TC0. 17349
Eerste J31acl. A1916.
Saterdag XO September.
OffideeSe Kenaisgsvmg.
Drieven van een Leidenaar.
FEUILLETON.
Purper en Fljra Linnen.
Nederland eii sie Osrfay,
Ingezonden
NAJAARSSCHOUW.
Burgemeester en Wethouders van Leid on
Gezien artikel 17 "der verordening van
den 6cn Juli 1999 (Gemeenteblad No. 15),
laatstelijk gewijzigd bij de verordening van
den Gen Februari 1913 (Gemeenteblad
No. 4)
Brengen ter kennis van belanghebbenden,
dat, te beginnen met Maandag 2 October
c. li., zullen geschouwd worden
alle wegen, lanen, paden, straten,
kaden, pleinen, hofjes, stegen, sloppon
of poorten en gangen, benevens de
daarin gelegen of daartoe bchoorendo
bruggen cn andere kunstwerken," voor
zoover die bijzonder eigendom zijn,
èn, zonder verhindering door of van
,wego rechthebbenden, voor het publiek
verkeer openstaan
on alle wateringen en slooten on de
riolen, ter vervanging daarvan ge
maakt-, benevens de daartoe behooren-
dc sluizen,duikers, buizen toogangs-
kokers en dergelijke werken, voor
zoover die bijzonder eigendom zijn.
v Burgemeester'en "Wethouders voorn.,
V! J. A'. VAN HAMEL,
Wethouder Ioco-Burgemee3ter.
- VAN STRIJEN.
Secretaris.
Leiden, 8 September 1916.
DLXXVIII.
Het denkbeeld van samenwerking, dat,
2ooals ik de vorige week heb doen uitkomen,
groepen van individuen voor liet bereiken
van gemeenschappelijke doeleinden tot
elkaar bracht, vindt zijn toepassing op
grooter of kleiner sc-haal ook bij onze ge
meentebesturen. Do Vcreeniging van Ne-
«ierlandscho Gemeenten, waarvan ik. in het
belang der gemeenten nog veel verwacht, is
van dit denkbeeld een uitvloeisel. Doch voor
dat deze Vereeniging bestond, heeft do
gemeenta Leiden al getracht voeling to krij
gen niet do omliggende gemeenten tot keL
verkrijgen van iets gemeenschappelijks, wat
rcor ieder op zichzelf als onbereikbaar,-moest
worden geacht. Aanvankelijk s'onden de
Irleino omliggende gèmeenton 'daar .jetwat
schuchter tegenover. Het oude gezogde,
Idat het niet groots hoeren slecht kersen
eten is, deed de besturen dier gemeenten
eerst wat huiverig zijn, om voor het be
reiken van nuttige zaken z'.clr met de
grootcro stadsgemeente ia verbinding te
stellen.
De eerste stap daartoe moest uitgaan
van Leiden en wij hebben het, als ik wèl
zie, aan den vorigen directeur der Licht
fabrieken, den heer Van Doésburgh, to
Hariken, dat onz9 Gas- en Eiectriciteits-
'fabriek in verschillende omliggend o ge
meenten gas en elcctrischea strcom leveren,
svat voor dio gemeenten en do gom oen te
noren. zelf ook als oen voordeel kan wor-
i Oen beschouwd.
Naarmate do maatschappelijke oischoa orn-
vuugrjker en do financieel® moeilijkheden
hi da huishouding cler gemeenten grooter,
'korden, dwingt de noodzakelijkheid moer
en meer tot samenwerking.
In onzen tijd, nu da scheikundige weten
schap zich ook in dienst gesteld heeft van
de warenvervalsching, is het bijv. noodig,
dat van overheidswege' toezicht wordt uit
geoefend op do voedingsmiddelen. Wil dit
toezicht iets beteokenén, dan most het ge
schieden geregeld en Jangs wetenscliappe-
ljken weg.
KAAK HET ENGELSCH
door
LILLIAS CAMPBELL DAVIDSON.
