LEEDSCH DAGBLAD Woensdag 9 October.
Tweede &Earï
Anno 1S18.
<1^ PERSOVERZICHT.
Nederland en de Oorlog,
TWEEDE KM*EFL
FEUILLETON,
Het nieuwe Ministerie en liet
Onderwijs. „VOLKSONDERWIJS"-
Schrijft over het nieuwe Ministerie:
Wat wij daarvan voor, ,011s onderwas te
.verwachten hebben, welen w"j niet. Dat de
bijzondere school daardoor bij de komende
wetsherziening op onderwijsgebied cod voor
sprong lieeft, mogen wc aannemen. En da«
iwij, voorstanders van de openbare school,
op. onze tellen zullen hebben te passen, niet
minder. Wat wij vragen, is bevrediging op
onderwijsgebied naar weersrijdoi. Volkson
derwijs" wil een loyale uitvoering van art.
,192 en clus gelijke rechtsbedoeling. Maar
'den schoolstrijd in zijn meest scherpen vorm
zou liet mee helpen aanbinden, als in dezen
een ongelijkheid werd betracht, Oio voor
de openbare school tot achterstelling leidde.
Dit evenzeer en in die mate als wij tot heden
- steeds vóór gelijkstelling hebben gestreden.
En over het nieuwe Ministerie van Onder
wijs:
Een man van rechts, een uitgesproken
Voorstander van het bijzonder onderwijs, dr.
IJ. Th. de Visser, zal de eerste onderwijs
minister wezen. Wij herinneren ons van dezen
ïoud-predikant op het gebied van het onder
wijs niets, dat verwachtingen wekt van her
vorming, in de een of andere beparido rich
ting, dan alleen, dat hij' zich zeer positief
heeft uitgesproken voor de verbetering van
de onderwijzerssalarissen. Maar de Troon
rede spreekt alleen van wegnoming van de
steeds toenemende ongelijkheid in bezoldi
ging van openbare en bijzondere onderwij
zers. D.us niet van verbetering van alle
OnderwijzerssalaTissen, wat toch zoo bitter
ïiGodig is. Maar is het deze gelijkstelling,
uie zonder de andere, in art, 192 bedoeld, al-
- vast wordt betracht? Dit is togen de over
eenkomst der bevrcaigingsparti.i n.
iWe hebben af te wachten!
Er valt overigens heel wat to beredderen,
te wijzigen en 'te scheppen. Een der rake
kundig Minister heeft hier gelegenheid lau
weren te plukken. Van onze modewerking
kan de nieuwe excellentie zich in dezen
verzekerd houden. Onze conCept-wet is daar
als een duidelijke wegwijzer. Eïi ons adres
^5n zake onze weuschen bij de komende wets
herziening door onze a.s. algemeone verga
dering vast te stellen, zal allicht hot eerste
jöjn, dat van ons tot dit departement uitgaat.
Heel „Volksonderwijs" heb be zich daar "ach
ter le scharen.
Dan kan het Van invloed zijn.
Amerika en wij.
Op 1 October :ft Jiet Kamerlid mr.
ïrcub de velgen le vragen ingesrjnden:
I. Is de Kegeering voernemens den on
langs opengevallen past yan buitengewoon
graant en gevolmachtigd Minister bij do Vec-
eenigde Stelen van Noard-Amerilta spoedig
ïe bezetten?
If. Is het bericht juist, dat tfa Kegeering
Van do Voreenigde Staten van Hoord-Ame-
ïika dezer dagen aan da Ncderlandscbe re
geering een Nota heeft doen toekomen hou
dende aanbod om onder nader overeen te
komen voorwaarden levensmiddelen en an
dere artikelen, waaraan hier dringend be
hoefte beslaat, voor Nederland beschikbaar
jbe stellen?
in. Zoo ja, is de Regeering voornemens
dn onderhandelingen over oio hoogst ge
wichtige aangelegenheid harerzijds zooveel
rnogefijk te 'bespoedigen?
Jt'. Worden er'met de Regeering van het
üufteche Rijk ofiH'er'hacdclingcn gevoerd om
bet duikboofengavaar voor Nederlandsche
Beliepen, uitvarende om hier te lande noo-
dige waren te halen of mei zulke waren
liierheen terugkeerer.de, wezenlijk te Ver
minderen?
