No. 177Ö8.
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 17 November
Derde Biad
Anno 1917.
Onder onze Vroede Vaderen.
DE OORLOG.
Nederland en de Oorlog.
ENGELSCHE BRIEVEN.
De correspondent van de „Daily Mail"
ia liefc Italiaansclie hoofdkwartier moldfc,
dat. het tweede en derde leger thans her
steld zijn en tegenstand bieden, dwars oa er
den weg, aan de Piave-Iinie.
Het Aak van Trente van den muur te
gen de invallers, wordt nog bezet gehou
den tot behoorlijke bescherming van die
legers aan de Piave. Men kan dus binnen
kort van den vijand niet alleen een poging
verwachten om door de Piave-linie heen
te breken, maar ook tegelijkertijd een po
ging om de Italianen van den muur in
Trente te verdrijven, zoodat hij in staat
zal zijn to doen, wat ihij al lang gewensclvb
heeft, namelijk in de«n rug van de hoofd
macht van het Italiaanscho leger te komen,
terwijl dit de handen vol heeft aan zijn
front. Dit is de groote beteekenis van 'a.vij-
ands aanvallen in het vak van Trente. die
nu in de Jegcrbericliten worden vermeld.
Aan de oevers van de Piave zeiven he ft
men ongewone tafreelen gezien. Afge
vaardigden, gekleed in grijsgroene unifor
men. zijn naar de voorste linie vertrokken
en begeven zich opzettelijk naar de gevaar
lijke punten. Zij richten het woord tot do
eoldaten en vermanen hen tot het laatst
too voor Italië te vechten. Bij een van die
gelegenheden drongen, terwijl een afge
vaardigde het woord voerde, uit eon van
de dorpen aan de rivier de kreten van een
vrouw over de Piave door. Tweemaal her
haalden zich die kreten. Terwijl de solda
ten er gespannen naar luisterde, zride de
afgevaardigde, zioh tot hen richtende:
„Gij hebt dat gehoord! Wilt gij, dat die
kreten verder in Italië doordringen?" Uit
één mond riepen de soldatenNooit!"
Zij namen hun geweren en wilden over de
rivier naar hefc dorp too. Zij kregen bevel,
op hun post te blijven, maar zich dat te
herinneren als het uur daar was en toen
barstten zij los in hefc geroep van „Viva
Italia zonder er zich om te bekomme
ren, dat zij zoodoende aan den vijai d aan
don anderen oever hun aanwezigheid ver
rieden. Toen volgde er een geweervuur.
Eén groep soldaten, die tot het tweedo
leger behoorden, waarvan de ontreddering
het grootst geweest was, kregen in het
kamp. waar zij ter reorganisatie heon ge
zonden waren, vaderlandlievende wroe
ging en vroegen verlof om dadelijk naar
het front te mogen gaan. Dat werd hun
toegestaan.
Nieuwe vredesactie van den Paus.
Zwilsersche bladen vernemen uit Rome, dat
in de kringen van het Vaiicaan men eerlang
weer een nota van den paus orcr de vredes
voorwaarden, die aan ieder der oorlogvoe
renden afzonderlijk za! worien gericht, ver
wacht
schending van onze onzijdigheid. Maar door
onze schepen alsook die van de Noord-
scho landen voor ander vervoer te ge
bruiken, krijgt Amerika voor zijn oorlogs
diensten tonnemaafc vrij-
Het is zeker niet aangenaam, dat wij du»
worden gedwongen orn onze schepen aan
Amerika in gebruik te geven, maar wij
zoutten ze anders daar Amerika bunker-
kolen weigerde voor het minst tijdens
den duur vaa den oorlog niet terugzien.
Van twee kwaden zal onze regeering dus
het béste hebben gekozen, want we krijgen
nu ten minste graan, dat we over eenigen
tijd hoog noodig zullen Jiebben, en andere
benoodigheden helaas, naar het schijnt
geen veevoeder en meteen komt er
scheepsgelegenheid voor onzen uitvoer naar
Amerika en verkeer met onze koloniën.
