No. 17783.
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 16 Februari
Derde Blad Anno 1918.
Nederland en de Oorlog
SPORT.
TWEEDE KAMER.
Verbod van huisslachlcn.
Bij het Yoorloopig Verslag over het wets
ontwerp, houdende bepalingen betreffende
het slachten van aarden, runderen, scha
pen en varkens, beklaagden verscheidene
leden zich met de to late indiening van het
wetsontwerp. Reeds in den zomer is, naRr
men meende te weten in do Rijkscommissie
van Toezicht op de Vleeschverccniging op
maatregelen tot wering van abnormale
h'uisslachting van varkens aangedrongen.
Men-begreep niet, waarom do minister ge
durende zoo langen tijd de gelegenheid
heeft opengelaten om op ruime 6chaal tot
praktijken over te gaan,, die een behoor
lijke levensmiddelenvoorzicniDg moesten
benadeelen en eerst thans, nu een aantal
van do meer kapitaalkrachtige personen,
die zulks vroeger niet deden, tot aankoop
en huiselachting van varkens zijn overge
gaan on zich van groote voorraden var-
kensvleesch hebben kunnen voorzien, de
mogelijkheid van een verbod van slachting
in het leven wil roepon. Do huisslachtingen
en het maken van voorraden hebben den
vleeschnood verhoogd cn do prijzen doen
stijgen. Een deel der bui-gerij is in staat ge
weest tegen betrekkelijk lage prijzen voor
raden te verzamelen ten nadeelo van hen,
die tengevolge van do duurte en schaarsch-
to niet of nauwelijks meer in staat zijn zic-h
van varkensvleescli to voerzion.
Eenige andere leden hadden bezwaar te
gen spoedige behandeling van hot wetsont
werp. Aan bolp,n^hcbbenden behoort h. i.
do gelegenheid gelaten te worden om tegen
dit voorstel op te komen en aan de leden
der Kamer om tor zake een plaatselijk on
derzoek in to stollen.
Sommige leden konden zich met het wets
ontwerp niet vereenigen, zij meenden, dat
de voorgestelde bepalingen zullen leiden
tot gevolgen, tegenovergesteld aan hetgeen
de regeering beoogt.
Wordt het wetsontwerp in de Tweede
Kamer aangenomen, dan zullen a.lle var
kens, cfio er nog zijn, geslacht worden en
geen jonge dieren meer gekocht cn gemest
worden.
Andere leden konden zich op do door den
minister aangevocdo gronden met het wets
ontwerp verccnigen. Intusschen venscliten
sommigen nader to vernemen, welke de be
doeling is van het wetsontwerp. Kaar zij
veronderstellen, kan het niet do bedoeling
der regeering zijn lion te treffen, die ge
woon zijn 1 of 2 varkens voor eigen gebruik
te fokken.
Voorts werd door eenige leden opge
merkt, dat ook na aanneming van dit wets
ontwerp zorgvuldig moet worden gewaakt,
dat geen clandestiene verkoop van geslacht
vee plaats heeft, en dat niet zij, die voor
raden gemaakt hebben, bovendien nog
vlceech krijgen krachtens de vleeschdistri-
butio. De minister werd in overweging ge
geven hetzij nu, hetzij later bij toeneming
van den vleeechnood, do gemaakte voorra
den in bezit to nemen en voor de distributie
te gebruiken.
Meent de minister met die inbezitneming
nog te moeten wachten, dan achtte men het
in ieder geval nocdig de voorraden te in
ventariseeren en daarmede bij de distribu
tie aan do bezitters der voorraden rekening
te houden.
Gevraagd werd, of heb juist is, dat in het
begin van Januari een aanvang is gemaakt
met de controle der inventarisatie bij de
exportslachterijen en vleeschwarenfabric-
ken, en of heb eerst half Februari aan de
Vleeschhouwcrsvcreemging machtiging is
verleend! tot inbezitneming van spek. Ver
nomen was, dat verschillende fabrikanten
hij de inventarisatie een te grooto hoeveel
heid hebben opgegeven en in do gelegen
heid zijn geweest or zooveel bij te koop en,
dat zij dit opgegoven quantum bereikten.
Hierdoor zou de inventarisatie de slachting
en de stijging der prijzen hebben in de hand
gewerkt.
