Nederland en de Oorlog.
Kö. 17463.
Persoverzicht.
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 31 Januari.
Tweede Blad. Anno 1917.
Tweede Kanier.
O nel c v\7 (i p r s o 1 nr is sen Her
'vanli rc- - A i'.MSCHE DAGBLAD
ï'Tiar.kt o? op'nvv.VTuc. dat de motic-Tcr
oei op do traktementen le leg-
»cn, 'een eéri; gélukkig gekozen middel is.
,.irr/.ouci:i'ivij. nu r.rt. 192 is aarigeno
meïi. Ltioffc Jlczc motie de groot© schaduw
zijde,'5 zegt 4ict blad, „dat dc linaneieclc
ongelijkheid tusschen het openbaar en fcij-
r.oTi.der onder wij:} er door zou worden ver
groot cr. voor lange jaren bestendigd.
I'. enerzijds liggen dc voorstellen der
13 c.vr c digiog^comm issic cr. En wanneer
men traktcnjicntsvcrhooging ernstig ter
hand zou willen nemen, zou dit in de ccrsie
plaats het bijzonder onderwijs ten goede
komen.
Het -Vehcmsclic orgaan werkt dit denk
beeld, oil der diet aanvoeren van enkele cij
fers cn'gegCvCbS, verder uit. cr op wijzen
de, dat ih gemeenten nis .Rotterdam, Den
Haag, Amsterdam, Hilversum en andere,
do bijzondcro ouderwijzers in zeer slechte
condities vprkecren tegenover licj. zooveel
hoogcr peil, waarop dc salarissen der open
bare onderwijzers gebracht zijn.
Verbetering in a g niet langer uitblijven.
Maar met twin allen zonder onderscheid
een zelfde yo'hociging ioe lo kennen, komt
men er met' c'u handelt men onbillijk, con
cludeert hefc .blad.
Hier zifHcn. cijfers cn statistieken eerst
moeten worden geraadpleegd, waarover dc
ondcrwijzerJèvgauisaties natuurlijk beschik
ken.
Geschied^ dif-, dan zou do Regccring, cn
zoo deze aiot'er, too overgaat dc Kamer
een voorstel "kunnen formulecicn, dat den
bestaandca nood lenigde.
Inderdaad, cr moet iets worden g c d a a n
Wanneer men weet, dat volgens do cij-
fors van 19RJ dc grootste helft (54 pet.) der
onderwijzorsfesscu) m i nd c r dan f 1030 ver
dient cn slechts 18 pet. f 14C0 cn meer,
van de hoofden geniet 32 pet. f 1400 cn meer
dan behoeft niet to worden gevraagd, of
verbetering dringend noodig is. en geen
langer uitstel in dezen duren tijd die,
wie we eb, hoe lang nog duur blijven zal
dulden kan.
Voor dc rechtmatige belangen der onder
wijzers in Tt algemeen en voor die der con-
fesaoneeic scholen in rt bijzonder dient
thans mefc klem to worden opgekomen jiicb
alleen, maar zoo spoedig mogelijk iets te
worden bereikt.
Zonderling. „DE MAASBODE''
.hrijft:
Ër is detfer dagen een lange lyst ver-
öehenen van porsonen, die door H. M. de
Koningin met oen onderscheiding zijn begif
tigd, lor, jSafcö van hun verdienstelijk gedrag
bij gelegenheid van den watersnood in 1916.
Wat bij het doorzien van die namenreeks
opvalt, is, dat' onder de velen, wier ver
diensten door Hare Majesteit zijn erkend,
tevergeefs gezocht wordt naar den naam
van ook maar één Katholiek geestelijke.
v'Mên vindt hier menschon .van allerlei sang
'en stand aa>ï (lo Koningin yc.of' het betreffen
de ocroteeken voorgedragen: ambtelijke on
fcijzonderei f.arsoncu, wereldlijke autoriteiten
uit de geteisterde streken cn van. elders, mi
litairen hoog en 1 tag, predikanten en arbei
ders; maar did ééne categorie schijnt tótaal
vergeten.
Toch is on3 van nab.g 'bekend, dat moer-
'dcre jit-oomsche priesters op „uitstekende
daden" kucuon togen, zich, hun roeping
getrouw, van den p'icht van naastenliefde
bjj dc groot© waterramp op bijzondere wijze
hebben 'gekweten.
