Do Europeesche Oorlog.
No. 17379.
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 21 October.
Tweed® Blad. Anno 1910.
Brieven van een Leidenaar.
Gemengd Nieuws,
DLXXXn.
Mflii Beschouwingen naar aanleiding van
gén tweetal ingezonden stukken van leerlin
gen deai Indische Postschool, bedoeld als
pritiek op een vorigen Brief, hebben doel
getroffen. Zjj hebben aandacht getrokken
ju ruimen kring en daarom is het mjj te
floeu. Meer, menschen en andere mensehen
flan de surnumerairs zouden denken, hebben
0go in het voorbijgaan hun instemming be
tuigd;- een bewjjs, dat ik den vinger heb
gelegd op een maatschappelijke wondeplek,
Hie door velen als zoodanig erkend wordt.
Bn wat mü het meest verheugt, de leer
lingen zelf hebben er aandacht aan geschon
ken, wat bp ontwikkelde menschen hetzelfde
beteekent als er over na te denkeu. En daar
om was het mij veel meer te doen dan om
0e instemming der buitenstaanders.
Ik kan natuurlijk niet ingaan op alles,
W'at de beer Brouwer schrjjlt en op wpt
in den „Open Brief' van den heer Wayen-
berg staat, die de Eedactie, in het belang
yan dezen leerling zelf, zeker wel niet zal
tpnemen; het verheugt mjj echter zeer de
Orkenning te lezen, dat de heeren in een
bevoorrechte positie verkeeren en dat hun in
Indië eon goede betrekking wacht. Op deze
Erkenning had ik echter niet verwacht de
iverzekering, dat slechts verbetering in bun
toestand tot tevredenheid zal kunnen leiden.
Men zou zich bevoorrecht weten en nog
ïneer willen hebben? Waar ziet men zich dan
ÏGch zelf voor aan?
Bovendien mag er van ontevredenheid
"geen sprake zijn, waar deze jolige menseken
of hun ouders uit vrijen wil deze opleiding
hebben gekozen.
Laat Ut. ten slotte den lieer Br. nog even
opmerken, dat ik niet beweerde ontevreden
heid to willen u i tr oei en, maar een geest
Van ontevredenheid, in wezen ongeveer het
zelfde, doch ais taalkundige figuur anders
En volkomen juist.
En hiermee neem ik afscheid van deze
jonge mannen, van wie ik hoop, dat zirj m
later jaren nog wel eens aan mijn woorden
Zullen denken en wien ik tevens vrrendelpk
Verzoek wat er verder volgt, ook eens door
to loopen, al is dit mot geheel in overeen
stemming met de opvatting, neergelegd in
lenkele zinsneden in het stuk van den heer
Br., waarvan de korte zin is: wat gaat ons
Eigenlijk een ander aan?
Het is een eigenaardig toeval, dat juist
toen ik bezig was aan het schrjjven van
[mijn vorigen Brief, een verzoek tot mij
kwam van een beschaafd, ontwikkeld meisje,
Waarin zij, zooals zij het in haar vriendelijk
schrijven uitdrukt, een beroep doet op mijn
bereidwilligheid, door to verzoeken liefst in
leen der eerstvolgende Brieven een onder-
Werp te behandelen, dat haar en die met
haar in gelijke omstandigheden verkeeren,
aangaat. Ook in dat schrijven klinkt pun
Of meer een toon van ontevredenheid; ook
daarin wordt een klacht aangeheven, doch
üaaroyer heb ik mij niet nun Of meer ver
ontwaardigd gevoeld; integendeel, gaarne
voldoe ik aan het verlangen van deze jonge
vrouw, om door de bespreking van de door
haar medegedeelde feiten, de aandacht op
misstanden te vestigen,, opdat daarin verbe
tering wordo gebracht. Het geldt hot ver
plegend personeel in het Academisch Zieken
huis bier ter stede.
Vóór ik tot publiceermg van deze feiten
Overga, heb ik mij' ook van andere zijde nog
laten inlichten' over de juistheid er van.
