Nederland en de Oorlog. 17244 Maandaa le> JMei. A°. 1916. fëourant wordt dagelijks, met uitsondering van <Zpn* en feestdagen, uitgegeven. i f 0.10 0.10. s 1,1.65. ijt nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. lofficieeie Kennisgeving. 4*n Mei wie,. m ONS LAND, Binnenland. PHIJS DEB ADVERTENTIENl 1—8 tegels /1.05. Iedere regel meer /0.2a Eleine adrertentlto 80 voorden 40 (Jente oontanti elk tiental woorden meer 10 Oenta. hei laeaaseeren wordt 0.05 berekend. Bewijsnummer 6 Cents. PHIJS .DEZER COURANT* Voor ïieiden per 0 maanden 1.30per week. II Buiten Leiden en waar agenten gevestigd eijn per week. France per post e jc Burgemeester en Wethouders van |(len doen te weten, dat door den Raad I, gemeente, in zijn vergadering van den Mei 1916, is vastgesteld de volgende •ordening VERORDEN IN G, L wijziging van de verordening van I .Januari 1015 (Gemeenteblad No. 1) op curing van Eet- cn Drinkwaren cn andere Waren, Artikel I. be liter van bovengenoemde verordening ±Ycr ordening op de Keuring van Eet- jfDrinkwaren, Huishoudelijke Artikelen andore Waren"s Artikel II. [Ju artikel 2 wordt na litlera a ingevoegd nieuwe littera b luidende: iHuishoudeï/jke artikelen, die door hun fkugdelijke samenstelling niet de uitwer- kunnen hebben, die redelijkerwijs mag Bi den verwacht" [littera b wordt „littera c". De aanhef littera wordt gelézen als volgt: I, Huishoudelijke artikelen en andere |ren, die enz.",, Arfcikefl III. G wordt gelezen als volgt Li ede r, dio eet- of drinkwaren, huishou- artikelen of andere waren verkoopt pp.i verkoop bestemde eet- of drinkwaren Pfctdt, bewerkt of bewaart, is verplicht 6 eet- óf drinkwaren, huishoudelijke arti- of andere waren, desgevorderd met voorwerpen, waarin zij zich bevinden, mede de voorwerpen gebezigd voor he lding, bewerking of verkoop, onmiddel- pk aan de met de handhaving dezer vor dering belaste ambtenaren te vertoonen toe te laten, dat die eet- of drinkwaren, i/sAoudelyke artikelen of andere waren |ben gedeelte daarvan of die voorwerpen jtfïird of ter keuring medegenomen wor- Artikel IV. b artikel 11 worden achter de woorden •ft- en drinkwaren" ingevoegd' de woor- of huishoudelijke artikelen". iVutgesbeid door den Gemeenteraad van Leiden, gelet op het advies der GezondL scoumaissie, d.d. 4 Mei. 1916, No. 26/18, m zijn openbare vergadering van den De Burgemeester» N. C. DE GIJSELA AR. Do Secretaris, VAN STRIJEN. Sijnde deze verordening aan de Gedepu- ferde Staten van Zuid-Holland, volgens In bericht van den 9/12 Mei 1916, B No. 474 I afdi), G. S. No. 17, in afschrift mede- Jdeeld. jEn is hiervan afkondiging geschied, waar Kt behoort, den 15on Mei 1916. ii"'gemecster cn Wethouders voornoemd, N. O. DE GIJSELAAR, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris^ LEIDEN, 15 MEI, Dr. W. .T. Lente, Rem', predikant kl- p'zal een der sprekers zijn op de samen- |jist van vrijzinnig-godsdienstig'en op He- Blvaartsdag op „Daindigt." 