Het uitvaarverbod van visscheraschepen
opgeheven.
Van een deputatie uit het. bestuur der
reedersA ereeniging alhier is het volgende
telegram uit 'a-Gravenhage ontvange^:
„Bewerkstelligden, dat verbod tot uit
varen voor zeilloggera en kustsleepboofc
wordt ingetrokken."
Geslachte varkens.
Do minister van Landbouw heeft de afle
vering on het vervoer van geslachte- varkens
of gedeelten daarvan verboden.
Dit- verbod is niet van toepassing
a. Voor zoover betreft de aflevering van
varkensvleesch van zoogenaamde regee-
ringsvarkens aan consumenten in overeen
stemming met de in een gemeente bestaande
distributiebepalingen
b. op de levering van gerookt of op
andere wijze geconserveerde varkens-
vleoschwaren aan consumenten, welke op
den datum dezer beschikking reeds ten ver
koop voorradig zijn;
c. voor zoover daarvan ontheffing is ver
leend door de Rijks-Commissie van Toezicht
op de Vleeschvereeniging of door een burge
meester met inachtneming van hetgeen
hieronder is bepaald.
3. Een ontheffing als onder 2 bedoeld zal
door een burgemeester niet worden verleend
dan
a. in geval van noocblachting in zijn ge
meente, waartoe vergunning word ver
leend
b. ten aanzien van in zijn gemeente ge
slachte varkens- of gedeelten daarvan, voor
zoover deze aan een gemeentebestuur wor
den geleverd (zoogenaamde regecrings
varkens), doch voor iedere gemeente tot-
ten hoogste de helft van de hoeveelheid
varkensvlees! i, welke vroeger (zijnde twee
varkens van 100 K.G. per 1COO inwoners en
per weck) werd geleverd.
Valsche zilverbona.
X
Met welverdiende piëteit is de aan onze
Troedschap ontvallen heer Harlevelt herdacht.
De r»de, waarin de Voorzitter den overledene
moo jute- on met groote waardeering schetste,
Heid door do leden, die spontaan van hun zit
plaatsen waren cpgerezen, eerbiedig aange
hoord. Onzerzijds sluiten wij ons geheel bij d®
karaktv'rteekenuig van den heer Hartorelt door
den burgemeester aau. Afstammeling van een
oudo Leidsche regentenfamilie, bleef hij ook ala
magistraatspersoon de traditie van zijn ge-
alacht getrouw Het College van B. en W. con
troleereu en tegelijk steunen als het kon, achtte
hij de voornaamste taak vaa een Raadslid.
Slechts hij uitzondering schaarde hij zich aan
do zijde der opp*>ülie, on ock dan wilde hij
liefst de verbindiagsplank loggen tusschen do
strijdende partijeu.Uiteraard trad hij daardoor
weinig in openbaro vergaderingen op den voor
grond. In commissies, waar het op besturen,
regelen en werken aankwam, voelde hij zich op
zijn plaats. Dat zijn geboortestad hem na aan
het hart lag. bewijzen wel de talrijke legaten,
aan verschillende Leidsche instellingen ver
maakt. Zoo zal niet alleen in den Raad, maar
ook in de gemeente zelve zijn nagedachtenis in
dankbare herinnering bewaard blijven
Een ongewoon groot aantal belangstellenden
op do publieke tribune mannen en vrouwen,
waaronder makelen ïv .t een kind op den arm
woonden deze weemoedige, plechtigheid bij. Zij
waren echter daérvoir niet gekomen.Hun doel
was lo manifesteert tcgou de wijze, waarop
ook in deze gemeente de brandstoffen- en lo-
vensiniddelen\ooi-ziening is geregeld, en om
klem bij te zetten aan een adres en een motie,
waarin hun bezwaren tegen de bestaande dis-
tributieregelir.g waren uiteengezet. Wij meenon,
dat het den Voorzitter vrijwel is gelukt den ma
nifestanten aan te toonen, dat, voor zoover tr
aan de distribucering iets hapert, het gemeente
bestuur daarvoor geen schuld treft. Dat B. en
AV. in samenwerking met hun collega's van Am-
elordam aandrang op den betrokken Minister
hebben uitgeoefend, om, in afwachting van do
aanneming van het desbetreffend wetsontwerp,
ide gemeente-besturen nu reeds te machtigen,
'de brandstoffen in de geldende distribulicrege-
ling op te nemen om deze daardoor tegen een
lageien prijs beschikbaar te stellen, bewijst wel
hun goeden "wil Dat de Minister dit niet heeft
gewild, kan liet gemeentebestuur niet heipon
Trouwens, vermoedelijk zal de Rijksregeling
niet lang op zich laten wachten
Een bewering in het adres, dat de kinder
sterfte in den oorlogstijd onrustbaiend is too-
gonomen, ken (1e Voorzitter, wat Leiden betreft,
gelukkig, met officieele cijfers weerleggen.