(Nadruk Verboden),
En tooh. scheen zijn naamgenoot e-r te-n
vollo van to genieten. Do meisjes, die een
van haar wapperende autosluiors om hot
middel van den jongen man hadden go-
bon d-en, trokken hem onder kreten van
«pret over het dek heen en weer. Meer
bedaarde menschen in do tweede klasso
schoven hun stoelen met veel nadruk en
veclbeteekonend uit deji;-wcg, als het hup-
p el en do k w arte t 1 a ngg hen - h een streek,
zonder zich to bekommeren om de toon en,
Waarop zij daarbij zouden kunnen trappen.
Oudere damc-s met bedaarder meisjes,
voor wio zo verantwoordelijk waren, rie
pen dezen op scherpen Loon toe, dat zo
naar beneden moesten gaan om hun han
den voor het diner te wassdlien. Een paar
an der o jongelui, even vroolijk en levendig
als do andere Wynnstanley, poogden oen
plaatsje in den vroolijkcn kring to ver
overen, maar zo werden dadelijk woor
verdréven. Dit-was cle dag van ,,Den la
waaimaker". Zij vierden zijn geboortedag,
rij schreeuwden krampachtig in koor, zij
stikten van heb lachen.
Het eerstvolgende, dat tot heb bewust-
Z|jn van don pein/•enden Wynnstanley door
drong, was van het feit, dab zijn naara-
*'onoot on.jh versohansing van Jicfc soliip
Heb spreekt als vanzelf, dat elke kleine;
gemeente er niet een behoorlijken keurings
dienst op na kan hbuden. Dat zou veel
te kostbaar worden. Zich aansluiten bij den
Leidschen Keuringsdienst kan wel. En dat
ia dan ook gebeurd. De Leidsche Keurings
dienst werkt thans in een wijden kring
om de stad heen, en hij werkt er bijzon
der goed. Leiden is van het juiste standpunt
uitgegaan, dat de gemeente daarvan geen
winst behoeft te maken. Als men het in
de gemeentetegrooting nagaat, kan men
zien, dat tegenover de meerdere ontvang
sten van dezen dienst, door bijdragen der
omliggende gemeenten, ongeveer dezelfde
uitgaven staan. Heb voordeel ligt echter
in do betere inrichting van den dienst on
in de meerdere zekerheid, dab uit naburige
plaatsen geen ondeugdelijke' waar, do stad
binnen komt.
Het heeft mij steecis Verwonderd, dat
ook van het gemeentelijk Slachthuis geen
meerder gebruik wordt gemaakt door dei
buitengemeenten, al zou men den kring
'daarvoor, misschien niet zoo wijd kunnen
trekken.
Nog op een ander gebied zou ik samen
werking tusschen Leiden eu de -nabijgelegen
dorpsgemeenteu van gFoot belang acht -n.
Vóór oenigen tijd was ik toevallig ge
tuige van een brand, ontstaan door hooi-
broei in een aangrenzende gemeente. Daar
de brand in den hooiberg begon, hadden
met een goed ingerichte brandweer, huis
en schuur zeker gered kunnen worden. De
dorpsbrandspuiten waren echter niet togen
de felle vlamraen-opgewassen, die dan ook,
spoedig de geheele hofstede in de psch
hadden gelegd.
Wanneer wij hier 'eensTiadden gehad oen
ciuto-brandspuit, zooals er thans zijn, en
deze was bij het eerst? alarm uit Leiden
gerequireerd, 'dan had men veel brand
schade kunnen voorkomen. De boerderij
stond vrijwel geïsoleerd, maar. wat zou
den do gevolgen wel geweest kunnen zijn,
als de brand in do bebouwde kom ware uit
gebroken
Nu door toepassing van 'den autodienst
do brandbluschmiddelen jeen heele veran
dering hebben ondergaan, lijkt mij! een ge
meenschappelijke brandweer voor verschil
lende gemeenten met een centraal' punt,
inderdaad het middel om de gevolgen van
brand tot een minimum te beperken. En
als dan dezegemeent?n tegelijk een ge
meenschappelijke brandverzekering ia 't
loven riepen,, zou men tegeljjk de finan-
cieelo bezwaren ook groofcendeels kunnen
overwinnen. Ik durf mij echter niet vleien
met do hoop. dat uit eigen initiatief zulk
een gemeenschappelijk systeem spoedig in
gang zal vinden. De brandweer is al een
oud instituut on elke gemeenta heeft haar
eigen blusclimiddelen, waarvan men niet da
delijk afstand zal 'doen.