1 r- Rij den dienst (Ier directe belastingen Jbenoemd met ingang van 16 Mei tot yKsklerk derde klasse 'de heer E. F. L fln tan Bussche, alhier (insp. tweede' afd.L bans part klerk kr. Boskoop. Aan de Rijn- en Schiekade, bij Wou- nbrug, geraakte heden een kar van een chinrkhting to water. Zij kantelde on- het vallen om, waardoor d© hond bo- n°P do kar kwam. Het beest kon wor- gered door iemand in een schuitje. Heden is bevorderd tot agent van po- le klasse de agent 2e klasse Y. Kni- Iu de Stedelijke Werkinrichting zijn tot 13 Mei opgenomen 218 volwassen "ften, 29 kinderen, totaal 947 personen. Volksspceltuiucii. De Vereeniging voor Volksspeeituineu al hier wil haar werkzaamheden uitbreiden. Daaraan bestaat behoefte: dit jaar op den tweeden dag, dat haar terrein aan den Zoe- terwoudsche-Singel geopend was, waren er. reeds niet minder dan 500 kinderen aan wezig. De gelegenheid tot uitbreiding is bijzon der gunstig. De Baad. van Leiden heeft een deel van den gemeentegrond aan de ICooilaan voor een gelijk' doel ais dat der Vereeniging voor Volksspeeltuinen, ter her schikking van een daartoe gevormde: com missie gesteld. In samenwerking met deze wenscht de Vereeniging .voor Volksspeel tuinen dit terrein eenigszins voor speelplaats geschikt te maken, waartoe noodig zijn: het maken van een behoorlijken toegang, de aan schaffing van materiaal voor openluchtspe len, zandplaatsen, enz. Gelijke' plannen rijn ook nog voor andere stadsgedeelten 'in voor bereiding. Het ontbreekt echter "de Vereeniging Op het oogenblik aan do hoodige middelen. jDaar- om-doet zij een beroep op de ingezetenen, om baar door financieeleh steun in staat te stellen haar plan te verwezenlijken. Men kan zich als lid der Vereeniging opgeven bij 'den penningmeester, den heer Wl Mulder, Zoetorwoudscke-Singel, .minimum Contributie 50 ets. of steunen door een gift ineens. Mocht de yereeniging slagen in deze' stadsgedeelten nieuwen apeelgrond open te stellen, dan zon zij wederom heelwat ver der zijn in haar pogen om de jeugd te doen genieten van het gezonde van het spel in de open lucht en haar tevens te leeren den vrijen tijd niet met straatschenderij of baldadigheid zoek' te brengen. Aanbesteding Bankgebouw. Bjj de heden in „In den Vergulden Turk", door de heeren J. A'. G. van der Steur, b.i, te 's-Gravenhage, en L J. P. Oud, architect te Leiden, gehouden aanbesteding van' het bouwen van een Bankgebouw ten behoeve van het agentschap Leiden van de Neder- landsche Bank qp een terrein aan den hoek van het Galgewater on het Kort-Rapenborg, Waren ingekomen 23 inschrijvingen, daar van er twee werden ongeldig verklaard. De geldige aanbiedingen waren van: Firma Van der Pluijm en Gielen, Rot terdam, f62,122; Th. G. Barten f60.900; K. A. van Rijswijk, te 's-Gravenhage, f60.500; H. Korswagen f59.900; CL Eyke- Ier, Scheveningen, f59.775; L. Kooien, s-Gravenhage, f 59.800; O, AI Willemse, Vreeswijk, f59.400; G. Wi Proper, Moer dijk (gem. H. Zwaluwe) f59.100; G. Meijer, Rotterdam, f 58.899; Gebr. A. en J. den Ouden, Oudshoorn en Leiden, f58.600; J. Kroay en Co., Hillegom, f58.400; A. Ver steeg, Utrecht, f58.295; firma Planjer en Van 't Riet, f57.904; J. Dietz f57.900; l Vos, 's-Gravenhage, f57.341; D. Klaassen, Rotterdam, f 57.200; M. van Oojjen, Utrecht, f 57.000: Gebr. Bal, Rotterdam, f56.700; O. Kok, Utrecht, 'f56.500; D. van Lith f54.600, en B. de Bruin, Weesp, f53.200. Waar geen woonplaats vermeld ie, zijn de; gegadigden metterwoon gevestigd te Leidjen. Oude A-B-Boekon. Wie oude herinneringen verlevendigen wil en wie belang stelt in vroegere zaken, kan thans zijn gading vinden in het Leid- sohe Volkshuis, waar gedurende deze week een merkwaardige verzameling van oude A-B-boeken en A-B-prenten is tentoonge steld. Vooreerst zijn er ©enige zeldzame platen mot kinderen, die, met hun scihoolgerei in het „schoolbord", naar school toe gaan, en oude scholen, waar men zien kan hoe do kinderen lezen leeren. Met behulp van een plankje