INGEZONDEN
UIT DE OMSTREKEN
DE OORLOG
INDISCHE BRIEVEN.
j£? «eo g«v<rff van *t opkoopea tegen hoogen
prije echijm, thane onze zilveren cmuct denzelf
den weg op te zu-llen gaan. Gister Tertoef-de
alhier iemand die guldens opkocht voor f 1.15.
ftt pMrdenuftvoer.
De laatste der 5000 voor Duit»ehland be
stemde paarde zijn Woenedag en Donderdag
nver OJdenzaal uitgevoerd, respect. 270 en 240
Btuke. Te Oldenzaal werden Yan de 278 door
<to DuiUche keuringBCommieeie 38 afgekeurd.
Hanen,
De minister van Landbouw maakt bekend,
dot aangozitn gebleken is, dat van de gelegen
heid tot vervoer en aflevering van lovende en
doode hanen wordt gebruik gemaakt om ook
fokhanen te slachten en te vervoeren, de tot
au toe geldende bepalingen voor het vervoer en
afleveren van benen worden ingetrokken en in
den vervolge alleen het vervoer en afleveren
kan geschieden van jonge hanen (broed 1618).
"Wederw oord aiui den burgemeester Tan
I Waubruggc.
Vergun mij, Manheer de Redacteur, oog
een kleine ruimte voor een wederw>ord.
Op alles, wat mij persoonlijk betreft,
en dat neemt in 't laatste schrijven van den
Burgemeeeter een groots plaats in ga ik
weer niet in. Hoe meer persoQo'gk de Bur-
t gemeester wordt, hoe meer de zwakheid
van zijn standpunt mm het licht komt
't Is mjj om de zaak zelf te doen, en het
gaat bij mij niet tegen een persoon, dien ik
zelfs nooit gesien heb.
Fijne juridische beccbeuwingen verwacht
te de Burgemeester van mij in antwoord op
hot zijne. Ik werp de juridische parelen
-roo mnar niet weg.
Hooghouden van het gezag kan men heel
moeilijk bereiken door ingezonden stukken;
dat moet deze Burgemeester nog ieeren.
Hooghouden van het gezag is niet een zaak
yan woorden, maar van ouparlijdi-e daden.
De deskundige, wiens rapport het meel
van Bouthoorn bedorven verklaarde, is een
concurrent van B., die in zijn verklaringen
aan geloofwaardige personen een geheel an-
- 'der oordeel uitsprak.
Die doskvn ko hoeft th n: de mee'.-'eve-
rantie voor de gemeente in handen; waarom
werd de heer B. geheel buitengesloten? Is
het thans bereikte resultaat zoo fraai? Als
ik mjj niet vergis, was de Gemeenterend van
Wonbrugge d arovrr niet tevreden.
De voorr ad ijzerwaren, bij den heer Boot
fa beslag genomen, is hem bijna dadelijk
'op hst van hooger hand teruggegeven.
Waarom dat n i e t medegedeeld?
Omtrent de zaak-Bloemberg ïwijgt de
Burgemeester bijna geheel. Pat is wel tee-
kenend, en naar ik verwacht, eec gunstig
voorteeken voor dezen handelaar. De Bur
gemeester sommeert mij brieven te publicee-
ren, die ik zelf aan hem geschreven heb;
de publicatie ligt op zijn weg; mijn verlof
heelt hij niet nacdig.
r Voor alles, wat ik selirgf en doe als
ik opkom voor het goed recht en tegen wil
lekeur, draag ik steeds gaarne de volle
verantwoordelijkheid. Moge ook de Burge
meester van Wonbrugge, die een veract-
woordelijk ambt bekleed, steeds doordrongen
zijn van de hoogheid van zijn erabt, en van
<de waarheid, dat de Overheid niet bestaat om
zich zelf er. ter wille van machtsuitoefening
maar om recht en gerechtigheid te hand
haven in onpartrjdigneid.
Hoogachtend,
üw dw. dr.,
P. E. BR1ËT.
(Wij sluiten thans de discussie. Eed.)
Distributie van zeep.
Geachte Redactie!
De Commissie van advies inzake Levens
middelen, heeft blijkens opgenomen verslag
„T-evensniiddtlenvoorzieouig", d.d. 15 14»i
lste blad, een adres te behandelen gehad,
strekkende tot bLlijker dist.ibutie van zezn.