Dit tweeledig onderwerp z'j echter list
bestuur der Vereeniging van Ned. Gemeen
ten ernstig aanbevolen. Het moet er op den
duur naar toe,, ook om financieele redenen.
Alleen waar heb iets nieuws betreft, zoo.-
als de keuringsdienst, kan onmiddellijk
samenwerking worden verkregen.
En waar er in Leiden op het oogenblik
wear iets nieuws op het gebied 'der volks
gezondheid wordt voorbereid, wil ik teil
slotte in do loven aangegeven lijn 'daarop
nog do aandacht vestigen.
Het is een publiek geheim, dat B. en W.
een voorstel overwegen tot het inrichten
van een geheel nieuwen ontsmettingsdienst
met desinfectieoven, een zaak> die reeds
eer ter sprake is gekomen en inderdaad
van groot hygiënisch belang meet zijn,
vooral in tijden van epidemieën. Hier echter
hangen de belangen der gemeenta Leiden
al zeer nauw samen met die der aangren
zende gemeenten en lijkt mij .samenwerking
was geklommen en nu schrijlings op d'en
platten rand daarvan zat en zijn boenen
liet boemelen, terwijl do meisjes onder
hem in het rond draai den en den auto
sluier traohtten to grijpen dien hij zóó
lioóg hield, dat zij dien springende niet
konden krijgen.
Een matroos, dJio passeerde, bleef staan
en zei
,/fc Is beter, dat u daar afkomt, sir. ,,'t
Is niet al to veilig. Zij begint over t-o
hellen.-'
Ja, do boot helde over. De zee werd
onstuimig. Wynnstanley voelde heb dek
onder zijn voeten ombooggaan en schom
melen hot begin van een zij waar tschc
slingering, zoo gevreesd door zeezieke
menschen, die juist hun hol lichaam ge
troost aan de plotselinge opheffing hebben
overgegeven, onder, li et kraken en wringen
van heb schip. Dat- helde zoo over, dat
Wynnstanley weer den gloei en den ronden
bol van do ondergaande zon kon zien, rood
en vurig waar die den zeespiegel raakte,
en de fijne masten van een verwijderd'
zoilsohip, dat als met diumo, blauwe pot
loodstrepen tegen don gloeienden achter
grond scheen getoekend to zijn. Een
oogenblik boeide hem heb verrasseaid
effect. Daarop rolde het schip weer lang
zaam tci%g, zoodat hij hét noodig oor
deelde zioh aan de verschansing vast to
houden om staande te blijven. Als heb een
kwade naolib meoht worden, zouden do
voor zeeziekte vatbare meüschen liet zwaar
to verantwoorden hebben. Hij dacht, dab
er een storm in n aai tocht was.
Op het verwijderde dok, dat heilig afge
sloten gedeelte voor do eerstelclassé-pas-
sagiers, waarop do Wynnstanley met het
zandkleurige haar zich onvoorzichtig had
óen gebiedende» eisch'. Daarom zou ik wil
len, dat ona gemeentebestuur, vóór het .tot
de inrichting van 'den nieuwen ontsmett'ngs-
dienst besluit, zich in verbinding stelt biet
de .besturen van de kleinere gemeenten om
ons heen. Later, zullen zij toch tot aan
sluiting moeten komen en dan zou 'men
allicht weer tot uitbreiding moeten oyer-
gaan, wat nieuwe kosten zou geven.
Ik heb slechte enkele gevallen van samen
werking van verschillende gemeenten voor
éón gemeenschappelijk doel aangegeven en
daarbij natuurlijkerwijze voornamelijk het
oog gehad op .onze eu er pmh'eeu liggende
genie'~ten. Er zullen nog wel meer aan-
rakingemmteü zijn, waarop do aandacht bij
een nauwerci verstandhouding zil vallen,
maar 'de depr .mij genoemde liggen yoor
de hand i
De toestand der Hollandsclie' gemeenten
wordt er in. het algemeen niet beter op.
