isderiand en de Oorlog. 17175 liinsdag S3 Februari, A°. 1916. feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Eon- en feestdagen, uitgegeven. m rBommep Isestaat uêS TWEE Bladen. 10 Cents DE WATERSNOOD. UIT ONS LAND. PRIJS DER ADYERTENTIEN: Van 16 regels ƒ1.06. Iedere regel meer f 0.17k. Kleine advertentiên van 30 woorden 40 Gents oontant; elk tiental woorden meer 10 Gents. Voor het inoasseeren wordt /"0:05_berekend. Bewijsnummer 6 Gents. PBIJS DEZES COURANT: Voor Leidon por 3 maanden f 1.301 per week. 1 Buiten Leiden en waar agenten gevestigd sijn per week. Franco per post f 0.09, So.io. 1.66. Eerste JÉSIsd. Weekabonnementen, De voortdurende stijging van de prijzen van het papier een feit, dat iedereen hij geringe aankoopen reeds zal hebben ondervonden, maar het „Leidscli Dagblad" in hooge mate noodzaakt ons het Abonnement per week in dc Stad 3 verhoogen en alzoo te krengen op Tan af AANSTAANDEN MAANDAG. Wij ontvingen hedenRes. Luitenant D. ƒ2.60; Onderofficieren school Langebrug ƒ8.-. Totaal met gisteren f 4385.88. LEIDEN. 22 FEBRUARI. Het bestuur van de Juridische Faculteit der Leidsche Studenten heeft zich als volgt samenges eldJ. W. Bosch, praeses; E. N. van Kleffen6, ab-actisY. W. O. Ploegman, quaestor; mej. E. Schel tema, assessor I, en 11. P. Cleveringa, assessor II. De „Sts.-Crt." bevat de gewijzigde statuten vhn de .Nationale Bank" alhier. In de stedelijke werkinrichting zijn van 13 tot 10 Februari opgenomen: 2S3 volwas sen personen, 46 kinderen, totaal 329 oerso- nen. Er zijn bedrijven, welke door de bij zondere omstandigheden bloeien, en hun zou een oorlogswinstbelasting opgelegd kunnen worden Uitgevers van Dagbladen evenwel zitten in groot-en nood. De. stijging van papier- prijzen is sterker dan ooit to voren. Toch mo«t in dozen tijd, meer nog dan anders, de courant er zijn, vraagt de berichten dienst met de bekende Telegram-bureaux steeds boogere uitgaven en gevoelt een Da olad, dat het verplichtingen heeft te genover zijn lezers en adverteerders. Zooals overal in den lande is ook- do directie van ons blad een prijsverhooging van het papier niet ontgaan, hetwelk als gevolg met zich brengt een, zij het dan ook geringe, prijsverhooging van het abon nement. Wij spreken den wensch uit, dat het hierbij blijven zal en ons geen verdere no oil ij kh eden in den weg komenin het buitenland toch heeft men door schaarsch- te Van papier reeds den maatregel moeten nemen niet méér dan vier pagina's dage lijks te geven. Maar wij" hebben ook lood noodig, drukinkt, enz., enz. Als men maar blijft' leveren Bij den overweg van het Staatsspoor ban den Haagweg, alhier, kwam een auto van de Delftsche Taxi-onderneming, bestuurd door een luitenant, in botsing met een bo- terwagen, bespannen met een paard. De bo1- .ferbrik moest het duchtig ontgelden, maar ook de auto werd eenigszins beschadigd. Lezing van Mej. Dijkgraaf. Gisteravond hield mej. Dijkgraaf in do Nutszaal een lezing voor de Orde van do Ster in het Oosten. Allereerst zette zij uiteen, hoe do Ordo in 1911 is gesticht door hen, Oosterlingen zoowel als Westerlingen, die verwachten, dat spoodig weer een groot We reldleeraar op aarde zal verschijnen. Ver volgens besprak zij de beginselverklaring der Orde, waarbij zo er den nadruk op leg de, dat de leden door toewijding, standvas tigheid en zachtmoedigheid het werk van den Leeraar in de wereld trachten voor te bereiden, dat -zij al hun werk in het dage-- bjksch leven trachten te doen, als geschied- do het .voor Hem, dien zij bovenal liefheb ben. Spreekster toonde aan, welk een groot-e ommekeer er in het leven zou plaats heb ben, als allo menschen niet meer in de eerste Plaats deden wat voor hen zelf aangenaam on voordeelig is, doch zich met standvastige i 0 .