of van perkamenten strooken, waarop het alphabet stond, werden hun eerst de lettors geleerd; zulk stevig mate riaal werd gekozen om het ad te spoedig verslijten te voorkomen. Daarna kregen de kinderen het zoogenaamde Groot A-B-O- boek, waarin, behalve de letters en spel- klanken, ook de tien Geboden, het Onze Vader ©n andere gebeden stonden. In deze boekjes vindt men voorin de afbeelding van een haan met een opwekking bot de kinderen om even wakker en vlijtig te wezen. Op de tentoonstelling liggen ver schillende exemplaren van deze „hanenboe ken" uit de 18e eeuw, waaronder één te Leiden gedrukt en één op bordpapier voor de duurzaamheid. Dat men ook in het bui tenland dezelfde leermethode volgde, be wijst een Duitsch exemplaar, dat eveneens aanwezig is. Op perkament gedrukte A-B-O's waren niet altijd te krijgen, en daarom behielp men zich vaak met papieren, die dan op hout werden geplakt of onder een door schijn end hoornen plaatje werden beves tigd dat men af kon wasschen als de km- dervingers het al te vufl hadden gemaakt. Van die 'A-B-O's op papter vindt mee in het Volkshuis eenige bladen vol (eocmmge in good gedrukt), die konden worden uit geknipt, zoodat acht kinderen tegelijk kon den worden voorzien. Om het leeren te veraangenamen, be dacht men al spoedig, het alphabet te ilhistreeren door bij iedere letter een dier of voorwerp af te beelden, dat met die letter begon. Reeds in de 17e eeuw had men zulke A-B-prenten en ze bleven na tuurlijk tot in onzen tijd in zwang. Van deze kinderprenten zijn vele oude exem plaren tentoongesteld, mooie en leelijke, curieuze en minder belangrijke. Ook heeft men van hot alphabet spelletjes gemaakt, waarvan ook voorbeelden te zien worden gegeven. Wat nu de eigenlijke spelboekjes betreft, naast de haneboeken kwamen op het'einde der 18e eeuw en later andere in gebruik. Er bleven zeer eenvoudige verschijnen (in Vlaanderen nog m den laatsten tijd), bijna gelijk aan de oude handboeken, maar zon der haandoch ook het aanschouwelijk on derwijs werd toegepast op de spelboeken en verschillende uitgaven sedert omstreeks 1780 bevatten afbeeldingen die aan de A-B-prenten doen denken, of fraaie afzon derlijke illustraties voor elke letter, gelijk in het prachtige Vaderlandsch A-B-boek van Swildens van 1781. Dit laatste was reeds geen eigenlijk schoolboek meer, en zoo verschenen ook later ale gewone kin derprentenboeken tal van A-B-boekjes. Men vindt er vele op de tentoonstelling, oude, en ter vergelijking dok minder be langrijke nieuwe. Sommige hebben opgang gemaakt, zooals Mailer's Letterkransje, het ieder bekende' „A1 is een Aapje" en Schenkman's „Aaa, Kijk wat kreeg ik van papa"; ook onder d© minder bekende zfin echter curieuze en aardige. Er is dus op deze tentoonstelling, die voor iedereen toegankelijk is, veel te zien, dat men an ders niet zoo gemakkelijk onder de oogen krijgt, en het-is dus ieder aan te raden deze gelegenheid niet te verzuimen. Behalve 's avonds, is de zaal ook Woens dagmiddag geopend. DIT ONZE 8TAD. STEUNCOMITÉ LEIDEN. Oorlogstoestand 1814. In de afgeïoopeu week meld de zioli om steun aan. I pere. Maakt met het totaal dei vorige week-"ad. v 2841 2842 pers. Hiervan werden direct afge wezen 303 Tot 13 Moi werden behandeld 2637 In de afgeloopen week kwa men m behandeling n §538 pere„ (Thans worden ondersteund 78 personen. Dnur vleesch en Teenitroer. üoterdagmorgen werden hier ter stede tusschen de 70 en 100 stuks