In verband met de mecledeeling des mi
nisters, dat hij de beschikking wertscht te
hebben over al het bij slachting verkregen
vet, vroeg men verder, of in den zomer aan
het Landbouwcomitó een. consent is ver
leend voor den uitvoer van echapenvleesch
en wel tot een bedrag van 4000 ton.
En is het juist, dat do slachting dezer
dieren grootondeels is verricht door do fa
briek to Vcendam en dat daarna 1154 ton
schap en vleescli zijn uitgevoerd door de
Great Eastern Wat is met het vet dezer
schapen geschied, is het mede uitgevoerd?
Zoo ja, waarom heeft de minister dan niet
gezorgd dat dit vet in het land bleef? Zoo
neen, heeft de rogeering er dan beslag op
gelégd? Heeft deze uitvoer ui et geleid tot
prijsstijging
Voorts betreurde men. dat met' gezouten
▼arkonsvleesch, ook groote hoeveelheden
vet zijn uitgevoerd. Had d'o minister niet
kunnen zeggen, dat dit vet in het land
bleef
Te Rotterdam zijn, naar men vernomen
had, op de markt zonder schriftelijke vor
dering varkens in bezit genomen. Op grond
van welko bepaling is ddt geschied?
Een lid wenscht© het maximum der in
art. 2 bedreigde straf in plaats van op
f 6000 op f 10,000 gcöteld to zien.
Knoeierij niet kaas.
In Nieuwendam wordt sinds do laatste
dagen der vorige week een geheimzinnige
za-ak besproken, verband houdend met een
wit geschilderdo ijzoron schoener, die daar
lag op do helling van een der vele scheeps
werven.
„Hot VolkJis door een persoonlijk onder-
roek in staat wat licht te laten schijnen op
de historie.
Sinds eenigen tijd lag op de helling van
de scheepswerf „het Fort", van de firma
I Lentach aan don Waterland-
schendijk to Nieuwendam, do 200 ton me
tende zeeschoenor Noordster in reparatie.
Niemand schonk er ook maar de minste
aandacht aan, totdat j.l. Woensdag een
motortjalk van den beurtschipper, die op
Balk en Bolsward vaart, het kanaal binnen
.voer en zoo dicht mogelijk bij de „Noord
eter ligplaats koos. De motortjalk had een
groot aantal kisten aan boord, dio bestemd
waren om in de „Noordster" te worden ge
laden.
Donderdagmorgen verscheen een dek
schuit, ook met kisten, waarop een der bij
de zaak betrokkenen in het dorp een werk
ploeg van 16 man aannam, clio opdracht
kreeg, terwijl do schoener nog op de hel
ling lag, cve kisten in de „Noordster" te
laden. Het werk, om even twaalf uur aan
gevangen moest met den grootsten spoed
gebeuren en in ieder geval vóór 'a middags
half vijf klaar zijn. Als loon voor die
enkele uren ontving iedere lader de som
van tien gulden, zoodat alleen het inladen
van de kisten, den lastgever op f 160 kwam
te staan.
Daaruit bleek, dat aan dat zaakjo wat te
verdienen was. Toen bovendien bekend
werd d'at de inhoud van do kisten uit kaaa
bestond de sterk naar buiten doordrin
gende lucht had don inladers verraden
wekte dit alles argwaan.
Een pientere korel, die de inladiing der
kisten vanaf den wal li ad gadegeslagen,
stelde onmiddellijk de juiste diagnose.
„Daar gaat onzo kaas", oordeelde hij, en
onmiddellijk stelde hij den Rjjkscommios,
den. heer Ditmus to Buiksloot van zijn ver
moeden in kennis. Deze waarschuwde den
burgemeester van Nieuwendam don heer J.
Versteeg, die echter niet gerechtigd was om
op to treden. De schoener lag namelijk nog
steeds op de helling, welke tot het Ainster-
damscho grondgebied behoort en dus stelde
de heer Versteeg zich in verbinding met de
Affisterdamsche autoriteiten. Toen werd ge
constateerd dat do kisten Friesche kaas be
vatten, in Edammer-vorm gemaakt en wol
ten getale van 23,(WO stuks, wegende
46,000 K.G.
Intusschen was do „Noordster" Donder
dagmiddag to water gelaten en lag sinds
dat oogenblik op liet gebied van do ge
meente Nieuwendam.
