De Wereldkrijg.
No. 17570.
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 9 JunL Tweede Blad. Anno 1917.
Brieven uit Katwijk.
Ingezonden.
FEUILLETON.
LXIII.
Onlangs is van uit de gemeente een storm
loop ondernomen op de Directie der Noord-.
Zuidliollandschc Tramweg-Maatschappij. De
oanval v.crd ingeleid door onzen burgemees
ter, waarna het jgeveclit werd voortgezet door
liet Gemeente-bestuur, de Yerecuigiiig tot bevor
dering van het Vreemdelingenverkeer eu de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken. De Directie
echter nceft één duimbreed liet terrein moeten
overgeven, wist allo aanvallen meesterlijk lo ont
wijken, gepantserd als zij was met het groole
öchiid: tijdsomstandigheden.
Doch te lang gebruikte ik beeldspraak; de
kwestie is deze: Den 22slen Februari dezes
jaars werd op de tramlijn Kalv. ijk-aan-Zce
Leiden een beperkte dienstregeling ingevoerd.
Do eerste tram vertrok Lierbij des morgens Gi 10
van Katwijk-aan-Zee, do daarop volgende te
7 45; gevolg was, dat er geen aansluiting be
stond op de treinen, die te ongeveer 8 uren van
uit Leiden naar Amsterdam, Rotterdam, of
Utrecht vertrekken. Juist dezo treinen zijn voor
ben, dio naar het Noorden, Oosten of Zuiden
van hot land moeten, van groote waarde. Wildo
men dus van uil Katwijk een dier treinen bob
ben en kon men zich de weelde van auto of rij
tuig niet veroorloven, dan moest men óf wande
len, óf reeds per tram van 6.10 vertrekken, en
had alsdan het denkbeeldig genoegen te Leiden
in de vooral tijdens het vroege morgenuur min
der gezellige wachtkamer lan bot station ruim
een uur to nióeten wachten.
Do straks door mij genoemde besturen of cor
poraties hebben do aandacht der Tramdircclic
op dezen niet to verdedigen toestand gevestigd;
met bet gevolg, dat dc tram van 7.45 precies 10
minuten werd vervroegd, doch eerst te 8.10 te
Leiden aankwam. Gevolg was, dat niet kunst- en
vliegwerk trein no. 161, dio te 8.13 van uit Lei
den naar Rotterdam vertrekt, kan worden ge
haald. Het gemeentebestuur heeft daarna op het
ontoereikende dezer regeling nogmaals gewe
zen, doch kreeg een antwoord, dat weinig blijk
geeft van den goeden wil, die bij dc Directie
voorzit. In do laatst gehouden Raadsvergade
ring toch deelde de Voorzitter mede, dat de
Tramdirectie had geantwoord, dat aan de be
zwaren van Katwijk niet kon worden tc gemoet
geV-omcii zender een e.\tra-lrara in te voegen,
wat, met het oog op do tijdsomstandigheden,
niet geoorloofd was.
Ik heb reden te over om te meenen, dat deze
abnormale tijden er met de haren worden bij
gesleept, on slechts dienst doen als „slrooman".
Immers, wat zag men op de Pinksterdagen? Ex
tra-trammen tc over! Is een extra-tram des
morgens niet mogelijk, omdat, in verband met
den kolennood, op bezuiniging van stroomver
bruik moet worden aangestuurd, dan is uitbrei
ding van dienst op drukke dagen evenmin ge
oorloofd. Zeker, één tram, die zou moeten wor
den uitgelascht, om dc9 morgens de bovenbo-
docldo aansluitingen op de treinen tc bekomen,
cal niet altijd oven vol zijn, doch noodig is zij
•met bot oog op de zakenlui, die, wanneer zij
meergenoemde treinen missen, gewoonweg wol
thuis kunnen blijven. En vermeerdering van
stroomverbruik zal zij ongetwijfeld ten gevolge
Hebben, doch dat hadden dc oxlra-trams op de
Pinksterdagen ook, evenwel met dit onderscheid,
dat die telkons overvol waren en dus voor de
Maatschappij als zoodanig bijzonder aanlokke
lijk.