Sinds 1913 is deze vrij staliomiair gobleven, ja
zelfs nog iets verminderd. Het is goed, dat men
liet weet. Er is al misera genoeg. Waarom zul
len wij haar ook neg zoeken, waar zij niet
beslaat?
Veel debat is er op de medodoelingen, die
blijkbaar de manifestanten niet dadelijk heb
ben bevredigd, niet gevolgd. Alleen do heer
Sijtsma greep deze gelegenheid aan, om er zijn
leedwezen over uit te spreken, dat men in volks-
vcigaderingen maatregelen, in het belang der
bevolking genomen, soms reeds bij voorbaat ia
miscrediet tracht te brengen, getuige de sma
lende uitlatingen over do Centrale Keuken in
een dcor hem bijgewoonde vergadering, waaraan
'de gerf-eente belangrijke bedragen ten koste
legt en die ongetwijfeld van groot nut kan zijn.
Verder gaf hij enkele raadgevingen en wenken,
iflie, als zij opgevolgd -worden, zeker eenigo
bevrediging zullen schenken.
Met name wat de splitsing van do hrandstof-
fonbons botreft, zoide de Voorzitter overweging
1oe. Gezinner. met zeer kleine beurzen zou
'deze splitsing bijzonder te stade komen.
Lo agonda zelf was weinig belangrijk. Wie
ochtcr had gehoopt, dat zij vlug zou zijn afge
werkt, is teleurgesteld geworden. Over een vcr-
loek van co'n bewoner aan de Witle-Rozen-
straat om gasannleg met daaraan verbonden
overneming van grond, is langer dan een uur
gedebatteerd De hoeren wisten zich daarbij
zóó weinig te beperken, dat zelfs prof Aal-
berse on niet ten onrechte van zichzelf
rnoost verklaren, dat hij veel te lang had ge
sproken
Wij verwijzen met betrekking tot deze aange
legenheid cn de ander? punten naar het ver
slag.
B. en W zijn weder, zooals gewoonlijk, ovar
'do geheele linie (D oppositio baas gebleven.
Dc stemming in Italië.
rAan de „Times'" Avordfc uit Milaan ge
meld, dat se dort. do „risorgiomenfco" er
niet zulk 'n storm van patriottische geest
drift over noordelijk Italië is gevaren.
De burgers werken op stoffelijk en mo
reel gebied als paarden. De aanhangers
van alle mogelijke richtingen hebben zich
laten aanwerven voor de gemeenschappe
lijke verdedigingstaak.
Alle vooraanstaande Jeden van de offi
cieele socialistische partij te Milaan, die
liet gemeentebestuur in handen hoeft, heb
ben zich afgeweid ran de opvattingen,
iwolke nog altijd door de „Avanti" worden
voorgestaan, welku afwijkende meening
haar vertegenwoordigende waarde heeft
verloren.