Ongetwijfeld behoort tot de waarachtige
beleving van liet goddelijk gebod", dat men
zijn liefdedaden niet op de publieke markt
brengt, pn wij wijn. cr dan ook van overtuigd,
dat de betrokken geestelijken, werden zij
gehoord, tegen de bemerking, welke wij
hier plaatsen, bezwaar zouden inleggen.
Niettemin meonen wij haar niet in de
pen to jnogen houden, omdat het ons van de
zijde der Regooring een onvergeeflijke na
latigheid lijkt; een verzuim', waarvoor wij
tevergeefs naar cenig motief zoeken; een
pijnlijke ontgoocheling, niet zoozeer voor
do gepasseerde personen," als wel voor de
Katholieke bevolking van geheel Nederland,
die zulle gemis aan waardcering zich aan
trekt encr het hare van denkt.
W ij z i g i. ii g van fib B e r o e p s w e t.
iIn „-DE RISICOBANK" wordt critiek
geoefend op do door den Minister van Justi
tie voorgedragen beperking van het aantal
Rac-:.e vau Beroep ia dien zin, dat er voort
aan, in plaats van 16, slechts 7 Raden
zullen zgn, en wel te Roermond, Breda,
Rotterdam, Amsterdam, Utrecht, Arnhem en
Groningen.
- „BE ÏHSTCOBANK" erkent, dat er aan
dezo nieuwe regeling voordeden verbonden
zijb, maar slechts zeer geringe, en daar-
tegenovep staat het ernstige nadeel, dat voor
oen groot aantal getroffenen de beroeps-
rechter practsch cn!. ikbaar zal worden
on daardoor het v.rt. ven in de beroeps-
procedure Diet zal '?n verhoogd. Wel-
licht zou. zegt het blad zonder in-
i grijpend© viji ing reeds cenigc vereenvou-
f diging cn bezuiniging kunnen worden ver
kregen, bijv» door opheffing van dc Raden
van Beroep to Haarlem en te Dordrecht,
tot welk.ee ressort thans tal van. gemeenten
bchoc.rcu, voor welke Amsterdam, resp. Rot
terdam oil Den Haag, veel gemakkelijker
bereikbaar is.
Er is neg eon andere regeling in een in
stonden stuk ia het HANDELSBLAD" aan
oe '•and' gedaan, o.l. om aan iedere arr.-
reciitrcipk. een afzonderlijke kamer voor da
Itereculing van ongevals- en invaliditeitsza-
kcn. toe f© voegen.
„Aan een «dcrgelgke regeling aldus
„DE RISICOBANK" schijnt een ernstig
bezwaar, verbonden, dat ook tot uiting komt
in het Voorl.y>pig Verslag op het wetsont
werp.
Naaal aardeding toch van het voorstel van
enkol© afvaardigden, om de ongevallen-
rechtSiAaac aan den gewonen rechter op
M dragen, werd door anderen opgemerkt,
öat do leden onzer rechtscolleges niet de
eerstaangewezen en zijn -om over kwesties
.betreiEenuo do ongevallenverzekering, een
Ü1 tnfetük sociale aangelegenheid, te
.vordeelei^ Deze materie vraagt mannen met
fcociaióri sidy ©iet gewend aan vormen cn
formaliteiten, aan het zoeken van formeels
waarheid, waardoor het burger:!;': preces-
rechi zich kenmerkt.
Inderdaad achten ook wij het gevaar r.iet
geheei denkbeeldig, dat door een nauwevo
aansluiting van de rechtspraak inzake ue
Ongevallenwet lij de gewone rechtspraak,
liét vrije procesrecht, i-i deze materie van
zoo buitengewone vaarde, in. het gedrang
zou kunnen raken.
In het Vocr!c:.pig Verslag worden r.og
tal van andere oplossingen aan do hand ge
daan. Wij voor ons zouden, behoudens en
kele kleine wijzigingen, den bestaand en toe
stand wenschen gehandhaafd te zien, vooral
wanneer getracht wordt l ij het tot-slnr.d-
biengcn van andere sociale wetten aanslui
ting te zoeken bij de Bercepswec, waardoor
binnen afzïonbaren tijd aan alle Radon van
Beroep vanzelf, een voldoende taak zal ten
deel vallen."
HOE ER GESPfONNEERD WORDT.