Is 't echter niet mogelijk om oen tram te laten
teopen, correspondeerende op de treinen, die te
ongeveer 8 uren uit Leiden vertrekken, zonder
bet stroomverbruik voor dien dag te doen stij
gen? Ik geloof, dat met eenigen goeden wil dit
zocr zeker mogelijk ware geweest, en wel op de
volgende wijze.
Reeds des morgens 8 uren v&ngt bij de thans
geldende beperkte dienstregeling dc haHuur-
dienst aan; welke bezwaren zouden er nu tegen
bestaan, indien gedurendo de morgenuren eenigo
diensten liepen om dc 3/4 uren eu bijv. eerst to
elf uren dc halfuur-ritten begonnen? Ik zie niet
in welke overwegende bezwaren daartegen zou
den kunnen worden ingebracht. Ja, ik ga zelfs
verder en vraag: ,,Zou het zoo'n groot bezwaar
zijn, indien gedurende don tegenwoordigen ab-
normalen tijd, nu een 20-minuten-dienst niet
ban worden gereden, ik zeg zou het een be
zwaar zijn, indien men nu een dienst invoerde,
die in do eerste plaats rekening houdt met aan
komst en vertrek der treinen van uit Leiden?
Thans is het schering en inslag, dat men van
of naar het station steeds to laat komt, m.a.w.
er wordt totaal geen rekening gehouden met
den loop der treinen. Meermalen geschiedt bet,
dat men tram of trein juist ziet vertrekken; bij
dc 20-minuteii-diensl geschiedde dit vroeger na
tuurlijk niet zoo druk, of het wachten viel niet
zoo lang.
De Directie heeft de toezegging gedaan, dat
bij de zomerdienst-regeling, die vermoedelijk 15
Juni e.k aanvangt, zooveel mógelijk op dc va:i
uit Katwijk ingcbrachto bezwaren zal worden
gelet, 't Is te hopen, dat zij dc zaak ernstig zal
ter hand nemen on het euvel gedurende den zo
mer, op welke wijze dan ook, wordt onder
vangen. De Directie ga toch uit van de redenee
rt ng, dat dc tram er is voor het publiek en niet
omgekeerd, en dat dus bovenal met de belan
gen van bel reizend publiek moet worden reke
ning gehouden.
Werd Katwijk met dc winter dienstregeling
door de Tramdirectie niet verwend, ook de A.
N. W- D. schijnt Katwijk zeer slecht tc kennen
Op den Stationsweg over „Zomerzorg", te Lei
den, slaat één der wol bekende borden van-dien
Bond; van vele plaatsen vindt de belangstellen
de reiziger op dat bord den afstand vermeld.
'Men zoekt, evenwel vergeefs naar Katwijk; voor
dorpen met een zielental, dat dc liolft kleiner is
dan onze gemeente telt, is wel een plaats inge
ruimd. Ook dit is, volgens mijn meening, een
niet te verdedigen willekeur, waarop ik gaarne
eveneens do aandacht vestigen wil. Mij dunkt,
Katwijk mag niet rusten, vóór aan deze groote
onbillijkheid een einde is gemaakt, 't Best zou
de zijn. indien alle leden van den A. N. W. B.,
dio te Katwijk wonen, bet Fondsbestuur op de
ze onvergeeflijke vergissing wezen en niet rust
ten vóór cn aleer zij dc verzekering hadden, dat
aan do geopperde bezwaren zal worden te ge-
moet gekomen. Het Gemeentebestuur zou zich
eveneens met de zaak kunnen bemoeien, terwijl
„Vreemdelingenverkeer" zeer zeker ook ten deze
het hare zou kunnen bijdragen, opdat zoo spoe
dig mogelijk de stille wegwijzer te Leiden niet
meer op zoo ergerlijke wijze Katwijk en haar
badplaats ncgcereü
Het Knadgel van loeiden.
Mijnheer de Redacteur!
Vergun mij nog een plaatsje voor een
antwoord aan den heer X.
Mijnheer X, mijn dank, omdat U do lans
breekt, in do hoop, de poorten en monden
te zullen openen en met medewerking van
het publiek een begin te maken. Voetbal
mag wel in Oegstgeest, zoo ook muziek,
'b Postihof mag niet, doch Promenade"
wel muziek maken des Zondagsmiddags.