In het Academisch Ziekenhuis dan ik
geef een sobere opsomming is de nacht
dienst voor de 'zusters als volgt geregeld:
's Avonds om 8.30 uur moeten de zusters,
met dezen dienst belast, op haar pèspectie-
veljjko zaal zijn, waar zij dan dienst hebben
tot den volgenden morgen 7.30 uur. In dien
elf uren langen nacht krijgen zij een halfuur
lust tot bet nuttigen van een boterham,
's Morgens om 8 uur ontbijten, waarna zjj
vrij zijn tot 12 uur, en bet huis mogen ver
laten. Om 12 uur moeten zjj aan lalel zijn,
om 1 uur te bed en zjj worden 's avonds
om 7.30 uur gewekt. Deze dienst duurt 14
dagen, soms langer. Het groots euvel in deze
regeling is wel: de vrpe uren voor deze
zusiers. Het is te begrijpen, dat een zuster,
'die een nachtdienst van 11 uren achter den
Ing heeft, op een zaal met veelal eon groot
aantal "patiënten, zeer vermoeid en slaperig
is. Voor ontspanning, uitgaan of studio ont
breekt dan ten eenenmale de lust. Wanneer
men hierbjj bedenkt, dat hel overgroot deel
dezer zusters nog jong en in opleiding is,
dan lean men begrijpen, dat zulke weken van
nachtdienst haar niet alleen in baar studie,
maar ook lichamelijk schade berokkenen.
Naar-bed-gaan om 8 uur is ook al bezwaar
lijk, daar zij om 12 uur aan lafel moeten
zijn en dus hun nachtnmt gebroken wordt.
Opmerking verdient ook nog, dat zij direct
na het middagmaal naar bed moeten, wat
zeker niet bijzonder met de gezondheidsleer
strookt.
Doch ook de gelegenheid" tot rusten voor
deze zusters iaat nogal to wenschen over,
omdat het bij haar kamers everdag meestal
zeer rumoerig is, waardoor het door dsn
langen nachtdienst reeds min of meer ner
veus gestel, moeilijk tot rust kan komen.
Het gebeurt nogal esns, dat. zusters, in deze
inrichting werkzaam, zenuwpatiënten worden;
vooral zij, die haar plicht getrouw doen, en
het is waarijjk onder zulke omstandigheden
niet to verwonderen.
En nu wil ik eerljjk bekennen, dat ik niet
kan uitmaken, hoe daar verbetering in aan
gebracht moet worden. Daarvoor ben ik te
"weinig met de interne aangelegenheden bo-
kernl. Doch dit kan ik wel zeggen: zulke
toestanden moeten worden veranderd'. En
Waar een wil is, daar is ook een weg.
Een afzonderlijke slaapgelegenheid, waar
tijdens hun rusturen niet telkens aan
hun moeilijk werk worden herinnerd, zou
haar zeker ten goede komen. Ik verwacht-,
•bit men in het mooie nieuwe ziekenhuis,
nat thans in aanbouw is, daarvoor wel zal
Zorgen.
Maar in den dienst moet nu reeds ver
andering worden gebracht Iemand, met d'o
vorstanden op do hoogte, dien ik er over
raadpleegde, gaf een verandering, wajardcor
reeds veel zou zjjn gewonnen.
Wanneer meerbedoelde zusters zoo
schrijft zij in plaate van middags 1
uur, teeds 's morgens om 8 uur naar bed
kenden tot 's middags 3 uur, daarna het
middagmaal gebruikten en dan baar vrjje
uren kregen tot 's avonds 8 uur, dan zou
den zjj deze vrjje uren uitgerust kunnen ge
nieten en derhalve van studeeren en ont
spanning sprake kunnen zjjn. Dat p) daar
door minder geschikt zouden zijn voor haar
idienst, komt mij' wel wat te naïef voor,
ihoewel deze opmerking wol eens wordt ge
maakt.
Dit is al een zeer bescheiden wenscbj
waaraan, dunkt mjj, onmiddellijk zou kunnen
worden voldaan. Mij dunkt, men zou het ver
plegend personeel, dat nu waarlijk de duurte
aan deze kostbare inrichting niet zal bren
gen, eerst recht kunnen helpen door de
diensturen te verkorten, wat alleen te Ver
helpen zou zjjn door meerder personeel.