Do eischen op allerlei gebied worden steeds
grooter, do bemoeiïngssfeer- breidt zich' ge
stadig uit en de lasten worden elk jaar
zwaarder.
Zuinigheid is den gemeentebesturen ge
boden, doch dezo mag niet1'leiden tot vër-
waarlöozing der belangen van de gemeent:-
naren. Dit zou uitloopen o'p achteruitgang
en verval. Daar is, om tot verbetering te
komen, uitgezien naar. het Rijk, dat van
zijn inkomsten aan de gemeenten zou moe
ten afstaan. De toestand der lan Isfinanciën
is, door den oorlogstoestand echter, van
dien aard geworden, 'dat men van .dien
kant niet al te veel mag hopen. De ge
meenten moeten rich' in de eersla plaats
zelf trachten te helpen eii het lijkt mij toe,
dat samenwerking van groepen van ge
meenten, verschillend naar mate 'de zaak,
dia samenwerking eisckt, daarvoor-een d-r
middelen is.
Laten wij daarmee bedoel ik Leiden
en zijn omgeving er öe.n verstandig ge
bruik van maken!
Nedterlaiid cm do ,.AIÏ«ïecitscïiem,L
Dr. Julius Bachem schreef ia „Der Tag''
een artikel, dat met groote kennis vaa za
ken over do toestanden en stemmingen hier
tc 'lande handelde.
Daarin korafc o.a. de volgende zin voor:
„Maar ook afgezien-Tan dezo momenten is
de onvriendelijk© stemming van breed© la
gen der bevolking tégen Duitschland begrij
pelijk. Ik spreek hier niet over de „alldeut-
sclie" tactloosheden en uitdagingen, waar
door do Nederlanders niet zelden geërgerd
zijn geworden. De Nederlanders willen nu
eenmaal door niemand opgeslokt worden,
maar blijven wat zij zijn, en daarvoor heb
ben zij ook alle reden."'
Deze opmerkingen hebben, naar cle ,,Yor-
warts" meldt, de woede, der „Alldeutschea
Blatter" opgewekt, die in het nummer vau
-O September bestrijden, dat er ooit „alldeub-
sche" tactloosheden jegens Nederland be
gaan. zijn.
Daartegenover", ftiidt hob in dat arti
kel, „stellen wij nauwkeurig vast, dat het
„lAlldeirtsche "Verband5' nauwkeurig verme
den heeft het gewettigde zelfstaudigheids-
en onafhankelijkheidsgevoel der Nederlan
ders te na te "komen, daar het nooit aanbe
volen heeft, hen „op te slokken" en dat liet
integendeel steeds de opvatting verdedigd
heeft dat 'n staatsrechtelijke Ann aker ung"
van welken aard ook van Nederland tot heb
Duitsche rijk slechts op grond van de eigen,
wensehen van de Nederlanders mocht plaats
hebben en dat iedere dwang of druk in dit
opzicht moest vermeden worden. "Wij eischen
gewaagd, liep men haastig heen en weer.
Do geharde passagiers namen hun dage-
lijksoho beweging voor het diner. Wynn
stanley zag met een glimp jonge meisjes
in lange, soepele mantels, die tot aan haar
voeten reikten, met fraaie en zachte auto-
mutsen of kleine hoeden, die sierlijk ttoondeh
op haar onberispelijk' haar, dat nooit aan de;
spelden scheen te ontsnappen.
Een geheel ander slag van meisjes dan
dö drie schreeuwende eii gierende wildé
meiden, die om zijn naamgenoot heeuspron-
gen. Hij zou wel eens willen weten hoé
het wezen- zou, als men ze van nabij .png
en met hen praatte. Zij waren zoo sierlijk,
zoo mcoi, dat hij half geamuseerd dacht
of ze ook zoudeu opspringen als inen ze
aanraakte,
De mannen, met wie zij wandelden en dié
geljjken tred hielden piet hun fraaie, hoog
gehakte lage schoenen mat' gespen, waar
hoven zich kantachtig opengewerkte kou
sen vertoonden,, schenen niets onrustbarends
aan hen te vinden. Z\j bewaarden inderdaad'
voor het meerendeel zulk een hprtstocht-
Jooze kalmte in dat prikkelende gezelschap,
'dat Wynnstanley zich slechts over hen kon
verbazen. Verscheidene van hen rookten on
der dat loopen over het dek met fermen, re-
'gelmatigcn tred en versnelden hun pas, naar
mate cle bel voor het diner dreigde zich te
laten hooren, om van den tijd, die hun nog
restte4 zooveel mogelqk partij te trekken.
