De Wereldkrijg.
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 15 Mei.
Tweede Blad. Anno 1917.
FEUILLETON.
X>Ei KLIMOP.
Eerste Kamer.
Brieven uit Parijs.
P3o. 17550.
Dc algemccne toestond.
Vandervelde heeft aan de Zweedsche en
Nederlandsehe delegaties voor het con
gres te Stockholm een wenk gege
ven. Hij heeft daartoe jjeconfer.eerd o. a.
mot Troelstra, Yan KolTHuysmans en het
lid van de Russische revolutionnaire partij,
professor Roebano witsjDe delegaties
moesten, oordeelde Yandcrvclde, zich bij
do delcgaio: van do verschillende landen
maar eens op de hoogte stellen van het
standpunt van iedere partij. Men kan dan
een overzicht krijgen van de internationale
situatie. Dat zal dan zeker volgens Vander-
velde het eenigo resultaat kunnen zijn, want
gisteren hebben we reeds gemeld, dat hij
verklaard heeft van deze conferentie geen
succes te verwachten.
De Belgische sociaal-democraten zoo min als
de Engelsclie en .Fransche meerderheids
partij zeidie de Belgische minister zullen
rich laten vertegenwoordigen. Met de Duit-
sche meerderheidspartij wil men niet aan
eenzelfde conferentie deelnemen. De Duit-
■cho minderheid zal niet vertegenwoordigd
rijn, zooals we reeds meldden, wijl haar
vertegenwoordiger geen passen kunnen
krijgen De „Yöfcwarte" deelt mee, dat ook
de gedelegeerden van de generale commis
sie der vakvoreenigingen geen passen kun
nen krijgen. Dit blad der socialistische
meerderheid oordeelt al dat door dit sor-
teeren door de Duitsche regeering van de
afgevaardigden de conferentie waardeloos
wordt gemaakt.
Moor dan Stockholm vraagt in de laatste
dagen Rusland de aandacht. Daar gaat
't voor de Duitschers in de goe
de r i c ht i n g. Er is zooveel verdeeldheid,
er heerscht zooveel wanorde, dat het groo-
to rijk vrijwel lamgeslagen is. Voor de
Duitschers is in militair opzicht daar niets
te vreezon en. daardoor misschien kunnen
ze aan het westelijk front die kracht ont
plooien, dio bij hun tegenaanvallen tot
uiting komt. Met een vrij gerust hart kun
nen soldaten en materiaal uit het oosten
worden aangevoerd, wat niet mogelijk zou
rijn geweest, wanneer het Russische leger
steeds oen bedreiging vormde
Wol wordt herhaaldelijk door Russen, ook
door socialisten, vertegenwoordigers van
don Raad van Arbeiders- en Soldaten-afge
vaardigden, verklaard, dat er geen sprake
cal zijn van een afzonderlijken vrede van
Rusland met de Centralen, wijl daardoor
do zaak der democratie wordt geschaad,
dat het leger krachtig en strijdvaardig moet
rijn om tot hot offensief over te gaan tot
verplettering van do macht der Hohenzol-
lerns, maar aan die woorden hebben de
bondgenooten niet veel.
De praktijk is anders. Dat heeft men gis
teren kunnen zien door het bedanken van
den commandant van Potrogracl, dat komt
nog eberker aan den dag door het af tre
den van Goetsjkof als minister
van oorlog.
In oen brief aan den kabinetsvoorzitter
ecgt deze, dat hij ontslag neemt ingevolge
omstandigheden, dio het gezag van de re
geering over leger en vloot aantasten en
die noodlottig dreigen te worden voor de
verdediging en zelfs het bestaan van het
land. Goetsjkof weigert de verantwoorde
lijkheid mede te dragen voor de grove zon
de, dio jegens het land staat to worden be
gaan.
Goetsjkof toont zich dus zeer ongerust
over den afloop en een roden voor die on
gerustheid is het misbruik-malcen van zijn
macht door den Raad van Arbeiders- en Sol
daten-afgevaardigden. Die gebruikt zelfs
bet Petrograder Telegraaf Agentschap om
rich met buitenlandsche regeeringen in ver
binding te stellen.