Doch, zooala ik zeide, mijn doel was al
leen op dezen misstand te wijzen, opdat dit
aanleiding lean zjjn, dat meerderen er zich
over uitspreken en er ten slotte verbeten ng|
.worde aangebracht.
Eea gevaarlijk beest. Men
eokrijffc aan het „Bat. Nwebldl."
Een administrateur wan een suikerfabriek
in het Gheribonsdio is een good dieren
vriend on hield er verschillende wilde
beesten o-p na, o.a. een kleino panter, die
hij met de melkflesdh opgevoed had' en
Schijnbaar zoo taan geworden was, dat het
beestje a/la een hondje vrij in huis rond liep.
Kleine beestjes worden edhtcsr groot, en
menigmaal ontving do adiministiateur waar
schuwingen van zijn vrienden om toch voor
al op te passen voor het pan bert je, want'
dab die diertjes nooit te vertrouwen zijn.
Versöhaililende voorbeelden werden hem
genoemd van ongelukken, die met zulke
„huisdiorfcjcö" gebeurd zijn, dooh onze die
renvriend had er geen ooren voor.
Een paar dagen geleden edhter hoorde
hij in huis een vrees el ijk geschreeuw,
snelde naar binnen en vond zijn tweejarig
dochtertje op den grond liggen mot dien
panter op zicih. Het panterbj e had zijn na
gels in die armen en de borst van het arme
kind geslagen. Alile moeito deed men om
het beest los te krijgen, maar natuurlijk,
hoe meer men trok, hoe, meer de nagels in
het vleeseh gingen. Ten einde raad nam
'die adman isbrateur een revolver en was ge
noodzaakt het dier op het lichaam van zdjn
kind dood te schieten. Vreesol ijk bloeden
de werd het arme meisje Weggedragen.
Do opbrengst',tv;an de inde week
van 12 tot 18 October te IJmiuiden aan den
ïtijksaifslag aangevoerde vösch bedraagt
ruim 1,781.000 tegen ruim f 2,200,000 in de
weök daarvóór.
Vermist Sedert oonige dra
gon wordt te Maastrichtvermist de luite
nant dier Infanterie O
N e tt-en viot lo;re:n. --h Door den
te LJmuidep binnengekomen zeilharinglog-
ger „Goed'o Hoop I" ^werd gerapporteerd
op zee een 30-bai netten door overvloedige
vangst te hebben verloren. Bij 'het bewer
ken der haring gingen door stormweer ook
neg een 100 -kantjes haring over boord,
Onmensohelijk. Men schrijft
uit Arnhem
Door oen samenloop van omstandigheden
ds liet G-emeente-zieikenhuis alhier in ernsti
ge ongelegenheid gekomendoor een te
'a-Gra/venhage uitgebroken e baking. Bij de
naarnl vennootschap Deerns en Van Wes
tering, aldaar, was namelijk sedert e enige
dagen oen sbailrintg uibgebrrc/ken ondier de
monteurs. Deze firma hadj indertijd de
centrale verwarming in het gemeentezie
kenhuis aldaar aangelegd1. Dinsdag j.l. ont
stond een defect aan duo centrale verwar
ming en werd aan het filiaal der firma te
Arnhem verzocht het gebrek te verhelpen.
Toen bij onderzoek bleek, dab de reparatie
moest, geschieden door montours, verklaar
de do firma, dat zij het werk niet kon uit
voeren, daar do monteurs hadden ge
staakt, en ook weiger dl en dit werk uit te
voeren. Hoewel het bestuur van heb zieken
huis de werklieden trachtte t© overbuigen,
dat het hier ommcnschelijt zou zijn om bij
hun weigering to volharden, daar dan de
zieken daarvan de dupe zouden worden,
bloven zij weigeren de reparatie to verrich
ten. Dientengevolge was het ziekenhuis
van Dinsdag ai zonder verwarming, wat ten
gevolge had, dat de operatiekamer niet ge
bruikt kon worden en do zieken, voor zoo
ver ebt voor hen noodü® was, met kruiken
verwarmd moesten wordenAl het noodige
warme water moest in do keuken worden
verierogen. Toen op verzoek van heb zieken
huisbestuur die firma Stokvis een werkman
zond, werd dozo door de voor het zieken
huis postende stakers overreed, heb be
smette werk niet te doen. Deze weigerde
toon eveneens. De werklieden on het be
stuur der af cl coling Arnhem van den Ned.