V. Zoo neen, is de Regcering voornemen-.
iAilke ondorhandelingen spoedig te openen?
01' 7 October zond de heer Van Karnc-
boek, Minister van Buitenlandsche Zaken,
liet volgende antwoord in:
Afd. I. Doordrongen van de wensclierjk-
ïieid om zoo spoedig mogelijk te voorzien in
'de vertegenwoordiging van Nederland bij
'de Vereenigde Staten van Amerika, heeft
het Kabinet zonder verwijl deze aangelegen
heid ter hand genomen.
'Aid. II ea III. Naar aanleiding yan t'tep-
pen van den tijdelyk zaakgelastigde te Wash
ington nopens het uitvaren uit Amerika ten
behoeve van 0.123 kvrnsmidielenvnorrienïng
van aldaar liggende niet in beslag genomen
Nederlandsche schepen is 20 September j.l,
op verlangen van den President der Ver
eenigde Staten van Amerika een verklaring
in de pers gepubliceerd, die ook ter kennis
van Hl'. Ms. Regeering is gebracht, waarbij
de Amerikaansche Regeering haar bereid
verklaring herhaalt levensmiddelen en arti
kelen, waaraan de industrie hier to lande
behoefte heefb onder nader overeen te ko
men voorwaarden voor Nederland beschik
baar te stellen.
De oorspronkelijke bereidverklaring da
teert van en berust op de overeenstemming
te I,onden in Janüsri'191S verkregen nc-
pens den grondslag waarop een economische
schikking tusschen Nederland en de geas
socieerde Regeeringen zon kunnen worden
tob stand gebracht.
Ten aanzien van den inhoud van die basis
zy verwezen naar ae Nota, "dqor den ambts
voorganger van den ondergeteekende aan 3e
Tweede Kamer van de Staton-Genera3l aan
geboden d.d. 11 Maart 1918 (Zitting 1917
1918, 2. Staalsbegrodting 1918, lilde hoofd
stuk, No. 15).
Ten gevolge van de inbezitneming der
schepen is echter op dien grondslag geen
definitieve overeenkomst, waarbij aan Ne
derland onder meer toevoer zou zijn verze
kerd, tot stand gekomen.
Bij een brief van 30 Maart 1918, No.
19382, waarvan copie werd gezonden aan
de Tweede Kamer onder dagteekening van
3 April 1918 (Zitting 1917—1918, 2. Steata-
begrooting, lilde hoofdstuk, No. 17), heeft
daarna do toenmalige Minister van Buiten
landsche Zaken aan den Britscben gezant,
r.aar aanleiding van diens mededeeling, dat
de geassocieerde Regeeringen bereid wa
ren den invoer hier te lande van grondstof
fen te vergemakkelijken, ten antwoord gege
ven, dat, aaogezien de onderhandelingen no-
penc een economische schikking door de
inbezitneming van onze schepen warea afge
broken, het aan de geassocieerden stond liuu
nadere bedoelingen ten deze kenbaar te ma
ken.
Den Sisten Mei 191S verklaarde, jhr. Lou-
dOQ in antwoord' op de medc-deeling, dat de
geassocieerde Regeeringen do afgebroken
onderhandelingen w:der wenschten op te re-
men, zich bereid van af dien datum in Den
Haag daartoe over te gaan. Do brief van
31 Mei is in copie aan de Tweede Kamer
overgelegd onder dagteekening van 21 Juni
j.l. (Zitting 19171918, 2, Staatsbegrootuig,
lilde hoofdstuk, No. 22).
Nadat liet vorige Kabinet nog met de ge
associeerden bij correspondentie van gedach
ten had gewisseld over de punten waarover
de onderhandelingen zouden loopen, hoeft
de ondergeteekende kort na zijn opireden
met voldoening van alle geassocieerde Regee-
handelen bereid waren. Dit bericht hield
ringen bericht ontvangen, dat zij tot onder-
echter nog geen aanwijzing in, van de plaats
waar ,de onderhandelingen zouden worden
gevoerd. Ofschoon daarop dezerzijds aan
stonds werd aangedrongen, is ten aanzien
hiervan nog niet van alle geassocieerden be
richt ingekomen. Vertrouwd mag echter wor
den, dat dit punt binnenkort beslist zal
zijn, waarna de onderhandelingen zooveel
mogelijk zullen worden bespoedigd.