Het congres van katholieke vereenigin-
gen, hetwelk onder leiding van den kar
dinaal-aartsbisschop van Milaan gehou
den werd, drong er bij de katholieken op
aa.n, zich als één man te weer te stellen on
vaardigde oen proclamatie uit, waarin ge
pleit wordt voor „weerstandskracht on
bucht in de vuurlinie en in hot land zelf
en vaat vertrouwen in de legerchefs".
iHefc cor.gres zond den premier een tele
gram. waarin de krachtige steun der ka
tholieken aan de Heilige Eenheid wordt
toegezegd
(Moeders van Italiaan she soldaten, die
voor hun land stierven., teekendon een ma-
infest, waarin een beroep op hot leger
[wordt gedaan, om aan do heldhaftige ovor-
ievoringon dor afgeloopen twee jaren
fcrouw te blijven.
Cebiedalionger in Bulgarije.
Do „Mir", het orgaan der nationale partij
in Bulgarije, bevat een hoftig artikel, waarin
word' verklaard, dat het bezit van de Do-
broedsja. tot aan de Donau monding, een
driDgende noodzakelijkheid voor de tookomSt-
van het vereenigde Bulgarije is. De regce-
ring en de natie zijn volkomen eensgezind,
zonder zich van de wijs te laten brengen, noch
door de verklaring van de aan zinsbedrog lij
dende Russen, noch door de partijdige beslis
singen van het Nederlandach-Scandinnvisch
Comité dat niets van het Bulgaarsdie volk
afweet
Een complimentje voor dit comité, dat zich
maandenlang te Stockholm heeft uitgesloofd
om vrede3voorstcIletje3 te ontwerpen.
De Russische gezant in Denemarken over
Rusland.
De Russische leg3tie te Kopenhagen heeft
aan een verfcegenwoordiger van het blad
„Politiken" verklaard, dat alle Russische ge
zantschappen in Europa het io dit opzicht
eens zijn, dat zij de regeering der maxima
listen niet zullen erkennen. Wij kunnen in
't algemeen niet aannemen, dat liet een
regeering is, zeide de gezant; de maxima
listen zijn een bende roevers, die slechts
op een gunstige gelegenheid hebben ge
wacht om zich van de hoofdstad meester te
maken. Daar hebben ag een meerderheid in
het groot aantal fabrieksdistricten, doch'in
Moskou en alle andere steden van Rusland
vormen zjj slechts een kleine minderheid.
Neen, wij beschouwen ons nog steeds als
ambtenaren van de regeering van Kerenski.
Wij zijn van meening, dat de zaak van
Kerenski de zaak van Rusland i3. Het eerste
punt op het maximalistisch program i3 een
oogenblikkelijke vrede, terwjjl dat eerste
punt van Kerenski luidt: voortzetting van
den oorlog, tot een eerlijke vrede is ver
worven. .Welnu, het staat vast. dat Rusland
alleen gered kan worden door dezen oorlog
in samenwerking met do geallieerden verder
te voeren en men zal weldra zien, dat de
meerderheid van het Russische volk en het
lieele leger zioh bjj dezen ged&chtengang
aansluiten.
Men moet aan dezen opstand der maxi
malisten geen al te groote waarde hechten;
liet is een plaatselijk oproer en spoedig zal
liet onderdrukt zrjn.
Onze sclicpon in Amerika.
Het „Vad." schrijft over de overeen
komst, volgens welke onze schepen, die ia
Amerika zijn, voor Amerikaanscho rekening
zouden gaan varen
Inderdaad ia dus de overeenkomst nog
niet tot stand gebracht. Aan het departe
ment- van Buitenlandscho Zaken heeft men
er dan ook geen bericht van ontvangen.
Maar hot laat zich aanzien, dat do zaak in
orde zal komen. Natuurlijk is er geen
sprake van dat de Nederlandsche schopen
mot "toestemming onzer regeering gebruikt
zullen worden om Amerikaanscho troepen
of oorlogsbenoodigdheden naar Europa te
vervoeren, gelijk men uit het Reuter-
telegram zou kunnen opmaken Dit ware
Door do politie te Maastricht is bij bet
agentschap van de Ned. Bank een valsche
zilverbon van f 2.50 in beslag genomen.
Do zoon van den hulpkoster te Heerlen
is naar 't huis van bewaring overgebracht,
verdacht van het vervaardigen en uitgeven
van valsche zilverbons van 1 gulden. Hij
heeft reedis een voorloopige bekentenis
afgelegd.