z.g. melkfok- vee in vp spoorwegwagons ingeladen om de grens te worden overgebracht In een ander stadsgedeelte lag een groote veeboot onder stoom, waarop ook een groot aantal koeien werd samengebracht, die in den omtrek' waren opgekocht Enkele slagers stonden er met leede oogen naar te kijken. De voorzitter der Lsidsche Xleeschhouwere- vereeniging verzekerde, dat dat nog maar een begin was. Wordt daar niet spoedig een stokje" Voor gestoken, dan kan het niet anders, of onze vèdstapel zal ernstig worden benadeeld, aif- gerien nog van de hoogere prijzen, die ep het gevolg van moeten zjjn. Op de' Leidsche" veemarkt werden yrjjdag j.i. prijzen bo- Steed als nooit te: voren, De Bokkingrerboop. Toen Zaterdagmorgen te zeven uren '<fe: verkoop van Regeeringsbokking aan het Ge meentelijk Distributiebcreau een aanvang nam, stond reoda èern menigte Eefhe&bem tae* ongeduld te wachten. De" aanwezige: voorraad was dan ook 'a goed halfuur later nitverkocht en een groot aantal personen moest onverrichter zatte naar huis Jernm- Weeree. Aangemoedigd doos ffit mcöeB, heeft da gemeente besloten van af morgen (Dinsdag) voorloopig ieder en dag een hoeveelheid bok- Mag .ter tepetiifcins te Ètettem, S sooc 10 w 1 I I i ..i/'i L; De BralnbroodrereUng, De Algemeen» Nederlandse!® Bond van Srbeidersisters) in hei Bakkers-, Chocolade- en Sn&eriwearidngbafa^ beeft een adres gericht aan den minister van Landbouw, enz., waarin o. m. gezegd wordt, dat, met er kentelijkheid voor de hulp tegen het geven van ontslag van bakkersgezellen, alsook te gen loonsvermindering van broodbezorgers dé bond tot Zjjn spjjt moet constateeren, 'dat ontslag op grooter schaal dan in gewone tijden voorkomt en dat op veelvuldige wijze loonkorting plaats heeft. Eenige voorbeelden van ontslag worden aangehaald, ook' een tweetal betreffende Lei den en wel bjj: 'de broodfabrieken „De. yer eeniging" en „üéres." -Ook wordt gewezen "op de mindere fn- •k'omsten van bezorgers. Adressanten verzoeken deu minister steun, In den zin als mondeling is toegezegd. Er wordt op gewezen, dat de slapte, die er thans in het bakkersbedrp is, voor een groot deel verergerd wordt, doordat particu lieren zich tarwebloem kunnen versohaffen en daardoor voor zichzelf kunnen produceer ren. In onderscheidene: streken van het land komt bloemverkoop aan particulieren op groote schaal voor en niet het minst in Amsterdam. Het komt adressanten daarom rationeel voor, om, zoolang het niet mogelijk zal zjfa dat er ten yolle of gedeeltelijk witbrood wordt gebakken, te voorkomen, dat tarwe bloem nog .langer binnen het bereik ran particulieren wordt gesteld. Landstorm. Dë minister van Oorlog brengt ter algei- meene konnis, dat nog niet kan worden bepaald, wanneer de in 1890 geboren per sonen, die tot deu landstorm behooren, of daartoe op of na 1 Juni 1916 komen te behooren, in werkelrjken dienst zullen wor den geroepen. Zoodra' de tijd van indienststelliug zal zjjn bepaald, zal onverwijld nadere bekendmaking volgen. De groote prijsverhooging vau vleesch In ons land en de nltvoer van vee. Zondag in den loop van deu dag zrju mm het Maasstation te Rotterdam uit omliggende' gemeenten ongeveer 2500 runderen aange voerd, met bestemming naar. Duitsohland. Het vervoer van deze diereu per spoor is van dien aard geweest, dat er onder bet vervoer enkelen doodgetrapt zjjn, terwijl an deren uit nood gekalfd hebben. Ook aan het station D. P., hebben zich dergelijke tooneelen onder groote