Zaterdagochtend begaf do heer Aalders
van Amsterdam zich opnieuw naar Nieu
wendam, thans in gezelschap van twee
autoriteiten van een onder Rijkst-oezicht
Btaando instelling en twee controleurs.
Na een korte bespreking ten raadhuize,
begaf het gezelschap rich aan boord van do
„Noordster" en word de schipper aange
zegd d'e lurven te verlaten. Daaraan werd
zonder hot minste verzet voldaan. Terwijl
een sleepbootje de schoener in beweging
bracht en het vaartuig langzaam het open
havenfront invoer, stonden op do sluizen
een aantal dorpelingen, die blijkbaar we
tende of begrijpende wat er gebeuren ging
door schrampele opmerkingen van lrun
instemming daarmede blijk gaven.
Toen de schoener in Amsterdainsch vaar
water was gekomen werd de geheel© lading
op grond van verkregen machtiging van
den burgemeester van Amsterdam in beslag
gonomon. Het vaartuig werd naar do Erts
kade gesleept waar het onder bewaking
word gesteld.
Het staat volgens „Het Volk" vast, dat
in Nieuwendam ccn met groote listigheid
gesmeed komplot van kettinghandelaars is
ontdekt, dat, ware de uitvoering er van
niet intijds verijdeld, de fraudeleuze uit
voer van een ontzaglijke hoeveelheid kaas
ten govo-lge zou hebben geliad.
In ons eerste bericht spraken wij van
46,000 K.G. kaas, omdat zich in de „Noord
ster" op het tijdstip van beslaglegging geen
grootero hoeveelheid bevond, schrijft het
blad.
Het onderzoek heeft echte-r aan het licht
gebracht, dat, indien de kettinghandelaara
vrij spel zouden hebben gehad, een nog
veel grootero hoeveelheid kaas ons land op
fraudeleuze wijzo zou hebbon verlaten.
Het staat namelijk vast dat nog groote
partijen kaas uit Friesland op weg waren
met bestemming naar Nieuwendam, welke
op dezelfde wijze in het ruim van de
„Noordster" hadden moeten vordwijnon.
Wat in beslag genomen is, is namelijk
slechts een deel van de 150,000 K.G. cüe
men voornemens was uit te voeren.
Do eigenaars van, do kaas zijn geen bona
fide kaashandelaren, maar vormen een
bende kettinghandelaara, (lie door een ex
porteur do kans lieten koopen en consent
aanvragen.
Do kaas, die van uitstekende kwaliteit, is,
zal binnen zeor korten tijd in Amsterdam
worden gedistribueer.d.
Kniifdvleeseli.
Het Bureau voor Mededeolingen inzake
do Voedselvoorziening meldt
Gelijk men weet, is in het begin van den
winter van de aanvankelijk beoogde
vleesehdistribufeio afgezien op aandrang der
gemeentebesturen, die van meoning war on,
dat voldoende goedkoop rundvlcesch te krij
gen was en daarom opzagen tegen de
groote bedragen, dio met een dergelijke
distributie gemoeid zouden zijn, zoowel voor
liet Rijk als voor de gemeenten. Geruimen
tijd bleven inderdaad do vleesckprijzcn vrij
laag, maar gaandeweg is een steeds too-
ncmonde stijging ingetreden in de 'veeprij-
zon, waardoor het vleesoh abnormaal duur
werd. Ingrijpen der Regeering werd dus
noodzakelijk en werd dan ook op 6 Febr.
door den Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel toegezegd in zijn antwoord
op do vragen van het Kamerlid, den heer
De Jong.
Do thans afgekondigde maximumprijzen
voer nmdvleesch, die op 20 Februari a.s. in
werking zullen treden, zullen, in samen
werking met de bij de Tweede Kamer inge
diende web op het slachten, waardoor dit
alleen met ministerieel© toestemming zal
mogen geschieden, er toe leiden, dat
althans do meest gebruikelijke rundvleescli-
soorten weldra weer tegen behoorlijke prij
zen te krijgen zullen zijn. Daurnansto kan
binnenkort, worden verwacht do beschik
baarstelling der conheidsworsfc, waarop van
regeoringawego een belangrijke toeslag zal
worden gegeven, zoodat ook do prijs daar
van bij do vorbruikers geen bezwaar zal ont
moeten.
