ENGELSCHE BREVEN.
raai Sommer van 14/27 Augustus, waarin
etaat: Ik hob vornomon, dat zekere mili
taire autoriteiten hun eischen met niet vol
doende strengheid stellen. Ik beveel dan ook
zonder waarschuwing beslag te leggen op al
les, dat do troepen aantreffenlevensmid
delen. kleederen, pelsmantels, paarden,
koeieD on geiten. De smeekbeden van de
Russische bevolking, om haar ook maar een
minimum over te laten, moeten onvoorwaar
delijk afgewezen worden. Wij zijn in een
vijandelijk land en daar mag geenerlei in
schikkelijkheid de overhand hebben. Het is
beter te nemen dan te geven.
Deze cynische legerorder bevestigt de ge
noemde mededeelingen der Russische sol
daten.
Na den oorlog.
Bei: Engelsche Hoogerkuis heeft zich be
zag gehouden met de vraag, hoe na den
oorlog weer orde in het maatschappelijke
leven tc- brengen.
Lore Parker voorzag groote moeilijkhe
den om werk te vindenvoor de ontslagen
aolcalen en de arbeiders en arbeidsters in
overbodig geworden bedrijven, met name de
mum'tie fabrieken. Hij stelde o. a. voor. sa-
mcav erking met de koloniale regeeringen
te zoeken voor landverhuizing. Misschien het
lastigst, zei hij, is de vraag, wat te doen
piet de vrouwen, die in de bedrijven man
nen hebben vervangen. Hij dacht niet, dat
men ze eenvoudig in hun voorma'igen staat
van leven kon laten terugkeeren. Ook zou
hij hel- ernstig in overweging genomen wil
len zien, om de bc-drijven aan te houden
ol in te richten, die voortbrengen wat En-
gtei&nd tot nog toe uit het buitenland moet
hel ben; b.v. groote wapen- en munitiefa
brieken. Zoo noodig moest ter bescherming
van diA bedrijven de vrijhandel worden op
gegeven.
l ord Crewe zei namens de Regeering, dat
een commissie van ambtenaren al ruim een
jaar bezig is, te overwegen wat er met de
ontslagen soldaten moet gebeuren. Landver
huizing, ja, hoe treurig het zou zijn,
het zou noodig kunnen zijn. Te zorgen, dat
Engeland voortaan in eigen behoeften zou
kiinncn voorzien, zou ondoenlijk zijn. Do in-
yleJling van een Engelsch Krupp zou zeker
niet in d'e gunst van het Engdsche volk
v allen-
Er zullen inderdaad moeilijke kwesttos op
te losser zijn. Zoo met de ongwoer drie
millioen mannen en vrouwen, die 'nu met
ou/ogsweik bezig zijn. Alles zou /an ie vo
ren ov erwogen en bestudeerd word ja, al
tijd C" maai weinigen, die op een plotseling
einde van den oorlog rekenen.
Lord Newton, ook minister, merkte c>a
op, da o na den oorlog de demobilisatie ge
leidelijk zou gaan. De ontslagen sol laten
zouden ongeveer vier weken vol'e soldij krij
gen er reiskosten naar hun woonplaats; dan
krijgen zij 'nog pensioen en een polis tegen
werkloosheid voor oen jaar. Verder zuil 11
zo geholpen worden om werk te vinden.
Minister Lord Lansdowne merkte nog op,
lal het hem grieven zou als veel vrouwen,
vocrai echtgenooteu en moeders, in de far
brieken zouden blijven.
De Joden in Peten.
Elrjkens een rapport van de gedeputeer
den van eenige Joodsche Wereenigingen. te
Frankfojt a. d. Main, omtrent den toestand
in Russisch Polen, heeft de inneming van
Warschau en de daarmede gepaard gaande
afscheiding van de Pooische hoofdstad van
Pt ti ograd'er Moskou, voor de joodsche be
volking in Polen vrees el ijk e gevolgen gehad.
Voor dien tija was maandelijks 80,000 roer
bel voor de Joodsche bevolking door de Jood
sche steuncomités van die stede®, tot ver
zachting der ellende beschikbaar gesteld.