Af en toe, wanneer het schip 6terkc-r
slingerde, kwain "Seen hand van die mooie,
bevallige wezens, op een wollig bekleeden'
hrra! terecht en greep zich 'daaraan vast.
Een eigenaardige rilling yoer Wynnstanley,
üo.or! de leden. Hoe moest zoo'n'aanraking
Xvel zijn van een hand als een pneeuwvlok'
zoo licht? Hoé verheffend en verbijsterend
van dr. Bachom ons uit de geschiedenis van
heb „Alldeutsehe Verband" en rijn offi
cieel© uitlatingen of handelÏDgen, die wij
gaarne te zijner beschikking stellen, het öe-
wijs voor de volgens hem begane tactloos
heden te leveren, tenzij hij zich aan heb ver
wijt wil blootstellen, dat hij zich met lichtzin-,
nige en onscrupuleuse stemmingmakerij öe-
righoudt."
De ,,Vorwarts'- die deze uitdaging van de
„Alldeutsehe Blatter" overneemt, zegt:
„Wat men van deze gramstorig© verdedi
ging denken moet, blijkt uit het hoofdar
tikel van hetzelfde nummer der
„Alldeutsehe Blatter", dat heb onderworp
„Die Alldeutschen unci der Krieg" behau-
clelt. In dab artikel worden uitingen van
List en Treitselike aangeha-ald, waarin
sprake is van de weder-inlijving van Neder
land bij den Duitschen Bond (List, in het
jaar 1841) en de inbezitneming vail den R'ju-
rnond (Treitselike 1870)."
Nieuwe srenstooneeleii.
Men meldt uit Sas van Gent:'
Een tnieuwo exodus van Belgische fami
lies uit liet bezette gedeelte langs do grens
lijn.
Het doet treurig aan, al die vrouwen cn
kinderen voor doze gelegenheid in Zondags
dos gestoken de wogen te zien vullen, die
naar veiliger woonsteden voeren.
23 arbeidersgezinnen hadden reeds zeven
maanden geleclën vergunning aango-
vraagd om naar Nederland te mogen over
komen. De man werkte da-ar al dien tijd
gescheiden van vrouwcn kinderen en na
afloop zijner werkzaamheden -slenterde hij
in een staat van moros© verveling langs
don weg en trachtte aan den oever van het
kanaal den tijd to dooden met vissehen.
Thans mochten zij met have en goeul de
grens overschrijden.
Een groot deel van hen.vindt weer on
derkomen in cle phosphaiabfabriek. Anderen
betrekken hier of daar Oen houten huisje,
waar zij met liet. ephamele huisraad zich
zoo huiselijk als de ruimte toelaat, inrich
ten.
In tusschen zeulen bolderende boerenkar
ren nvet beddegoecl en zwaardere meubel
stukken. aanhoudend-aan, terwijl aan het
hek, dat toegang tot den Neóferlandsoheii
bodem verleent, de. berg van allerlei liuis-
hou del ijken romniel voort durend groeit.
Dooh ondanks al de onaangename ge
waarwordingen, bij het verhuizen onder
vonden, zijn allen blij in een andere omge
ving te kernen, waar voldoende mond
voorraad; verkrijgbaar is. Want zij klagen
over dien slechten toestand, dien zij gedu
rende de lange periode in België hebben
doorleefd.
,,'t Is er slecht", luidt h.et eenstemmig
oordeel van allen en gewapend met bood
schappenmand of -net spoeden zich de vrou
wen naar de naastbijgelegenwinkels, om
zich schadeloos te stellen voor de lang door
gestane ellende.