massa's aangevoerd vee voorgedaan, terwjjl het ver voer door de stad in koppels van houder den, heel wat ergernis verwekt heeft Waar door den grooten toevoer alle stallen bezet riijn, zjjn honderden koeien tjjdelijk in wel den nabjj Benkelsdjjk en omgeving gedreven. Naar aanleiding van den uitvoer van z.g. melk- en stamboekvee en de daardoor ont stane onmogeljjkheid voor de tegenwoordige prijzen te 'blijven yerkoopen, heeft de sla- gersvereeniging „Óns Belang" te Utrecht onderstaand telegram aan den Minister van landbouw, Handel on Nijverheid gezonden. Del Utrechtsche Slagersvereeniging „Ons Belang", verzoekt Uwe Excellentie, daar haar leden geen vet voe voor hun zaken kunnen verkrjjgen, dan tegen zulke abnormale prij zen, dat verkoop niet meer mogeljjk is, on middellijk de grenzen te sluiten voor den uitvoer van zoogenaamde melkgevende 'koeien en stamboekvee. („U. D.") De Vaart op de Noordzee. Men meldt uit yiissingon, dat de mail boot „Koningin "Wilhelmina" Zaterdag met twee uur vertraging binnenkwam. Het schip was ter hoogte van het Sunk-liohtschip op gehouden door een Éngelsche torpedoboot evenals een dertigtal andere schepen. Dit oponthoud geschiedt om den Enjelscheo, trawlers gelegenheid te géven het vaarwar ter van mijnen te zjüveren. Voorwaardelijke Regeeringsvarkens. Men schrijft aan „De Tijd" uit Friesland De in de Friescho gomoentcn Schoterland, Engwirden en Haskerland gevestigde sla gera ontvangen volgens de tegenwoordige voorziening van Begeeringsvarkena bijna de helft minder krulstaarten dan vroeger. En wel als gevolg van de door de Begeering ia Den Haag gemaakte berekening, dat voor de consumptie één varken per 1000 inwoners voldoende is. In tegenstelling wellicht met de steden blijkt zulks op het Frieache platte land niet het geval te zijn. De slagers der bovenvermelde drie gemeenten komen n.l. sinda ettelijke weken als gevolg van do op <fe zooeven bedoelde ministerieel© bereke ning gebaseerde voorziening van krulstaar ten in de laatste dagen der week spek on varkenHvleeach fce kort; weshalve rij tegen woordig reeds Zaterdagsmorgens uitver kocht rijn, en hun klanten teleurstellen moeten. Nu kvmen rij wol meerdere varkens be komen, maar de regeering, die zeker wil rijn, dat de meerdere door hen aangevraag de varkens werkelijk voor de consumptie der bevolking noodig rijn, heeft aan c5e meerder© ontvangst de voorwaarde verbon- dien, dat iedere slager dagelijks een lijst bij-< houdt, waarin nevens de namen der koopere de hoeveelheden spek en varkensvleesch vermeld zijn, welke aan elk van "dozen laat sten dien dag verkocht zijn. De bedoelde lijs ten moesten dan door de slagers aan den- controleur dor varkcnsvoorzicning te Hce^ renveon overhandigd worden, die ze vervol gens, met vermelding van het getal geslacht- te Regeeringsvarkens, ter controle naar Den Haag zondt. In weerwil van de be langrijke administratieve rompslomp, wel ke voor haar leden uit het naleven dor1 voorgemelde ministeriëelo voorwaarde voortvloeit, heeft dezer dagen de te Heo- renveem gevestigde slagersvereeniging be sloten, die conditie aan te nemen. De te IJmuiden binnengekomen stoom trawler „Concordia", die op 4 dezer op on geveer anderhalf uur afstand getuige is ge- weësfc van het in brand schieten en in. zeo storten van een Zeppelin, heeft twee zwem vesten van Duitsch fabrikaat benevens ©en ledige benzinebus aangebracht, die door den treffier, toen hij naar do plek is gestoomd waar