De van Duitsche zijde na.icn bijeenge
brachte geiden komen dit getal zelfs niet
bij benadering nabij. Overal heerschb nood
'en tellende. Zij, die door inrichting van
volkskeukens te Warschau cm in andere Poöl-
sche streken trachten te heipen (alken de
Warschausche „Ezxa' verstrekt p;r dag aan
25,000 personen middageten) staan rade
loos ^tegenover de ellende, die er geleden
wordt
De Pooische industrie staat wegens gebrek
aan grondstoffen stik Het aantal Joodsche
werkloozen in Warschau wordt op 50,000
personen geschat.
Ook de toestand van de rabbijnen en Jood
sche gemeente-ambtenarenuit de door den
oorlog getroffen Pooische kleinere steden,
is diep treurig. In Warschau bevinden zich
thans ongeveer 200 gevluchte rabbijnen, on
der wie vele mannc-n van naam.
Aan het eind van het rapport wordt om
geld gevraagd. De „Hilfsverein der deut-
sclien Juden" heefb» reeds een bedrag van
30.000 mark toegestaan.
Een chef van een hospitaal gestraft.
Minister Gailliéni heeft een dirigeerend
res. officier van gezondheid, chef van een
hosoitaal zestig dagen vestingstraf opge
legd met ontslag uit zijn ambt na afloop
van de straf, omdat hij, misbruik makende
van het hem verleende gezag, allerlei niet
te verantwoorden „gunsten verleende aan
sergeante en soldaten, aan zijn zorgen toe
vertrouwd.
Zoo werd een sergeant dagelijks aan tafel
bij den chef ontvangen, terwijl hij gedu
rende de twee maanden, dat hij in het
hospitaal wasS, vrijheid had om uit te gaan
wanneer hij verkoos. Een andere ver
pleegde, die gedurende maanden was opge
nomen, woondo gedurende dien tijd voort
durend met zijn echtgcnoote in het hotel,
waar hij vaak zijn chef als gast had.
Om deze redenen en wegens het feit,
dat het hospitaal in eenallerschandelijk-
sten toestand verkeerde, werd genoemde
etraf opgelegd.
De chefs va® de/en officier, die door hun
gebrek aan controle een dergri ijken toe
stand mogelijk hebben gemaakt en boven
dien het aan den minister hebben overge
laten zelf feite® te onderzoeken en te
straffen, welke mjna van nlgemeene be
kendheid waren, zijn ontslagen.
In een aanschrijving aan de verschillende
Icgerautoriteïten \csligt de minister met.
klem. dc aandacht erop, dat gewaakt dient
te worden tegen dergelijke toestanden.
To one eitjes op de Kommandantur.
Een vrouw had te vergeefs beproefd aan.
do grens „over gesmokkeld to worden".
Bijna waiS zc klaar. Do Duitsche post had
rian laten omkoope®, maar toen do vrouw
't sein tot vertrok afwachtte, meldde men
haar, dat er "een nieirwe post gekomen was,
düe niet voor geld bezweek.
D© vrouw keerde terug. Op de Hom.man -
dantur te Antwerpen zou zo dan maar haar
geluk beproeven. Ze ging en ging weer
Eens zei incn tot haar „Maar gij hebt over
do grens willen sluipendaar, zoo laat,
voor dien prijs".
Alles wisten de Duit-sobers. Zo ontkonde,
bleef ontkennen en haar standvastigheid
ontwapende ten slotte den offioier, die de®
pas afleverde.
Aan een andere vrouw vroeg men of ze
bereid was te teekenen tijdens den oorlog
niet moor naar België terug*tb zullen keie
ren.
Wel 37 maal wil ik dat teekonen, ant
woordde ze haastig.
Een derde begeerde aan de grens binnen
België te gaan. 't Was, zooaile men in Vlaan
deren zegt, „een resolute".
Waar is uw man? vroeg de ambtenaar.
Weet ik dat!... Als ge moet vluchten,
d'sen langs hdcr, d'ander al daar...
Maar als uw man nu niet in uw woon
plaats is?