^hden wijdon aan een hoog en niet- .^f el ijk ideaal. De leden achten het hun P icht, grootheid te erkennen en tc cerbiedi- pn in wien deze zich ook openbare cn trach- t°r tameU wer^en mefc aBen, die zij gees- e 'jk als hun meerderen erkennen Eigen ^eoningen moeten hierbij soms op den ach» orgrond gedrongen worden, waardoor do gensehap van kunnen dienen wordt aan- er.H^r Spreekster betoogde, dab alle s ïenaten een bepaalde leering aan do menschheid hebben gebracht den Hin doo's die van Plicht, den Perzen die van Reinheid, den Grieken die van Schoonheid en dat zij gezamenlijk zijn het teeken van het Verbond van den Vader met Zijn kindoren, waarvan in het Oude Testament do regenboog het symbool is. Iedere kleur vertegenwoordigt een godsdienst, gegeven op een bepaalden tijd naar bepaalde omstan digheden maar allo zijn voortgekomen uit het éóne witte licht: de zon. Zoo bracht Uhristus do Boodschap, dat ieuer individu persoonlijk zijn heilstaat moet verwerven, in eigen vrees en beven nadat het Jodendom slechts van collectieve zalig heid had getuigd. Maar tevens leerde hij, dat het individu, wanneer het volgroeid was, zich moest offeren voor het geheel. Dit laatste deel der Boodschap 13 echter sinds 2000 j aar vergetenintegendeel heeft zich de persoonlijkheid meer en meer op den voorgrond gesteld. Wij zijn het Evangelie niet ontgroeid, doch wij hobben het niet ten volle in levenskunst omgezet, voor het of fer zijn wij tëruggeschrikt. In dezen tijd van verwarring staan zoovelen tegenover ei kaar, die moesten samenwerken, terwijl tooh ook hier en daar opduikt een verlangen naar eenheid, naar grooter harmonie. De genen, die dit laatsto oprecht verlangen, s«v men te brengen, zal het werk zijn van den komenden Leeraar, zoodra de grond vol doende beploegd is tot het opnemen van hot zaad, dat Hij zal strooien. Wat de Orde als Organisatie betreft, deel*- de spreekster mede, dat alle leden in hun wijze van werken voor het eene doelVoot- bereiding van de komst van den Leeraar, volkomen vrij zijn, dat dus geen bindende reglementen bestaan en dat geen contribu tie wordt geheven. v De Orde is over de gcheele aarde verbreid cn telt thans ruim 20.000 leden. Actie a oor Gewetensvrijheid ook voor Krijgslieden. Reeds sedert lang bestond in Nederland een Comité van Actie voor Conscientievrij- hoid (niet te verwarren met de actie voor dienstweigering en dc beweging, belichaamd in het adres-Bühler, waarvan in Leiden ook een voorloopig comité bestond). Dit comité heeft zich in een bijeenkomst van belangstellenden gisteravond in heb Nutsgebouw tot oen vast comité gevormd. Het doel is allereerst in een openbare verga dering met debat het doel van de actie te doen uiteenzetten, om vervolgens zoo moge lijk eeD adres-beweging op het touw te zet ten, ter ondersteuning van een reeds aan de Regeering gezonden adres, houdende 't ver zoek om bij hen, die tot den krijgsdienst ge roepen worden, met de werkelijke gewetens bezwaren rekening to houden, zoodanig,' door zo op een ernstige wijze te toetsen. Binnen een niet te lang tijdsverloop zal deze openbare vergadoring plaats hebben. LEIDSGfiE BERIGHTEN, „NONNI". Gisteravond ging in den schouwburg aan de Oude Vest de première hier ter stede van één der beide nieuwste tooneelwerken van Jan Fabricius, liet door „Die Haghe- Spelers"^ gegeven „Nonni", een spel van Indische sleur, voorschot en ethica. In de gezellige vóórgalerrj' van het huis van Roeblaar, den administrateur van het koffieland Boelag Kamba, zit Nonni, de dochter des