Waar de toestand zoo is, doet het vreemd
aan, dat de Russische generaal, die aan het
fïoemeensche front de Russische troepen
aanvoert, nog komt mot legerorders over
de plicht jegens het vaderland en do bond
genooten, waar de hoogste leiders geen
kans meer zien, de organisatie in een goed
•poor te krijgen.
Rusland heeft een krachtig man noodig
die de organisatie kan brengen noodig om
bot land niet teD onder te doen gaan en
Roman naar het Italiaansch van
j GRAZIA DELEDDA.
Enorme granielrotscn, waarop het mos een
Wonderlijk groen en zwart mozaïek toekende.,
{volgden de ccne op do andere en vormden al
lerlei pyramïden, naalden, geheimzinnige oy-
(Blopen-gebouwen.
Het was alsof in een ver verleden, den tijd
{van den chaos, oen strijd was ontstaan tusschen
jflie rotsen, en dat onkelen er in geslaagd waren
ide anderen te overwinnen en dat zij die nu
vertrapten en zich als overwinnaars op den
fizurcn achtergrond verhieven. Dc eiken en
struikgewassen hadden op hun beurt de af
gronden zachtjes aangevuld, zij hadden zich
lDp do rotsen, vastgezet en probeerden, evenals
jjLe stcenen, de een boven den ander te klimmen.
Op dat tooueel van grootheid en mysterie
jwaren alle dingen vreemde verschijningen en
'de eenzamo mcnschen, die leven mocston in
(aanraking met de rotsen waarvan sommige
Op monsters leken, reusachtige visschen, vóór
historische dieren en mot de ziel van den
berg. die in de bosschen fluisterde, meeleefden
jen het suizen van den wind cn het ruischcn
van do bladeren verstonden, deze mcnschen
hadden natuurlijk allerlei legenden verteld en
Jdie hadden betrekking op de grilligste en meest
Jnooie punten van den berg.
Naast de schaapskooi van oom Gastigu, niet
ycr van een klein middeleeuwscb kerkje, zag
jmen eon lange rots in den vorm van een baar.
schuin neergezet op een vierkant blok. In dat
voor d© democratie te behouden, wat op
het oud© regime gewonnen is.
In groote spanning wordt de verdere
gang van zaken in Rusland tegemoet gezien.
Op het w es tel ij k front Reeft men
een grootere opeenhooping van troepen ge
kregen en geleek het wel eens of niet het
westelijk oorlogstooneel in dezen oorlog het
grootste gewicht in den schaal legde, 't is
thans duidelijk, dat er bij de eerste dagen
vergeleken niets veranderd is. Er wordt
ontzettend gevochten, al komen er niet vele
wijzigingen in Re frontlijn.
Dat de geallieerden niet meer zoo snel
voorwaart© komen, bewijst, dat de Duit
schers hier een groote macht hebben saam-
getrokken. Maar toch moeten ze nog voor
de Engelschen wijken. Do verove
ring van Roeux is voltooid, hoe
krachtig de verdediging ook is gevoerd.
Ook noordelijk is een opleving der ge
vechtsactie. geweest. Uit Oostburg, in
Zeeu'frsch-Vlaanderen, wordt gemeld, dat
daar Zondag geechutvuur werd gehoord
zoo hevig als nog n^oit te voren en dat er
den daarop volgenden nacht een roffelvuur
plaats had als ook nog, nooit aan deze zijd©
van de grens is gehoord. Men maakte uit
de richting op, dat er bij Yperen moet zijn
gestreden.
Reuters correspondent in Frankrijk geeft
ons thans do cijfers van de verliezen dor
Duitschers aan gevangenen en materiaal ge-
durendo het offensief tot den 12den Mer,
Er waren toon 976 officieren en 48.603
man door Engelschen cn Franschen g e-
vangen gemaakt, 444 kanonnen,
van de 77 m M. veldstukken af tot de 386
m.M. toe, en 9 43 ma c_h i n e-g e w e t e n
buitgemaakt. Gedurende vijf weken
was dit dus voor de Duitschers een ver
lies per week van 10.000 gevangenen, 90
kanonnen cn 190 maehine-gewerpn.