Bah't Heb hein een jaar kunnen mis
sen, 'k zal hem zeker nog een jaar kun
nen missen. Geef mij maar al gauw een' pas
poort, dat ik naar huis kan. Die oorlog zal
nooit gedaan zijn
Hoevelen gaan weken lang naar de Kom-
mandantur, altijd weer met nieuwe hoop
eindelijk toch den zoo begeerden pas te
krijgen.
Binnen België reizen, om er te blijven,
kost weinig moeite, gewoonlijk wat ge
duld. Toch niet altijd. Vooral op jonge
weerbare mannen zijn de Duibschers ver
zot. Sommigen, die in Nederland verblijven,
krijgen ongevraagd de boodschap, dat ze
aan dfit of dat bureau kunnen passeeren...
op verzoek van hun thuisgebleven ouders,
beet het meestal.
Of 't zijn vrouwen, die naar hun man
gaan. Verleden week arriveerde uit Enge
land een dame, Haar man had er op aan
gedrongen terug te keer en bij henv.in een
stad', dicht bij het front.
Die dame had een bombardement bijge
woond en een straatgevecht gezien. Half
krankzinnig was ze daarop naar het buiten
land vertrokken. Lang bleef ze aan 't ziek
bed gekluisterd.
En nu terug. Liever was ze in Nederland
gebleven.
„Kom, aLles is hier rustig", schreef weer
dringend haar echtgenoot.
En eindelijk reisde ze af. Vrijdagavond
is zo in het stadje, 15 K.M. van 't Iepersch
front, aangekomen, waar „alles rustig
was". En Vrijdagnacht bulderde het ge
schut zóó geweldig, dat i®e® in Zeeuwsch
Vlaanderen den weerschijn van 't vuur zag.
Hoe moet" het huis waar de teruggekeerde
zioh nu pas bevond, geschud en gedaverd
hebben, daar 15 K.M. van 't front.
Zoo du uit 't gaan en 't komen aldus
voort.
Zooeven sprak ik een dame. Zo kwam va.n
Antwerpen. Met zestig vluchtelingen waad
den ze ten N. van Moll door 't water. De
Duitsohers joegen de kudde op. Achtenvijf
tig werden gevangengenomen en velen door
kolfslagen mishandeld. Twee ontsnapten
slechte!
Ernstige Botsingen te WarsoJiau.
De „Roeskoje üiowo" heeft van haar be
richtgevers te Warschau het volgende we
ten te vernemen: Op 2 Nov., den herden
kingsdag der gestorvenen en den dag van
gravenbezoek, hadden'te Warschau ern
stige botsingen plaats. In den nacht van 1
.op 2 Nov. vaardigde de gouverneur-gen.
van Warschau een verordening uit, waarbij
elke „samenscholing»" zooals de term
luidde op dc kerkhoven volstrekt verbo
den werd. Intusschen waren de inwoners
der stad, die van cie verordening niets had
den afgeweten, in den vroegen ochtend van
2 November in massa's naar de graven van
hun afgestorven verwanten opgetrokken.
Aangekomen aan het Powonzkowskoje-
kerkhof, bemerkten de stedelingen, dat
heb kerkhof door soldaten omsingeld was,
die hun den weg versperden.
In de Boerakowskajastraat drong de
samengestroomde massa tegen de soluaten
op, die den weg versperden, namen hun
de wapens af en braken door naar het
kerkhof.
Onmiddellijk kwam daar een sterke af-
afdeeling Duitsche soldaten heen, die do
menigte uiteen moest jagen. Van het blan
ke wapen werd door de soktaten een ruim
gebruik gemaakt; er vielen ook schoten.
Twee personen werden doodelijk getroffen
ei ongeveer 150 gewond; menschen, die
doodonschuldig een daad van piëteit
wenschten te verrichten. Ongeveer 20 Duit
sohers werden gewond.
Dezelfde botsingen hadden plaats op de
kaden langs de Weichsel, op de noorder-
bruggen; overal, waar de Duitechers den
weg afsloten voor de menigte, die zich be
geven wilde naar het Broednowskoje-kerk-
kof. Ook hier vielen eenige tientallen ge
wonden.