Dat er, door onderdanen van vcr^chi 11 én-
do landen, en hun handlangers in ons land
gespionneerd woidt, weten wij;*hoe het
gebeurt, blijkt uit een vennis, dat dezer
dagen in het „W. v. h. R." stond. Bij dat
vonnis werden een Duitsdier en een te
Maassluis wonende Nederlander door dc
Eotterdamschc Rechtbank veroordeeld
wegens overtreding van art. 100 W. v. S.,
(over heb in gevaar brengen van de onzij
digheid van den Staat) tob resp. zes maan
den gevangenisstraf cn een jaar cn drie
maanden gevangenisstraf. Wat do veroor
deelden deden bleek uit liet in vonnis opge
nomen résumé van het verhoor der beklaag
den.
De Hollander, Dirkzwager, erken do o.a.,
dat hij „in betrekking heeft gestaan tot be
klaagde H. en op verzoek van dezen inlich
tingen heeft ingewonnen betrekkelijk de
bewegingen iran Engclsohe oorlogsschepen
cn deze inlichtingen per telegram, per
brief of mondeling aan dien beklaagde over
bracht; dat hij ingevolge afspraak met H.
zioh in die telegrammen J. noemdedat
sommige dier telegrammen een inhoud
hadden met verzonnen woorden^ alsof zo
l op gewone handelszaken betrekking hadden,
uit welken inhoud H. ~de gewenschte inlich
tingen kon puttendab bij de 13 ter te
rechtzitting aanwezige telegrammen, n.L
den inhoud daarvan," op de daarin aange
geven dagen aan H. lieeft gezondendat
hij op Maandag 4 Sept. 1916, aan H. een
dringend telegram heeft verzonden, waar
in vermeld stoncl, dat dc „Batavier iv"
dien na abt zou vertrekken cn 2000 schapen
aan boord had; dat zijn, boklaagde's vader
agent te Maassluis is van de re Oder ij der
Ba taviei'-lijn, welker booten varen tusselven
Rotterdam'en Engeland; dat hij begreep,
dab beklaagde H. d'e inlichtingen die hij,
beklaagde, hem verstrekte, ter kennis
bracht van persoden, die in betrekking ston
den tot do Duitscho autoriteiten, dat hij
van H. voor zijn inlichtingen geld heeft ont
vangen.'5
Do Duitsoher H. o. m.":
„dat hij op G September 191G, in zijn wo
ning to Vlaar dingen op een blooknoto be
gonnen was een brief te schrijven tóen hij
aldaar door do politie werd aangehouden
dat dezo blooknoto thans ter terechtzitting
aanwezig is .en de begonnen brief aldus
luidt: „Bericht ïio. 253, den Sept. 1916, VI.
86 mol dot, Am 3 September auf 5"4°' 20'
No. 2° 10.0 sab en 1 Kreuzc-r mifc 3 Schorn-
stoino imd 2 Masten" dat hij aan D. voor
zijn iuliehtingon geld beeft gegeven."
Beklaagden hadden aan den verbalisant
meegedeeld, wat de bij hen gevonden tele
grammen beteekenden. Een bijv. botecken-
do„hodenarond zullen sakopen vertrek
ken onder geleide van zes Engclschc torpe
dobooten" oen tweede„allo schepen
zijn van Hoek-van-Holland Vertrokken"
een. derde: „allo to Hoek-van-Holland
liggende schepen varen .hedennacht". Een
bericht van D. aan H. had ook wel eens be
troffen een Ncderlandsch schip, dat levens
middelen naar Engeland vervoerde.
DE DUITSCHE VERSTERKINGEN
AAN DE GRENS.
Men sohrijffc uit Brcklenkamp aan dc
„Twentseho Crt."
Men begint zicii hier wat ongerust te ma
ken over dc militaire voorbereiclsolen, die
in Duitsohland aan de grens gedaan wor
den. Eerst werden loopgraven gemaakt. Nu
zijn deze week in verschillende jdaatsen
Duitscho troepen aangekomen zoo o.a, in
Uelsen bij Neuenhaus 10.000 rnan, benevens
vcol geschut. Zelfs zegt men, dat do Duifc-
sohe boeren, langs de grens.bevel ontvlugpn,
hun woningen te verlaten, om verder van
dc grens af to gaan wonen.
Wo kunnen hier nog bij aantcokcnen, dat
I" hen op een afstand-van 5 K.M. van ouzo
grens ligt in do bocht, die dc grens maakt
ten noordon van Twente en ten zuiden van
s het Schoonbeekc-r diep.
DE „TUNO".
Opvarenden van dc „Koningin-Regentes"
gisteren te Vlissingen binnengekomen, heb
ben, op de Theems de „Juno" van do Ne-
derl an cl - cl i -I n disaho Tank StooiuivaaTtmaat-
scha.ppij- zien liggen met een groot gat aan
fduurboordboeg. Het schip is echter intact.