Mij dunki, dat er van onbillijke distri
butie inzake zeep geen sprake is, omdat er
beelemaal geen zeep wordt gedistribueerd.
f* Sinds elf weken ben ik inwoner van Leiden en
in al dien tjjd is er één ons zachte zeep
per hoofd beschikbaar gesteld.
Waarom wordt er niet toe overgegaan de
nog voorradige zeep, die rnclitjes aan nit
de tonnen begint te druipen, te distribueeren?
Minder dan niets, zooals nu, kan het
niet Sinds weken zitten de vrouwen zon
der zeep; betaleU" Zij' f2.60 voor één K.G.
-gesmokkelde potasch.
Harde zeep ib vrij in den handel en slechts
verkrijgbaar te^en grove woekerprjjz.n. Tip
koete vaD de "bevolking wordt den fabri
kanten en houders van voorraden van harde
zeep het geld toegesmeten. Beslaglegging
pp alle harde zeep en distributie van die
eoort zeep ia dringend noodig om verdere
pïtbuiting te voorkomen.
Met-verzoek bet vorenstaande in uw blad
'pp te nemen, verblijf ik hoogachtend,
Een inwoner,
O. LUIJENDIJK,
"Stadhouderslaan - 6.
LEJTWBRDOEP.
Door den gemeente-Y elc&w achter A.
jpudshooni ie aangehouden en ter beechik-
kiag van den burgemeester alhier gesteld
J. van A., woonachtig te Voorschoten, ver-
/da/jht van rijwieldiefstal. De aangehoudene-
fifi maftr het huis van bewaring te 's-G-raven-
hoge gezonde®.
noohd-wijx
De Baad vergadert morgenavond te
liaMaoh*.
f BTJNfebDBG.
QtmaerrUrftfid.
,f aöe leden; Voorzitter '4e trut gé-
Bkeerter.
0*^ Üfc&toa bertoht ontvangen du
bt* Mdarhi van een vtMwachtw, det
ik* WaiitwwnniftH a*a mini»
mumeischen. Bij de volgende begrooting
zal hiermede rekening worden gehouden.
Aangebc den wordt het verslag van den
toestand der gemeente over 1917.
Verordening havengeld. Tot nog toe kun
nen inwonenden, eigenaar» of gebruiker*
van vaartuigen zioh abonneeren voor
25 cents .per 1000 K. G. laadvermogen per
jaar. Daarvan ia en wordt misbruik ge
maakt. B. en W. stellen voor, -daarvoor in
plaats te «tellen „eigenaars en aeliippera",
in vronen den van de gemeen t*.
De heer J. van Klaveren: Daarmede komt
de zaak toch niet in orde. Bijv. schipper De
Wet, van Katwijk, die veel, some meermalen
per dag met 2ijn vaartuig in de gemeente
moet wezen, ia) dan telkens havengeld moe
ten betalen, dat ten slotte toch weer op
winkelier», enz., wordt verhaald.
De .heer tSchoneveld aoh: het beter, de
verordening zoodanig te herzien, dat ia
♦nkele gevallen ook niet-ingezetenen zich
kunnen abonneeren, bijv. „beurtschipper»".
De Voorzitter zegf, dat dit abonnement
een voorrech} is voor ingezetenen en be
twijfelt, of dit zich bij belastingheffing ook
kan uitstrekken tot niet-ingezetenen.
De heer Schoneveld stelt toch voor, de
verordening zoodanig te herzien, dat
vaste beurtschippers zich ook kunnen abon
neeren. De heer H. van Delft ziet geen heil
in wijziging der verordening en wil de zaak
maar laten zooals die iB.
Ten slotte stelt de Voorzitter voor, dat
het Dageüjksch Bestuur de zaak nogmaals
goed onder de oogen zal zien en op een der
volgende vergaderingen hierop zal worden
teruggekomen.
Aam de orde komt: „wijziging politie-ver-
ordening'\ le. "wordt voorgesteld art. 56 te
lezen, da. het spelen met of om gold, kaar
ten, dobbelen, euz. op of aan den runharen
weg wordt strafbaar gesteld. De heer Van
der "Gugte® vindt de strekking nog niet
ver gedoog. Aangenomen.