Distributiewee.
Voor do brandstoffenoommissio voor
Naarden en Bussum, gezeteld to Bu&sum,
Varen drie schepen turf besteld, met- de
bepaling, dat de schepen niet te groot
mochten zijn, opdat deze de sluizen kon
den passoereu, die te Muiden toegang go-
ven tot de Naarder trekvaart. Aangezien
de schepen, die elk ongeveer 80.000 turven
vervoerden, veel te groot waren, moesten
deze blijven liggen. Met het Rijkskolen-
bureau en de brandstoffencommissie werd
aanhoudend telegraphisch van gedachten
gewisseld, doch het slot was, dat Naarden
on Bussum do turf moesten accepteeren.
Hiertoe moest alles te Muiden worden
„overgevlet", lietgoen een extra onkosten
vergfc van ongeveer f 1500. Van het- wisse
len van de telegrammen af tot lieden moe
ten dé schippers f 13 leggeld per dag heb
ben, zoodat er een groote onkosten komt
op deze onmisbare brandstof.
Bovendien is den brandstoffenhandela-
ren, die te Naarden wonen, niet. vergund,
de turf, voor Naarden bestemd, tijdens het
passeoren van deze gemeente in ontvangst
te nemen. De schepen varen door en de
brandstoffenhandelaren kunnen dan weder
de turf van Bussum naar Naarden vervoe
ren. Algemeen vreest men, dat die turf
ontzettend duur zal zijn.
D8 aflevering van aardappelen.
Uit Heer ©waarden meldt men aan de
„N. Tieleche Crt."
De landbouwers in deze gemeente hebben
zich eenigo dagen geleden telegrafisch tot
den minister van Landbouw geWend met
het verzoek om de aardappelen, welke zij
moeten afstaan, per schip te vervoeren,
opdat zij op de aanlegplaats, in de onmid
dellijke nabijheid van het dorp, zouden kun
nen geleverd worden. Hierop kwam geen
antwoord, doch zij kregen na eenige dagen
bericht om aardappelen te leveren aan het
op 2V6 uur afstand gelegen station
Zaltbommel. Hoewel met grooten tegenzin
werden Vrijdag toch aardappelen aan go-
meld station geleverd. Evenzoo zou Zater
dag geschieden. Des morgens heel vroeg
toog men met 11 geladen karren op pad.
Onderweg kregen de voerlieden van uit
Bommel evehwel bericht, dat' geen aard
appelen meer werden geladen en waren
dus genoodzaakt met hun regeeringspiepers
rechtsomkeert te maken.
De verbouwers, die, niettegenstaande de
verre afleveringsplaats, blij waren, dat ze
hun overtollige aardappelen kwijt waren,
kunnen ze nu weer opslaan tot nader be
richt. Dat dit voorval terecht ontstemming
lieeft gewekt bij de boeren, laat zich begrij
pen. Voor velen, die zelf niet over kar en
paard beschikken, is het behalve de teleur
stelling tevens een schadepost.
(Van onzen Londenschen briefschrijver).
(Nadruk verboden).
LondeD, 4 November.
Eenigen tijd geleden het was op een
wandeling buiten, ver van de woelige stad
wees mijn metgezel me een grooten. vo
gel aan, die een eind verder boven een
stoppelveld in de lucht „stond".
Klappend met de wieken/ de kop met
den kwaden snavel naar omlaag, bleef de
vreemde vogel een meter of twintig- hoog,
rechtstandig boven dezelfde plek, loerend
naar een veldmuis of een leeuwerik. We
stonden stil en wachtten misschien oen
minuut, maar het leek oen eeuwigheid.
De vlerken klapten, maar de vogel hing
na al dien tijd nog op dezelfde plek in de
lucht. En aldoor loerden do felle oogen
naar het stomme dier, dat, waarschijnlijk
kleintjes-ineengedoken, onder «een pol
gras, dekking zocht voor het. schrikkelijk
dreigend ge-vaar.