- EEN NEDERLANDSOH BANKIER.
veroordeeld.
Door een Franscke rechtbank is veroof-
d'oeld de hoer M. Wollf wonen dó rue La fitte
to P«arijs en directeur van oen instelling
waarvan do hoofdzetel is gevestigd te Am
sterdam en Den Haag, omdat hij 10.000 de
kens had geleverd aan het. Duitscho leger.
Dc heer W. werd veroordeeld tot 0 maan
den gevangenisstraf cn 300 franc boete.
D K> CH TK BAAR STELLING LEVENS
MIDDELEN.
De ComnoN-io van Rapporteurs óver liet
welioaitwerp tot aanvulling, en verhooging
van heb Hoofdstuk Landbouw, der Staat'sbe-
gi'ooting 1917, betreffende besehikbaarstel-
lir.g van levensmiddelen (het clu3genn-arn.de
SO millioen ontwerp) komt deze v. cck bijejn.
UITLEVERING VAN GEVANGENEN.
Vier- er.-veerlig vrijgelaten Eig l.cke ge
vangenen uit Ruhleben zijn Zondagavond le
Oldenzaal aangekomen. Zij waren v rgezcld
van vijf Nederlanders, een Deen, een vSpan-
jaard, een Portugees cn enkele niet-Euro-
ix-anen, allen aangemonsterden der Engel-
sehe scheepvaart, dié eveneens huh vrijheid
hadden herkregen. Een der comité'crien, be
last met liet afhalen der Engelse hen, wist
mede te deelen, dut eerstdaags de uitwis
seling van ongeveer 7000 Duitsche cïyiol-
gevangenen tegen 700 Engelschen z:u plaats
hebben.
LU CHTY A A RTA FDEELIN G.
Dc minister van oorlog heeft bepaald,
dat door den chef van den genoralen staf bij
do luchtva ar taf deel i n g personeel wordt ge
detacheerd. om to worden opgeleid voor:
waarnemer voor tactische en strategische
doeleinden, artillerie-waarnemer, siiner voor
draadlooEe telegrafie, bommenwerper enz.
Dit personeel moet voldoen aan de thans
reeds voor detacheering bij de luchtvaartaf-
deeling gestelde en voorts aan door den chef
van den genoralen staf vast le stellen
eischen.
BELGISCHE GEÏNTERNEERDEN.
Do Kamerleden mr. Troelstra en Albarda
hebben tegen liet eindo der vorige week
met den Minister van Oorlog het vroeger
aangekondigde onderhoud gehad in verband
met het verzoek-van in Nederland te werk
gestelde Belgische geïnterneerden om te. mo-
"gen deelnemen aan het Nederlandsche vak-
"vereenigingslëven.
KUNST, LETTEREN ENZ.
Knnstbcrlchteu ïait Aoistmlaui.
Tentoonstelling van Fransche Kunst.
Men schrijft ons:
Dank zij het Nedcrlandsch-Fransclic Comi;6
voor Wetenschap, Letteren cn Kunst is men
ook thans in Amsterdam in de gelegenheid
de Frarischo kunst lo bewonderen, waaraan
onze moderne schilderkunst, - do Marisscu o a.
zooveel te danken hebben.
Hetgeen liet Comité beeft bijecngebraelifv
geeft geen volledig overzicht over die Franscha
lumst; zoo is Manet slechts door écu schilderij
cn Gezamie door twee weinig belangrijke wer
ken vertegenwoordigd. Doch wij mogen dank
baar zijn voor wat" ons geboden wordt; moderne
Fransclio kunst toch ziet men niet veel in
Holland, hier is ook werk van den allerlaat-
sten lijd cn niet alleen schilderkunst, maar le
vens zeer goedé ceramiek; enkele kunst-nijvec-
Iieidsvoorwerpcu, beeldhouwwerk, litho's, me
dailles, enz.
Al dadelijk treft ons de wijze, waarop de
schild er ijén tentoongesteld zijn: door de grooto
ruimte -der z.alen kan men cnkclo die men
liefst uit do verte moet zien. zooals do Monet's
op den goeden afstand beschouwen; ook
hangen do stukken niet te dicht bij elkaar ca
heeft men-een klein zaaltje ingericht voor do
gobelins naar outwerpen van Jules Ghcrot.