Aid. IV en V. De Nederlandsche scheepi-
vaart ondervindt niet alleen belemmering
sinds het afkondigen op 31 Januari 1917
van den onbeperkten duikbootoorlog in het
zoogenaamde „gevaarlijke gebied", maar ook
ingevolge de aanvulling op 27 April 1918
van het Duilsolie prijsreglement met een
nieuwe paragraaf 55c cn de toeparselijkver-
verklaring daarvan op Nederlandsche sche
pen, waardoor deze aanhouding en prijsver-
klaring b'ootetaan, tenzij zij van een Duitsch
vrijgeleide rijn voorzien.
Het vorige Kabinet heeft over de voor
waarden, waaronder zoodanige vrijgeleides
zullen worden verleend, een schikking met
de Duiteche regeering voorbereid, welke nog
niet is geratificeerd, al werd zij in bepaalde
gevallen toegepast
De ondergeteekende hoopt, dat het thauS
bij de onderhandelingen met de beide par
tyen zal gelukken in den voor onze scheep
vaart en onze economische voorziening on-
houdbaren toes'and verbetering te brengen.
In dit verband zjj.nog medegedeeld dat
de onderhandelingen nopens een economi
sche sobikking met de Centrale Mogendheid,
die waren geschorst, dezer dagen ingevolge
de bepalingen van de kolen-credietovcreen-
komst van 31 Juli j.L (bijlage derde Nota
van wijzigingen, ingezonden bij brief van
30 September, betreffende het ontwerp van
wet, houdende nadere voorziening ten aan
zien van het goederenverkeer met'bet bui-
land (Zitting 1918—1919, 34) weder zijn
opge; Somen.
.Vergadering van gist^rnamildag.
Regeeringsyerklari ug.
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
'de heer RUYS DE BEERENBROUCK, doet,
na hiertoe het woord verkregen te hebben,
de mededeeling, welke wij op een andere
piaats in ons blad .rubriek „Nederland en
de Oorlog" mededeelen.
Do iiitorpellati.es.
Aan de orde is hierna behandeling van
het verzoek van den heer WIJNKOOP, om
verlof tot het richten van VTagen aan do
Ministers van Oorlog, van Buitenlandsche
Zaken, van Binnenlandsche Zaken en van
Justitie, omtrent de behandeling van de Rus
sische krijgsgevangenen in het algemeea on
in het bijzonder omtrent het optreden van
de autoriteiten te Rotterdam tegenover de
voormalige Russische krijgsgevangenen al
daar; omtrent het optreden van het z.g.
Russisch Comité te Rotterdam en omtrent
het optreden tegen al degenen, die in Ber
gen rijn geïnterneerd.
Besloten wordt deze interpellatie na liet
afdeelingsonderzoek der StaatibegToot ng te
behandelen.
Behandeling Van het verzoek van den heer
SCHAPER om verlof tot het richten van
vragen aan de Regeering aangaande haar
opvattingen ten aanzien van de leven:midde
len? oorziening.
Behandeling Van het verzoek van den heer
TROELSTRA om Verlof tot het richten van
vragen aan-de Regeering omtrent het buiten-
landsch beleid en de uitingen in de Troonrede
ten opzichte Van het militair bewind.
Besloten wordt de interpellaiie-Troelstra
en de interpellatie-Schaper Vrijdag a.s. om
'één uur aan de orde te Stellen.
licgöïing van werkzaamheden.
Besloten wordt het wetsontwerp betreffen
de do N. U. M. en het voorstel-Troebtra
tot wrjriging Van liet reglement van 5rde
(commissio voor Buitenlandsche Zeken) te
behandelen na irét afideelingsonderzóek der
Staatsbegrooting en Vóór de interpellatie-
Wynkoop.
Huishondelyke C-oanmissio.
"Gekozen worden hierna tot leden 'der huis
houdelijke oommisrie de heeren Viseer van
IJzeudoorn en Kolkman.
Gtmongdo Commissie voor de Scenografie.
Gekozen worden tot leden der gemengde
commissie vóór de stenografie de hoeren De
Savornin Lohman, Rink en Van Vu uren.
Interpellatie-Van Xtavestcyn.