De correspondent neemt aan, dat nog een
groot aantal kanonnen der Duitschers ver
nield zijn cn dat het aantal buiten gevecht
gestelde machine-geweren vele malen het
aantal door de geallieerden veroverde ge
tal is.
D© „Deutscliland."
In Zwitserland wordt een vijandelijke
propagandafilm vertoond, die o.a. het op
brengen van dc handelsduikboot „Deutsch-
land", door twee Fransche kruisers tot on
derwerp heeft, zegt een officieel Duitsch
bericht.
Daar de Deutscliland" wel behouden
in een Duitsche haven ligt, zoo worde dit
ellendige verzinsel van de vijandelijke po
ging tot bedrog en valscho voorspiegeling
door deze verklaring naar behooron ge
brandmerkt.
We brengen hier nog in herinnering, dat
een poosje geleden een Amerikaanse h
scheepskapitein heeft verzekerd, dat hij
deze handelsonderzeoër in een Engelscho
haven heeft gezien.
Daarna zijn ook de mededeelingen geko
men, hoe de Deutscliland" in een duik-
bootval is gekomen, waarbij de bemanning
bet leven liet.
Toen is van Duitsche zijde geen tegen
spraak verschenen.
Belgen in het Duitsche leger.
In den Duitschen Rijksdag stelde de
sociaal-democratische afgevaardigde Ku-
nert voor de derde maal de vraag, hoe het
nu toch eigenlijk gesold is met de inlijving
van Belgen in het Duitsche leger, waarbij
hij de namen noemde van personen uit
Keulen, Deutz en Ehrenfeld.
Overste Marquardt antwoorddeOok
omtrent do thans genoemde personen,
heeft zich de minister van Oorlog telegra
fisch in verbinding gesteld met den bevoeg
den plaatsvervangcnden commandant. Er
wordt een onderzoek ingesteld en de ten
onrechte ingelijfden zullen, na'een nauw
keurig onderzoek en met goedvinden van
den minister van Binnenlandsche Zaken,
onverwijl i uit het leger worden ver
wijderd.
Een piiderzoek naar het staatsburger
schap van hier te lande als buitenlanders
ingeschreven, voor zooverre zij van dienst
plichtigen leeftijd zijn, is reeds op 28 Oct.
1915 door een algemeen voorschrift van de
ministers van Oorlog en Binnenlandsche
Zaken bevolen.
hoog gelegen graf, dat een keizer-poëet niet
zou geminacht hebben, legde de volksfantasie
eon reus, door de dwergen gedood, die eens don
berg bevolkten.
Do gasten van Gastigu, die onder de scha
duw van duizendjarige boomen zaten, welke
mot hun lange, grijsachtige lianen op oude man
nen met lange baarden geleken, spraken van
niets anders dan van deze legenden. Een oud
paar, dat na zijn trouwdag altijd van hetzelfde
bord gegeten had, vertelde de huwelijksreis
van een voorvader van Paulu:
Hij trouwde met een dame van Aritsu. Van
Aritsu naar Barunes werden de jonggehuwden
vergezeld door zeven-en-twintig familieleden,
die prachtige bruine paarden bereden; de
jonggehuwden alleen bereden een witte merrie.
Zij gingen over een berg, en toen zij hier kwa
men, klommen zij op het graf van den reus,
waaruit men het dorp kan zien, en allen vuur
den m de lucht him geweren afHet was
als in oon gevecht
,.Ik wil er op klimmen! Wie gaat mee?" vroeg
Paulu, die nogal gedronken had, Yroolijk was
en veel jonger geworden leek. Maar de anderen
waren bijna allemaal oude menschen, of zij wa
ren vermoeid on bleven liövor onder de boo
men liggen
Annesa volgde den jongen weduwnaar en
niemand zei iets. Zij waren allen gewend Paulu
en Annesa als broeder en zuster te bo
schouwen.