2o. wordt het venten of te koop aanbie
den moi of zonder wagens en dergelijke, na
\s avonds zee uren verboden, behoudenB goed
keuring van B. en W. aangenomen,
VOOrSOHOTEN.
Gemttflforaad.
Aanw«Èg alle leden. Voorzitter de buïgfr-
meettor.
Aan de orde is de bespreking inaake de
gre«i>w£eigiiig. Voorzitter 'begint met
modedoelingen te doen over de correspon
dentie, die met Ged. Staten en Zoeterwcude
aan deze annexatieplannen ïïqö voorafgegaan.
Zoeterwoüde eóckte een schadevergoeding
van Voorschoten van f5053.74, want vol
gen# de berekening (aldus Zoeterwoude) zou
zjj derven aan inkomsten f 871.83'Vz, bespa
ren aan uitgaven f696.88, een jaarlgksche
derving du» van f 174.95?/*. B. en W. van
Voorschoten konden zich met deze bereke
ning geenszins vereenigeo; zij kwamen niet
op een tekort van f 174.951/2, doch Zoeten
wonde sou een besparing hebben van
1 156.99. (led. Staten, die den indruk kregen,
dat deze annexatie noch Zoeterwoude, noch
Voorschoten financieel zou drukken, besloten
het financieel geschil tusschen beidie ge
meenten geheel van de hand te wijzen.
Door de nieuwe grens, die gevormd zal wor
den, loc-pende midden door den Korten Vliet
tot in het Galgewater, gaat Voorschoten een
uitbreiding tegemoet van 20 H.A en 270
inwoners. De Voorzitter vraagt of de Baad
sdeli inyhet algemeen met deze grensregeling
kun" vereenigen.
De Baad kan zich met deze regeling,
ingaande 1 Tan. 1919, vereenigen.
Ingekomen is een schrijven van de Sted.
Lichtfabrieken te Leiden, dal deze gemeente
zich ook op een aanzienlijke gasbesparing
moet voorbereiden.
De Voorzitter verzoekt den heer C. Bg-
gkk verslag uit te bron gen omtrent het
le betelen bouwland. Deze zegt, dat de 6
H.A, die hjj aanvankelijk voor de gemeente
had gehuurd, door de Bijkscommissie voor be-
teling werd verboden. Spr. is echter ge
slaagd bv den heer Y. van den Marei, waar
de bootten nu al in den grond zitten; doch
in 'i bgzoader gaf spr. zijn groote jngo-
noinenheid te kennen tegenover Baron
Schimmelpeaminck van der Oije, die hem
twee H.A land afstond tegen den spotprijs
van f85 per H.A. Over enkele dagen is ook
dit land gescheurd, dus spr. kan, ondanks
al de moeilijkheden, die-zich hebben voor
gedaan, gerust zeggen, goed te zjjn geslaagd.
Ongeveer 4 H.A. zal dan voor do gemeente
beschikbaar zijn.
De Voorzitter brengt dank aan den lieer
Eggmk en aan Baron Schimm'elpsnjninck.
Bi} de rondvraag vraagt de heer Sakker
hoe of bet met de huur commissie staat De
Voorzitter zegt, (kit hij al bezig is geweest
om een commissie te vormen, doch zeer
bezwaarlijk is het daarvoor de juiste perso
nen te vinden, in 1 bijzonder een secre
tarie. Hij belooft ^söhter een spoedige tot-
«teasd-koming van deze commissie te be
werken.
De terreur der Witte Garde in Finland.
Reuter's agentschap meldt, dat het Zweed-
eche blad „Dagens Nyheter" een artikel be
vat, waarin verklaringen voorkomen, we ke
werden afgelegd tegenover den schrijver
door een Franseh officier, die zioh te Tam-
inersfors bevond, toen dit door de Witte Gar
de werd ingenomen. Deze officierverklaar
de, dftt alle Rnesen uit de gelederen der
krijgsgevangenen werden genomen en zonder
verhoor of onderzoek werden doodgescho
ten en dat hijzelf ongeveer zee tig
Russen ep die wijze had zien terechtstellen.
Hjj voegde er aan toe, dat hem was mede
gedeeld, dat te voren een waarschuwing
was gegeven over de behandeling, welke aan
Russen, die aan de zijde van de Roode Garde
streden, zon ten deel vallen.