De heer VAN RAVESTEYN (S. D. P.)
vraagt verlof tot den Minister van Builen-
tandscho Z-akeu eenige vragen te mogen rich
ten over de economische onderhandelingen;
met Amerika.
De beer KRUYT (Chr. Soc.) vraagt ver
lof tot* den Minister van Binnenlandsche
Zaken eenige vragen te mogen richten over
de in den aanvang der vergadering door
dezen gedane mededceling.
Ju eeu volgende vergadering zal over deze
verzoeken worden beslist.
De vergadering wordt verdaagd tot Vpjj-
dag a.s.' te één uur.
Inkwartiering^ kwestie.
Men meldt uit Voorburg aan de Maasbode":
Alhier is ce® belangrijke kwestie hangende
tussehen de militaire en gemeentelijke over
heid «enerzijds en enkele ingezetenen ander
zijds. Zooals reeds eer werd medegedeeld,
worden de alhier gelegerde hnzaren zonder
voeding ingekwartierd bij de burgers; eeu
maatregel, die nu al jaren, zonder eenige ver
lichting, wordt toegepast. Vertoogen, dat in
andere gemeenten inlegering in barakken
en gebouwen plaats heeft, hielpen niet. Een
beroep op naburige gemeenten, die deze las
ten niet behoeven te dragen, al evenmin.
Het gevolg is geweest, dat enkele ingezete
nen nu weer in verzet zijn gekomen en de
voor hen bestemde manschappen eenvoud'g
het kwartier hebben geweigerd. De plaatse
lijke commandant heeft daarop kalm de man
nen elders gelegerd, doch wil thans de kosten
op de nalatige verhalen, hetgeen zoo ver met
de invordering is gekomen, dat bereids
dwangbevelen zijn uitgereikt door. den ge
meente-ontvanger, en komt geen oplossing in
deze kwestie, men wellicht tot verkoop:ag
zal overgaan.
Een rechtskundige is intusschen geraad
pleegd. Volgende week zal in een daartoe be
legde vergadering nader besproken worden,
welk© houding belanghebbende ingezetenen
nu cn voortaan moeten aannemen.
Dat do dioven steeds driester op
treden, kan blijkoi uit het feit, dat een dezer
dagen uit een politieposthuis in Den Haag de
kachel is gestolen. Do Raphel was dien dag des
ochtends in het posthuis geplaatst en een paar
uur later werd de kachel door een onbekende,
die voorgaf, dat er een vergissing had plaats
gehad,-weer weggehaald.
Later bleek, dat men met een oplichterstruc
te doen heelt g</had. Op de/elfde wijze zijn ook
reeds kachols uil schoollokalen verdwenen.
B o 1 a n g r ij k o opgravingen in /Am
sterdam-Zuid". F. schrijft in het HblcL":
In verband met do toekomstige plannen „Am
sterdam-Zuid" wordt een verbindingskanaal ge
graven tusschen Amslel en Schinkel. En nu is
het aller-merkwaardigst wat bij bet uitgraven
van den ouden grond aan hot daglicht komt!
"Wat aanvankelijk door de grondwerkers
werd gevonden in het vak van* den Amstclkant
naar de Booren-We-tcring, lijkt niet veel bijzon
ders; bet zijn de geraamten van een ruiter en
zijn paard. Harnachementslukken, noch wapens
of uniformen worden daarbij aangetroffen. An
dera had men meer zekerheid, dat men hier
te doen had met een Spaansclien ruiter; want
op deze plaats moet vroeger een kamp der
Spanjaarden gelegen hebben.
Langs de oóvers van de Wetering wemelt liet
overigens van overblijfselen van geraamten,
meestal afkomstig van koeien, paaiden en var
kens; blijkbaar hier begraven na een vroegere
vee-epidemie.
Ok vindt men hier in het veen telkens frag
menten terug van vroegere boomen; boewei het
hout roodachtig is geworden en geheel verwa
terd, kan men toch nog aan de schors zien,
dat hier indertijd een bosch heeft gestaan, be
staande lioordzakoüjk uit berken en cikon.
Belangrijker ochtcr worden de vondsten al
vlak langs den. westelijken oever der Boercn-
Wetoring. Men vond er een groot aantal resten
van aardewerk uit do zestiende tot de achttien
de eeuw, Een. geschiedkundige li et eek on is be
boert aan deze vondsten niet te worden gehecht.