Ernstige opstootjes haaden ook plaats
in de voorsteden, waar de boeren weer
stand boden aan de Duitsche soldaten, die
hen van de graven wilden verjagen. Ge
dood en gewond werden 15 personen
In de stad Warschau.begaven zich verte-
woordigers der stad onmiddellijk naar den
gouverneur-generaaJL en verklaarden, dat zij
zich niet. verantwoordelijk konden en wil
den stellen voor een eventueel© rust- en
ordeverstoring in de stad en zij beschuldig
den de overheid er van de heiligste gods
dienstig© gevoelens der bevolking te be-
Qeedigén.
Hun gedrag trachtten de Duitschers t©
rechtvaardigen, door te beweren, dat op de
kerkhoven anti-Diiïtsche demonstraties zou
den plaats hebben. Verder zeiden de Duit
sche autoriteiten: „Het i$ steeds de ge
woonte geweest om met kaarsen en lampi
ons de graven te bezoeken. Met heb oog
op het gebrek $a® verlichtingsmateriaal
kon het grafbezoek dus niet worden toego
laffcn."
De Reeruteering In Engeland.
De recruteeringsbureelen in Engeland
werden de laatste dagen bestormd. Dit blijkt
uit de verslagen van allerlei districten.
Te Birmingham wierd bevolen de kantoren
zoo noodig den ganschen nacht .open te la-
tem 't Geneeskundig onderzoek werd uitge
steld. Tweehonderd politieagenten meldden
zich voor dienstneming aan.
Te Bristol was men mee werk overstelpt
ondanks do hulp van -300 vrijwillige kler
ken. Ook to Cardiff .moesten in de laatste
dagen de bureaux nacht en dag open blijven.
Te Derby opende men een hulpkantoor. Te
Glasgow moest de politie de orde handbal
ven; aan de onderwijzers zal men een hal-
ven dag verlof geven om bij de inschrijvin
gen te helpen. Ook hier werden bjjlokalen
geopend. Te Leeds vreesde men niet op tijd
gereed te zijn. Te Liverpool stonden lange
rijen mannen geduldig te wachten tot het
hun beurt was om het recruteerings-bureau
binnen te gaan. Te Manchester was de vroe
gere recruteering gering b\j de bewering,
welke er nu heerscht.
En dergelijke berichten komen ook uit
Hull, Newcast!e-on-Tyne, Portsmouth en Shef
field.
Te Londen zag men, volgens de „Tim!es"
eigenaardige tooneèlen. Duizenden mannen
boden zich voor dienstneming aan en de re
gen, die bijna den ganschen dag neerviel, kon
do massa recruten niet verdrijven. In som
mige bureaux der voorsteden was 't perso
neel niet talrgk genoeg. Te Eastham kwtrni
men op 'n gelukkige gedachte. Om' de ver
veling der wachtenden te verdrijven, wer
den dezen op een militair concert in de
groote zaal van 't stadhuis vergast. Onder-
tusschen ham men de namen en adressen
der recruten óp.
To JHarstesden echter belegden de onge
duldige® een meeting om te ptofesteeren
tegem de onvoldoende maatregelen. In een
motie eischte men meer eerbied voor de re-
ctuten, 'waarvan er velen vjjf Oren in d^n
regen hadden gestaan. Dadelijk verscheen
de politie om naar de oorzaak van de onte
vredenheid te informeeren en, toen de agen
ten de grieven der recruten vernamen, bo
den 'ze dezen een schuilplaats aan in een
der zalen van hun bureau. Men telefoneerde
onmiddellijk om dokter^ officieren en kler
ken en toen dezen ter plaatee kwamen, kon
men in dit spoedig ingericht kantoor ter
stond de werkzaamheden aanvangen.
Zondag hal men overal den kahki-armk
band zien. Lord Derby's rapport zal Zondag
in 't bezit van den premier rij®.
Minister Yandchvcldc over
België's Voorspoed.
De rijkskanselierheeft in zijn rede in
den Rijksdag gezegd', dat België onder
Duitsoh bestuur een nieuw tijdperk van
voorspoed was ten deel gevalle®.