Wat do thans vastgestelde maximum
prijzen betreft, moge er op gewezen wor-,
don dat daarbij voor het. meest gekocht©
vleeeoh een zekero gelijkmaking van prijs ie
gevolgd, n.l. voor al wat is samen to vatten
onder de namenbaklap, riblap, runder
lap, gehakt, klapstuk, runderborst en
schenkel. Hoewel er in normale omstandig
heden een niet onbelangrijk verschil in prijs
bestaat tusschon de versehillendo soort-en
van lappen, heeft men die nu moeten ega-
liseeren, omdat de verbruiker niet altijd
het. verschil kan zien on bij uiteenloop endo
prijzen allicht fraude zou voorkomen. De
goedkoopere lappen zouden dan wellicht
aan hun bestemming worden onttrokken.
Voor de genoemde soorten, te zamen uit
makend bijna de helft van het slacht-
gowicht, wordt, nu de prijs 65 c. per pond
(zonder been, afgehaald in den winkel),
aanzienlijk lager dus dan in den laatsten
tijd. Ook vet wordt belangrijk goedikooper.
Daarentegen is do prijs van biefstuk,
haas, rib, roastbeef en dergclijko stukken,
schoon eenigszins lager dan thans, toch zóó
gesteld, dat. do slager, dooreengenomen,
een behoorlijke winst kan maken wanneer
hij zorgt. on daarnaar wordt door samen
werking reeds gestreefd niet. to duur in
to koopen. Mocht gelijk de Minister op
6 Februari 1.1. don heer De Jong antwoord-
do door don thans genomen maatregel
te weinig vee vcor de slachtbank worden
aangeboden, dan zal tot inbezitneming van
vee moeten worden overgegaan.
Yalschc zilverbons.
De rechtbank te Zutphen veroordeelde
heden een drietal personen, G. H. en v.
d. B-, wegens het opzettelijk en bewust
uitgeven van valsche zilverbons van f 2,50
tot een gevangenisstraf van 1 jaar, met
aftrok der proventievo hechtenis. De eisch
was 1 jaar en 6 maanden.
Nederfandsche ambulance In DuHschfand.
Men verzoekt ona het volgende te melden:
Do „Schlesische Lazarett-Ztg." schrijft naar
aanleiding van de to Dresden gehouden ten
toonstelling van hulp aan invaliden (Kriegsbe-
schadigten Fürsorgo):
Silezië was zwak vertegenwoordigd. Des te
meer moet de inzending der Nederlandsche
embulanco to Gleiwitz op prijs gesteld worden,
dio in do afdeoling voor ledematenvervanguig
en -aanstorking Gliederersatz und Gliederer-
süchtiging (dr. D. H. van dor Goot) on voor
kaakver won dingen (dr. G. Witlhaus) op een
wijze vertegenwoordigd is, die allo aandacht
vraagt.
Schuldbrieven der Nederfandsche
Uitvoer-Maatschappij.
Commissarissen en directie der Noderland-
scho Uitvoer Maatschappij hebben in hun ver
gadering van 19 Januari 1.1. besloten tot do
uitgifte van ten hoogste f 40.000.000 schuldbrie
ven ton laste dezer maatschappij. Deze schuld
brieven, elk groot f 1000, luiden aan toonder
en dragen een rente van 5 pc-t. 's jaars.
Do schuldbrieven zullen naar gelang der be
hoefte ondershands tot den pari-kocr3 worden
uitgegeven. Zij vinden hun dekking in de eerste
plaats in de door de Ncderlandscho Uitvoer-
Maatschappij to ontvangen, in Nedcrlandscbc
courant uitgedrukte buitenlandsche schat
kistbiljetten, waarvan het bedrag niet door de
totaalsom der uit to goven schuldbrieven mag
worden overtroffen, voorts in het kapitaal
groot I u.000.000 der N. U. M. on in de door
deze behaalde en te bepalen winsten. Het ligt
niet in do bedoeling boursnotecring voor deze
schuldbrieven aan te vragen.
Tabak,
Do minister van Landbouw heeft verbo
den den verkoop cn de aflevering van ruwo
tabak en het vervoer van ruwe tabak uit
eenig deel eener gemeente naar allo andere
deelou des rijks, hetzij in of buiten dio
gemeente gelegen. Van dezo verbodsbepa
ling kan onder daarbij to stellen voorwaar
den ontheffing woreben verleend door hot
Rijksbureau voor tabak. Dit bureau is door
don minister ingesteld en zal belast zijn mot
het cloen van voorstellen en het uitvoeren
van maatregelen om den ketting-handel in
tabak togen te gaan. Als directeur van dit
bureau is aangewezen J. Reinier te Amster
dam.