Eensklaps gebeurde het. Als een flit»
schoot de havik neer op zijn prooi, en, na
een korte worsteling vloog hij langzaam
weer op, hefc slachtoffer wat het ook
geweest mag zijn stevig in do klauwen.
Laten we aannemen, dat heb ieen schade
lijke veldmuis was, een graanverslindor
(en graan is schaarsch in de wereld), dan
gaat toch instinctmatig al onze sympathie
uit naar het dier in doodsnood cn niets
clan afkeer naar den roofvogel, dien moor
denaar van professie. We bewonderen noch
zijn wonderbaar-scherpen blik, noch de
zekerheid van zijn greep, we vinden hem
een lafaard, die zwaargewapend op een
weerlooze aanvalt; wo walgen van zijn
schouw bedrijf.
Terug in Londen, waar in den avond
aan een wolkenloos uitspansel een volle
maan den glans der sterren doet verblee-
ken. Poëtisch? Schoon? Zwijg, vreemde
ling in Jeruzalem, liet is een uitgezochte
avond voor een aanval op onze nachtrust,
een aanval van Duitsche vliegtuigen op
de „vesting" Londen, e»en moordpartij,
een bommenfe9tijn met ons allen, mannen
vrouwen en kinderen, goeden en kwaden,
eerzamen en cerloozen, wijzen en onnoo-
zclen onder de graspollen en een vliegtuig
als een havik of een katuil boven ons in
de lucht.
Ik moefc de vergelijking niet te ver door-
voereu. We zien de overeenkomst, maar
hoe treffend is ook hefc verschil. De roof
vogel ziet scherp cn weet wat hij doet
ah hij neerschiet, is hij onfeilbaar zeker
van zijn prooi. Maar wat weet een stum
per van 'n vlieger, duizenden meter? hoog
in de lucht, van do plaats, waar zijn Lom
te land komt?
Ook zijn we, dank zij de afweerkannn-
nen en de eigen vliegtuigen, niet weer
loos meer en worden de vijanden in do
lucht zoo ongenadig bestookt, dat zo nau
welijks weten, hoe het veege lijf te red
den maar wij, rustige burgers, denken
om de vrouwen en de kinderen, die als
slachtoffers vallen en hoe kan het an
ders? ^ij walgen van dat schandelijk
bedrijf, dien „oorlog" tegen non-combat-
tante-n en zonder de minste militaire nood
zaak.
Hoe wordt het goedgepraat, hoe is het
mogelijk, een vergoelijking te vinden voor
een aanval, waarbij misschien door één od
duizend bommen een militair doel wordt
geraakt, terwijl alle overige bommen,
neergeworpen op een dichtbevolkte stad,
groote kans hebben weerlooze burgers te
raken
Maar is mijn stelling wel juist cn over
tuigend? Kan het niet zijn dat de vijande
lijke vliegers, voorzien van de beste staf
kaarten en nachtkijkers, wèl weten, waar
hun bommen neerkomen en dus wel zeker
en degelijk groote militaire schade kun
nen berokkenen Neen, het. kan niet zijn,
liet is tlieorethiseh onmogelijk, en in de
praktijk ook uitgewezen.
Ik zal het hieT even in het kort verkla
ren. De bommen, die door vliegtuigen van
het Gotha-type worden geworpen, zijn
drieërlei, maar het zijn alle bommen. Het
woord Inch l-torpedo, dat in den laatst en
tijd met- eenige voorliefde wordt gebruik,
is eori verkeerde benaming. Hefc zou doen
denken, dat de luclitschutter een soort,
torpedo, die door eigen kracht voortbe
wogen wordt en voorzien is van een lucht-
schroef en „vinnen", kon afzenden in
schuine richting, naar éen verwijderd
doel. Dat is in het geheel niet het geval.
De bommen zijn visch- of torpedo-vormig
maar tot het genus tovpedo behooren zij
niet.