In een bespreking van deze zaak merkt
hBoclaldemakxaten" op, dat het Finsobe volk'
geen verwijt kan treffen wegens onvoldoen
de kennis van het internationale recht, maar
dat deze onwetendheid het volk' niet ontslaat
van de verplichtingen, 'die de algemeene
menschelijkbeid meebrengt
Eveneens wordt nit ^ezagbebbtode bron
gemeld, dat 25.000 krijgsgevangen leden van
ae Roode Garde op verzoek van de Dnit-
schers naar Duitschland zullen worden ge
zonden, om daar te werken en dat de Witte
Garde, dit plan zeer g-unstig gezind is als
een gemakkelijke wijze, onj internationale
moeilijkheden te vermijden.
De Azoren ale Amerikaaueeke vlootbasie.
„Le Journal" verneemt uit Washington,
dat de Vereenigde Staten op de Atoren een
viootbaeia hebben gesticht. Dit vlootetailon,
v.or welka bescherming Amerika arische ar
tillerie ie geland, zal als steunpunt dienen
vooi Amcrikaaneohe daiikbooten.Verder is
een aantal Amerikaansehe vliegtuigen aan
gekomen. Met de Eortugeeeohe troepen werd
•en overeenkomst getroffsn voor de verde
diging. -
Hoe de Duitscbers schoenen mosten koopon.
In de schoenwinkels, zoo wordt aan de
„Vorrvlirtf' geschreven, prijken thans nog
slecht» klompen, van alle mogelijke of beter
gezegd onmogelijke vormeD en kleuren. Het
merkwaardigste is echter, dat iomaud, die
klompen draagt, tot de zeldzaamheden be
hoort. Dit ia ecnerzijds een bewijs, dat cr
nog een zekere "handel bestaat, die, al ia bij
dan onwettig, daarom niet minder bloeit, en
aan den anderen kant dat ieder bevreesd is
aangezien ie worden voor iemand zonder re
laties, of, die niet bijtijds zijn maatregelen
heeft genomen.
Er zijn echter nog wel aohoeuen. Ziet men
ergens een burgercnmpnguie mannen opge
steld dan is hot te doen om sigaren, derge
lijke vrouwenformaties echter strijden om
echoenep. Het verschil is, dat het streven der
vrouwen om het ledergohreik te negoeren veel
hardnekkiger ie, dan het verlangen der man
nen om het levonesehultje met damp te drij
ven.
Ais er kans be9taat, dat een schoenwinkel
b.v. op een Woensdag een dozijn paren schoe
nen otvangt, dan verschijnen reeds Dinsdag
avond om negen uur, ook zonder dat er ieta
bekend gemaakt is, eenigs vrouwen, door
mantels en omslagdoeken tegen de nacht
koude beschermd en meeatal ook nog met
een bankje bij zich, Den gehoolen nacht ko-
men er vrouwen bij, om vijf unir 'e morgens
is het 400-bal reeds overschreden. Ais de dag
aanbreekt komt er wat leven in het troepje,
eer de tonden komen los,
'e 'Morgens om tien uur arriveeren een paar
daruee in ruisolter.de zijde. Een eorbdodig go-
morapel gaat door de menigte. „Dat zijn de
winkel juffrouwen!''
Twaalf uur! Een wagen houdt atil voor den
winkel. Twee of drio doozen worden binnen
gedragen. Men berekent hoeveel paar dat
aijn. Want wier er niet dadelijk hij is, krijgt
geen schoenen, ten mineie geen paaser.de.
Er onstaat algemeene onrust; er wordt
onhartelijk gedaan, er klinken twiatmoor-
denr
Tenslotte gaat de geeet der overheid zwe
ven over do -..iuiimende watereu der opwin
ding. Onder het gejoel der achterblijvenden
wordt een groep vrouwen in den winkel toe-
golaten.
Driftiger en steeds onverkwikkelijker
wordt, de stemming, tot de echoenen ten elot-
le uitverkocht zijn. Onder algemeene schel
den loet de groep der achtergeblevenen
zich op. „We zijn te laat gekomen" zegt er
één, „maar van avond ken ik er om acht
uur.'1
Muiterij op de OoeieurijjQL-he vloot?