De Belgisdie minister van staat-, Vander-
vel do hoeft op een dezer diagen gehouden
vergadering volgen© de „Petit Pa-rieden"
dezen voorspoed ooitleed en het blijkt, dat
die juist niet zoo bijzonder groot is. Het
volgende is aan zijn rede ontleend
On da nies de Duitsche schildwachten wor
den wij, aldus de minister, zeer wel inge
licht omtrent de gebeurtenissen en dën tec-
stand in België. Zonder twijfel verkeert do
landbouw door de duurte der levensmid
delen in een betrekkelijk gunstige® toe
stand do steenkoolindustrie is ook eei\igs-
zi®3 hersteldhet ie winter, dus heeft men
kolen noodig.
Maar de industrie De machines en fa
brieken zijn geplunderd', de kapitalisten
zijn door do herbaalde oorlogsbijdrage® be
roofd va® oen groot dleel va® hun geld. Bel
gië doelt hot lot va® Duiteöhla®dl wat be
treft de blc-ldcade van de kust, waardoor
aan allen handel een eind is gemaakt. Er
blijft voor de Belgische arbeiders gee® an
der werk over da® het werk, dat de Duit
sche autoriteiten hun wilden opleggen,
maar dat patroon en arbeiders als één man
weigeren.
Er zijn in België 700,000 arbeiders zon
der werk en ruim millioen menschen,
die van nationale en internationale steun-
cjmitó's moeten leven. In Antwerpen al
lee® zijn er 100,000 werkloozen Do glasbla
zerijen en metaalfabrieken te Luik zijn ge
sloten. To Brussel is een leger van werk
loozen, dat leeft van. het Amcrikaansohe
steuncomité.
Als rij naar de Duitsche voorstellen wil
den luisteren, dan zouden do Belgische ar
beiders er minder ongelukkig aa® toe zijn.
Tien, twintig, vijftig franc kunnen zij per
dag verdienen, als rij voor Duitsdiland mu
nitie willen maken. Maar wie, aldus eindig
de de minister, za-1 hun verwijten, dat rij
gebrek en ellende liever willen, dan met
eigen handen mede te werken aan do over
winning van den verdrukker van him va
derland
Wanneer de overwinning ons den vrede
verzekert, da-n zal België in vrijheid en eer
den ware® voorspoed vinden.
Paarden gebrek in liet Duitsche Leger.
In Duitschland werden tot nu toe de voor
don krijgsdienst ongeschikte, alsmede de buit
gemaakte paarden ter b:schikking van c!e
lathouwers gesteld, d.w.z. onder zekere bin
dende bepalingen, aan hen verkocht. Tha^s
werd bekend gemaakt, dat voorloopig derge
lijke paarden niet meer disponibel gesteld
kunnen worden, zoodat het vermoeden voor
de hand ligt, dat men de dieren, die vroe
ger voor het leger als onbruikbaar werden
beschouwd, nu uit gebrek toch maar bezigt,
evenals zulks met de „dauernd untaugliche'
menschen geschiedt.
Turkijc's Troepenmacht.
De Engelsche onder-sectetaris van oor
log, Tennant, heeffc in antwoord op een
vraag van een parlementslid in het La
gerhuis medegedeeld, dat de Turken op
't oogenblik naar schatting 650.000 man on
der dc wapenen hebben, welk aantal mis
schien nog tot een millioen zou kunnen op
gevoerd worden.
Een Mislukte Vredcsactié*
Er is nu al oneenigheid ontstaan onder de
leden van Ford's vredesmissie. Ongeveer 25
van hen, voorgegaan door dr. Charles F.
Aked, hebben, naar de „Exchange Tel.
Comp." per draadloos telegfam van de Os
car II" verneemt, een manifest geteekend
tegen president Wilson's politiek van meer
dere bewapening. Zij trachtten de handtee-
keningen van allen te krijgen, maar negen
weigerden en er volgde een soherpe woor
denwisseling. Ford zelf had het manifest ook
geteekend, maar hij wilde niet zoover gaan
ais de aanhangers van Aked voorstelden en
de niet-onderteekenaars in de eerstvolgende
haven van boord zetten. Ieder lid van de
missie zou hem de gcheele reis een welkome
gast zijn. Verscheidene heethoofden gaven
echter hun voornemen te kennen om te
Christiania het schip te verlaten en onmid
dellijk naar Amerika terug te keeren.