Zij gingen; het was Mei; de middagzon brand
de op de rotsen, waaromheen de wilde rozen
bloeiden; de bladeren van de boomen glinster
den. Het bosch opende zich plotseling en tus
schen de twee eiken, waarvan de takken zich
verccnigdon tot een groote boog, kwam do ver
re pyramids van den berg Gonare to voor
schijn, azuur-bhtuw tegen den hektoren hemof.
Vergadering van gisteren.
Voorzitter: baron Van Voorst tot Voorst.
GRONDWETSHERZIENING.
Aan de orde zijn de wetsontwerpen tot
in-overweging-neinen van een voorstel
van verandering in het Ilde, lilde, IVde,
Hoofdstuk der Grondwet en de additionee-
Ie artikelen, alsmede een voorstel van ver
andering van art. 192 dor Grondwet.
Do heer BOSCH VAN OUD-AMELIS-
WEERD uit zijn waardeering voor den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken over de
wijze, waarop deze de beide kwesties onder
wijs en kiesrecht tot oplossing bracht.
Echter verheft spr. zijn stem tegen de
voorgestelde pensionneering der Tweede-
Kamer-leden. Voort-s had z. i. de Grondwet
bepalingen moeten bevatten tot steun van
het bijzonder M. O. en H. O. Is spr. alzoo
niet blind voor de gebrekon van de voor
gesteld© wijzigingen, zijn stem zal hij er ze
ker niet aan onthouden.
De heer v. d. FELTZ ziet -in het herzie-
ningsvoorstl de rijpe vrucht, welke thans
geplukt moet worden. Het begrip van alge
meen kiesrecht is gemeengoed geworden, en
allen zijn overtuigd, dat zulks niet langer
mag worden tegengehouden. Thans is het
oogenblik daar. Het onderwijs en het kies
recht waren inderdaad wol de eerste kwes
tie© om nader op te lossen, het was thans
het oogenblik niet voor uitgebreide herzie
ningen. Met klem verdedigt spr. de invoe
ring van het algemeen kiesrecht voor den
manmaar ook aan de vrouw hadhij dit
willen zien toegekend, opdat billijke bevre
diging ware verkregen. Do E. V. acht spr.
een stap in do goede richtingde ongezon
de toestand, door het districtsetelsel ont
staan, zal daardoor een einde nemen. Wat
de terugwerkende kracht van de pensioen
regeling voor de Tweede-Kamer-leden be
treft, meent spr., dat critiek, daarop
uitgeoefend, volkomen gerechtvaardigd
was. Het voorstel is gekomen uit den boe
zem der verga dering. Do rechtmatigheid
van dit voordeeltje, den leden in den schoot
goworpen, valt te betwijfelen. Op spr.
heeft- een en ander een weinig verhetfen-
den indruk gemaakt. Ver volgons beziet
spr. do kwestie van het onderwijs. Een on
verbrekelijk verband tusschen beide ontwer
pen erkent» spr. echtor niet. Het nieuwe
art. 192 legt do verplichting op van finan-
cieele gelijkstelling van openbaar en bijzon
der onderwijs méér niet, en clit is ook bil
lijk. De concurrentie, die nu zal ontstaan,
zal aan hot onderwijs in het geheel ten goe
de komen. Of er pacificatie komen zal, is
echter oen andere vraag en valt te betwij
felen. Zelfs zijn er symptomen, die ©r op
wijzen, dat de 6trijd tegen de openbare
school zal worden voortgezet, zooals spr.
nacler uiteenzet.
De heer FOKKER klaagt over de wei
nige belangstelling van ons volk in de hui
dige Grondwetsherziening. De voorstellen
kunnen dan ook volstrekt niet genoemd
worden als voorgesproten uit den wil van
het volk. En wat een pacificatie betreft in
zako onderwijs, men moet wel zeer optimis
tisch zijn daarin to gelooven, zegt spr. Die
strijd zal zich eenvoudig verplaatsen ook
naar het middelba-ar en hooger enderwijs
Do invoering der E. V. noemt spr. een
sprong in het duister. De vrouw het kies
recht te onthouden bij deze invoering van
het algemeen kiesrecht, acht spr. een on
verdedigbaar standpunt. Ten slotte wor
den noch de onderwijskwestie, noch hot
kiesrechtvraagsUik bevredigend opgelost. In
de onzekerheid of deze Regeering aan zal
blijven, raadt spr. daarom do Kamer de
voorstellen nog aan te houden.