Dat zijn buren. Ook tentoonstellingen to
gen betaling van entreezoo ook 's Zon
dagsmiddags in Musis Sacrum" achter 't
hekje; maar voor elke ondernemer gaat
dat niet. Dan worden wij te muzikaal.
Met den raad, dien U geeft, van toch
doen, zal het niet gaan. Want u weet mis
schien, dat ik bij de opening van heb-„Im
perial-Theater" een matinee wilde geven.
Hebt U toen niet op den Stationsweg tien
agenten, een hoofd-agent en een inspec
teur gezien? Ik kreeg van den Heer Com
missaris van Politie zaliger de boodschap
mede, dat als ik zoo iet« weer deed, mij de
vergunning tot spelen zou worden ontno
men.
Voor het oogenbi'ik sta ik nog alleen. Ik
kom er voor uit, wat ik wil. Doch ik wil
niet vervelend zijn met praatjes. Daarom
wdl ik Uw raad eens volgen, waarover ik
ook reeds gedacht heb. Ik zal U heit aan
tal namen, van zaken, die muziek Rebben,
dus van belanghebbenden, later doen noe
men, die hun medewerking verleend heb
ben voor dit doel.
Leiden wakker
Daarom mijn verzoek aan allo belang
hebbenden Laten wij te zamen, met onder-
teehening, den burgemeester verzoeken,
om toestemming. Zend mij Uw adres. Ik
zal later met do lijst doen circulèeren ter
onderteekening (ook door vereenigingen).
Ik blijf U dankbaar, mijnheer de Redac
teur, voo.r Uw bereidwilligheid en verzoek
den heer X. beleefd ook zijn adres te wil
len 'zenden, want hij moét ook op de b'jst.
Hoogachtend,
B. G. HARTMAN.
Imperial-Theater," Stationsweg, Leiden.
KUNST, LETTEREN ENZ.
KUNSTBEMCHTEN UIT AMSTERDAM.
Tentoonstelliug K. dc Bazel, J. Mankes,
KI. Vet eu van Perzische tapijten.
In den Larenschcn Kunsthandel is ge- s.
durende do maand Juni een belangrijke
tentoonstelling te zien. In de eerste plaats
kan men er foto's van gebouwen, verder
teekeningen en meubelen van dei architect
K. do Bazel bewonderen. In al zijn werk
drukt hij zich heldor en duidelijk uit. Ner
gens is er iets to veel of te weinig. De
laatste 20 jaar bouwde De Bazel vele
huizen, te Amstordam, Bussum, Laren,
ook in Den Bosch en Alkmaar, waarvan
do foto's op de tentoonstelling zijn. Aan
het uitwendige der huizen treft ons de
harmonische eenheid tusschen ramen en
muren,» tusschen de verdiepingen onder
ling, tusschen het huis en het dak. Inwen
dig is bij de ligging cler kamers rekening
gehouden met het practischo doel zoowel
als met de aesthetisclie eischen van het
huis. Do proporties der deelen onderling
zijn, wat het uitwendige betreft, in vol
kómen harmonie met elkaar en tot in de
kleinste details fijn .doorvoeld. De versie
ringen, niet dan spaarzaam aangebracht,
"diene overal om den nadruk te leggen op
do overgangen van de ruimte naar het
vlakzoo is bij De Bazel de deur van een
huis omlijst met eca ornamental e versie
ring, die, ofschoon zij weinig relief heeft,
toch sterk genoeg spreekt uit de verte,
omdat zij uit eon ander soort steen is ver
vaardigd dan het eigenlijke gebouwzoo
wordt ook het vrij veel vooruitspringende
dak meestal aan den buitenkant, gesteund
door versiordo houten balkjes. Bij de meu
belen is het slot dikwijls voorzien van oen
koperen versiering, do overgangen van do
vierkantige zijden der pooten van talels
en stoelen geschiedt geleidelijk, nam. door
eveneens hoekig gebeitelde bolletjes. Deze
meubelen hebben meest een warme, donker
roode kleur, een enkele maal zijn ze inge
logd mot een smal randje koper.