De Aanvoerder der Troepen in Oost-Afrika.
In het Lagerhuis wérd, in antwoord op
een vraag, medegedeeld, dat generaal Smith
Dorrien de troepen in Oost-Afrika zal aan
voeren; tevens werd, ook naar aanleiding
van een desbetreffende vraag, verklaard,
dat zich in, Engeland 21.205 krijgsgevange
nen bevinden, welke door de Britsche troe
pen waren aangebracht.
Twee Bondgenooten
Volgens berichten, uit Konstantinopel ou
Boekarest te Saloniki ontvangen, zouden
zich op het oogenblik in het geheel geen
Turksohe troepen meer op Bulgaarsch ge
bied bevinden. Deze maatregel is genomen
met 't oog op het wantrouwen, waarmee de
Turksche troepen door de Bulgaarsche open
bare meening werden ontvangen.
Engclscli-IiidiS en het Moederland.
Een telegram uit Dehli bericht, dat de
inschrijving in Pundsjab voor den aankoop
van zeven aeropianc-s uitstekend vordert en
dat in alle districten van noordelijk Ir.dië
Hink wordt ingeteekend.
Drie Indische vorsten hebben elk een
aeroplane geschonken, waarvan de kosten
worden geschat op 5000 pd St. voor elk.
Kajkuraer Hari Singh, commandant van 't
Kaschmod-lêger,heeft 10.000 pd.St. gege
ven voor den aankoop van twee aeroplanes.
De aanmaak van munitie vordert goed;
uit een pas gepubliceerde lijst blijkt, dat 60
van de grootste firma's te Calcutta aan de
regeering machines voor dit doel hebben
geleverd.
De Nizan van Haiderabad heeft alle werk
plaatsen ter beschikking van de regeering
gesteld voor den aanmaak van munitie, de
maharadja van Idar heeft wederom een auto
mobiel gegeven en ook van niet-oflicieele
zijde gaat men voort met het verschaffen
van benoodigdheden aan de troepen.
RECLAMES h 40 Cts. per regel.
A la Corsetière Ramondt, Breestraat 34.
Telefoon 1425. CORSETS in alie^rijzen
en maten steeds voorbanden. 4212 3
<r_y
wordt door 21.000 artsen erkend
als het beste versterkingsmiddel
voor Zenuwen en Lichaam.
3899 10
(Van o.nzen Londenschea medewerker.)
(Nadruk verboden).
Londen, 5 Deo.
Ik schrijf dezen brief op 5 December en on
willekeurig gaan mijn gedachten naar Hol
land heen, waar vanavond het aloude feest
van den goedon Sint gevierd wordt. Hier is
St.-Nicolaas geen kinderfeest en gaat do
dag bijna overal, zelfs in de meeste Holland-
sche gezinnen, onopgemerkt voorbij. Maar
Kerstmis die, als deze brief in druk ver
schijnt, zoo ver niet meer verwijderd zijn zal
treedt daarvoor in de plaats.
Kerstmis, het herecnigingsféest, waarop
jong zich verblijdt en oud weer jong wordt,
zal ook ditmaal geen vroolijke gedachten
wekken. -Hoe vaak hoorden wij in hot begin
van den oorlog niet de hoopvolle verwach
ting uitgesproken: Als de oorlog maar met
Kerstmis gedaan is....
Neen, de oorlog was niet met Kerstmis ge
daan en hij is het thans een vol j,aar la
ter nog niet. En wie weet, misschien zul
len in het eind van 1916 do Kerstklokken
weer luiden met troostelooze klank en „Vre
de op aarde!" gezucht worden met .bittere
ironie.
Onze Kerst-presenten gaan naar vrienden
in do loopgraven, Engelschen, Franschen,
Belgen, naar de arme kerels, die er toch al
tijd nog erger aan toe rijn clan wij, die ook
van den oor'jog lijden maar op andere wijtzo.