De „TimeB"-correspondent bij het Italiaan-
eche leger maakt melding van geruchten
oves- muiterij, welke eenigen lijd geleden
op de OosteDrijksohe vloot zou zijn voorge
komen. De beweging begon te Pola, waar
de arEenaalarbeiders intrekking van ver-
schillende'disciplinaire maotregelem eischtaa,
en sloeg spoedig over op de oorlogseclio-
jen jn de haven; de matrozen verlieten hun
posten, de officieren stonden machteloos.
Ten slotte werden alle eischen. ingewilligd.
In de haven van Cattaro heschen zes krui
sers en verschillend^ torpedobootjagers de
roode vlag; de muitere moakten zieb mees
ter van de draadlooze installaties en sein
den hun eischen, waaronder die tot onmid
dellijke beëindiging van <ten oorlog, naar
Weenen,
Het slot was, dat de muiters zioh aan een
andere vloot overgaven, op een geschreven
verklaring, dat geen represaillemaatregelen
zouden worden genomen en dat aan een aan
tal grieven zou worden tegemoetgekomen.
Als gevolg van een en ander werden eenige
hoofdofficieren uit den dienst ontslagen.
Hoe de Turken de Grieken behandelen.
Uit Athene wordt gemeld, dat verschei
dene christelijke officieren in het Turksohe
leger, die door de geallieerden gevangen
zijn genomen, te Sakmiki zijn aangekomen
en een en ander hebben meegedeeld over de
vernietiging van het Hellenisme in Turkije.
Zij verklaren, dat het Hellenisme een ont
zaglijken slag is toegebracht en wel door
middel van drie methoden: de mobilisatie,
de opvorderingen en de deportaties. Tot
aan het einde van Ï917 waren 200,000
Grieken gemobiliseerdvelen van hen stier
ven ten gevolge van de slechte behandeling,
den honger, de koude en de besmettelijke
ziekten. De Helleensche bevolking, die van
Thracië en Klein-Azië uit is gedeporteerd,
bedraagt meer dan een half millioen men-
schen. De Grieken te Konstantinopel, Smyr
na en eenige andere steden ondergingen
martelingen. Turksohe ambtenaren verklaar*
den, dat er voortaan geen christen meer
in Turkije «al leven. De eigendommen van
Grieken, welke zijn opgevorderd, overtref
fen het bedrag van vfrf mfl]iard. In de pro
vincies Konia en Mossoel arbeiden Griek-
sche notabelen, die eertijds millionnair wah
ren aan het herstel der wegen en be
delen om te knnnen leven.
De meeniiig van Joseph Short over
Amerika'* taak
Joseph Short, de voorzitter van den ar
beidersbond van Seattle, die paa van een
bezoek aan het westelijk front 'is terug
gekeerd, verklaarde fa een interview:
„Onze Amerikaansehe boys zijm fa een
prachtige stemming, ten itfy zouden niets
Bever *Hflans?» dan er qp k» te slaaa.
Alles wat wij fa Frankrijk en Engeland
gezien hebben, sterkt onze overtuiging, dat
Amerika met beide handen en voeten zal
moeten meedoen, dat het al zijn hulpbronnen
moet gebruiken en iederen man moet zen
den, dien het maar even kan missen. Wij
weten, dat Duitschland „afgetuigd" kan
worden, maar hoe spoediger Amerika al zijn
hulpmiddelen over stuurt, hoe vlugger het
zaakje beredderd ie. Iedere verloren dag,
iedere achtergehouden man beteekenl slecht»
nuttelocae offers.
Dot zullen wij in Amerika eens duidelijk
uiteenzetten. Wij weten, dat Engeland en
Frankrijk moor deden dan hurt aandeel. Zjj
doden veel meer dan zij hadden behoeven
te doen, als de geheele beschaafde wereld
Jnaar had meegeholpen, want dit is een
strijd voor de besohaving. De groote fout
is geweest dat Amerika en de andere landen
dit niet aanstonds hebben IngeHcn."
Da moandeljjkacko geschillen over d»
hiebtvlootverliczeu.
Het Duitaohe IcgorbericLt van 13 Mei
zagt aldus Reutor: „De verliezen van de
l\icht«trij"elkrachton van den vijand aan het
Duitsche front in April bedroegen vijftien
kabelballons en 271 vliegtuigen. Bij lucht
gevechten verloren wij 12^ vliegtuigen en
vem-tien kabelballons."