Hiorop wordt de vergadering verdaagd
tot Dinsdag elf uren.
(Van onzen Parijscheiï briefschrqver).
(Nadruk verboden).
„The stars and stripes" wapperen van
heel wat huizen in Parijs.- De Vereenigde
Staten van Noord-Amerika hebben zich aan
gesloten bq ben, die strijden voor het Recht.
De verschillende staten van Zuid-Araerika
zijn bezig, het goede voorbeeld te volgen.
Rechts van het bosch verhief zich de rots, waar-
ep in zijn steonen graf, dat het mos bedokte
als een groen-fluweelen kleed, de reus rustte.
De helling was steil, men moest springen van
rots op rots. Paulu ging vooruit; Annesa volg
de. Zij verlangde vooral het dorp to zien van
uit do verte. Plotseling bevond zij zich op
eenige onvaste stcenen; zij dacht, dat zij haar
evenwicht zou verliezen cn gaf een gil. Paulu
keerdo zich om, kwam terug, zag haar aan cn
reikte haar de hand.
Zij klommen nog hooger, zij gingen zitten
op een vooruitstekend rotsblok, onder de rota
van don reus; aan hun voeten daaldo het bosch
af als een grootsche, groene waterval, tot on
der aan den geelachtigen rand, waarop de
huizen van het dorp vaalgrijs loken als een
hoop uitgedoofde kolen.
Dalen en bergen, dalen en bergen volgden
elkaar op tot aan den horizon; alles was groon,
geel cn blauw. De roofvogels krijschlen en vlo
gen elkaar na in de zon, in den wind en de
heldere lucht.
Annesa en Paulu wisselden geen enkel
woord; hij was weer treurig, maar zijn brau-
deude oogon staarden meer naar de verliefde
vogels dan naar het panorama. Plotseling stond
hij op en Annesa volgde hem. Op de plaats,
waar do stcenen rich bewogen, stond hij stil,
reikte haar de hand en zag haar aan. Annesa
voelde dien ongowonen blik als een vlam haar
omvatten; het leek haar of zij viel en dat alle
rotsen onder haar in den afgrond stortten.
Maar Paulu hield haar overeind in zijn gebo
gen armen en hij had zijn lippen met do hare
fbreenigd, zóó vast, dat het leek of zij nim
mer meer los zouden kunnen gaan.
m.
„Annesa, 'Annesaf5 riep de ouïe, sfefce mzri.
Zijn stem Monk: in- cte vorte, begekrfd Roor mb
Het scheelt aiet veel meer of "de heele we
reld is in strijd tegen het Duitsche impe
rialisme.
Zoo ik in een van m'n vorige brieven al
zei: het is voorloopig zeer de vraag, of 'de
hulp van Amerika een groote verandering
zal kunnen brengen. Maar de financieel©
steun van dit land van milliardairs is alleen
al een te waardeeren iets. En do moreele
zijde van dezen steun is nog veel grooter.
Het is zeker overbodig te zeggen, met welk
een voldoening het Fransche publiek heeft
kennis genomen van de rede van president
Wilson voor het Amerikaansche Congres.