Nu zou alleen voor een vliegtuig, dat
onbewegelijk in de luoht staat, mogelijk
zijn, een bom te laten vallen op een doel
dat loodrecht onder het vliegtuig ligt. Elke
Hoogere Burgerscholier weet evenwel,
dat een vliegtuig niet bij volkomen wind
stilte en met afgesloten machine onbe
weeglijk in do lucht kan blijven, maar
zelfs zal vallen, En hij kan u ook vertel
len, dat de eenige andere mogelijkheid
om onbewegelijk in de lucht te staan, ver
kregen wordt, als de tegenwind precies ge
lijk is "aan de snelheid, waarmee de ma-
ohine vooruitgaat. Dan staat de machine
stil, maar wat gebeurt er met de bom? Die
wordt door den wind natuurlijk achter
waarts weggedreven.
Bovendien komt dat geval van onbewe-
gelijken stand zóó uiterst zelden voor, dat
men hot gevoegelijk kan verwaarloozen.
Nu weten wo, dat do Gotha's, die Enge-'
land bezoeken, zich uiterst snel voortbe
wegen. Laten we zeggen, dat hot in alle
'luchtlagen windstil is, en dat. de machine
een vaart heeft van honderdvijftig K.M. in
het uur op een hoogte van drieduizend
Meter. Als we nu den tegenstand van de
lucht geheel verwaarloozen, komt nog d®
bom een. kilometer verder naar voren neer.
Nu zal men zeggen, dat mot goede oefe
ning een schutter wel zoo handig kan
mikken, dafc zijn bom preciea op het juist®
punt fcoland komt, als hij de bom 24 secon
den vóór hij boven het doel komt, loslaat..
Niets ervan, want al zou dafc op zïohzdf
al een miraculeuze handlghoid zijn, in d®
praktijk heeffc d© schutter nog rekening l®
houden met drio belangrijk® factorend«'
volstrekte stabiliteit van zijn machine
minste schommeling geeft een belangrijke
afwijking), de windkracht en windrichting
in alle onderliggende luchtlagen (en dia
kent hij niet) en de tegenstond van Je
lucht.
De slotsom is al zoo, dafc de ö.lIerbeflfcS!
schutter in de Duiische luchtvloot niet in
staat is de trefkans te berekenen van z(jn
b'ommen, zelfs nïefc onder de allergonstagafco
omstandigheden. En denkt men nu dien schut
ter van alle kanten bedreigd door vervaar
lijk barstende bommen, van her naar der ge
dreven door fel barrage-vuur, bestookt do>r
vijandelijke vliegers, wat blyffc er dan over
van zijn* trefkans? In mijn rustige kamer
heeffc het imj al heel wat tijd en hoofdbreken
gekost do berekening ie maken, die ik hier
boven vermeldde (en die naar ik hoop, niet
door onze jeugdige Burgerschool-vrienden te
licht bevonden zal worden). Zal evenwel de
bommenwerper daarboven la den nacht z\jn
berekening juister kunnen maken? Wie kan
het gelooven?
Toch is een nauwkeurige trefkans de
éénige overweging, die aan het bommenwer-
pen op een militair object in een dichtbe
volkte stad, een zweem van sjjn diepe im
moraliteit zou kunnen ontnemen. Het is een
weergaloosgemeen bedrijf en wat me.n er
mee verkrijgt is alleen dafc da 3fkeer, die &c
door wordt ingeboezemd zoo hevig wordt,
dafc hij in geen reénschenleeffcgd kan wor
den uitgewischt
Maar werpt men mij misschim tegen, ïri
dis niet een zaak van pot en ketel? Doen
de geallieerden niet hetzelfde, als hefc in
hun kraam te pas komt? Ik geloof het niet.
Men moet niet denken, dat ik alleen Engol-
sche en Fransche kranten, enkel Engelscho
en Fran soke officieele berichten onder mijn
oogen. krjjg. en daarop mpn overtuiging
grond, dat de luchtaanvallen van kant
tot dusver steeds gericht zijn geweest op mi-
miii'.aire doelwitten, spoorwegverbindingenen
dergelijke, in of achter het gevechtsterrein,
maar toch van onmiddellijk belang voor den
strijd in het westen.