Als gewoonlijk rijn deze beweringen leu
genachtig, zegt het Engolsche bureau De
Engelsohcn alleen hebben 172 Duitsche
vliegtuigen to pletter laten vallen en bet
aantal vliegtuigen, (l'at. door onze bondge-
nooten aan het Westelijke front is vernie
tigd, bedraagt niet minder dan t>0, wat een
totaal van 222 roaakt. Bovendien hebben
onze vKegore 75 vliegtuigen, die Fransehon
3S vliegtuigen omlaag gejaagd, te zaaien
113, waarvan vele ook bisten gevocht wer
den gesteld. Niet 14, maar 17 Duiteehe ka
belballons zijn vernietigd.
Do verliezen van do Engelechen waren
73 vliegtuigen. Het is duidolijk dlat de ver
liezen Van de Fransclien bij lange na mot
de ontbrekende 200 vol maakten, die vol
gens do valsche opgave van den vijand nog
vermeld zouden zijn.
G»«gcc Weill over Elzaa-Lotharinge».
Havas meldt, dat Georges Weil), de vroe
gere -afgevaardigde van Meta in deu Duit-
mhen Iijjksdag, thans met den rang van
kapitein in dienst van de Fransche mili
taire administratie, een lezing te Marseille
gebonden heeft over Blzas-Lotharmgen. Hjj
zeide, dat men niet moet meenen, dat het de
kweetie Blzas-Lotharin^en is, die den vrede
vsrhinderi. Deze kwestie is slechte het uiter
lijk teeken van de overwinning tuesche»
deze beide beginselen: het Duiteeh beginsel
van het recht van den meester om over
den grond te besohikken, het hegfaebl der
geallwerdc-j: van het recht der menschen
ten over «chzelf te beschikken. Indien wij,
Elaaz-Lotharingers, ongelukkigerwijze niert
weder Fransen werden, dan zou dat betee-
kenen, dat het oud9 recht ook ditmaal weder
bet sterkste g*neest zou ziin.
W at oortqgatutntje» opjevezen
Men sol. lij ft uit bet Rijnland 3851 de
„N. R. CV':
Uit een opgave van het bureau van sta
tistiek te El herleid blijkt, dat de oorlogB-
tuintjes daar in 1917 nebben opgeleverd:
1,750,000 pond aardappelen, 172,000 pond
boonen, 65,000 pond erwten en 600,000
pond verschillende groenten, ln gelds
waarde uitgedrukt voor 1Ê2.50 mark aan
aardappelen, 145,000 aan boonen, 35,000
aan erwten en 200,000 aan andere groen
ten, bij elkaar dus een som van ongeveer
een half millioen mark.
Deze hooge opbrengst is te opmerkelijker,
omdat in den omtrek van Elberfeld heel
geen tuinbouw gedreven werd en alles van
buiten af moest worden ingevoerd. Ook
heette do gele leemaarde niet geschikt voor
tuinbouw evenmin als het ietwat ruwe kli
maat. En in de oorlogstuintjea moest wel
onder z»x-r ongunstige omstandigheden wor
den gewerkt! Stalmest is er «»o goed als
Iniet te krjjgen en aan kunstmest hapert
Ihet veelal ook, al woont nien in hét land
van Thoniaenreel en kalirjjkdommen.
Italhurasehe verliezen-
Volgens de Weensche bladen verloor Italië
votgeM bevoegde en voorziohiige schatting
in het gehooi 2,250,000 menschen sinds het
begin van den oonog. Tot einde- Maart
maakten de Oostenrijkers en Hongaren 2000
kanonnen buit en 8000 mitrailleurs, 150,000
tafanteriegeivoren, 52 millioen patronen, 400
mjjnwerpers, een millioen handgranaten, an
derhalf millioen artillerieprojeotielên, hene
vens een groote menigte trein-, telegraaf-,
teleph'oonmateriaal, auto's enz. enz. Her
overd werd alle door de Italianen bezet
gebied en bovendien werden nog ruim 12,000
vierk. K.M. Italiaansch gebied bezet.
De scheepsbouw der Ver. Staten.