Op dezo gobelins bewegen zich do figuren ia
vlugge wendingen, zij buigen zich naar voren,
terwijl hun kleediu^ hier cn daar sterk ver
licht is cn do omtrekkenvaag zijn. Hier is do
impressionislisclio wijze van schilderen ook
voor decoratieve doeleinden geschikt gemaakt.
Van Man et is er hot voortreffelijke schilderij
..Argentcuil la bargue". Deze schilder was con
der grootst o uit zijn tijd. Bij Manct is alles
licht van kleur. Hoe rustig, hoo krachtig is hot
tentoongestelde doek. Er wordt bier een stuk
uit dc natuur weergegeven, dat do schilder zóó
voor zich zag; iets, wat in Manet's tijd een
heele durf v.-as .toen men slechts studies bui
len maakte cn het werk verder op do ateliers
voltooide, waardoor veel van do oorspronke
lijke impressie verloren ging en do belichting
een donkcr-bruïn atelier-licht werd.
Door talrijke werken zijn Monet, Pissaro cn
Renoir vertegenwoordigd. Bij Renoir spreek;
sterk liet weelderige en volle in zijn figuren,
landschappen en bloemen door het weergeven
van volle vormen en rondo lijnen, maar ook
dcor dc bijzondere tint van het rose, een kleur,
die hij gaarne gebruikt. Het liefst schildert hij
vrouwen, dio ons dan zinnelijk voorkomen;
men zou echter beter kunnen zeggen, dat Re
noir slechts één kant dor vrouw zag; zij schij
nen een overvloed van levenslust te bezitten,
doch met weinig geestelijke capaciteiten be
gaafd to ij'n. Renoir is con groot schilder, voor
treffelijk is vooral zijn „femme nu couclico".
De beide andere schilders zijn voornamelijk
landschapschilders. Uit den nevel, verrijst voor
ons de kathedraal van Rouaan, nauwelijks
onderscheiden wij de vormen van het gebouw,
hoog rijzen dc torens do, hoogte in op een
warmen zomerdag liggen do waterlelies iu
blauwachtig waas op het nachtslroomende wa
ter, geen oever is cr te zien, niets dan hel wa
teroppervlak. waarin de blauwe lucht weer
spiegelt Beide schilderijen, 'stil en' teer van
uitdrukking, zijn van Claude Monct, die ook het
voortreffelijke stilleven schilderde, dat hier is.
Mot wolk een liefdo cn met welke kennis vau
kleur- on lichtnuanccs zijn do voorwerpen
weergegeven, terwijl do bruin-roodo toon aan
hot geheel warmte geeft. Trotscli cn -sterk ka.i
Monct zijn. Wie echter ziju beste werken ge
zien heef, landschappen met weelderig bo-
grccido kust, badend in het warme zonnelicht,
waar kleuren en vormen klaar cn helder zijn,
schitterend het oppervlak der zee, zal dc beido
schilderijen „Rivièrc a Pourville" cn „Bollu-
Islc, les pyramidesniet zoo kunnen bewonde
ren. Pissaro is degeen, die het meest aan de
impressionistische kunst van de Hollanders
doet denken, daar het hem buitengewoon on
verschillig is, hoo hij zijn motief kiost, terwijl
de Franschon gewoonlijk een zoor fijnen smaak
daarin aan den dag leggen. Maar -ook herin
nert Pissaro aan do Hollanders door het wcer-
geven» van het vochtige in do atmosfeor; van
hem is cr een riviergezicht, waar ecu stoom
boot heen én weer deint op hot water en con
landschap met grooten, kalen vruchtboom met
wijd zich uitspreidende takken, staande in den
koudonwinterzon.
Tot de schoonste werken bchooren de land
schappen van P. Gauguin, ..Village hreton
wordt een van zijn schilderijen genoemd. Bo-
sc-hormeud buigen zich de Moge boomea.
waarvan de kruinen naar beneden hangen over
de roode daken der beide tlichlaanecnstaaude
huizen; veilig moet zich de .degene voelen, die
verlangend naar het siirnenzijn -met andcreo
zulk een woning ziet liggen in dc zon, het n
een lichtgroen der Jjoofnen en licht, zacht rood
der daken, die wonderlijk samengaan. Niet
lieflijk, maai- grootsch in bi uin-zwaile tin
ten is het andere landschap: een weg gaat
zig-zag naar boven van links naar rechts, '.'-ui
helling op met muren cn boomgaarden, hoog
beven staat, tegen de strakke- lucht, een kerb
Niels is cr lo zien, de weg is verlaten, stil :s
het rondom, op den voorgrond alleen knielt c;n
figuur. Voortreffelijk is ook h-.t stilleven ri
i Gauguin, een rood van zeldzame warmte vin
den wc hier; het zijn wonderlijke voorworpen,
zcoals zii daar bijeen slaan: appelen op een
bord, wat noten, kocienboJleri, op den achter-
j grond een fries n. .t figurtu. Het moet evi
buitengewoon fijngevoelige, maar krachtige
persoonlijkheid geweest .zijn, die zoo iets kou
maken.