Hot ontwerp van liet Raadhuis te Rot
terdam, waarvan do maquette in het Ne-
derlandsch Museum te zien is, kunnen wij
hier in foto's en teekeningen bewonderen,
cn eveneens Do Bazel's plan voor een
internationale stad. Hier voeren hoofd
wegen, van vcrschillcndo zijden komende,
uit de omgeving naar één middenpunt, een
plein. Et zijn meerdere pleinen op be
paalde afstanden van dat middelpunt; alle
huizen on pleinen te zamen vormen een
8-hoekig geheel. Verder zijn or de teeke
ningen voor de wieg van Prinses Juliapa;
dan teekeningen, die De Bazel in het
Britscli Museum maakte naar Egyptische
voorbeelden en ontwerpen voor verschil
lende versieringen. Dit laatite werk da
teert uit 1895 het zijn inguotten, enz. Wie,
na dit alles gezien to hebben, zich nog eens
rekensthap geeft van de wijze van werken
van Do Bazel,'kan niet anders dan bewon
dering voelen voor don kunstenaar.
Een der zalen van de tentoonstelling
herbergt het schilderwerk van Jan Man-
kea; het zijn droomerige landschappen,
waar boven donkere velden met een enkel
figuurtje zich de stille geelwitte lucht
welft. Zijn stillevens spreken ook van dat
rustige en onbewogene.
Er is ook prentwerk van dezen schilder
alles zeer miniticus, aan de manier, waarop
hij bijv. do planten uitbeeldt, doet Man-
kes aan don 16den eeuwschen Dürer den
ken. Vorder is er nog een groote collectie
aardewerk van Klaas Vet to zien en fraaie
Perzische tapijten.
Tentoonstelling L. Zwiers.
In het Stedelijk Museum is thans een
groot aantal decoratieve ontwerpen Voor
moquettes, behangsels, weefsels, tapijten
en verpakking tentoongesteld, vervaardigd
door L. Zwiersook vinden we er enkele
gedrukto ontwerpen, o.a. voor behangsels.
Zwiers noemt zijn motieven dikwijls uit de
Grieksche en Oostersclio kunst, o.a. ran
ken, bladeren en aan elkaar tegenover
gestelde dierendan weer heeft 'hij eigen-
gevonden motieven van bloomen on vogels
gebruikt. Hij geeft de voorkeur aan boch
tige lijnen boven rechte, aan geschulpte
on gekartelde randen boven hoekige. Sym
metrisch maakt hij zijn ornament slecht®
voor zoover het strikt noodig is voor den
totaalindruk; in de details veroorlooft hij
zich groote vrijheid.
Een avontuur van twee Engelsche vliegers.
Op do oostkust van Engeland zijn twee
vliegers door een oorlogsschip aan Jaud
gezet, die een zeer onaangenaam avontuur
hebben beleefd.
De Daily Express" vertelt hierover het
volgendeDo beide vliegers maakten aan
het einde der vorige week een tocht boven
do Noordzee, toen zij gedwongen werden
te dalen- Zij dreven vijf dagen en nachten
rond zonder iets te eten te hebben. Een
hunner had al'leen een stuk chocolade in
zijn zak. Zij waren dan ook volkomen uit
geput, t-oen zij door het oorlogsschip wer
den opgepikt. Beiden bevinden zich thans
in een hospitaal.
De zoneu van Roosevelt in het leger.
De drie zoons van ex-president Roose
velt, Theodore, Kermit en Archibald, als
mede zijn schoonzoon, dr. Richard Derby,
welke laatste langen tijd verbonden was aaa
dc Amerikaanscho ambulance te Ncuilly zijn
thans in het opleidingskamp voor officieren
to Plattsburgh.
Do jongste zoon van Roosevelt hoeft als
vlieger dienst genomen.
Dc splitsing van België.
De ..Tagl. Rundschau" meldt, dat bij de
onderhandelingen, die in de afgeloopen da
gen te Brussel tus&clien den rijkskanselier,
den minister van Binncnlandscho Zaken cn
den nieuwen gouverneur-geeraal van Bolgie,
Von Falkenhausen, werden gevoerd, ook de
vordcoling van België in een Vlaamsch deel
met de hoofdstad Brussel en een Waalsch
deel met hoofdstad Namen ter sprake kwam.