De president van den „Shipping Board"
maakt bekend, dat nog 200 houten schepen
van 4500 on 4700 t-on bijgebouwd zullen wor
den, waardoor het totaal aantal houten
sohepen 580 zal bedragen.
REFIT.AMES h 40 GENT PER KEGEL.
A LA CORSETIERE RAMONDT.
LEIDEN. Breestraat 84. Tel. Int. 1425.
Postchèque-Girorekening 5732.
Corsets naar maat. Ook
volgens medisch advies.
6670 14
Tuberculose in IndlB.
Ln Nederland wordt nogal eens gedacht, dat
ide tuberculose in Indië weinig voorkomt.
Nu is het waar, dat Europeanen, die in one
land aanleg hebben voor die ziekte, in Indië gff-
nezen. Veel doen daartoe: de buitenlucht on do
mor, alsmede de ruime, luchtige woning, welke
betrokken wordt en die zoo voel heler is dan de
dikwijls stoffige, bedompte woonvertrekken en
slaapkamers in ons onvolprezen vaderland. In
Indië lijja oaize woningen heerlijk ruim en zij
e laan den heelen dag open. Ja, 'e nachts heeft
de lucht or nog toegang door zoogenaamde bo
venlichten boven de deuren en door jaloezieën
Bat in gesloten vertrekken wonen kent mei^
daar zoo weinig, dat iemand, dio na jarenlang
verblijf in do tropen weer in Nederland terugJ
komt, telkone neiging heeft o mdouren en ramen
open te gooien. Het mag dan in Indië warm'
rijn, te warm vaak, het i» er toch gezond.
Maar er leven in Indië ook talloozen in min
der gun&tlgo omgeving dan de Europeaan, die
wordt aangeroerd en gewoonlijk behoort tot
ben, die het beter hebben dan het moeren dee!
dor bevolking.
Er wonen er velen in zeer slechte woningen.
Men vrage daar den heer H. F. Tillema, te
Groningen, maar eene naarf Er leven er ook
reien op te weinig voedsel, uoodat elke ziekte
het verzwakte lichaam onmiddellijk aantast.
Onder deze menschen komt dan ook tuber-
oulose veel voor. Een kwarteeuw geleden
merkten w(j dat Teeda op het kleine eilandje
Teraate en de daar wonende geneesheer ver
telde on« toen, dat men gerust kan zeggen, dat
de tuberculose in de Molukken inheemsch i».
Ook daaT dus mag den strijd tegen deze vree-
eelijke ziekte worden aangebonden.
Ook Java telt vele lijders aan de T. B. C.
Wij lezen daarvan in de „Nieuwe Soera ba ia-
Couiant" een artikel van de hand van dr. A.
E. Sitsen, directeur van de Ned.-Ind. Artsen
school te Soerabaia.
Deze deskundige schrijft o.a.:
In de polikliniek van do S. T. O. V. I. A.
(School tot opleiding van Inl. artsen) te Bata
via is gedurende 20 jaar opgeteekend hoeveel
tuberouleuzen zich onder de bezoekers bevon
den. Het percentage bedroeg in dien tijd 7 pCt.
Te Modjowarno was het minder, nl. 3 pCt.
Dr. Van Gorkum vond ander zijn patiënten te
Batavia ook 7 pCt. lijders aan deze ziekte, ter
wijl dr. Sitsen, te'Batavia, zelf kwam tot 20pCt.
Bij do gevangenen to Soerabaia nam hij op 200
sterfgevallen 45 tubercidose-lijders waar. Dus
ook 20 pCt, ruim.
Deze cijfers gelden alleen de inlanders.
Men zal erkennen, dat hier heel wat te ver
beteren valt.
Ook bij Europeanen doet ach de riekte voor.
Dr. Sitsen schrijft:
Ook bij de Europeanen is de riekte verre van
zeldzaam. Gedurende het tijdvak 16081611
bedroeg de aterfto aan tuberculoso onder do
Europeanen te Batavia, Semarang en Soerabaia
reap. 0.1, 6.1 en 7.8 pCt. van do totale sterfte.
Door het betrekkelijk kleine getal Europeanen
worden natuurlijk de absolute cijfers klein, xlI.
62, 41 en 75.