Do minister hooft voorts ingesteld een
commissio van toezicht op genoemd Rijks
bureau, welke commissio als volgt zal zijn
samengesteld: Herbert Cromer, directeur
Deli-Maatsckappij to Amsterdam, voor
zitter, E. S. Enthoven, lid der firma Her
schel Enthoven on Co., to Baarn,
D. P. Schrikker, gedelegeerd commis
saris dter N. V. Oscar Rothe cn Jisooot'a
Taba-kshandolmaatschappij to Amsterdam,
Th. C. Dents, lid der firma Dentz, ma-
kolaar in tabak te Amsterdam, G. O.
Kolff Czn., lid dor firma Lukwol Tiele,
makelaar in tabak te Rotterdam, W. B.
Dresselhuya, president-directeur der N. V.
Voreenigdo Hollandsche Sigarenfabrieken
te Culcmborg, A. Zwbnk, directeur der
N. V. Tabak- en Sigarenfabriek v.h. Louis
Dobbelman t© Rotterdam, W. Moons t©
Amsterdam.
Hot Rijksbureau voor tabak is gevestigd
Polmansliuis, Warmoesstraat 107, Amster
dam.
Pasmunt
Do minister van Landbouw maakt be-
kond, dat de laatste alinea zijner beschik
king van 4 Februari moot gelezen worden
als volgt:
Het vervoer van Nedorlandsohe bronzen
of nikkelen pasmunt is verboden in hoe
veelheden van meer dan 2V6 K.G., wolk
verbod niet van toepassing zal zijn op ver
voer binnen do grenzen ©ener gemeente,
zoolang althans van deze uitzonderings
bepaling geen misbruik zal blijken te
worden gemaakt.
VOETBAL
overzicht.
Zond. iff Kullen er onder d e voctbalgroothoden
ffeon belangrijke ding-on gebeuren. Er 2ija geen
wedstrijden, waarvoor bijzondere politiemaatrege
len genomen moeten worden, geen wedstrijden die de
moeite wnard zijn om te filmen. Ja zelfs jreon wed--
strijden die zekeren monschen een sportlef zeden
spel uit do pen doen vloeien. Alles zal Zondag in
de groote Westelijke" kalm zijn gangotjo gaan cn
Lot publiek, dat in koortsachtige opgewondenheid
zich vorige Zondagen afvroog of „Ajax" of wel
Haarlem" cn later of „Ajax" of wel „Sparla" zou
gewonnen hebbon, kan thans ook eens een rustige
Zondag hebben, want de uttslagon In do Westelijke
eersto zullen aan geen twijfel onderhevig zijn. het
geen natuurlijk niot wognecmt, dat wij misschien
Maandag over verrassingen moeton schrijven. Wer
kelijk or Is niets bijzonders hangendo voor Zondag.
Wellicht komt hot bljzondoro toch. Wellicht wordt
weer ergons con scheidsrechter gemolesteerd, of
wekt do één of andcro eerste kla-sser do veront
waardiging van het voetbalminncnd publick op.
Dan is er wcor stof tot twistgeschrijf In onzo
sportbladen, cn worden wij vergast op lange inge
zonden stukkon. Over Ingezonden stukken ge
sproken; wij lazen een dergelijk epistel in „Do
Sport", waarin do verccniglng ..Lisso" lo velde
trekt tegen sommige wantoestanden in den Lcld-
schen Voetbal Bond. Mogon wij „Llsso" een raad
goren? Vecht dergelijke kwesties uit niot in sport
bladen, maar op algomeene vergaderingen van den
Bond.
En nu de verrichtingen van onze Loldschc „N.
V. B."-vercenJgingon. ,.L. V. V."- ontvangt „Kam
pong". De heide meest ernstigo candldaten naar dc
laatste plaats ontmoeten olkonr dus hier In Leiden.
Ter verduidelijking van don staDd der beide vereen,
vclgt hieronder ccn deel van hc-t ranglljstjc der 2o
klasse B.