De moeilijke positie van het Oostenrijksche
kabinet.
Do Wecnschc correspondent van dc „Voss.
Ztg." voorziet, dat de besprekingen in den Rijks
raad allicht reeds deze week tot zware debatten,
zoo niet tot botsingen zullen voeren, waarvan
dc gevolgen ook op hot lot van het kabjnet hun
terugslag kunnen hebben. De positie van den
minister-president Clam-Martinitz is door de
opening van den Rijksraad veel moeilijker go-
worden, dan-Ltij zelf gedacht had, toen het be
sluit tot bijcenroeping genomen werd. Grondig
overleg met de partijen heoft niet plaats gehad.
De Duitsch-Tsechische minister-president heeft
zich zoowel do Duitschers nis do Tscchen tot
vijanden gemaakt. Dc Duitsch-nationalcn zijn
niet over hom te spreken, omdat hij letterlijk op
het laatste oogenblik, ora redenen van buiten-
landsche politiek, van houding .veranderde, en
den Rijksraad bijeenriep. Dc sociaal-democraten
zijn ontevreden in verband met -het uitstellen
van den eed op de Grondwet door den keizer. De
Polen zijn evenmin over do regcoring te spre
ken, daar dc „Neu-ordnung" in Galicië is uitge
steld.
Do Tsechen zijn beducht voor eon minister,
die op het punt gestaan, heeft do octrooien to
verleencn, welke reeds maanden lang aan de
Duitsch-nationalen beloofd waren, en zij zijn
vooral in toorn ontstoken sinds Zaterdag, toen
een Duitscher dr. Von Seidler, in het kabinet
zitting kreeg als minister van Landbouw in
plaats van den Tsechischen afgevaardigde, dien
zij reeds zoo lang daarvoor bestemd hadden.
Een jonggezellenbelasting in Pruisen op
komst.
Naar de ,,Lok. Anz." uit welingelichte
bron vorneemt, breidt de Pruisische regee-
ring do invoering van een jonggezellen-
belasting voor, die in den vorm van een
toeslag op de inkomstenl>elasting zal ge
heven wordon. Niet alleon mannelijke,
doch ook vrouwelijke jonggezellen zullen
betalen moeten. Do overheid ziet zeer
goed in, dat het moeilijk zal zijn, waar het
ongehuwde vrouwen betreft, een billijke
belasting op te leggen, maar gelooft die
moeilijkheid toch wel te kunnen over
winnen.
KORTE BERICHTEN.
Te Liverpool is een kapitein, die soldo-
f ten voor het leger moest keuren, tot 2i'
maanden gevangenisstraf veroordeeld, om
dat hij van een koopman in het geheel
875 had aangenomen om verschillende
vrijstellingen to verlcenen. De koopman,
een rijk man op leeftijd, word tot een jaar
veroordeeld. Vier medeplichtigen kregen
6traffen van drio tot negen maandenee»
werd vrijgesproken, maar moest dadelijk
onder de wapenen komen. De kapitein bood
vergeefs aan, naar het front te gaan en zijn
straf uit te dienen als hij terugkwam.
Men schrijft uit Den Haag aap do ,,N. R*
Ct.":
Iemand, die pas uit Dnitschland is terug
gekeerd, toonfie ons een busje, waarin een
bruinachtig poeder, bestemd om op brood
te worden gegeten en dat den naam droeg
van Butter brot mit Wurstge-
s c li m a c k.
In Dnitschland worden overal korpsen vaüi
oude vrijwilligers, mannen van boven de GO
jaar, opgericht die door bemiddeling der
militaire overheid van uniformen voorzien en
geoefend worden. Zij worden gebezigd voor
de bewaking van magazijnen, bruggen, spoor
wegen, de kust en de krijgsgevangenen,
waardoor de thans daarmede belaste man
schappen vrijkomen voor het front.
w
Het Duitsche departement voor de le
vensmiddelenvoorziening maakt, bekend, dat
meer dan 1 millioen kinderen uit de groote
steden binnenkort naar het land zullen wor
den gezonden. Uit Berlin gaan er. een groot
aantal naar Oost-Pruisen, van waar Go.000
aanbiedingen binnenkwamen, ook zelfs uit het
door de Russen verwoeste gebied. Terwijl
anders een minimum verpleeggeld van 50
pfennig per dag wordt berekend, zien de
bewoners van Oost-Pruisen van elke schade
loosstelling af. Het comité moet natuurlijk
groote kosten bestrijden. De keizerin heeft
35.000 mark geschonken als grondslag voor
een fonds, dat de kosten moet dekken.