Een Lonclensch blad de „Daily News" houdt
reeds maanden lang inzameling voor zijn
„puddingfonds" met het doel eiken Britschen
soldaat te velde, om het even of hij in Frank
rijk of elders zijn Kerstmaal gebruikt, co
aan eiken matroos van de vloot een plum
pudding te verschaffen op 25 December. Na
tuurlijk zou dit niet kunnen gebeuren als
de militaire autoriteiten niet haar volle in
stemming met het plan hadden betuigd en
niet bereid waren bevonden haar medewer
king te verleenen. En evenmin zou het plan
uitvoerbaar zijn geweest als de befaamde
Kerstmis-puddings aan bederf of oudbak
ken-worden onderhevig waren. Dat zijn zij
niet, integendeel. Evenals wijn worden ze
steeds beter, hoe ouder ze zijn en plum-
puddings van het vorig jaar zijn ontegenzeg
gelijk lekkerder dan verscli-bereide.
Waar men zich wel voor wachten mag is
wederom de fout te begaan wild of gevogel
te naar dc vrienden in Frankrijk te sturen.
De loopgraven-oorlog was verleden Kerst
mis al in vollen gang, handgranaten werden
met doodelijk effect naar den vijand gegooid
en.... het wordt me voor waar verteld, dat
tallooze al-te-adellijke fazanten, ganzen en
zelfs kalkoenen grammoedig als stkrkLom-
men zijn gebruikt en de tegenstander me-
nig onaangenaam oogenbhkje hebben be
zorgd. Dat dit een ernstig vergrijp tegen de
Haagscho Conventie is, behoef ik niet te zeg
gen. Duitsche kroniekschrijvers va® den
oorlog vinden er mogelijk een aanleiding in
om hun gebruik van ohloor en andere ver
stikkende gassen als verdelgingsmiddel mee
goed te praten
Volgens aloud gebruik heeft elk En
gelsch gezin behalve rijn plumpudding
ook eou kalkoen of als die te kost
baar is een gans op tafel Poeliers
winkels hangen de laatste week voor
Kerstmis dan ook va® onder tot boven
voi met die groote vogels, wel wetende,
dat de vraag immer het aanbod overtreft.
Maar hoe dat dit jaar gaan moet, valt
niet to zeggen. De uitvoer van kalkoenen
uit Frankrijk is zoo juist verboden en daar
een groot percentage van de geheele ka.l-
koenvoorraad anders daar vandaan komt,
staan de groothandelaars begrijpelijkerwijs
met de handen in het haar. Ierland, ook
'n groot land voor pluimvee-fokkerij, vaart
er wel bij, maar het groote publiek zal
dieper in zijn zakken moeten tasten als het
de traditie getrouw wil blijven.
Elke Hollander in Londen heeft wel een
vriend of beschermeling- te velde, hetzij dan
een Engelschman of een Vlaming, -wiens ken
nis hij maakte^ toen de groote exodus uit
Antwerpen zooveel Belgen .ook naar Enge
land dreef. En iedereen, die zijn vriend
in de narigheid weet van een koude, natte
wintercampagne, zint van zelf op middelen
om die ellende althans eenigszins te ver
lichten. Dat kan, en ik mag hier wel wijzen
op het goede werk, dat de vereeniging
„Werkverschaffing' in dit opzicht doet. De
werkverschaffing, een vereeniging .van Ne-
derlandsche dames te Londen, in verband
met de HollanJsche Kerk.en onder leiding
van den predikant en zijn ecktgenoote, dr.
en mevrouw Baart de la Faille, stelt zich
ten idoei aa® Nederlandscho it ou wen te Lon
den, die dat wenschen, gedurende het jaar.
werk te verschaffen tegen voldoende beta
ling. Do bedoeling is om te voorkomen,
dat die vrouwen voor magazijnen werker,
tegen hongerloonen, om ze een leiding te
geven en voorlichting aangaande naai- en
ander^ handwrerk, dat het beste „gaat' en
om zè een geregelde verdienste te waar
borgen. Van eenigen drang is geen sprake,
elkeen kan werken, zooveel en zoo vaak
zg wil, en wekelijks wordt op een bepaalden
dag bijeengekomen tot nazien van het ge
dane en uitgifte, van nieuw werk.