huizes, te musiceeren. De derde tuin opziener van de onderneming, een neef van Nonni, een jongen, die in niet ge ringe mate mank gaat aan een euvel der Javanen, da't hij, namelijk altijd geld kan gebruiken-, komt met een tweeledig doel binnen: Nonni een beetje het hof maken, want krj is dol verliefd op het land, en zijn oom, den administrateur, om een voor schot vragen. Het laatste gelukt hem, maar met het eerste heeft hij- weinig succes, want er is een ander, die diepen indruk op Nonni heeft gemaakt, de administrateur van het koffieland je Soember Tjilig, de jonge Woest- hoogen, een jongmensch, 'dat naar Insulinde is gegaan, toen hrj door minder göede finan- cieele omstandigheden na den dood zijns vaders, genoodzaakt was in zijn loopbaan van student zulke veranderingen te brengen, dat de geneugten van het studentenleven voor hem verloren zouden gaan. Op Nonni heeft Woesthoogen zelfs zooveel invloed', dat zij met haar lief stemmetje in Holland zang zou willen studeeren, als ze maar niet uit zijn nabijheid zou moeten gaan. Haar moeder is Woesthoogen ook wol sympathiek, maar vader kan het jonge- mensch met zjjn ethische principes over de verhouding tot en de behandeling van de inlanders, niet uitstaan. Hij steekt niet wei nig den draak daarmee. Woesthoogen heeftrde eigenschappen van zijn jeugd. Hij is jong en voortvarend. Daar om gevoelt hij ook heel weinig voor den sleurgang, waarin do ambtenaren B. B. hun taak vervullen. Hij maakt er liedjes op, waarmee tot zijn grooten schrik de assistent resident Wachtenregel kennis maakt, als hij, Woesthoogen, er een tan huize van Roeblaar reciteert. Woesthoogen verneemt evenwel leetjjke dingen van Roeblaar. Diens praktijken van leen en en voorschotgeven, om het personeel aan zich te binden, kunnen niet door den beugel en de bevolking is over Roeblaar zeer ontevreden. De jonge administrateur verneemt dit in een onderhoud met den mandoer van Boelag Kamba. Dit zal Woest- hoogen Roeblaar onder het oog brengen. Hij verwijt hem van eiken gulden per maand één dubbeltje rente te eiscken, waardoor do schuldenaar van zijn schuld niets kan aflossen. En het eind is, dat hij, zijn ouderen collega prest een kwijting van schuld voor den mandoer te schrijven. Om den eisch meer .kracht bij te zetten, houdt Woesthoogen een in de galerij, hangend geladen, geweer op Roeblaar gericht. Dat Woesthoogen naderhand, als Roeblaar weer de beschikking over zijn geweer heeft, geen schot nakrijgt, is te danken aan de komst van mevrouw Roeblaar, die dit haar man belet. Bij den assistent-resident wordt een klacht ingediend en deze komt een voorloopig onderzoek instellen. Beide heeren worden onder handen genomenEerst Woesthoogen om zijn onbezonnenheid, dan Roeblaar over wien hij van Woesthoogen de leeniogs- praktijken vernam over zijn slechte hou ding ~en over zijn ongemotiveerd zich be roepen op den pdat. Verneemt Roeblaar, dat dit alles bij, het geding ter sprake zal komen, dan wil hij, zijn aanklacht liefst in trekken. De assistent-resident is zoo vrien delijk het papier te verscheuren. De beide administrateurs verzoenen zich met elkaar, 't gaat wel niet gemakkelijk, maar Nonni helpt een handje en aan 't slotverloven zich Nonni en Woest hoogen en zal de laatste op de plantage van zijn aanstaanden schoonvader komen. Een vreemd gerecht dient Fabricius op. Toch viel het wel in den smaak, maar dat dan door bijkomstige omstandigheden. Op den inhoud is nog wel wat aan te merken. De schrijver doet zijn auditorium veel lachen door een>nonna en een Indo-tuinepzichter met slecht-gesproken Hollandsch ten too- neele te voeren en door een Ghineesch koop man