Aan het Finsche station te Petrograd
zijn 6,000,000 roebel gestolen, dio toebe
hoorden aan het Engelsche gezantschap.
De medische faculteiten van de Schotsche
universiteiten en de besturen van de heel
kundige school van Edinburg en de genees-
en heelkundige faculteit te Glasgow heb
ben eea besluit aangenomen, waarin zij,
naar aanleiding van verschillende Engel
sche rapporten over de geneeskundige be
handeling van Engelsche gevangenen in
Duitscliland, niets meer of minder ver
klaren dan dat, ,,een geest van grove on-
monlichelijkheid niet bij den Pruisischen
geneeskundigen dienst afwezig is geweest."
Het aantal jonge Amerikaanscho studen
ten, die in Frankrijk zijn aangekomen om
dienst to nemen bij do ambulances, is zoo
groot dat do Fransche autoriteiten hebben
besloten die jonge lieden aan het werk t®
zetten bij hot munitietransport naar do
loopgraven.
Ten behoeve van de levensmiddolenvoor-
ziening worden in Duitschland in de twee
de helft dezer maand opnieuw volkstellin
gen gehouden.
Niettegenstaande de groote uitbreiding,
die do oorlogsgaarkeuken to Dusseldorf
kort geleden heeft ondergaan, bon niet
meer aan alle aanvragen om middagmalen
voldaan worden. Men heeft nu besloten
totdat opnieuw een uitbreiding heeft
plaats gehad, de porties to verminderen.
Te Kopenhagen is het kolengebrek zoo
groot, dat do gasfabriek er voorloopig
eiken dag van 8 tot 11 uur in den voormid
dag geen gas levert. Een paar dagen ge
leden had de gasfabriek nog slechts voor
raad kolen voor oen veertien dagen.
f
In een fabriek te Troisdorf bij Keulen,
heeft een ontploffing plaats gehad, waar
bij 30 arbeidsters het leven verloren.
joe: klimop.
Roman naar het Ilaliaansck van
GRAZIA DELEDDA.
28)
„Heb je," riep oom Gosimu uit, „niet begre
pen, dat hot jou niet past zoo te praten? Wees
voorzichtig
„Maar wat heb ik eigenlijk te vreezen?" zei
Paulu. „Zo zullen toch niet zeggen, dat ik hem
gedood heb!
„Wel, ze kunnen dat ook zeggenzei de
oudo man. zijn stem verlagend. „Maar dat is
nu de kwestie niet; wc moelea nu bidden of
zwijgen."
„En dan, en dan!...." zei don Sirnone, cn
Paulu gaf niet dadelijk antwoord. Per slot ver
volgde bij: „Hij was toch niet zoo slecht, neen!
Hij wildo ons een weldaad bewijzen Misschien
hebben wij hom niet begrepen en niet goed be-
handold. Wij verlieten hem eiken dag meer, wij
lieten hem alleen, wij dachten aan hem als wij
hein noodig haddenNeen, wij hielden niet
van hom, zo.oals hij liet verdiende. En hij, nu
Lan ik het wel zeggen, nu hij dood is, hij wilde
wis helpen.... ilij had priester Virdis belast
hot huis en het boerderijtje te koopen...."
Paulu hief heftig het hoofd op en zag hoe
Annesa, achter in dc keuken, don Simonc aan
staarde. Zij leek verschrikt te zijn.
•..Kom, laton wij nu bidden," besloot de oude
edelman, ^,en Jalen wij nooit over onzen naaste
oorrteelen voordat we hem kennen.
Maar Paulu haatte oom Zua ook nog, nu hij
dood was, on vond het geschikt den grootvaders
m«le te dcelon, dat hij do hulp van dea oudon
gierigaard niet meer noodig had. -ïr'yV.