MehaaLbeworkersbond zagen later in, dat
het toch niet aan ping bij hun weigering te
volharden, doch toen verbood het dist.nets-
bestuur den arbeiders om aam heb werk te
gaan.
Ten slotte is nu gisternacht de directeur
van heb filiaal to Arnhem zelf m et een
winkelbediend© aan den arbeid gegaan, en
clczo is mot het werk zoo ver gevorderd, dat
do verwarming, althans weer gebruikt kan
worden.
Vrijdagmorgen boden do werklieden aan
cm ook begon dien wonsch van hot clistriobs-
besbuur mode te helpen, dooh door een mas-
versband word van dit aanbod geen gebruik
gemaakt.
Vrijdagmiddag is een wielrij
der dooT de elecfbriscthe tram HaarlemAm
sterdam op do Amsterdamsüho Voarfc aan
gereden en vrceaelijk verminkt naar hot
Gasthuis te Haarlem vervoerd. Daar over
leed hij spoedig. Hij is genaamd B. Ver
hulp, landbouwer te Haarlem en 60 jaar
oud.
Bij heb onderzoek blijkt, dat <lo
distributi e der voedingsmiddel en in Oost-
stellingiwerf (Et.), waarmee de gearresteer
de seoretarf'ewambtenaaT A. W. belast was,
al in het begin van dit jaar niet deugde.
Waar hij het eene tekort met het andere
dekte, bemoeilijkte dit de ontdekking. Toen
W. vluchtte, nam hij nog f 600 anoe. Bij zijn
arrestatie werd dit bedrag nog gedeeltelijk
in zijn bezit gevonden.
BUITEHLANDSGHE BERICHTE».
Een Lyonsoh blad verneemt uit Boeka
rest, dlat senator Filipescu, bekend om zijn
propaganda vcor deelneming van Roeme
nië aan den oorlog tegen de mdd'delrijken,
as overleden. Kort voor het begin van den
oorlog was hij uit de conservatieve partij
getreden cn vormde sindsdien met e enige
volgelingen een afzonderlijke groep in hot
parlement.
Tijdens den tweeden Balkanoorlog was
Filipesou minister van landbouw in het ka
binet-Ma j oresou
Naar do D uitsaho bladen molden',
heeft prinses Maria Theresa zu Hohenlohe
zich to Innsbruck in het huwelijk begeven
met dokter Otto Koh-ledsdn. De bruidegom
stamt van een bescheiden© Neder-Ooeten-
rijksohe familie af. Hij was op het veld ge
wond en in het Innsbrucker hospitaal heeft
de prinses, die daar -verpleegHte-T^dionsben
deed. hein leeren kennen,
De beruchte bankier Rcchette, uit Pa
rijs, die door allerlei oplichterijen inder
tijd van do Fransöhe spaarders een paar
honderd millioen franc wist los te krijgen
en die na tal van juridisch© en politieko
incidenten te hebben ufgelokt, de vlucht
wist to nemen, is nu ontdekt. Rochefcto was
tob drie jaren gevangenisstraf „veroordeeld,
maar verdween spoorloos. Thans is hij te
ruggevonden en gearresteerd. Sedert Aug.
1914 deed hij onder een valsoben naam
dienst aks motorwiclrijder aan het front.
Negentig procent van het treinperso
neel der Canadian Pacific Railway Oom-
pony eisohen bepaalde verbeteringen, ten
opzichte van loon en, arbeidstijd cn zullen
•desnoods daarvoor in staking gaan.
Mevrouw Jouherlf»
De' vrouw van generaal Jouberfc is Over
leden. De correspondent van „Ons Land"
schryft er over uit Pretoria, d.d. 8 Septem
ber:
„Alle ander binnenlands nieuws is op de
achtergrond gedrongen^ door het overlijden
van mevrouw generaal Joubert. Deze eerbied
waardige én merkwaardige landsinoeder was
reeds lang zo- ernstig ziek, dat alle hoop
O.- haar 'behoud moest worden opgegeven.