te doen optreden. Dat alles voldeed uitnemend, bovenal door de wtjze, waarop die rollen werden vervuld. Maar was dat ons onthouden, dan" is 't de vraag of „Nonni" het zoo zou doem Men kan onmogelijk met den schrijver meegaan, wanneer hij den „ethischen" Woesthoogen met zijn liefde voor den inlander, een ge weer ziet richten op%zijn Hoilandsche collega. Nog afgescheiden van het feit, dat deze houding heel vreemd is van iemand, die, naar duidelijk bljjkk de dochter des huizes het hof maakt. Dat de beide administrateurs inet elkaar tot overeenstemming komen, is goed mogelijk, maar dat de oudere den jongere dan maar dadelijk als schoonzoon accepteert, is toch wel wat al te kras. Bovendien is 't ook verwonderlijk, dat Roe blaar den collega, voor wiens werken hij geen goed woord kan vinden, als eersten employé aan de onderneming wil verbinden. Vreemd is ook do verheerlijking van de ambtelijke sleur. Is dat dezelfde Fabricius uit het forsche „De Rechte Lijn"? „Nonni" heeft wel de verdienste het pu bliek bezig te houden en dat bewijst, dat Fabricius wel den man ïs, dio voor het too- neel kan schrijven. Hij is productief genoeg en wie weet, wat we nog vanhem mogen verwachten. Een vast. beeld van Iridië heeft hij ons nog niet gegeven. En wij, Neder landers, stellen wel zooveel belang in onze koloniën, dat we hopen op de verschijning van werken, die ons dien kijk zullen geven. De vertolking was boven allen lof en het publiek heeft zich met zijn applaus niet onbetuigd gelaten. Herman Kloppers moest zelfs bij open doek, na zjjn koddige voordracht van een Hollandsch vers, een applausje in ontvangst nemen. Van dezen jongen acteur zagen we reeds veel verdienstelijk werk. Zjjn Indo-rollen zijn daaronder zeer goed en darabij heeft Kloppers ditmaal nog gevoegd de uitbeelding van den Chineeschen koop man. 't Was voortreffelijk! Anton Roemer was Roeblaar. Zoo'n ad ministrateur is net iets voor hem; men óenke maar aan „Totok en Indo". Het brute heer schap geeft hij in elk opzicht juist weer. Dirk Verbeek speelde sympathiek den sym pathieken collega van Roeblaar en Ko Ar nolds hebben we zelden, om haast te zoggen nooit, zoo goed gezien als nu, als den as sistent-resident De beide damesrollen werden vervuld door actrices, die we hier niet eerder zagen optreden. De opera-zangeres Thea West speelde Nonni. Ze maakte er een allerliefst meisje van. Een snoezig meisje, waarbij al de lieve trekjes tot uiting komen; Thea West acteerde zeer goed en behaagde bovendien door baar gevoelig sopraantje. Haar moeder was M. van Hees, een ver rukkelijke uitbeelding van de nonna, die menig prettig oogenblikje verschafte. Het samenspel was voortreffelijk en ook de aankleeding van het tooneel voldeed, al detoneerde wel een ietsje de kast in den rechterhoek met haar fel-gekleurde glas- in-lood-deur. Nog een kleine aanmerking. Waarom stond op de piano geen electrische lamp en wel een gaslamp? Electrische comtaeten zag men wel, maar nergens Oen gas aan sluiting. 't Is een kleinigheidje, maar 't is tö vermijden. Het programma wanneer druk bezoek verwacht wordt, kan de uitgever er wel wat meer drukken, er was gisteren een tekort aan deze nuttige handleidingen was ditmaal een half woordenboek. Een goed idee, om de vertaling van de Maleische woorden en liedjes te verstrekken. Herman Kloppers kan wel met zün Chi- nee3ch Maleisch zoo goed overweg, cat men hem op 't oogenblik aan de hand van de woordenlijst moeilijk volgt, maar naderhand kan men eens rustig de lijst bekijken en het onderhoud begrijpen. UIT ONZE STAD. STEUNCOMITÉ LEIDEN. Oorlogstoestand 1914. In de afgeloopen week meld den zich om steun