„Laten wo hem met vrede," zei hij; „maar als
hij ons waarlijk helpen wildo, had hij ons voel
leed kunnen besparen; hij had mij niet weg la
ten gaan, om de hcele provincie onder zon en
regen af te rijden.... en mij vóór alle woeke
raars, alle vrouwtjes, alle boeren, die ik tegen
kwam, te vernederenU wilt, dat ik niet
spreken zal.maar ik kan niet zwijgen. Nog
een paar woorden. Gisteravond was het erg laat
geworden, ik heb u dus niet wakker willen ma
ken. Ik heb het geld gevonden, maar met welke
vernederingen! Ik heb hot bij een weduwe van
niet al tc beste reputatie op moeten nemen....
Eu ik heb zo genomenWat moest ik doen?
Ik bad het water tot aan do keelNog een
poosje en bet was mij of ik zou stikken
„Wie spreekt dat tegen? Als je het geld te
rug geeft, wat kan jou dan do reputatie van
die weduwo schelen?"
„Zckor, ik zal het teruggeven! Maar denk niet,
dat ik het met dc erfenis van den doode zal
doen.... Neen, dit wil ik u ook zeggen. Ik heb
een betrekking gevonden. Ik zal werken, ik zal
naar de mijnen gaan
De twoo grootvaders keken hem aan en don
Sirnone schudde het hoofd; en ook oom Gosimu,
nietlegonstaando al zijn gewone goedheid, zijn
medelijden, zijn teedorheid, perste dc lippen op
elkaar en schudde van neen. Neen. neen; hij ge
loofde niet do woorden van zijn kleinzoon.
Maar Paulu zei niets mcor; hij had alles ge
zegd, wat hij aan de grootvaders 'wilde mede-
dcclcn. De rest zou hij later aan zijn moeder
vorleHeii; nu dacht hij er niet eens aan.
De oudjes begonnen weer te bidden, cn hij
boog het hoofd op zijn handen, in eigen gedach
ten verdiept; al was het voor hem niet nieuw,
het schouwspel van den dood bedroefde hem en
deed hem terugdenken aan duizenden problemen
zoo oud alsvde wereld, maar altijd weer nieuw
en moeilijk op te lossen.
Is alles met den dood uit? Of hebben wij in
derdaad een onsterfelijko ziel? En waar gaat die
heen? Na onzen dood? Waar ia de ziel van den
ouden asthmalijder? Bestaat er wezenlijk een
God, dc God van onze vaderen?
PauJu wist het niet; hij herinnerde zich den
dood van zijn vader, die van zijn vrouw, maar
toen hadden do smart, de wanhoop hem verhin
derd deze moeilijke problemen op te lossen.
Hij bevond zich in een geheel andeje stem
ming; hij was bijna gelukkig, hij voelde zich
jong, slerk, vol goeden wil; do toekomst leek
hem rooskleurig. Hq was dus geneigd te geloo-
vcn ia een God en in Zijn rechtvaardigheid!
Annesa, integendeel, toen zij hoorde, dat de
oude man zijn familio een weldaad had willen
hewijzeu, was nog somberder en stiller gewor
den. Donna Rachele vervulde inlusschcn do ge
bruiken, bclioorendo bij een begrafenisplechtig
heid, met een soort godsdienstige opwinding; zij
bad en" zuchtte cn fluisterde nu en dan:
„Op zoo'n wijze gestorven! Annesa! Zóó dood
gegaan!"
Annesa zweeg, en toen lietjijk gekleed en met
een geel damasten laken bedekt was; toen het
vale licht van de ochtendschemering door her
venster, daL op den moestuin uitzag, in do ka
mer doordrong cn zich met het roodachtige licht
mengde van de kaarsen, die in de oude, vergul
de luchters brandden, scheen haar gelaat, zoo
onbeweeglijk onder den zwarten doek, als een
wit masker.
Zoodra de dag was aangebroken, ging zij
priester Virdis roepen.
Hij hield op met het bedienen van de eerste
Mis, om naar het sterfhuis te gaan. Toen hij
in do kamer gekomen was, waar oom Gosimu
hel lijk bewaakte, knielde hij en begon tc bid
den; daarna ging hij naar de keuken en zat
eenige minuten stil naast de tafel.