Het vermoeden ligt voor de hand, afgaande op
den overvloed van waardelooze scherven, dat
de lage kanton, der Wetering destijds met het
stadsafval zija opgehoogd; de resten van aarde
werk werden dadelijk geronden onder don be-
ganen grond, zoodra het pikhouweel de gras
zoden had afgescheurd.
Toch trof men er ook fragmenten van aarde
werk aan, waarbij het de moeite loonde, waJ
meer aandacht aan hpt gevondene tc wijden.
Zoo kwamen te voorschijn horden en kwispe
doors van Delflsch aan de werk, cok uit China
ingevoerde porseleinen theekopjes. Uit de zes
tiende eeuw trof men een gaaf bruin-aarden
slroopkannctje aan cn eenige van die gezellige,
dikbuikige, fijntuitigo brandewija-flc-sschca,
van omstreeks !500.
Ik heb. or eenige voor me staan. Het zijn
prachtstukken geworden met glanzende paarle-
moerkiouron als van pauwen on regenbogen,
dank zij het eeuwenlange onderaardscbe proces,
dat de grondgassen oxydcerencl op hot glas-
zuur liet inwerken. Dit glaswerk zou zijn plaats
in olk museum wnard zijn, stellig in oen Ne-
Öerlandscli of Amstordamsch. Maar onbegrij
pelijk, hoewel de aandacht onzer kunsl-autj-
riteïton op het vinden dezer voorwerpen reeds
is gevestigd, word van die zijde volstrekt geen
belangstelling getoond. En dus meen ik, dat mijn
bescheiden particulier collecliclje van journa
listieke merkwaardigheden er voorloopig de
aangewezen plaats voor te.
Doch er is meer gevonden, waarover parli-
culiero verzamelaars zich dankbaar ontfermd
hebben. Langs ilienzelfden westelijken Bocrcn-
Weloring-oever vond men een houten handvat
van een mes en een schenkkannetje van Lim-
burjsch. slibii'erk, beide uit de zeventiendo
eeuw; verder een fragment van Delflsch aar-
dework, dec;l uitmakende' van coh wijwaterbakjo
met Christusbeeld; dan nog ettelijke medicijn-*
en rcukficschjcs.
Wie weet wat meer gevonden zal worden in
hot nog niet afgewerkte gedeelte, loopende van
do Boeren-Wetering naar don Amslelvccn-
s'chen weg. Tt»t dusver werd hier, tusschen do
verga.no massa eiken en berken, slechts een
groot „baardmannetje" tc voorschijn gebracht,
dat mij nu eveneens vriendelijk fegonlacht,
dankbaar voor zijn -herleving cn erkentelijk,
dal hij slechts met een lichte beschadiging» aan
den tand des lijds ontsnapte.
Doch dc Belangrijkste vondst bewaar ik lot
het laat-:t. Want op zekeren dag brachten de
grondwerkers, scheppende in hot eerste deel van
do kanaal-uilgraving op ongeveer een hal ven
meier diepte, scherven te voorschijn van primi
tief ongcglazuurd aardewerk, door deskundigen
herkend als afkomstig van urnen, dagteeke-
nendo uit veel vroegere perioden, waarschijn
lijk uit de vijfde eeuw.
Zoo werden tweo onbeschadigde urnen uit
dien oor-tijd gevonden, stellig van vóór den tijd,
toen van Amsterdam aan Am.stel cn IJ nog geen
visschcrT-hulje stond. Het eonc heeft een Tond
model, liet andere heeft den Saksischon spitsen
vorm. En aangezien deze urnen op de veenlaag
stonden, zou men van kunst-hisloriei het oor
deel willen vernemen of men hier inderdaad ge
stuit is op een nederzetting onzer voorouders
uit de begin-ecuwen onzer jaartelling?
Hoo gelukkig ik mij ook voel met een dezer
volkomen rechtmatig verkregen oude urnen,
stel ik hier toch mei nadruk de vraag, of strak9
bij verdere afgravingen door officicelc deskun-
digo zijde geen toezicht dient gehouden te wor-
I don op hcfgcen men neg \erder aan oude prae-
I Amslcrdamsche herinneringen zou kunnen op
graven.