Deze prachtige uiteenzetting van de feiten,
even sober als krachtig van onomstootbare
logica, is als een gewetens-ontboezeming van
een eerlijk man, die z'n best gedaan heeft^
neen, die zich geweld heeft aangedaan, om
neutraal te blijven bij al het onrecht, dat hq
zag gebeuren, die zijn neutraliteit zoover
heeft gedreven, dat hij pogingen heeft aan
gewend om vrede te maken; die daardoor
alleen al, het dient te worden herhaald, bleek
een man te zqn van waarlqk onverdachte
neutraliteit; maar wien het toch eindelijk
te kras is geworden; die niet langer heeft
willen zijn „neutre devant le crime"; die
dóór de Duitsche procedé's zelf is gedwon
gen, zijn neutraliteit te laten varen; en
die eindelijk, toen de laatste druppel den
beker deed overloopen, ten overstaan van
de wereld heeft uitgeschreeuwd alles, wat
hij al zoo lang verkropt had om de neutra
liteit te bewaren, die zyn plicht hem had
voorgeschreven. De boodschap van presi
dent Wilson aan het Congres is ecu stuk
psychologie, is een biecht; is, zooals Hervé
het noemde, een nieuwe charta van de hu-
Trianiteit. Luister:
„De onderzee-oorlog Y3n Duitschland te
gen den handel is een oorlog tegen de
menschheid, is een oorlog tegen alle naties."
het recht van de menschheid, waar
van wij slechts één van de kampioenen
zijn."
„De Vereenigde Staten gaan in den oor
log, Qmdat zij er toe worden gedwongen;
niet tegen het Duitsche volk, maar tegen de
verantwoordelijke regeering van Duitsch
land."
„Laten wij duidelijk ons doel zeggen, dat
is: de verdediging van de principes van
vrede en recht tegen de autocratische en
egoïstische mogendheden."
,,De neutraliteit is niet langer mogelijk,
nog zelfs wenschelqk, wanneer de vrede van
de heele wereld en de vrijheid van dc volke
ren op het spel staan, en wanneer de be
dreiging tegen dien vrede en tegen die vrij
heid komt van de zijde van autocratische
regeeringen, steunende op het geweld, en huil
wil opdringende zonder rekening te houden
met den wil van de volkeren."
„Wq hadden geen enkele twist met het
Duitsche volk. Wq hadden er sympathie
en vriendschap voor. Het was trouw ens niet
onder zijn drang, nóch zelfs met zijn goed
keuring, dat de Duitsche regeering den
oorlog heeft verklaard. Deze Duitsche oor
log is gewild, op de wqze zooals tot de
oude twisten van voorheen werd besloten,
toen de volken nooit werden geraadpleegd,
en de strijd plaats had in het belang van
de dynastie of van een kleine groep baat-
zuchtigen."
„Een natie, die over haar eigen lot be
schikt, stopt ha-ar buurstaten niet vol met
haar spionnen
„Het is duidelijk dat die spionnen al hier
waren vóór het begin van den Europeeschcn
oorlog."
„Een regeering, die zulke methoden ge
bruikt, zal noojt onze vriend kunnen rijn."
„En zóó zien wij ons dus gedwongen den
krqg té aanvaarden met den natuurlijken
vqand van de vrijheid
„Voor ons is het Recht kostbaarder dan
de Vrede. Wij zullen strijden voor de demo
cratie, voor het recht van de volkeren om
stem te hebben in den raad van hun regee
ringen, voor de vrqheden van de kleine na
ties." 1)
Opmerkelijk is déze verklaring: wij gaan
in oorlog, niet tegen het Duitsche volk,
maar tegen de Duitsche regeering!
Zeker zegt Hervé de rede van presi
dent Wilson besprekende het principe
is heel mooi. Wijzelf dachten er óók zoo
over'in h'.et begin, omdat we toen ook
alleen in aanmerking namen, dat het Duitsche
volk niet alleen den oorlog zelf niet gewild
zucht en wekte Annesa uit haar droouien; zij
schrikfo op en ging de kamer weer binnen.
Oom Zua had weer een benauwde bui en
trachtte tevergeefs overeind te komen: zijn ma- i
gere handen bewogen -zich been en weer, als 1
moeizaam met een onzichtbaren vijand vocli-
tend. Annesa. naderde hem zonder veel belang- 1
stolling, beurde hem op en deed nog een kussen
achter zijn rug. Langzamerhand ademde hij
minder moeilijk en vroeg hij te drinken: zoo-
dra hij weer kon spreken, begon hij opnieuw
te vloeken cn zich te beklagen.