Kampong 12 2 ft 7 7 7—23 0.58
L. V. V. 10 2 1 7 5 11-29 0 50
„Kampong" moot nog de beide wedstrijden tegen
„L. V. V." snelon. ,,L. V. V." daarenboven nog
thuis tegon „Olympia" cn „Allen Weerbaar". Hoe
wel een overwinning op dezo laatst genoemde ver-
ccnlgingcu mogelijk is, achten wij dit niet waar
schijnlijk en zal „L. v. V." dus, door beide wed
strijden van „Kampong" to vinnen, zich buiten ge
vaar kunnen brongen. Wordt één der beide wedstrij
den vorlorcD, dan is een overwinning op „Olym
pia" of „Allon Weerbaar" noodig. en dan nog zullen
„Kampong" cn „L. V. V." een gelijk aantal punten
hebben, en zal het doelgcmlddelde moeton beslis
sen. Do rood-zwarten bodenken dus wat er op 't
spel staat en wij twijfelen er niet aan of zij zullen
roet het „degradatiespook" voor oogen wel weten
le winnen.
Do tweede belangrljko ontmoeting Is „L. F. C."-
Sportman". Het zou te veel gevergd zUn van onze
lezers, wanneer wij hon wederom het gewone relaas
over dezen wedstrijd ter lezing voorzetten en der
halve volstaan wij slechts met do vermelding van
dezen strijd.
Dc ,.I„ V. B."-wedstriJden kunnen wij ditmaal
button beschouwing laten; sleehls zij medegedeeld,
dat „Sportman II" reeds den wedstrijd tegen „U.
V. S." gewonnen gnf.
KORFBAL
OVERZICHT
„Fluks" ontvangt Flaagsch „Vitesse" en zal, nn
het volledig uit kan komen, moeten winnen. In
Den Haag speelde hot met een gebroken 12-tal ge
lijk. JTu heeft het ook nog het voordeel van cigïn
terrein en dnar het kampioenschap er van af kan
hangen, zullon ouzo stadgenooten goed partij go
ven. Daar ook Hoagsch „Vitcsso" een ontliouslast
spel speelt, kunnen we een spannenden wedstrijd
verwachten.
Leidsch „Vitesse" trekt naar Dordrecht cn waar
hlc-r „O. K. K." verloor met 13—0, behoeven we niet
bevreesd te zijn, dat ..Vitesse" de punten In Dor
drecht zou kunnen laten.
De „Vltcsse"-resevo ontvangt ..Rozenburg", wat
een mooie 2o klasse wedstrijd belooft te worden,
met een niet te voorspellen uitslag.
„Amicitia" ontvangt het 2e twaalftal van Huagseh
„Vitesso" en sal weinig moeite hebbon daarvan te
w Innen.
Zitting van gisteren.
Regeling van -werkzaamheden.
De VOORZITTER stalt voor a.s. Dinsdag,
1 na het wetsontwerp tot verheoging der on-
derwyzc-rswedden, to behandelen het wets nt-
werp betreffende het slachtverbod en nog
eenige kleinere wetsontwerpen.
De heer BOGAARDT vraagt, hoe de Voor
zitter denkt te doen met de Indische Be
grooting? A.s. Woensdag vcrgadeit de Ka
mer in de afde-eingen en Donderdag wordt
begonnen met het leve asiniddeenontwerp. De
Indische be.gr oo ing komt dan voorloopig niet
meer aan de orde.
De heer SCHAPER vraagt hoe het staat
met zjjn int:rpel aie betref .endo de levens
middelenvoorziening en of deze ta gelijk
met het desbe relfendo wetsontwerp aan de
orde kan komen. Ook zou hij wenschen,
dat den sprekers een onbepaalde tijd wordt
gegeven, om by het levensmiddelenontwerp
het woord te voeren.
De VOORZITTER meent, dat de inter
pellatie-Schaper vanzelf overbodig was ge
worden; ^dö spreektijd 'in eerste ins tan tie
wil hij niet aan tijd binden. Den heer Bo»
gaard wil hij mededeel-en, dat hij hoopt, dat
men Dinsdagavond f ink is opgeschoten met
de Indische begrooting en dat men met een
avondvergadering deze ten einde zal bren
gen.