De firma Eerland, Sleepdienst cn
Sloomboo Ion der neming, aan de .Spaansche kade
te Rotterdam, kreeg bezoek van een kantoorbe
diende, G. Bonga. die de firma bekend wa3 ais
in betrekking zijnde bij de -firma Van der Lans
in den Haag, met wie Eerland meermalen za-
ken deed. Bonga gaï een opdracht voor bet ver
voer van vaten-cn vroeg tc gelijk f 100 ter leen
voor zija lastgever, voor wlen hij te Rotterdam
commissies moest doen, dech die vergeten had
hem geld medo te geven. De heer Eerland, die
juist een kennisgeving voor eon aar.geteekoDdcn
brief ontving, vermoedende, dat die brief van
de firma Van der Lans afkomstig was, nam
Bonga mede naar het postkantoor om den brief
af te halen. Hoewel zijn vermoeden niet juist
bleek, overhandigde hij dezen toch liet ge-
gevraagde. Bonga moet zich daarmee naar Den
Haag hebben gespood. althans korten Lijd lalcr
werd de firma Eerland zoogenaamd opgebeld
door de firma Van der I.ans en word haar ver
zocht aan den vertegenwoordiger der zaak, die
zich le RoUordara. bevond, I 250 voor le schie
ten. Weer een uurtje later belde Bonga, die zich
in allerijl weer naar Rotterdam moei hebben
begeven, Eerland nogmaals op met de modedee-
Ijug, dat hij neg f 130 nocdig had om aan de
opdrachten die hij uit Den Haag had meege
kregen, te voldoen. Of hij iemand sturen
mocht? Een kcllr.er uit een cafó aan den Mid
densteiger, waar Bonga zijn tenlen liad opge
slagen. werd met een volgbriefje afgezonden en
kreeg den bait mee.
Booga is met de 1 230 verdwenen en de fir
ma Eerland merkte eerst dat zij handig was
opgelicht, toen zij de firma Van der Lans in
Den Haag nog eens opi clcle c-n van de leening
iu kenni 5 hide.
Ontgroeui ng-s 6 c a n d a 1 e n! Mc ti
schrijft aan „Dc NederL", dat bij het ont
groenen'' t: Utrecht wan zrgchjke txmee'.en
rijn voorgevallen. Een der "novieten i3 zóó
ruw behandeld, dat hij in zijn geestvermogens
gekrenkt was en in een kliniek is opgenomen.
En een ander kroeg van schrik huilbuien;
men schoot vlak bij. zijn hoofd een pistool
af! De eerste moest zingen met een punt
van eeü dolk op zijn keel. Ook wilde men
een noriet dwingen jenever te drinken, om
van het aanhesren van liederlijke laa! nu.
j maar niet te r,-prekcn. „Er is mij meege-
deeld", zegt de briefschrijver, „dat een paar
l sujetten 2 of groote honden op' hun
kamer hadden en daarmee de groenen zeo'n
schrik aanjoegen, dat er een onder een'
I canap'é kroop, enz., enz. Men zou zeggen:
Roman uit het laatst der I6de eeuw, naar het
Dconsch, van VILHELM OSTERGAARD.
54)
Wie weet, vrat hij nu weer uitvoert, ter
wijl hij <3aar boven, in do vertrokken van
don stadhouder, nog zoo laat bezig is. 't Zal
zoker maar raadzaam, zijn er zoo gauw mo
gelijk voorbij te gaan. Eerbiedig slaan de
boeren een kruis en loopen ckn wal om, die
heb "slot omgeeft.
Dc vreomdo jonker zit alleen in het groote
vertrok, waarvan de wanden met goudleer
bekleed zijn cn waarin hcol wat schoon meu
bilair staat. Do lamp brandt op ziju tafel,
maar hij ig nu niet bezig met zijn (ffieprinniga
studiën.
Hij rib gebogen over inkt en perkament,
en in siorlijbo Latijnscho strofen schrijft hij
eon gedicht neereen vemichting jegens
zijn vadorland, dat hom zoo wreed ver
sbiet 1
HOOFDSTUK SIX.
In Praag, Bij den Ke'zsr.