aan. a 4 pers. Maakt met het totaal der vorige week ad. t 2809 2813 pers. Hiervan werden direct afge wezen F'-'284 Tot 12 Febr. waren behandeld 252' fi In de afgeloopen week kwa men in behandeling >9 2525 pers. Thans worden ondersteund 184 personen. Foor dc Militairen. Gisteravond sprak de heer M. Joustra, van hier, in het Klein-Auditorium van de Uni versiteit voor de Commissie voor Ontwikke ling en Ontspanning der Gemobiliseerden, over de Bataks "en hun land. Met veel' kennis van land en volk, van zeden en ge woonten, deed spr. duidelijk, uitkomen, dat de Bataks niet zijn degenen, voor wie men hen meestal houdt: een wild, ruw volk; dit is voorbij, tot hen is ook de beschaving door gedrongen: Spreker heeft dit ten duidelijkst aange toond door scherpe lantaarnplaatjes, die aan toonden wat een mooi schilderachtig land dat der Batak3 is, rondom het Tobnmeer. Uit de woorden van den redenaar kon men zoo duidelijk_merken, dat hij nog veel meer van hen zou kunnen vertellen, als zijn tijd niet zoo beperkt ware geweest Prof. Knappert dankte den spr. uit naam der Commissie! Eerst de Varkens, dan dc Mensehen. Een kras staaltje, hoe de zacht naar groote winsten in ons land vel.n bezield ia het volgende: De Coöperatieve Zuivelfabriek te Tynje (Fr.) besloten heeft geen karnemelk aan particulieren te verkoopen, doch enkel aan boeren, om met- die melk varkens te mes ten, dat veel voordeel geelt. Zelfs aan zieken, die een medisch attest overlegden, dat het gebruik van karnemelk voor hun gezondheid noodzakelijk is, werd deze melk geweigerd. Smokkelarij. Een vijftal smokkelaars croegen in de omstreken van Tegel en ieder 'n grooten zak tarwe bloem op den rug in de richting dier grenzen. Lon paar rijksambtenaren hielden het vijftal echter aan, doch wijl zo niet dadelijk op het geroep stil hielden, kreeg één een revolverschot met hagel in den arm. Nog oen andere werd gevat, doch, daar de ambtenaren niefc met kara bijnen gewapend waren, wisten er nog drie, met achterlating van hun vrachtje, te ont snappen. Een paar honderd kilo meel wero in beslag genomen. Bij Broekheume (O.) zijn tien smokke laars door militaire wielrijders aangehou den meb 640 pond vet. Door twee soldaten van do grenswacht werd te 's-Heerenberg een hoeveelheid van 700 pond hars in beslag genomen, dat door een groep smokkelaars per handwagen naar het gronskanaal werd vervoerd, om verder naar Emmerik verzonden te worden. Enke le smokkelaars wisten zich door de vlucht te redden, terwijl een viertal gearresteerd en in voorloopige bewaring gesteld werd. Het is een militair© wiel rijderspatrouille gelukt te Broekheume (gemeente Lonne- ker) een bende van 10 smokkelaars aan te houden en plm. 450 K.G. smokkelwaar, als vet, margarine, meel, enz. Lx beslag te ne men. To Bargeateompasduum (Dr.) trachtten tien pcnisonen, 1000 pond lip et lover de grenzen to smokkelen. Zij worden daarin verhinderd door de kommiezen, oijge-staari door militairen. Een der smokkelaars, J.; L., te Emmerconxpascuum ia aangehouden en' een ander H. H., werd levensgevaarlijk door een kogel getroffen en naar het zie* kenhuis te Groningen vervoerd. De overi gen wisten te ontkomen. Do scheepsbrand op de Zuiderzee* Nader is bekend geworden, dat het motor* schip „Speculant", na de Oranjesluizen ge passeerd te zijn, koers heeft gezet naar, Zwolle. Aldaar heeft men 80 vaten lijnolie gelost, bestemd voor Meppel. Na 8 dagen te Zwolle vertoefd te hebben, heeft het schip wegens een dofect aan den motor, Kampen aangedaan. Te Kampen heeft het schip, om do schade te herstellen, zich twee dagen op gehouden. Vandaar heeft men koers gezet naar Harlingen, om