Tot do jongeren bchooren Ollion Fricsz ea
Henri Matisse. Rust-is er vooral in liet wak
van don laatste, er slaat zoo uiterst weinig
op zijn schilderijen,, eu liet „Atelier'-' bijv. ziet
men eeu leegc, langwerpige kamer met naakm
wanden, bijna op den achtergrond een tafel
met wat gereedschap, door het open. venster
valt het licht naar binnen, dat flauw do mu
ren be.'schijnt. Krachtiger misschien nog dan dit
schilderij, is dat met een kom goudvïsschen
voor.een open raam.
Men kan nog van zooveel meer genieten, er
is o.a. werk van O. Redon, van Rodin, Signa?.
Scnrat, M Denis, B. Morisöi, P Bonnard, Fo-
rain, Toulouse-Lanbree, Vuillard. Puij en Dc-
gas. Wie deze tentoonstelling gezien heeft, /al
niet weer vergelen het gevoel van vreugde cn
geluk, dat hem bezielde bij het aanschouwen
en ook later er dankbaar voor bi ij ven.
Vereeniging tooï de nifgave
van Grotins.
Dezor (lagen is opgericht de „Voreeui-
ging voor de uitgave van Grotius", die,
gelijk haar naam ancduidt, 7ioli ten doel
stelt, een nieuwe uitgave van -de.werken
van Hugo Grotius (15831645), den beroem
den vaderlan dschen gel eerdé,.even bekend
als rechtsgeleerde, theoloog, wijsgeer en
historicus, voor te bereiden. Begonnen zal
worden met de uitgave van de brieven dooi
en aaai Grotius geschreven. Het voorloopig
bestuur is als volgt samengesteldprof. mr.
C. van Vollenhoven, Le-id'en, voorzitter
mr. G. J. Fabius, Rotterdam, penniiigm oes
ter prof. dr. J. Huizinga, Leidenprof. dr.
A. Eekhof, Leddenmr. G. Vissering, Am
sterdam; dr. D. F. Scheurleer, 's-G'raven-
hagcdr. P. C. Molhuysen, 's-Gravcnhage
(Carnegieplein 2), secretaris.
13e planueai der Verkadfi's.
Do directie van het tooneclgcze 1 schap
„Die Haghe-Spelers" schrijft ons naar aan
leiding van hot oprichten van het Hofstad-
toon esl door clon lieer Ccr van der Lugfc
Melsert en de bciddhteh omtrent de gevol
gen. da-ar van xr>av h-et tocaeelgezoh cha-p
„Die Haghe-Spelers"
Van plannen van den heef Van der Lugt
om een eigen tooneolgezelschap te vormen
on van afspraken daarvoor met versohiUon-
dö artisten van „Die Haghc-Spelers" ge
mankt, waa ons tot enkele dagen voordat
daaraan ock dcor de bladen, publiciteit
word gegeven niets bekend.
En toen dio éersto inlichtingen ons be
reikten en door den heer Tan der Lugt be
vestigd werden, was het een voldongen feit,
dat een nieuw Haagsch tooncelgezolsohap
in den vorm van een naarulooze vennoot
schap met niet onb©langrijken financieelen
steun van enkele Haagscho ingezetenen
was opg'erichfc -en dat meerdere artisten van
„Die Ha'ghe-Spelers" zich daarbij hadden
aangesloten, terwijl met anderen onderhan
delingen gaande waren.
Dezo loop van zaken maakte het noodza
kelijk, bijzonderlijk in het belang van die
onzer artisten, welke zich nog niet aan den
heerVan der Lugt verbonden hebben om
reeds nu b eed kringen te nemen aangaande
plannen voor het volgende seizoen, en waar
wij er de voorkeur aan geven ons voor dat
seizoen thans neg niet to binden, hebben wij
hun volkomen vrijheid van handelen gela
ten ten opzichte van verbintenissen elders.