De laatste week was alle bewustzijn blijkbaar
reeds geweken. Haar heengaan zal een grote
leegte laten, hoewel haar ware betekenis
eigenlik pas s:nd3 korte tijd bekend is. Deze
merkwaardige vrouw was te bescheiden om
over zich zelf te praten. Zij besefte niet de
betekenis van haar eigen leven en wat dit
voor de geschiedenis was. Zrj had moeiliko
tijden meegemaakt, maar zovelen met haar,
.of zoals zij zich tegen haar levensbeschrijf
ster uitte: Ik is nie die enigste voortrekker
nie!
„Nooit heeft zg over haar verleden willen
spreken met het doel dit in geschrifte vast
te leggen. Ze 'hield er. niet van over zich zelf
te praten, en toen zij ten slotte haar levens
loop vertelde, trachte zij altgd weer haar
man, de generaal, naar voren te schuiven.
Gelovige vrouw als zij was, beschouwde zij
alles wat zij had gedaan als verricht door
het werktuig in Gods hand. Het kwam niet
uit haar zelf en zij mocht er geer. ter voor
zoeken.
„Tot op het laatst van haar leven is zjj
merkwaardig helder van geest gebleveo, met
een geheugen, een inzicht in mensen en
dingen, een wereldwijsheid, die in blijvende
bewonderende herinnering zullen blijven van
allen die meb .hdar in aanraking zijn ge
weest."
Aardappolcnnood iu Onitschlaod.
Met don aardappeloogst- schijnt hel in
Duitschland toch niet zoo goed te zijn ge
gaan als werd voorgegeven. De „Hann.
Kurier" meldt: Kwade dagen heeft ons
stadsbestuur achter don rug tengevolge
van d© voortdurende stremming ia den toe
voer van aardappelen. Wie do ingetreden
moeilijkheden in eigen huishouding heeft
bespeurd en daarvan zal slechts degene
verschoond zijn gebleven, die zijn aardap
peloogst heeft weet er een woord over
mede te sprekenaan den cenen kant voel
verloren tijd en ergernis, aan den andoren
kant ontzaglijke moeilijkheden voor do
huisvrouw, die eensklaps gerechten zonder
aardappelen moet koken. We hebben in de
laats to dagen gemiddeld drie tot- vier wa
gons aardappelen pntvangen voor de ger
hecle bevolking oneer stad, hetgeen ter
nauwernood beteekent het derde gedeelte
van hetgeen de stad Hannover noodig
heeft. Allo bemoeiingen van het stadsbe
stuur, allo dringende telegrammen ver
mochten niet, eenigo verbetering in dezo
toestand te brengen, tot gisteren voor don
eersten keer 17 wagons aardappelen aan
kwamen, zoodat we nu voor enkele dagen
uit den nood zijn. Als nu, zooals ben zeerste
to hopen is, do grooto toevoer blijft voort
duren, dan zal h@6 mogelijk zijn, dat men
aan winterprovisie kan denken.
Totnogtoe kon hiervan geen sprake zijn. En
het gaat ook niet aan, dat een deel der in
gezetenen zich van den noodigen voorraad
gaat voorzien, voor een ander deel zijn da-
gelijksche Behoefte aan aardappelen geheel
verzekerd "ziet, Het blijft ten zeerste te
wenschen, dab de hemel ons nog eenigen tijd
vorebvrij wedor schenkt, opdat de verzor
ging der steden niet op nog grooter moei
lijkheden dau tob dusverre stuit.
In den kreite Rees heeft de landraad, we
gens don aardappelnood, do per hoofd en
jpod -dog toegestane hoeveelheid van l£
pond tot I pond per dag verminderd.
Daar de landbouwens de waarschuwing
can vrijwillig aardappelen tegen dbn vasb-
geobeld'en maximum-prijs van 4 mark te le
veren in den wand slaan en in de kreitöcn
Duisburg, Hamborn, Kleef, Oberhousen en
Dinslaken grooto aardappolnoad!
heersoht, zal binnen ewk'ole dagen met de
onteigening tegon 2\ -madk por centenaar
worden begonnen.