vervolgens via Gronin gen de lading, bestaande uit lijnolie, mar garine en rubberafval, naar Duitechland uit te voeren. Behalve de reeds gemelde lading, had het vaartuig ook wat stroo in, hetwelk van een eerder gedane reis in het schip was achter gebleven. De reis naar Harlingen was echter noodlotttig, althans, door een nog steeds on opgehelderde oorzaak brak Brand uit in hot ruim. De toestand van den in het Snouck van Loosen-ziekenhuis te Enkhuizen ver pleegden kapitein, is vooruitgaande. Het Engelschc Lagerhuis over onze Mail. De Londescks correspondent van de ,,N.- R. Cfc." seint: In antwoord op de vraag van Joseph King,- of de briefwisseling met de Nederlandsche regeering inzake het aanhouden van de Ne derlandsche mails spoedig zou worden open bar gemaakt, heeft Cecil geantwoord, dat die briefwisseling nog voortduurde en dat openbaarmaking moest wachten, tot die be ëindigd was. Op een tweede vraag, of de Britschei regeering bereid zou zijn de kwestie aan arbitrage te onderwerpen, werd geantwoord, dat zulks zou worden overwogen met de bondgenooten. Majoor Hunt vroeg, of het departement' van buitenlandsche zaken eenig bericht had over het^ aantal schepen met dubbelen bodem, die op Rotterdam varen en voor namelijk voor rekening van Duitsche koop lieden en of goederen voor Duitschland be stemd, met deze schepen vervoerd werden, onder den dubbelen bodem verborgen, waar door de blokkade ontdoken wordt. Cecil antwoordde, van een zoodanigeri handel geeft bericht te hebben, maar als majoor Hunt eenigo feiten te dier zake kon meedeeleu, zou een volledig onderzoek worden ingesteld. De onderstaatssecretaris iegdo er den nadruk op, dat, wanneer zulke 'berichten gegeven konden worden, liet lands belang beter gediend zou zijn, wanneer zjj in den vorm van een vraag waren meer gedeeld. Te Hengelo zullen nog- een zeventig Belgische geïnterneerden werkzaam wor den gesteld op de metaaJfabrieken. Men meldt ons, dat in het begin van Maart weer een groot aantal Duitsche en Engolscho geïnterneerde bürgers over Vlis- singen zal worden uitgewisseld. Aan den Dollard waren gisteravond wederom twee of drie Zeppelins te zien. Af cn toe bemerkte men de lichtseinen op aanzienlijke hoogte. Het Wolff-bureau seint uit Berlijn; Nederlandsche bladen hebben onlangs ver meld, dat op den avond van 10 Februari een Zeppelin- boven Tilburg werd gezien, koersende ïn de richting Oost-West. Blijkens onderzoek te bevoegaer Duitscho plaatse ingesteld, kan er van een Duitsch lüchtichip geen sprake zijn. Do Vrije Soc. Vereeniging te Zwolle had op Zondag een vergadering belegd in „Concordat", om te protesteeren tegen het gevai-Bovet, soldaat bij het 31e L. W.- Bataljon. Hij zou door do schuld zijnor superieuren, een schot hebben gekregen waaraan hij is overleden en zijn weduwe kreeg oen pensioen van 2 per week. Daar over werd wraak geroepen in een strooi- bilj ot. Op bevel van hooger hand Zondag deze vergadering door do politie belet. De Os senmarkt was afgezet. De strooibiljetten zijn in beslag genomen. Daar een massa volk naar co meeting toog, waar B. Lancdng uit Amsterdam zou spreken, ontstond een relletje, waarbij de politie werd uitgesoholden. Arrestaties von den niet plaats. Wij vernemen, dat do heer J. L. van Gelder uit Arnhem, tot dusverre te Emme rik opgesloten als beschuldigd van spion- nago, overgebracht is naar do gevangenis te Düsseldorf. Gelijk bekend, is genoemde persoon enkele maanden geleden aan do grenswacht te Elton gearresteerd. Men meldt aan do ,,N: R. Ct." dat het fruitvervoer naor Duitschland is stop ge zet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1916 | | pagina 1