'Aan dien westelijken oever van de Moldau,
hoog boven de oude Bohcemsohe hoofdstad,
ligt Hraclschin met den keizerlijken burcht.
iVan hier riet men verder de stad, mot do
.voorstad Kleinseite, die op d'o helling van
den borg ligten verder over Nieuw-Praag,
Oud-Praag en Josephstad, aan de tegen
overgestelde zijdfo van do rivier. In 1601 had
Praag enkel nauwe en vuile sraten on verre
weg do meeste huizen waren van leem en
hout opgetrokken. Maar hier fcussohendoor
stonden prachtige, groote kerken, do beido
raadhuizen der st>ad en enkele andore, aan
zienlijke gebouwen, met torens en spitsen,
die stevig genoeg waren geweest om don
woesfcen Hussioben-krijg te trotseeren.
Mooier dan eenig ander d:-ol van de stad
was Hra/döokin met zijn keizersburcht en
zijn domkerk dGo beido gebouwd waren on
der keizer Hendrik IV. De weg daarheen
leidde over do Ne.pomuk-brug, die zoo ge
noemd is naar don heiligen Johan van Ne-
pomuk, dlie, volgens do sage, door keizer
We ezel, mdddon op do brug in do rivier zou
zijn geworpen, omdat do vrome priester
niot verraden wilde, wat do Koningin hem
toevertrouwd had!
Als men cfio Nopomak-brug nu over was,
voerde do weg verder naar steile, nauwe
ebraten, door de voorstad Kleinseite totdat
men aan Hradaohin Icwam. Aan die noord-
W3otzijde, niet vor van don keizerlijken
buroht, lag een huis, dat dfo vice-kanselier
van Rudolf II, de nu verscheiden Jacob Cur-
tius, had bewoond. Het was een mooi, so
lide, sbeenen rtiuis, dat vóór uitkwam op
het Lorotte-plein, terwijl or een groote
vruchten- en bloementuin achter lag, dio
rich uitstrekte tot aan den tuin van het Ca-
pucijner-kloosber. Op verschillende uren van
den dag en naolit riep de klok de monniken
ter mis en er werd wel verteld, dat do
vreemde edelman, Tyoho Brahe, die met
familie en leerlingen zijn. intrek had geno
men in het huis van de Curt-iussen, zich daar
ton zeerste over beklaagd had. En ook zou
het hem slecht bevallen, als hij meer in do
onmiddellijke nabijheid van de stad woon
de, want zijn hart ging uit naar de lande
lijke eenzaamheid. En Zijn Keizerlijke Ma
jesteit Rudolf II, die den beroemden Deen-
schen astronoom al zoovele bewijzen van
zijn genade had gegeven, was hem ook in
dit opricht to gomoeb gekomen en ha-d bem
do keus gelaten tusschen -drie van zijn lust
sloten, waaronder do hoer Tycho do voor
keur gegeven had aan Bonatky, dat on-
goveor zes uren van Praag lag.
Maar evenmin scheen do jonker hier tot
rust te kunnen komen, ofschoon hot slot
toch heerlijk gelegen was, op een verheven
heid, aan den oever van do Isor, omgeven
door '/ruchtbare akkers en vroolijke wijn
gaarden. Slechts één jaar bleef do heer
Tycho op Benatky, toen ging hij weer terug
naar hot huis van de familie Curtius, dat cle
Keizer inmiddels zóó had laten inriohten,
dat hot in alle opziohten geschikt wa<s als
woning voor een astronoom.
Nu was het jaar meor dan half om, en,
na ctt opnieuw verhuizen, dat had plaats
gehad 25 Februari 1601, had de heer
Tycho ook niet meer geklaagd over dat
klokkenluiden in het Capucijner-kloaster.
Tusschen Paschen en Pinksteren had hij
db bruiloft g-cviercl van zijn tweede doohter,
Elisabeth, mot den Westphaalsohen edel
man, Francls Tengnagel, dficn Braho inder
tijd oiic'hr zijn leerlingen op „Uranieborg"
had goteldien van dien tijd af, was do ge
leerde uitsluitend vervuld geweest van zijn
astronomische studiën en waarnemingen.