Do rijkskanselier heeft ten gevolge van
den ongunstigon uitslag d'c-r eehattóng van
den aardapp e 1 onvoorraad verboden aard
appelen of producten daarvan aan hot vee
te voederen en in pooters te bandelen. Voor
het geheel© rijk is de 'hoeveelheid'per daig
en i>er hoofd vaiiï ll op 1 pond verminderd:,
behalve voor hen dGe zeer awaar werk ver
richten.
De cauditlaaf-presideut Daghes
cn de daikbootoorlog.
Hughes, de candidaat der republikeinen
voor het presidentschap, heeft op een ver-
kiezingsspeech te Louisville, in don staat
Kentuckie, verklaard, dat hij ware hjj
gedurende den afgeloopen presidentieelen
termijn het staatshoofd van de Unie ge
weest, hij na hej; ,,Lusitaiiia"-geval de be
trekkingen met Duitschland zou hebben af
gebroken.
Wjj vinden deze metfedeeling in een aantal
Engelsclio bladen, waarvan cr één over het
geval het volgende weet to vertellen:
„Sinds de verkiezing van Hughe3 als can
didaat voor het presidentschap, zijn herhaal
delijk pogingen gedaan, om hem een ver
klaring te ontlokken over zrjn positie len
opzichte van do -„Lusitania"-misdaad. Tot
dusver had hg zioh altijd verscholen achter
algemeenheden. Op (je vergadering to Louis
ville, toon iemand uit hot auditorium hem
in do rede viel met een vraag over het
„Lusitania"-geval, antwoordde Hughes, dat
hg het departement van Staat zóó zou heb
ben toegerust, dab het de eerbied, van do
wereld had afgedwongen. Verder zou hg
de Mexicaansche zaken zóó hébben behan
deld, dat daardoor het bewijs zou zijn ge
leverd, dat, indien lig verklaarde, een strikte
verantwoording te zullen afdwingen, elke
natia zou hebben, geweten^ wat dat betee-
Kende.
„Op de waarschuwing van liet Duïtsche
gezantschap, dat de Lu si tan ia" zou wor
den in den grond geboord, zou ik in dui-
delgke 'en niet voor twe^iodjge uitlegging
vatbare bewoordingen Ip-.ügs don gebruike
lijke n. diplomatiekén weg li^ben. bekend
gemankt, dat wij geen voortbestaan zouden
dulden van do vriendschappelgko betrekkin
gen. Ware die weg gevolgd, dat zou dé
„Lusitania" nooit in den grond zijn ge
boord."
Toen Hughes deze. waarden, had uitgespro
ken, brak een ontzaglijk gejuich los, dat
minuten lang aanhield.;!'liet erithnsiasme was
enorm. De menschen .kloptenelka?r op deh
rug, wierpen hun hoed in de lucht, enz.
üil-oyd Geoirgö üel Baet ILagörlmïs
over do tanks
Lloyd Georgo heeft Donderdag in het
Lagerhuis over de „tanks" sprekende ge
zegd: Wij zijn zeer voldaan over onze erva
ringen met deze werktuigen. Ongetwijfeld
zijn zij een zeer groob succe3 geweest en
daar zij, op grond van de ervaringen, ver
beterd worden, twijfel ik nieb, of zij zullen
nog grootere dienstan bewijzen. D'Eyncourb,
de hoofd constructeur van de marine, heeft
vermoedelijk het .grootste aandeel gehad
in het ontwerpen van dat geduchte wapen.
Ik moet misschien ook den naam van sir
Maurice Hankey, secretaris van het cor-
log(scomité, vermelden, wien wij groeten
dank vcor het eerste denkbeeld, om iels
in die richting te beproeven, verschuldigd
zijn. Toch moet ik zeggen, dat die denk
beelden nooit vrucht gedragen zouden heb
ben, indien nieó Ghurchill, die toen eerste
lord van de admiraliteit was, ze praetisch
had uitgeroerd, door de noodige proeven
to nemen, commissies in to steden voor de
uitvoering van do plannon en door al zrjn
energie en kracht te richten op do ver
wezenlijking van de plannen. Kolonel Swin-
ton heeft een groot aandeel gehad in de
eerste proefnemingen en mwoor (thans ko
lonel) Stern heeft een onsohaib re bekwaam
heid ^getoond door den aanmaak van die
"werktuigen op grooto schaal te bevorderen.