Gjsteren is hier in de Essex Hall de jaar-
lijksche bazar gehouden van al hetgeen in
die maanden was opgezameld. Onze gezant,
jbr. De Marees van Swinderen, opende hem
met een toespraak en zijn echtgenoote was
mede aanwezig met nog zeer vele dames
er. hoeren uit de toonaangevende kringen
der Hollandsch'o kolonie.
De bazar was in alle opzichten een groot
succes en dit v/as in niet geringe mate to
danken aan het wijs beleid der dames-com
missie, die in het afgeloopen jaar voor
namelijk haar aandacht gew^j l had aan warm
khakï-goed voor de vrienden aan, het front.
Khaki-boufanten, kt aki-polsmofion, khaki-
helmen, om onder kepio of khaki-pet te dra
gen, ondergoed, in één woord al wat tot
de moderne uitrusting van den soldaat ta
velde in diet barre jaargetij behoort.
Natuurlijk was er ook ander werk, nuttig,
artistiek, aardig en verlokkend, maa' dat
hoeft hier slechts met een enkel woord* te
worden vermeld, daar in dat opzicht alle ba
zaars een wonderbaarlijke gelijkenis vertoe
nen. Ondanks miserabel regenweer was het
bezoek groot er werd druk verkocht en alzoo
het nut van deze' bij uitstek Hollaadsche
instelling treffend in het licht gesteld.
Enorm succes een ander adjectief zou
te fcwak zijn heeft ook de Raemaekers-ten-
toonstelling in de Fine Arts .Society, alhier.
Iu mijn vorigen Brief schreef ik reeds ovc-r
hem, over zijn ontvangst en ovêr zijn eerste
indrukken van Londen-ir.-eoriog-stijd. Ik ge
loof niet, dat er één lezer van dit blad zal
zijn, die Raemaekers' prenten niet ker.t.
Welnu, in de groote kunstsc.al, tie ik
zoo juist noemde, in Bondstrec-t zijn nu
honderd wijf lig van rijn oorspronkelijke tte-
keningen bijeengebracht en het Londen-
sche publiek stroomt er heen. Alle kran
ten beijverden zich hem lof te brengen,
ook al zijn er bij, die vindon, dat eenige der
Engelsche teckenaars den oorlog en do Duit
schers bewrust op ingetogener cn dus op
waardiger wijze hebben gekenschetst. Dit
laat zich begrijpen. De Engelschman is koel-
bloediger dan wij. Hij heeft ec® zekere
schaamte zijn gevoelens te toonen en als hij
het doet zal hij liet niet op hartstochtelijke
wijze doen. Nu is haat de grondtoon van
vele teekeningen van Raemaekers. Felle,
geeselende, innig-hartstochtclijke uitingen
van haat cn afschuw zijn zij. De Engelsch
man waardeert zemaar toch is hij blij,
dat een redelijker gevoel dan blinde haat en
afschuw uit zijn oorlogstypiek spreekt. In
algemeenheden kan men niet gaan. Er zijn
J^atuurlijk genoeg- Engelsehen, die fel en
spoedig bewogen zijn, maar zij vormen de
minderheid.
Toch wordt de hulp, die Raemaekors' werk
aan dc zaak der geallieerden geeft, hier na
tuurlijk zeer op prijs gesteld on zooals ge
zegd, de toeloop naar zijn tentoonstelling s
kolossaal. Een enkele opmerking moet mij
van het hart. Het is een heole taak honderd
vijftig tcekeningen over den oorlog achter
een nauwkeurig te bekijken en de laatste
vijftig nog evenveel te waardeeren als de
voorgaande honderd. De reeks zou slechts
kunnen winnen door haar kleiner te maken.
En als het aan.mij lag, clan gingen het eerst
van den wand de venijnige prenten, waarin
do Ncderlamclschc regeering of het Ncder-
landsche volk aan de kaak worden gesteld.
Een Nederlander moet zich in het buiten
land daarvoor wachten.
Raemaekers gaat spoedig van hier naar
Parijs, maar in de enkele dagen die hem nog
resten, worden hem twee feestmalen aange
boden, één van de „Foreign Press Associa
tion", de vereeniging van buitenlandsche
journalisten en het andere van het „Insti
tute of Journalists", de Engelsche journa
listenkring.