In het huis van het Lorette-plein was een
-groote torenkamer, waarvan de vensters uit
kwamen op den tuin, en in cïit vertrek was
nu de vergulde hemelbol geplaatst., die op
„Urameborg" in de bibliotheek had ge
staan; bovendien waren verschillende boe
ken en kunstvoorwerpen, precies op dezelf
de manier aangebracht, als in het De-en-
sche observatoriumMet liefderijke hand
was alles zóó geschikt, dat de bewoner van
het vertrek vergeten zou, hoe hij in een
vreomdo plaats woonde. Zelfs het patroon
van het goudleeren behangsel was hetzelf
de de ruiten hadden gekleurd, beschilderd
glas en jonker Tyoho's werktafel stond voor
een venster. Hier zat, op een dag in het
najaar, een vrouw, die al wat op jaren was
gekomen, maar een wel da c. c o goedmoedig
heid lag over haar matrone-aehtige gestalto
en haar gelaat had een gezonde, bloeiende
tint terwijl uit- haar oogen zooveel vriende
lijkheid straalde, dat zij nog iets zeer inne
mends ove-r zich had, ondanks haar zeven en
veortig jaren.
ïn db breeds vensterbank vlak tegenóver
haar, zat een vreemde, aan wiens Heedling
het wel te zien was, dbt hij een verre reis
achter don rug had. Hij luisterde aandach
tig naar wat zij vertelde, wat toch niet weg
nam, dat hij af cn toe het hoofd nna-r het
venster keerde, of hij ieder oogenblik ver
wachtte van buiten iemand naderbij te lioo-
ren komen.
.En ziet u, meestor Gemperlin." zei
de welwillende huisvrouw, ,,het is zóó ge
steld met mijn goeden man, dat hij geen
rust of duur meer schijnt te hebben. De
Keizer beeft nu bet eenc, dan wocr het an
dere bewijs gegeven van zijn genade, cn met
den grootsten ijver verdiept mijn man zich
in zijn studiën, maar zelfs zijn kunst schenkt
hem niet meer dio vreugde van vroeger
U zult het dadolijk wel aan hem merken,
als u liem spreekt."
Tobias Gemperlin zwoeg oea oogenblik
en het was zóó stil in het vertrek dat men
het geritsel van hot loof kon hooren, tel
kens als er een blari tor aarde viel. Maar
oindolijk keek hij op en sprak ecnigsrins
verlegen
„Ik zou erg veel lust hebben u te vragen,
hoe het met jonker Tyoho's zuster. Vrouwe
Sophie Brahe, gaat. U moet weten, dat ik
ééns beloofde, een vers to dichten op ha-ar
bruiloft; maar ik heb er niets van gehoord,
d?.t zij en heor Erik gehuwd zijn ofschoon
do vorloring toch al lang-genoeg geduurd
heeft1
Erik Lange bi nog steeds aan hot rondrei
zen, om geheel door tc dringen in dJo geloei -
I men van do goudmakerskunst., cn Sophio
I Bralie waoht tróuw op hem. Armoede en
schuld hebben Iron genoodzaakt, het huwe
lijk nog steeds te verschuiven maar nu
schrijft dio goede Sopliio mij, dat hot. toch
niet langer uitgesteld wordt, maar het. vol
gend jaar zal plaats hebben, hoe arm zij
dan ook zijn. God gcv\ dat zij waarlijk cJ.xn
nog wat geluk mogen hebben l"
Ditmaal zweeg meester Gemperlin nu zóó
langdurig, of hij in 't geheel niets meer to
vragen.of te- zeggen had, en het was weer
Vrouwe Kirsfcino, die- hot gesprek hervatte
„Vertel nu ee-rts iets van uzolven, beste
mcortoTV' zei zc. ..Dc laatste jaren, dat u
op Hveen verbleef, was u te ge' konink
lijk hofschildr cn ha-cH u het wel zeer druk
Hoc kwam u er dan toe, om het eiland to
verlaten, daar u zich in Denemarken toch
zoo goed thuis govoelclc 2"
„Nu als u het weten wilt," antwoordde
meester Gemperlin, „ik vorlangtto zoo vrec-
solijk naar onzen jonker; naar u, Vrouwe
Kirstinc, en naar uw kinderen! Ik was
met uw man in zijn vaderland gekomen,
toen wij allo tweo nog jong waren één en
twintig jaar bleven we bij elkaar cn, daar
men toen niet langer om hem en zijn kunst
I scheen te geven, leek het mij, dat er voor
I mij ook niot meer te doen viel. Bier en wijn,
I ze smaakten mij geen van beide meer cn
j hot eonvoudigste wijsje kon ik niet meer
I ringon
1 (Wordt Vervolgd). A