De cijfers stemmen droevig. Men mag aan
nemen, dat Jn 10Ï4 alleen Jn de stad Soerabaia
500 Inlanders aan Tuberculose zijn gestorven.
En dan nog de Europeanen (arme Indo-Euro
peanen) en Ghineezen.
De grootte van deze cijfere komt vooral uit,
als men ze vergelijkt met de getallen van an
dere ziekten. In 1611 en 1912, toen geheel
Indië in rep en roer was door het peetgevaar,
werden gerapporteerd 2159 en 2278 pestge-
vaAlcm. In 1914, het ergete jaar, werden be
kend 15,728 gevallen. Dit getal geldt voor
geheel In<Üë, valt geheel ln het niet bij het ge^
schatte' millioen tubercuieuzen, die, «onder vol
doende behandeling gelaten, ongeveer allen aan
hun kwaal sterven.
Tot zoover dr. A. Siteen.
Hier moet wat gedaan worden. Het gaat niet
aan om de zaken maar op haar beloop te laten,
We weten het nu toch al wel, dat de tubea>
culoee een moei ijk te bestrijden riekte ie, doch
do uitbreiding kan worden tegengegaan.
Wat daarvoor noodig ie?
In de eerste, tweede en derde plaats: betere
levenswijze, voedsel, luclib, licht, reinheid. Weg
met de bedompte woningen! Weg met de mooie
vloerkleeden en keurige staatsiegordijnen I Open
hot raam!
Tochten? Tocht is altijd beter dan eon be
dorven atmosfeer'. Er gaat niet» boven de reine,
frissche lucht.
In Indië vooral moet hard gewerkt worden om
in de verschillende steden de krotten op te
ruimen, een betere rioleeaing te krijgen. Het
zijn daar ontzettend slechte woningtoestanden,
die zooveel nadeel doen, waardoor jaarlijks dui
zenden bij duizenden ontijdig grafwaarts war
den gedragen ten gevolge van pest, oholara,
typhus, malaria en tubesrculoae.
De beide laatste riekten winnen het zelf» van
de eerste drie.
De heer Tillema, thans te Groningen, heelt
varscliillonde gegevens verzameld over de wo
ningtoestanden in Indië en reeds in twee .pracht
werken daarvan het noodige medegedeeld. Ba
doh handel zijn deze werken niet en komt ook
het derde deel niet, waarmee reeds een begin
is gemaakt. Want do heer Tilloma, die te Se
marang veel gelegenheid had om waar te ne
men, doet thans een werk, dat weinigen hem
zullen nadoen.
- Gehoel in het belang der bevolking geeft hij
op eigen kosten deze boeken uit en zendt ze
kosteloos aan alle bewindslieden in Indië, aan
de volksvertegenwoordigers in Den Haag, en»,
Dat kost hem duizenden guldens.
Maar vol liefde -heeft hij dit er voor over,
omdat hij hoopt in allen, die te beschikken heb
ben over het lot van de vele millioenen, die
onder de Nodcrl vlag gelukkig kunnen leven,
belangstelling genoeg te wekken om hun beste
krachten te geven tot verbetering.
In Indië zoo verzekerde de heer Tillema;
ons kort geleden is het wel merkbaar, dat
men in de goede richting wil gaan.
En in Nedlevland?
Wel, daar hébben zij, aan wie de deolen ge
zonden werden, ze mooi genoemd.
En verder?
Wel/verder hebben wij eens smakelijk samen
gelachen.
Of liever, neen, niet smakelijk.
Er is een lach, die pijn doet, en dien hebben
wij, Indiërs, vaak, als we zien, hoe in het vader
land weinig belangstelling voor Indië is.
Men loopt nu reeds maanden lang warm voor
de stembus en over eenige weken zal de ver
kiezingskoorts gestegen zijn tot crisishoogte.
Er wordt van alles bijeen gehaald om de ver--
kiezingen te doen slagen.
Maar aan Indië, aan de belangon van ruim
35 millioen menschGn, wordt niet dan terloops
gedacht. En vrijwel alle partijen maken rich
daaraan schuldig. Er heerscht dan ook onder*"
de Nederlanders, die Indië hebben Ieeren ken-,
nen en liefhebben, een groote ontstemming.
In de laatste weken hebben we dit kunneri
waarnemen. Menigeen schreef er ons over.
Wanneer zal dat veranderen?
Assen. A. V- W. jjj