„Je laat mij altijd alleen," herhaalde hij tel-
kons weer, met hijsende stem; „de muggen
bijten mij en het licht gaat uit; mochten je
oogen ook uitgaan! Roep ten minste priester
Virdis; ik wil niet als een goddeloozo sterven,
als een heiden. Jelui geeft me gift in, jelui
om mij langzaam te dooden; wees jelui allen
vervloekt.
Maar het oogonblik zal weldra komen, ja,
ja, het oogenblik, dat jelui wenschen; ja. ja,
spoedig, heel spoedig zal het daar zijn. Jc zuK
me als een hond dood vinden en dan zult gc
tevreden zijn."
„Zwijg dan toch eens," zei Annesa dreigend.
„Schaam jo, om zulko dingen te zeggen'
slechte, oude man!
Maar hij ging door mot brommen en klagen,
ook nadat zij het licht had uitgedaan en nadat
zij naar bed was gegaan. In het donker hoorde
zij die krijschende, hijgende stem en het was
haar alsof haar hart in tweeën gezaagd word.
Het zoete en treurige van de herinneringen wa
ren verdwenen: de stem van een slechte schim
riepde vtouw terug tot de drukkende werke
lijkheid.
Het was alsof zij ook aan asthma leed; en in
plaats van medelijden to voelen met den ouden
in an herhaalde zij in. zichzelf rijn leefijko woov-
had, maar ook was misleid inzake het ont
staan van het conflict. Maar sedert wq het
Duitsche volk aan het werk aan het oor-
logswerk gerien hebben, rijn we wel ver
plicht geweest onze opinie te wijzigen. Wat
er in de eerste oorlogsdagen in België en
Noord-Frankrijk is voorgevallen, hoe het
Duitsche volk, in uniform, daar heeft huis
gehouden, is nog niet vergetenen zal
wel nooit worden vergeten, noch vergeven.
De dep-ortaties van Belgische en Fransche:
burgers naar Duitschland, om daar dwang
arbeid te verrichten in ware slavernij, zqn
evenmin uit het geheugenzqn trouwens
nog altijd inwerking. En onze soldaten, die
de verwoestingen hebben gezien, door de
Duitechers aangericht hij hun terugtocht uit
Noord-Frankrijk dus van meest-recen-
ten datum zijn allen razend geworden van
haat en wraakzucht: „lis ont tous la rage
au coerir."
En dit is werkelijk niet te verwonderen.
Ik heb een ooggetuige gesproken ter voor
koming van misverstand: hier is het niet
meer Hervé die spreekt, maar ondergetee-
kende van de verwoestingen in het nu
pas-ontruimde gedeelte van Noord-Frankrijk,
in de bnurt van het bevrijde Noyon. Het
woord, dat hq telkens herbaalde als het
éênige dat z'n indrukken met juistheid koa.
weergeven, was: lamentable. Het Duitsche
„Volk in Waffen", zich terugtrekkende uit
het bezette gebied, heeft een bloeiende land
streek moedwillig verande?'d in een woestijn.
Dat het spoorwegen, bruggen er< wegen heeft
vernield, is zijn recht uit militaire noodza
kelijkheid. Maar wadr is de militaire nood
zaak van het volkomen verwoesten van heele
dorpen, zóó dat er geen steen op den ande
ren is gebleven, zóó dat de bewoners zelfs
de plek niet herkennen ki den troostelcvo-
zen chaos van puin, waar ééns hun huisje
stond? Waér is de militaire noodzaak van
het vergiftigen van bronnen en putten, door
er dierenlijken in te gooien? Wóar vooral is
de militaire noodzaak van het afzagen van
alle vruchtboomen? Is dit het werk van een
leger van een zoogenaamd Christelijke natie,
in het jaar 1917?
De dag van de vergelding zal ééns komen.
Het is niet mogelijk, dat dit alles ongestraft
zou kunnen geneuren. De rekening zal ééns
worden aangebodenen moeten worden
betaald! Le quart dheure de Rabelais son-
nera!