JSff a i bm ia sa p» r
De minister van Lancfoouw maakt" be
kend, dat, indien dn den kleinhandel arti
kelen, waarvoor hij ingevolge art. 8 der
Dis bribh tiew et 1916 maxi mump r ij zen heeft
vastgesteld, verkocht worden in geringer
hoeveelheid dan als eenheid in zijn desbe
treffende bekendmaking is vermeld, do te
berekenen prijs evenredig moet zijn met ck-n
gestelden maximumprijs.
Do Melkvooi'zieaias.
De directies van drie melkinrichtingen
'te Arnhem hebben met 1 October heb per-
eoneel Ontslag aangezegd. Vair door de
regeering tc nemen maatregelen zal afhan
gen, welk deel nog in dienst zal blijven.
moest 'dat wezen. En 'toch' schenen de jonge"
mannen ginds er "voor het meerendeel 'on
gevoelig voor te zijn.
Nu 'en dan rookte een meisje en het zien'
daarvan vervulde hem met een dwaas ge
voel van weerzin. Het was alsof men een
engel zag of èea fee, leunende tegen de
toonbank van een dranktent. Vrouwen moes
ten niet de 'gewoonten van mannen aan
nemen. Het verbrak den stralenkrans van
gratie en vernevenhêid, die hen zoo bekoor
lijk maakte. Zijn naamgenoot had er van
gesproken, dat hij een meisje een sigaret
wilde; aanbieden. Hij zou liever zyn tabak
.over, hoord gooien dan zoo iets doen. De
mannen moesten voor de vrouwen neerknie
len en hen aanbidden, hen aanbidden van
hun zooveel lager standpunt, wanneer zij'
waren zooals die vrouwen daarginds. Natuur
lek zou dat een eenigszins ander geval
wezen met jongedames als da meisjes van
den autosluier met haar gegil.
Men ziet hieruit, dat IWynnstanley onbe
dorven was, ondanks zijn ruw leven, ondanks
zijn koloniale opvoedihg. Mogelijk kwam dat,
doordien hij tot dusver zijn meest bezielende
wereld had gevonden in do boeken, die hy'
verslond. Zij schilderden zulk een geheel
ander leven dan het vele onbehaaglijke, dat
liy om zich heen zag. Misschien was het
ook een overgeërfd instinct, overgeërfd van
een onbekenden voorvader, dat hunkeren
naar het reine, riaar hët beschaafde en
scboone.
De bel voor het kleeden liet zich hooren.
De groepjes pp liet dek schreden naar dé
open deuren van de kampanjetrappen. Wynn
stanley liet van lieverlede zijn beschouwing
over die prachtmeisjes in de eerste klasse'
en zijn bespiegeling omtrent haar varen. Hij'
zag dienstmeisjes cn knechts op het dek ver-
Door -de Arnhemsohe melkinrichting vait
de coöperatie ,,D© Vooruitgang", is aai*
de/i minister van. Landbouw -een adres ge
richt, waarin wordt medegedeeld, dat doof
de door déri Minister vastgestelde winst
marge va'n het melkbecSrijf, dio niet zal
kunnen worden voortgezet. Dit beteekent
bovendien voog heb transportpersoneeP
werkloosheid.
Terbod vaa sehepenirifcvocr.
Heb Deensch stoomschip „Hans Maersk'-,
toebchoorende aan de reedcrij A. P. Moller
t© Kopenhagen, op de werf der firma A.
Vuyk Zonen te Cap el le a. d. IJsel ge
bouwd en to Amsterdam van machines voor
zien, mocht, toen het -gereed gekomen wal
niet uitvaren. Nu echter itoestemminJ
tob uitvoer verleend met de verplichting,
oen drietal reizen op Nederlandsche haven*
te doen. Het stoomschip vertrok gisteren
voor do eerste reis van IJmuiden naar
Hue!vd, Spanje, óm een lading erts in tn
nemen met bestemming naar Amsterdam*.
Gebrek aan fnlandsclio bloem.