Do ontwikkeling der gebeurtenissen wordt
thans afgewacht en over do plannen van
Eduard Verkade en Entry- Vrede voor het
volgend speelseizoen is derhalve ock nog
niets mot zekerheid te zeggen. Mogelijk zul
len zij alsnog later een troep om zich hoen
groepeeren om daarmede min of meer gere
geld voorstellingen to geven, doch ock is
het niet uitgesloten, dat zij het aanstaand
seizoen voornamelijk aan studie zullen wij
den. om daarna opnieuw op to treden.
Het Theater Verkade zal in het laats to
goval door de directie van het Gebouw voor
Kunsten cn Wetenschappen gedurende heb
seizoen 1917—1918 worden geëxploiteerd.
Nadat de Schepsnvorderingwefc was aan
genomen, met 54 tegen 3 stemmen fdio der
heeren Nierstraszi, De Meester en Bichon),
deelde de VOOIiZ-LïTER mede, dat do cen
traio sectie lieeft overwogen cm-het wetsont
werp tot drooglegging der Zuider
zee in de af deelingen te doen onderzoeken,
"doch daarvoor nog geen termijn heelt kan
nen vinden.
STAA.TSEEGROOTING
BINNENLANDSCHE ZAKEN.
Aan do ordo is da voortzetting der alge-
mcene beraadslagingen over de derde a-f-
deeling.
Do lieer VAN LEEUWEN betoogt, dat
een groot belang betrokken is bij de betere
opleiding van verpleegsters. Spreker vraagt
de medewerking der Regeering door snbsi-
diëering.
Do Wer KOODENBTJRG bespreekt den
bouw van arbeiderswoningen. Spreker voelt
veel voor het voorstel van den hper Kut-
geis om het percentage der buitengewone
Rijksbjidrago 0j, 90 pCt. te brengen cn 10
pC't voor de gemeenten.
Do heer VAN HAMEL spreekt Over het
advies van don centralcn gezondheidsraad
in zake do uitoefening der geneeskunst ca
dringt aan op publicatie daarvan.
Dc heer HEÊRES wijst op: de duurte
der geneesmiddelen e.n verhandstoffen. Hij
vraagt de_ Regeering daartegen maatregelen
to treffen.
De heer DE SAVORNIN LOHMAN dringt
er op aan, dat de Regeering zich bij do
bevordering van den woningbouw, bij hot no
men van maatregelen tegen den woningnood',
zich op een ruim standpunt zal stellen eti
maatregelen zal treffen. Hij wenscht een af
zonderlijke regeling voor verschillende ge
westen.
De Minister van Einneniandsche Zaken, da
heer COKT VAN DER LINDEN, is eveneens
overtuigd, dat in veie gemeenten woning-
schaar?. dit en gebrek aan woningen besfaat.-
I'e Regeering is reeds besloten, om in de
buitengewone omstandigheden een buitenge
wone bijdrage van 50 pC't. te geven. Doon
verschillende inlichtingen is hij-tot do over-
(niging gekomen, dat die toeslag niet vol
doende is. Een rast besluit heeft hij nog
niet genomen, maar wel kan hij reeds ver
klaren. dat een belangrijke verhor.ging iir
't uitzicht kan worden gesteld. Of dit 90
procent zal zijn, moet de Minister betwijfelen.
't Kan niet dó bedoeling der Woningwet
geweest zijn, dat de Regec-ring z.ich begeefII
of. bet gebied van Staatsarmenzorg.
Een rent e van 4 pCt., zoca'.s do heer Fles.
km s wenscht, kan niet ingevoerd worden,
4' p,Ct. is heslist noodzakelijk.
Een aflossingsterrnijn van 75 jaar acht da
Minister niet aanbevelenswaardig. De Kegee-
ring is overtuigd, dat een ruime bijdrage
moet worden gegeven, ter tegemoetkoming
in de kosten door de buitengewone omstan
digheden ontstaan.
Wat het verplegend personeel betreft, do
Minister is ran meening, dat de toestanden
niet 7.00 zijn ais ro moesten zijn. Een "sub-,
sïdie zooals da heer Van Leeuwen wenscht,
durit hij nog niet geven, het zal echter in
overweging worden genomen en het advies
van den centralen gezondheidsraad ingewon
nen.
Als do toestanden in Leiden zoo zjjri
als de'hoor Schaper schetste, zal de Minister
daartegen maatregelen treffen.