Een zonderlinge historie houdt op het
oogenblik de Paryzeoaars bezig.
Een dag of wat geleden heeft ©en automo
biel, bestuurd door een officier, midcivw in
den nacht een ware jach t op polifcie-ageuteci
gemaakt, er zooveel mogelqk aan- en omver
rijdend©, de vluchtende, agenten zelfs na-
stormende tegen de vluchtheuvels op, hier-
en-daar een lantaarnpaal en passant met ort-
dersteb oven-smakkend. Verscheiden agenten
zqn deerlijk-gewond naar het hospitaal ge
bracht, ai schijnt er voorloopig voor de
slachtoffers geen levensgevaar to hestaan.
De dader van deze zonderlinge holdon-
feiten schijnt te rijnde tweede-luitenaof-
av ia tear Navarre, één van de kranigste
Fransche 1 lichtheiden, ,,un des as" 2). Maar
deze beroemde a via tear, d© schrift van dei
Boches, schijnt uit een zéér speciaal maat
schappelijk milieu te stammen; een milieu
waarin men 1niet van politie-dienaven
houdt Al verscheiden keeren, wanneer Na
varre met verlof van het front in Parijs was,
schqnt hij zn afkeer van politiemenschefiu
door onberispeïijk-sporfcieve vuistslagen te
hebben gedemonstreerd. Maar als dan, bij
arrestatie, bleek wie de ingepikt© luitenant
was, werd hij weer losgelaten.
Dit keer heeft hij de sportieve betooging
werkelqk wat te ver gedreven. Er is een
bevel tot inhechtenisneming ui ego vaardigt!
tegen den tweeden luitenant-aviateur Navar
redie zoek is. Als hq er van door is per
aeroplane, raad ik de politie sterk af, hem
na te gaan
CABOCHON.
1) Ik vertaal deze citaten uit den Fran-"
schen tekst van de re de van President Wil
son.
2) De a a s in het kaartspel is de nummer
één. Het woord a s wordt in het Fransck vrq
dikwqls voor „één" gebruikt. „Les as" zijn
dus „de nummers één". Het woord wordt in
deze clagen spociaal gebruikt ter aanduiding
van de eerste avialeurs.
den. Eindelijk kwamen beiden tot rust en slui
merden in. In de verte zong een zachte en wel
luidende stem een liefdeslied; vervolgens na
derde de stem en weerklonk in de stilte van
het steegje, door een melancholiek L r van
jeugdige stemmen begeleid:
Sos ojos, sa cara bella,
Su pilu brundu dcchidu:
Pro me nou li lor ral maï
Cud du reposu peridu
(Sardijusch {fin!rel)
Die uogen, dat schoon gelaat,
Die sierlijke blonde lokkcnl
Voor mij zal de verloren rual nooit
(terugkeeren
„Het is Gantino, anno nachtegaal!"' dacht
Annesa, die, half in slaap, al van Paulu begon
to droomen. En als gewoonlijk dacht zij met
tecderheid en wroeging aan haar jongen ver
loofde; maar toen de stom zweeg, sluimerde
Annosa weer in en Paul u's beeld koorde weer
terug.
Den volgendon ochlcnd ging dooua Rachel»
naar dc Mis en nam deel aan de heilige com
munie; dc oudere vrouwen van het dorp, die ook
in de kerk waren, zagen haar weenan on bid
den, in haar zwarte sjaal gewikkeld, als in
een mantol van smart.
Annesa integendeel ging cm wgon jren inet
Roza naar de gezongen Mis. Zij droeg L**r
mooi kostuum: de geplooide rok met de grojue
rand en het rood on zwarte keurslijf, het schort
^bedekt met oudo borduursels, oon gat band om
haar hoofd en zij leek daarmee op o» kMoin#
primitieve madonna, torwijl hot mhunaakt»
meLsjo, dat naast haar liep, met een ieeiijk bur
gerlijk jurkje van rood kaloen, als de karika
tuur van een gedegenereerde beschaving was.
iWord* vervolgd).