de Zeppelin in zee was gestort, zijn gevonden als eenige overblijfselen van de Zeppelin. Bij het gevecht tusschen de Engelscho flottielje en de Zeppelin, zoo rapporteert de „Concordia" nog, was de laatste verge zeld van een tweedekker-watervliegtuig, waarvan men niets heeft teruggezien. Aan de sigarenfabriek van de heeren Hubera en Vormer te Amersfoort werkten den laatsten tijd een zestig Belgische gein- terneerden. Deze zijn thans weer naar hot kamp teruggeroepen. Naar men meldt, houdt dit verband met de werkloosheid onder de Amsterdamschc sigarenmakers.'Zooals bekend is, zorgen do arbeidsbeurzen er voor, dat geinterncerden niet worden geplaatst, wanneer er Neder- landsche werkkrachten beschikbaar zijn. In „Parkzicht", to Amsterdam, is onder, presidium van mr. D. "Fock de jaarverga dering van de Liberale Unie gehouden. Uit het jaarverslag van den secretaris, den heer A. Roodkuyzen, bleek, dat thans 188 kiesvereenigingen met ongeveer 15,000 leden, bjj de Unio aangesloten zjjn. In den loop van hef jaar traden de kiesvereeni gingen te Arnhem, Borger, Dalerveld, 2de Exlermand, Roswinkel en Valthermond tot de Unio toe. De kiesvereaniging te Uitgeest werd opgeheven, die te Sneek scheidde zich af. Het jaarverslag werd goedgekeurd. Na de pauze werd medegedeeld, dat mr. P. Rink en mr. H. Smeenge als hoofdbe stuursleden waren herkozen met 49 van de 50 stemmen. Men bericht uit Zaandam, dat voor dé tweede maal Ged. Staten hun goedkeuring aan de gemeentebegrooting hebben onthou den. De eerste maal geschreide het, omdat een post van f65,000 als subsidie van het Ejjk tot dekking van het tekort op de be groeting was gebracht; de tweede maal, omdat, in plaats van bedoelden post, de hoofdelijke omslag met het bedrag was ver hoogd, zonder dat ia dezelfde verhouding het vermenigvuldigingscijfer werd verhoogd. Ged. Staten zeggen, dat de Gemeenteraad niet kan geacht worden do noodige midde len tot dekking (Ier uitgaven te hebben aangewezen. Waarschijnlijk zal nu moeten worden over gegaan tot het door Ged. Staten aangegeven middel, öm door een leening op korten termijn het tekort te dekken. Besloten is .e Amsterdam een Neder- landsch Historisch Scheepvaartkundig Mu seum te stichten, waarvan de vooiioopige: kosten worden geraamd op een millioen gul den. Prins Hendrik heeft het beschermheer schap aanvaard over de verschillende comi- té's, die zich tot dat doel hebben gevormd. Tegelijkertijd heeft zich te Rotterdam een commissie gevormd met het doel aldaar een geheel modern technisch scheepvaartkundig museum te stichten. Het provinciaal kerkbestuur van Noord- Holland beeft de goedkeuring van het be sluit van het classikaal bestuur van Haar lem, waarbij een tweede predikantsplaats der Ned.-Herv. Gem. te IJmuiden gesticht is, .voorloopig aangehouden. De leden van de Eerste Kamer zijn' ter vergadering bijeengeroepen tegen den 23sten Mei a.s., de3 avonds te halfnegen. BJ Kon. b'eslait is benoemd tot notaris binnen het arrondissement Utrecht, teri standplaats de gemeente Utrecht, de Hoor (W. A. Th. Warren, candidaat-notaris aldaar. De Bonsdag van het Ned. Jongelings verbond wordt op Hemelvaartsdag ondeï! leiding van den voorzitter, ds. J. J. van Noort, van Amsterdam, te Scheveningen gé- houden. n! De gewone audiënties van dé Ministers van Oorlog, van BuitenlandschO Zaken eö van Financiën zullen deze week niet plaate hebben. ij v

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1916 | | pagina 1