De Franschen hebben open steden (ala
b.v. Freiburg) gebombardeerd, maar in de
Fransche communiqués kon men dan steeds
lezen, dat hefc reprasnilb-maa'rege'ei waren
voor aanvallen gedaan op Fransche open ste
den (als b.v. Nancy), die dan met- den da
tum er bij, werden genoemd. Men kan hot
naslaan.
Maar ook al wa3 het zoo, dat beide par
tij m dezelfde afkeurenswaardige krijgsmid-
deten toepassen, dan wascht de zonde van
den een de wandaad van den ander toch
niet af?
Fn het blijft ontegenzeggelijk een schan
delijke wandaad met vliegtuigen of Zeppe
lins aanvallen te doen op de millioenenstad
Londen, onder voorwendsel, dat met 99 pro
cent geluk en één procent behendigheid mis
schien een kazerne of een bommenwerkplaata
ware te raken.
Eén gezichtspunt heb ik nog niet behan
deld. Zou het niet kunnen, dat de bevolking
van Londen dermate in paniek geraakte, dat
ze aan de regeering vroeg in 's hemels
naam maar vrede te maken, wjjl de toestand
onhoudbaar was geworden? Natuurlijk is dab
de meest belachelijke onzin, ook al zijn er
naar het schqnt bewijzen, dat de onwetender,
of goedgeloovigen in Duitschland op der
gelijke sprookjes worden getracteerd. Er is
nóch paniek, nóch wankelmoedigheid, wè'
ergernis en wraakgeroep. Als het waarschu-
vingssein weerklinkt» weten we dafc het bui
ten onveilig is (wegens de kans door een
granaatsplinter of scherf te worden getrof
fen). De fatalisten gaan rustig naar bed;
voorzichtigen blijven in benedenkamers, over-
voorzichtigea gaan in den kelder schuilen
en in de meest-bedreigde wijken zoeken ve
len dekking in de stations van den onder'
grondschen spoorweg of worden toegelaten
in de benedenvertrekken van ótage-wonin-
gen of groote handelshuizen, wier sterke
vloeren van gewapend beton, een prachtigs
blindeering vormen. En dan nog vallen er
slachtoffers, maar voornamelijk als oen bom
dwars door een slechtgetimmerd huis slaat en
onderin ontploft
Een dag of wat geleden men heeft
het in de kranten kunnen lezen hebben
zeven escouades Gotha's zeven verschillende
aanvallen op Londen ondernomen. Zs kwa
men van verschillende kanten en op ver
schillende Maar van de dertig ma
chines konden maar enkelen, twee of drie,
door de vtrdedigings-barrages heenbrekeïi
en die hebben er zoo onbarmhartig van
langs gehad, dat ze hulpeloos vluchtten na*r
alle hemelstreken en telkens door eon nieuw®
barrage werden teruggedreven. Ze schijnen
ten slotte ontkomen te zyn maar zrj, noch
de zeven- of acht-en-twintig andere, die on-
verricht?rzak3 huiswrart* konden gaan, zul
len gauw de hardhandige ontvangst ver
geten, die zij hadden door te maken.
Do bommen, die zjj in een der Londen<
sche districten neerwierpen, deden schade
aan huizen, aan akkerland en maakten ook
slachtoffers. Dat ze zonder éénige scrupule
m het wilde weg zijn gegooid is bover
allen twijfel verheven. Yjji of zes vielen in
één mijlenlange rechte lijn, op vrij regek
matige afstanden van elkaar. Ze zijn blijkbaar
vrij snel achter elkaar gelost en niemand zai
de bewering htaande kunnen houden, dab
die bommen qp eenig bepaald doel of reeks
v$n doelen konden zijn gemikt geweest
Dat de verdediging van Londen thans
zeer sterk is, blykt uit het negatief resul
taat der laatste raid. Maar natuurlijk kan da
sterkste barrage niet beletten dat enkel®
vliegtuigen er doorheen sluipen. En zoolang
dat gebeürt, zullen er slachtoffers vallen,
offers van door geen militaire overwegin
gen goed te praten moord.