Vaderlandsliefde
der Luiksehe industrie clou,
Onder dit opschrift bevat „Les Nou vel
les' het volgende
Op den weg van Luik naar Till eur, te
genover hot station van. Sclessin, bevin
den zich de fabrieken van de .Socictc
anonym© d'Electrioité du Pays d© Liège"
en de zagerij Orban freros. Do eerste le
vert <ta verlichting en de Beweegkracht aan
de geheele streek en dus ook aan de zage-
Tij Orban.
De Duitsohers wilden de zagerij in ge
bruik hebben en er werken. De „Usinc
d'E'lectricité", die er aan grenst, heeft on
middellijk den stroom afgesneden en noch
verzoek noch bedreiging hebben kunnen
heiponzij heeft gewoonweg geweigerd
voor d<e Du.itsch.ers dien te herstellen.
Dientengevolge is d© „Usioie d'Electriei-
fcó <Jju Pays d© Liège" gesloten ©n er is
beslag op gelegd.. Vervolgens heeft men
aan de zagerij Orban aanlokkend© aan
biedingen gedaan, doch zij heeft ook voor
de eer bedanktzij heeft rondweg gewei
gerd voor de Duit schors te werken. Dez©
hebben toen do patroons aan de deur ge
zet en dc werklieden gevraagd het werk te
hervatten. Van d© 52 liobben 50 geweigerd,
niettegenstaande de hoog© loonen en de
toenemende ellende. Het schijnt, dat de
Duitsohers, die woedend zijn, ook de za
gerij in beslag zullen nemen.
De zagerijen Robert Colette, Rn© d<e
Fragnóe, zijn reeds in beslag genomen,
omdat ze geweigerd hébben voor don vij
and te werken.
De zinkfabriek ie Ougrée as oen Fran*
scthe fabréek, met een Franschman als di
recteur. Ook daar hebbeoi de Duit-schors
tevergeefs gepoogd voo-r hen te doen weiv
ken. Zij hebben bezit genomen van de fa*
briek. Directeur en personeel zijn wegge
zonden..
De meta-alfabriekon Lamaroho werken,
nog gedeeltelijk om hun-personeel to voe
den. Daar. zij geweigerd Lobben voor da
Duitsohers te werken, zijn de directeur oil
de voornaamste beambten gevangen ge
nomen; zij zijn in St. Leonard.
Dc „Zükunfl".
De Zwitsersche bladen declen mede, dat"
d© aanleiding tot de inbeslagpoming vau
het nummer van de „Zukunft" van 29
September was, dat daarin twee korte ar
tikelen voorkwamen, getedkend door me
vrouw Erodnitz, bevattende een heftige
aanklacht tegen de Dnitsche militaire,
chefs, die den oorlog geprovoceerd hebben.
Mevrouw Brodnifcz 'hing een treff-end too-
ncel op van den b'ednoevenden toestand ifl
Duitschland en stelde die hooge autoritei
ten aansprakelijk voor den ro-uw der tal-
looze weduwen en de ellende der vermink-
ton.
•Mevrouw Brodnifcz zal vervolgd worden,
wegens het do en van een poging om een
oproerige agitatio in het loven te roepen.
Weggevoerde vrouwen te Rijmel
teruggekeerd.
Zooals wij indertijd meldden, werden
van Rijssel tweemaal burgers weggevoerd,
in April, omstreeks een week voor
Paschen, en op het eind van Juk.
De vrouwen, die in April waren wegge
voerd, zijn nu teruggekeerd. Yeleö hadden,
zooals reeds bericht werd, in het d&parto-
ment der Ardennen gearbeid,maar min
der bekend is het, d'at velen van haar ook
moesten werken op akkers bij de frontli
nie, o.a. in de omgeving van Póronaie en
dat anderen naar St. Quentin werden go
voerd, om het linnen van gewonde soldaten
te wassehen.