Door de Rotfcerdamschc Broodbakkers-'
Patroonsvereeniging is aan den. minister
van Landbouw, Nijverheid en HandeLeec
adres gezonden, verzoekend!© het daarheen
te leiden, dat meer tarwe worde geïmpor
teerd, waardoor de meelfabrieken op vollo
oapaoiteit kunnen werken en dientenge
volge aan de nijpende sdhaarsölito van in-
landsche bloem een eind© komti, terwijl
daarmede tevens de belangen van den land
bouw in '6 bïjz. zouden worden bevorderd
door het beschikbaar komen van meer Vee
voeder, hétgeen tevens der melkproductie
•ten goede zal komen.
Snikei'pnlj).
De minister van Landbouw heeft ingevol
ge art. 6 der Distributieweb 1916, verboden
<h vervaardiging van su-ikerpulp met een
gehalte van minder dan 30 pCb. suiker.^
Aardappelen.
De aardappelmeelfabrieken hebben thané
cle roededeeling ontvangen, dab er met het
venverken - van witvieczigo aardappelen
kan worden begonnen.
Duitsclic kinderen.
Te Zevenaar passeerden gisteren weer 12!
Duitsche kinderen uit wrschilleiiclo steden.
Bijkswerk.
Mijnheer, de Eedacteur!
Verleen mg roer het onderstaande èen'ga
plaatsruiinte. Brj voorbaat mijn oprechtq
dank.
Al meermalen zijn er van het Rijk soldi*
tenhemden te maken Lij verschillende lingexio
zaken liiec ter stede.
Nu-vraag ik mij a£: Zou het Rijk wel we
ten, voor welken prijs die hemden gemaak'
worden? Zoo neen, dan zal ik die even
zeggen: 12 stuks voor... 30 ets., dit is ééa
volt 61 'j cent. Bij hard werken kan men
60 stuks in 4 dagen afmaken; bij gewoon
Werken doet men er 6 dagen over. Hier komt
nog bij het thuiswerk', dat die meisjes mee
krijgen, waaraan ook nog ongeveer 10 uren
weg gaan. Zoodoende gaan dis rne'sjes van
ongeveer 18 jaar, met een weekloon naar
huis van 14 tot £6.40 of ongeveer 10.10,
zegge 10 cents per uur.
Zou liet Rijk hierin niet eenige verbete
ring kunnen brengen? Het zal in1, i. wel bij
inschrijving gaan, maar kunnen de patroons
dan niet wat rekening houden met de loo-
Ben van die meisjes?
Een onderzoeker. 1
Leiden. 15 Sept. 1916.
schijnen, om alles te halen, ivat een invalidej
of een bejaarde, welgedane, dikke danns
had laten liegen. De vertooning was voor
heden uit. De schapen gingen nu beneden:
hun maal verorberen, waar do vrouwen uit
gedost waren in fijne, avondtoiletten en ju-
weelen droegen.
In de tweede klassa wasohten de geitel
huil handen en verwisselden niet van toilet.
Dat was het verschil. En on het oogenblik,
op hetzelfde oogenblik, dat hij zich omkeer
de, .oni zich ook naar beneden to begeven,
klonk een gil door de lucht, een doordrin
gende gil en daarna nog een. En over het
dek /iet de vreeselijkc kreet van schrik
zich hooren: „Een man overboord! Een maa
overboord!"
III.
Sohoone moeder. Eoro.,.1 met 't leven van menschen'.
Gij zijt wreed, eu listijji-van horü, zoo r.egt men.
Gii liebt ffönoiiien en wilt niet tcruff geven;
Gij zijt vol van uw dooden eu oven koud als 7.ïf<
SWINBUKNE.
Hij bad het gezien, had alles gezien, toef
hij zich haastig bij den kreet omkeerde, dia
het zorgeloos gelach en pretmaken in vrees
en schrik veranderde. Hij liad de drie meis«
jes alleen daar op het dek gezien, met hurt
banden voor het gezicht ges'agen, de zwaai
ende gedaante gezien, toen zij naar benedei?'
stortte met uitgestoken armen en beenen
als de wieken van een windmolen, een zivarB
silhouet tegen den gloed- der ronde, rooda.
zon.
Wynnstanley was niet 'êén sprong oved
het dek en schreeuwde evenals de ..anderen.
Het was zijn naamgenoot, do man met het
zandkleurige haar, die naar beneden was
gevplleh, als oen steen gevallen in het Zwar
te, schaduwachtige water, v