De heer SCHAPER had gemeend door
zjjn interpellatie het eerst te mogen spreken;
nu staat hy No. 6 op de lijst, en vreest,
dat het debat thans door allerlei details in
den aanvang reeds zal verwateren. Nu daar
echter niets aan te doen is, trekt hij zrju in
terpellatie in, maar hy dringt aan, dat ook
in tweede termyn den sprekers alle tijd ge
geven wordt om den Minister te antwoor
den, want dan zal het vooral aankomen om
spijkers met koppen te slaan.
De heer KNOBEL vraagt eerst Jie ge-
heele Indische begrooting af te doen en dun
met het distribut'.e-ontwerp to beginnen.
De ,V00RZITÏER handhaaft zijn voor
stel, gedaan na de opmerking van den heer
Bogaard, hetwelk z. h. s. wordt aangeno
men.
Indische Begrooting,
Aan de orde is de verdere beraadslaging
over dc Indische begrooting.
Do heer SIBINGA MULDER maakt eeni
ge opmerkingen over den Volksraad in Ned.-
Indië, die z. i. in Indië veel goed kan stich
ten, en meent, dat de bestuursreorganisatie
niet moet leiden tot het stellen van eischen,
welke bij de bevolking tot ontevredenheid
aanleiding kunnen geven.
Districtshoofden, die niet geschikt zijn
voor_ bestuursfunctiën, moeten met een flink
pensioen naar het moederland terug gestuurd
worden en worden vervangen door flinke
nieuwe krachten. De kosten "van 'dit systeem
zijn, in vergelijking met de resultaten, ge
ring. By de huidige intellectueel© ontwikke
ling van Indië hebben wij behoefte aan re
geerders, die den geest van hun tijd volko
men begrijpen.
Spr. hoopt, dat do regentschapsraden
spoedig tot stand zullen komen. Uitvoerig
wijst hij op het belang dor suikerindustrie
voor do Javasche bevolking.
Do lieer MENDELS wijst er op, dat dit
do laatste begrooting ia, wolke de Kamer
bereikt zonder eenig advies van een Indisch
collega. Do Volksraad zal voortaan advies
uitbrengen, al wil spr. wel zeggen, dat hij
hieraan geen groote waarde toekent.
Verder wijst hij op dc onhygiënisch© toe
standen in do kampongs.
Komend© tot het onderwijs, wijst hij er
op, dat dit nog altijd niet aan de minst©
verwachtingen beantwoordt ;van cl© goheele
IncEsche bevolking was er 1, dio in 1917
eindexamen deed voor do 5-jarige H. B. S.
Dit is het resultaat van intellectueel© ont
wikkeling na 300-jarigo kolonisatie.
Ook komt hij op togen d© tegenwerking,
welke allerlei bewegingen, als d:© van na-
tionalistischen e>n van socialistischen aard
ondervinden.
Er moet ook meer openbaarheid komen
van do uitgebrachte rapporten. In verband
hiermede wijst bij op het rapport van
Djambi.
Uitvoerig bespreekt, bij bet ontslag van
den heer Baars, leeraar aan do Koningin
Wilhelminaschool t© Semarang en de ver
volging van den heer Sneevliet, welke han
delingen niet door den beugel kunnen.
Ten slotte wijst bij op bet systeem van
kolonisatie van Amerika vooral op do Fi
lippijnen, waar in £0 jaren meer ia bereikt
dan wij hebben bereikt in. drie eeuwen in
onze koloniën.
Do beer BOGAARDT bespreekt den finan-
ciëelen toestand in Indië, wolko z.i. zeer
gunstig is te noemen.
Uitvoerig bespreekt hij den gunstigon in
vloed van het christendom op do intellec-
tueeïo ontwikkeling en op de gunstige re
sultaten hiervan, met betrekking tot de
e a amhoori gh e-: d tusschen koloniën en moe
dorland. Verder wijst hij op het schrik
barend tekort aan ambtenaren. Ook de sa
larissen en pensioenen moeten wordea ver
hoogd alsmede moet de rechtstoestand der
ambtenaren worden, verbeterd. Spreker za
hiervoor een motie bij dc Kamer indienen
Voorts vraagt hij of de Minister bereid is
een dirurtetoeslag to vcrlecnen aan ck
rijksambtenaren cn aan dc gepensionneer-
den'? Wat bet zelfbestuur van Indië betreft
dit kan eerst worden toegestaan, indien de
beschaving en ontwikkeling van het Indü
seke volk genoeg gevorderd is. In verband
hiermede wijst bij op d© verschillend© la
gen van bet volk, waarvan de een op een
hcoger cultuurstandpunt staat, dan bet
andere.