V op eens klopte hij mot zijn zakdoek op de
knieën, boog en hief hot hoofd op.
„Annesa heeft mij verteld, dat jullie allen te
genwoordig waren, toen Zua stierf."
„0, waarom heb je mij niet geroepen? Daar
hebt ge kwaad aan gedaan."
Donna Rachelo zette een pakje op de tafel en
zuchtte. En hoewel met tegenzin, hield zij de leu
gen van Annesa vol.
„Hij kreeg die aanvallen bijna allo avonden.
De dokter had een kalmeerend middel voorge
schreven, dat altijd goed hielp. Vannacht toch
was de aanval zóó hevig en onverwacht, dat An
nesa geen tijd had om den drank in to schen
ken. We hebben dit pakje tusschen dc matras
sen gevonden en we hebben 't niet -open gedaan
vóór dat u kwaamt."
„Doe het gerust open," zei de priester. „Den
vorigen koer liad hij mij dc effecten en zijn tes
tament toevertrouwd."
„Alles is in goede handen," fluisterde donna
Rachole, het pakje open doende.
Maar Paulu, die naderbij was gekomen, om
to zien, uitte met woede zijn verontwaardiging;
hij drukte zijn hoofd tusschen dc handen cn
wond zich op.
„Had hij het testament uit huis gezonden? Be
schouwde hij mij dau in staat om hel te ver-
valschcn? Ben ik dus zoo laf beoordeeld? U ook,
priester Virdis, heeft mij voor zoo'n lafaard ge
houden!"
„Laten we nu aan wat anders denken," zei
priester Virdis. „Ik heb zijn wil gedaan, anders
niet. Laten wij hem eerst begraven en dan pro
ton we over het overige. Jij, Paulu, moet den
burgemeester gaan verwittigen; ik zal voor de
begrafenis zorgen."
„Ik?" riep Paulu, met de handen op de borst
kloppend. „Ik ga dadelijk naar het land. Nie
mand heeft mij gisteravond thuis zien komen;
mijn paard is zeker nog bij oom Castigu. Neon,
ik kan vandaag niet hier blijven. Ik ben veel
to geprikkeld, priester Virdis! Hij boleedigt mij
ook na zijn dood. Ik ga weg; ik zou kwaad kun
nen spreken en elk woord zou gewogen wordon.
Annesa, geef mo mijn knapzak en doe er een
stuk brood in."
„Wo hebben wat anders to doen, Paulu," zei
donna Raohcle, en Annesa verroerde zieh niet.
Maar hij, belecdigd vanwege de effecten en het
testament, had besloten heen te gaan; het denk
beeld, om den geheelcn dag thuis te zitten, cca
leed, dat hij niet voelde, voor de vreemden te
toonen, vermeerderde zijn opgewondenheid.
„Ik zal naar de schaapskooi van oom Castigu.
gaan," zei hij.
„Ga maar, ga! Dc vos verliest zijn haar, maar
niet zijn streken. Ga, ga," zei Virdis.
En Paulu stond op om heen te gaan. Donna
Rachelo en don Sirnone, die, in den grond, zijn
toorn rechtvaardigden, hielden hem niet terug,
Annesa alleen liep hem achterna cn zei hem
smeekend:
„Je zal zoo iets toch niet doen, Paulu, je gaat
niet weg; wat zouden de menschen zoggen?"
„Als iemand mij ziet, keer ik terug," beloofde
hij. „Laat me gaan, liet is nog vroeg, niemand
zal me zien."
Hij ging uit en kwam niet terug. Donna Ra
chole, don Sirnone en priester Virdis spraken
lang met elkaar; toen ging de priester heen cn
beloofde voor de begrafenis te zullen zorgen.
Later liep het huis vol monsclicn: buren, fa
milieleden, vrienden. Ook de twee oudo broe
ders, die den vorigen dag aan het armclui-diner
hadden deelgenomen, kwamen condolooron, en
de vriend van den overledene zei:
„Wat gaat men gauw dood' Zua was gisteren
vol leven
„Ja, hij rende en sprong als een haas, die den
regen voelt komen!" zei de andere broeder iro
nisch'. r.r- v-
(Wordt vervolgd)^