De vrouwen, die in Juni werden wegge-
voerd, zijn nog niet terug. Men verwacht'
cehter, dat dit in den loop van deze maand'
zal geschieden.
ïn Duitseli-öost-Afrika.-
Heuter'aagentschap verneemt, dat do
Belgische- troepen in Oost-Afrika, onder
bevel van generaal Tomb&ur, thans heb
westelijk gedeelte van den centralen spoor-
-weg van het Tanganjika-meer naar Tabonv
in hun beziö hebben. De vyand heeft op
zgiv aftocht, alle bruggen vernield, doch do
Belgen voeren over het Tangahjika-moer:
materiaal uit den Congo aan naar Kigo-
ma en voeren herstellingen uit. Blijkens
do jongste berichten, ia -de spoordienst her
vat over een afstand van 80 K.M. De
lijn van hefe meer naar Tabora zal binnen
kort worden heropend. Ook deze lijn is
door do Duitsohers zwaai- beschadigd en ze
hebben ér de' vcor naams te bruggen van
vernield. Voorloopig hebben de -EngeLschen
er een auto-dienst ingericht.
Er is geen enkele Duitsober meer ten
noorden van den een tra!en spoorweg en do
vijand is steens verjaagd van hert oever-
gebied der drie meren, hat Victoria-, Nyas-
sa- én Tanganjika-meer. Het nog overge
bleven getal Dtöfcscheïs wordt op een dui
zend geschat. D© Duitsohers waren bij dé
nadering der bondgonooten in de richting
van Nieuw-Iringa gevlucht en worden
thans saamgetrokkon tegen het ongezonde
moerasgebied van Mehangi, waar. de troe
pen der geallieerden h?n insluiten.
"Het Engeische ministerie yan koloniën
heófij verslagen ontvangen over do krijgs
verrichtingen in de zaidelgko districten
van Duitsch-Oost-Afrika, wrmrin do vo'gen-
de plaats voorkomt: Op 6 Juni viel kolonel
Roger den vijand aan en dreef horn op do
vlucht. Even voor dezo onderneming hoe b
or een schandelijk voorval plaats gehad.
Eon soldaat van liet tweede regiment Zuid-
Afrikaansche infanterie, die d:or don vi a d
gevangen was genomen," werd aan eon ka-
nonwiol vastgehc-nden en doer eon inlander
geranseld onder commando van Euro
peaan. Daarna werd hij door zeven kogels
getroffen. Hij stierf twee dagen later, jm-
dat liij volkomen bg bewustzijn was geweest"
en een verklaring""had kunnen afleggen.
De officier, die do vijnhdelHko t-oepen aan
voerde, was kapitein graaf- Von Falken-
stein, en men gelooft, dat or onder de
gevangenen drie Diifjfèchers" z'pi, die tegen
woordig waren en van wie er waarschijn
lijk één aan 'den moord medepfichd is.
Verder komt er deze zinsnede in cte ver
slagen vcor: Onder dc ge vingen genomen
Europeanen waren 13 zéndeUapcii, doch zjj
hobben meegevochtojx of tr-an-pori;flien?teD
verricht
De tv/ce gevechtsterreinen, die, naar dl
Duitsche min'stetr van koloniën in den Rijks
dag meedeelde, nog in Du:tsc'i-0o3t-Afrika
bestmn, liggen op aanzienlijken^ a's Vend van
elkander. Het eene ligt ten zuiden van
Dab or a* Daar houden blijkbaar hot maar
zwakke gedeelten v:/n de ko'ouab troepen
stand; het tweede in hot zuiden de~ ko'or
nio en strekt zich uit van Kilimobern
Ulanga en de Nufidje-rivier in 't n^ordefi
tot do Rovuma-rivier in 't zuiden en van
h*>è Nyassa-meer in 't westen tot dicht bij
do Oostkust. Hier znl de hooMnrcht der
troepen, naar dr. Solf verwacht, nog ge-
rnimen tijd standhouden ia het vaar ver
dediging gunstige bergland van Mahenga
en Upogoro.