De Minister zal in deze Diet overijld te
werk moeten gaan, want dan zullen gevaar
lijke excessen niet uitblijven. Spreker be
treurt het in hooge mate, dat de bekende
zclfbcstuursvoorstellon De Graaff, hier nog
niet in behandeling zijn genomen, ofschoon
zij reeds in 1913 bij hót departement zijn in
gezonden. Den Volksraad acht hij slechts een
schijn-democratie cd ineent. dat deze ook niet
in het belang is van den inlander.
Ten slotte betoogt bij het groote belang
van de associatie der Oostersche on Wester-
eche cultuur en daarom moet het onderwijs
dringend worden herzien, zoowel het open
baar als het bijzonder. Dit laatste mag niet
langer achtergesteld worden en bij hoopt,
dat de minister zal komen tot financieel©
gelijkstelling van het .onderwijs ook in onze
Oost.
Ook bepleit hy steun vo de missionaris
sen bij hun arbeiden ondei de halve wilden
en dringt aan op economische weerbaar-
making van Indië. Ook dringt hij aan op
coöperatie der groote suikerfabrieken onder
contrdle of beheer eener groote Europeoscho
maatschappij.
Wat de hygiënische toestanden in de des-
sahs betreft, reeds in 1907 heeft hij hier ii?
de Kamer daarop gewezen en sindsdien ia
daar nog maar weinig verbeterd, al geef'
hij toe, dat het zeer moeilijk is om het aan
tal geneesheeren in Indië op peil te hou
den, terwijl hij ook uit eigen ervaring weet,
hoe weinig de inlander geneigd is tot me
dewerking.
De heer S0HEURER geeïj toe, dat dezo
Minister thans voor een 'zeer moeilijke taak
staat, al wil hjj daardoor niet zeggen, dat
hij instemt met het gcheelo beleid van dezef
Regeering; vooral kan hij zich niet vereeni
gen mot dc decentralisatie van het Inlandsoh
bestuur en do defensie in onze Oost Uitvoe
rig bespreekt bij de ontwikkeling van d©
Sarikat Islam, wolke hij van groote bete©-
ken is acht.
Komende tot decentralisatie van het Ia-
landsch best. noemde' hij 'dft een belangrijke
zaak. De oorzaak van den opstand te Djambi
was, dat, ds in'and ars g2en orgaan haddin,
waardoor zij zich konden uiten, de ambtena
ren staan" geheel buiten het volk. Hy k3Q er -
daarom by den minister niet krachtig ge
noeg op aandringeu om nog in dezo zittings
periode met maatregelen tot zelfbestuur të
komen.
Wat de defensie betreft, ook hiermede
moet haast gemaakt worden.
De afschaffing van het opium-gebruik
wordt ook nog niet krachtig genoeg ter
hand genomen.
Verder bespreekt hy do hoerendiensten in
Tapanoeli, welke van 52 dagen tot 35 dagen
zfn teruggebracht en acht dit een greep in
do lucht, Waren die 52 dagen noooig, dan
zal die kunstmatige terugbrenging niets ba
ten.
Het rapport van den heer Lieftinck om
trent de Djambi-onlusten was ze?r ongunstig
voor de ambtenaren, en hij zou gaarno zien,
dat deze in een ander rapport in de gele
genheid werden gesteld zichzelf tc verde
digen. Het hoor en wederhoor zou hier ook
voor het algemeen belang van groot r.ut zijm
Spreker hoopt een bevredigend antwoord in
deze vpn den Minister to ontvangen, opdatr
deze treurige zaak ia het volle daglicht
komt te staan, ton bate ook van liet iuland-
sche volk.
De heer KNOBEL betreurt het, dat de
Minister de credietvaardigheid van Indië nirt
krachtig genoeg bevordert.
Spreker bepleit voorts krachtige bevorde
ring van de particuliere mijnexploitatie, die
hy het meest in het belang van Indië acht,
en pensioenverbetermg voor de officieren
van het Indische leger. Hy bestrydt het be<\
toog van den heer Hendels ten gunst© vaa
ben, die de bevolking opruien tegen hel
Nederlandsche gezag.
Te hnlfzes werden do bera*dslsigi<giwi
4aag4 tot Dinsdag ti'ttfcw