Den hec-r Heeivs zegt de Minister toe, dat
hij stappen bij zijn ambtgenoot van Buiten-,
hndsche Zaken zal doen om te trachten langs'
diploniatiehen weg verbetering te verkrijgen^
De algemeenc beraadslagingen worden ge
sloten. 1'
Bij art. 47 (subsidie- tot bestrijding dof,
tuberculose), zegt de heer ROODENBURG
met belangstelling kennis te hebben genomen
van het rapport van het dagelijksch bestuur,
der Ned. Centr. Ver. tot bestr. der Tuber,
eulose. Hij vraagt den Minister publicaties
er van.
De MINISTER zegt toe, het in overWSZ
ging te nemen.
bij art. 74 (armwezen) vraagt do heer
NOLENS de instelling van een armenraad
te Yenlo.
i Bij art, 88 (kosten van onderhoud en ver-
deve uitgaven van ten gevolge van den oor-
logstoesbnfl uit het buitenland naar Neder
land uitgewekenen) bespreekt de heer HU-
GENHOLTZ do verplaatsing van het vluch
telingenoord te Ede naar Nunspeet. Het mo
tief daarvan ip bezuiniging. Van luxe is ech
ter geen sprake. 1
De bezuinigingen van den Minister zullen
een slecht resultaat hebben. Sj>r. vreest voop
den goeden naam van ons land in België.
Naar spr. berekend heeft, zal het verschil
in e-xploitatie bij beide inrichtingen een be
sparing door den nieuwen maatregel teu gö<
voigo hebben van 11 ets. per hoofd. De
kosten der overbrenging zullen minstens
f 100.000 moeten bedragen, tegenover do
berekening van fGO.OOO van den Minister,
stelt spr. dit. Een bezuiniging ;>or dag van
f443.85, becijfert do Minister, zal dit op
brengen. 8pr. noemt dit een problematische
bezuiniging. In Ede heeft men 1800 plaatsen
disponibel, iii Nunspeet 1100; gaat men dus
Ede afbreken, dan moet men te Nunspeet
2000 plaatsen beschikbaar stellen plus dio
voor do gedeporteerde Belgen.
Spr. hoopt, dat de Minister alsnog op
zijn besluit zal terugkeeren en het vlucht?
oord to Ede intact zal laten.
De heer KOSTER spreekt eveneens ovet
de voorgenomen atbraak van het kamg to.
Ede.
Laat de Minister van zijn plan afzien, zegt
spr. ten slotte.
De heer RUYS DE BEERENBROUCK sluit
sluit zich aan hij het betoog der vorige spre.
kers.
Spr. bespreekt dan het vluchtoord te Gou
da, dat hij gruwelijk duur noemt. Wilt gij be
zuinigen, zegt spr., heft dan niet Ede, maas
Gouda op.
De heer SNOECK HENKEMAN3 betoogt',
dat het verschil iusschen Nunspeet e-n Edo
niet zoo groot is. Hij verzoekt den ^lieister.
echter zijn besluit uit te stellen.
De MINISTER zegt gaarne gevolg te heb
ben gegeven om met de afbraak van Ede tt
wachten tot do behandeling van de begroe
ting. Spr. zou niet tot een maatregel willen
meewerken,, die ook slechts maar dea schijn
zou hebben, dat hij niet meer aan de eischen
der hospitaliteit zou voldoen. De- cijfers,
welke do Minister heeft gegeven, op ver
zoek van het Eersto Kamerlid Van Kol,
inoeb-n niet zonder meer worden geciteerd,
Wat z. i. vaststaat is, dat do exploitatie
van het vluehtkamp te Edo aanmerkelijk
'duurder is dan van Nunspeet
De exploitatie te Edo kan worden bezui
nigd. Niet echter Op alles omdat do opzet
te grootsch is geweest en men buitengewoon,
oner-enz© contracten heeft gemaakt.
De toestand der vluchtelingen zal in Nun
speet heter worden dan thans te Ede is.
Nunspeet ligt beter beschermd dan Ede, dat
open en bloot ligt op do heide.
Uitvoerig releveert de Minister de voor
dcelen van Nunspeet bovon Ede. Op één
punt zullen ze misschien verminderen n. i,
met de wascb, daar men te Ede een elcctri-
sche wasscherij heeft. In Nunspeet zullen
de vrouwen zelf mr.cion wasschen, doch velo
geven hieraan de voorkeur.
Veroeuiging der vluchtoorden zal er ook
toe medewerken, oin tot een zuinig bcheop
mede te werken. De ambtenaren zien or doztë
