",
van Bèda, Schoenen" van Broedelet. „Het
Gesprek in de Lucht" door Nap de la Mar
en Cor Buys, ,Tooneelsjpelers op visite",
van Barbarossa met Imitaties van Cor Buys.
Verder treden op Fientje de la Mar, met In
ternationale liedjes en voordrachten, Margie
Morris met Engelsche liedjes en Nap de
la Mar in zijn repertoire.
Een Lycfeum on do traktementen yftn
Leorajron M. 0.
De collega, die een aanvulling gaf van
'mijn ingezonden stuk heeft daaraan goed
gedaan. Want och, de mcnschen zelfs
zij, die in hoogste instantie te oordeelen
hebben weten zoo goed als niets van
de fouten en gebreken van ons onderwijs af.
Niet om een uitzonderingsgeval te noemen,
"noch om voor mijzelf alleen op te komen
schreef ik mijn artikeltje; maar om eindelijk
eens in het openbaar er op te wijzen hoe
hier de belangen van een gehcelc categorie
ambtenaren totaal verwaarloosd worden ten
koste van het gemeentelijk onderwijs. Want
dat het onderwijs cr onder lijdt (om nog
niet eens aan de moeilijkheden bij vacatures
te denken), blijkt bij voorbeeld ook nog
uit het volgende:
Voor ieder lesuur boven de vier en
twintig wordt het traktement verhoogd Dat
nu door^ toevallige omstandigheden een
enkelen leeraar een paar extra-lesuren
worden opgedragen en ool^ extra gehono
reerd, is niets buitengewoons en-geschiedt ook
elders. Maar hier maakt men van die be
paling beslist misbruikt Hier wordt het voor
sommige vakken tot regel gemaakt het
lesuren aantal op te voeresf tot 23 of 30,
alleen omdat het vo: de gemeente goed-
kooper is aan verschillende leeraren de
overuren extra te bezoldigen, dan de over
uren gecombineerd aan een nieuw te be
noemen docent te geven. Dit nu ia voor
het onderwijs bepaald nadeclig. Want niemand
zal kunnen beweren, dat een leeraar met
zoo'n groot aantal lesuren m klassen, die
voor haar grootte inspanning eischen en
veel werk geven, steeds frisch kan blijven.
De lust tot eigen studie, en ontbeerlijk voor
een goed docent, wordt cr door verzwakt,
niet zelden gedood. Wetenschappelijk gaat
men achteruit, waarvan de gevolgen merk
baar moeten zijn l5Tj het onderwijs.
Nu zal men opmerken, dat er dan toch
maar mcnschen gevonden worden, die zlcji
gaarne zoogenaamde overuren zien opge
dragen. Dit is inderdaad zoo, doch alleen
hierdoor te verklaren, dat anders het
salaris nog geringer zou zijn
Er, moet een nieuwe regeling komen, en
in die nieuwe regeling moet tevens het
aantal lesuren der docenten worden ver
laagd. Alleen wanneer de traktementen
behoorlijk op peil gebracht worden, kan
dat zonder bezwaar. Het ondcrwijsbcJang
cischt dit.
EEN LEERAAR.
Opgave van Personen, die xich te
Leiden hebben gevestigd.
Mej. G. Bol—BLijleven en gezin, Luat-
hofiaa® 1. S. T. W. v. Hasselt, Papen
gracht 8. Mej. D. v. Beek, dienstbode,
J. v. Goyenkade 1. P. Fachs, boeren
arbeider, Mentjossteeg 24. «- J. Knijven
hoven en gezin, stoker, Joha. Mariastr. i*
Mej. O. H. Tegelaar, diepstbode, Hare.
22. J. Ris, Breestraat 69. J. G- M.
v. Walsum, Bree;traat 69. Mej. H. G. v.
Walsum, verpleegster, Aoad. Ziekenhuis.
J. H. Vermeulen, tuinman, Vestesti. 37.
Mej. J. M. A- Hoeflake, dokteres in Schei
kunde, Groenhovenatraat 17, T. H.
Kemner, agent v. politie, Zylsingel 64.
Mej. wed. M. PaesTasseur, zonder
beroep, N. Brugsteeg 1. P. Koordea en
gezin, Waarn. Rijks-Ontvanger Dir. Bel.,
Heerensingel 49. P. J. Mulder, banket
bakker, Nieuwsceeg 33. E. v. d. Burg,
Musscheübr.straat 13a. L. Landkroon,
kantoorbediende, Oude Vest 145. H.
Gaasbeek en gezin, boerenknecht, Maro-
singel 10. H. N. J. C. v. Meerteu,
Rapenburg 20. W. P. R. Gastelie,
Rapenburg 20. *J. W. B. Walraven,
sigarenmaker, Nieuwe Beestenmarkt 3.
H. Bik en gezin, Koopman, Breestraat 1.
Mej. T. v. Klaveren, Dienstbode, Haar
lemmerstraat 116—120. C. E. Chivat
en gezin, Luit.-Adj. Inf., Wasstraat 15.
J. Ober, Boekdrukker, Oude Singel 216.
J. P. Groenendijk, Woctershof 3. J. Was-
sink en gezin, Arbeider, Utr. Jaagpad 39.
L. Vliegenthart, Student, Apothekersdijk
10. Mej. M. E. C. v. Leebwen, St.-Jacobs-
gracht 16. J. de Leeuw, N. Beesten
markt 21. Mej. H. C. Langerak, Kok,
Huigstraat 1. Mej. T. v. d. Spree,
Dienstbode, Hooge Rijndyk 100. - Mej.
C. S. Noordam, Steenstraat 27. O. A.
Driessen, Vischmarkt 6. Mej. M. M.
Weerlee, Dienstbode, Papengracht 6.
J. D. Weijere, KMnéijkatratft 56. Mej.
E. Antonisen, Haarlemmerstraat 68.
N. van Velzen, Kok, Sieboldstraat 6.
Mej. A. de Kluiver, Dienstbode, Witte
Singel 5. Mej. N. S. Goudswaard, Witte
Singel 8. F. Bezemer, Witte Singel 97.
Mej. W. A. C. Walraven, R. C. Wees
huis. P. F. A. v. Noort, Kraisstraa
51. A. v. Arkel en gezin, Stoker,
Tweelmgstraat 20. G. Groenowegen,
Teekenaar, Utr. Veer 18. J. J. Vliegent
hart, Bloemist, Alöëiaan 41. Mej. J.
Kloosterman, liefdezuster, Gest. de Voorz.-
heid. VV. J. Paddenburg, reiziger. Witte
Singel 3. P. N. L. M. Tummers, banket
bakker, Haverzaklaan 7. N. Kloots en
gezin, electr. techn. ingenieur, HaarLstr.
43a. N. E. Gervvig, Breestraat 11.
Mej. A. Hoogervorst, dienstbode, Schutter
straat 23.
J. O. S., te Leiden. Het is qps niet
bekend of er voor ^.onza stam ver dap
pere Duitsche krijgsmakkers", zooals u ze
noemt, een i nzameling wordt gehouden. Den
oproep daartoe lanen wg niet Het staat
echter, u en anderen vrij daarvf or een op
roep te doen.
H. H-, te Leidon. Vertegenwoordig
ster van „Tesselschade" alhiar iB mej. A.
O. W. Soholten, Plantsoen 75.
Va® R te Hasers ronde. U moet U
voor Uw dool maar eens wenden den
V oogdijraad.
