De Europeesche Oorlog.
Dondei'dlag £20 Aiignstws.
Tweede J31a<l. fto
Ingezonden.
N®, 17023
Een brief van Sir Edward Grey ais
Antwoord aan den Rijkskanselier.
Sir Edwardi Grey heeft een volgeadea
brief a*an de dagbladen. gezonden, waarin
hij Ven Bethma.nn Heilweg van antwoord
dient.
Grey zegt, dat er eenige .punten in. de re
devoering, door den Duitschen rijkskanse
lier do vorige week uitgesproken, zijn, die
naar zijn meeruing geschikt zijn om in een
brief aan do pers behandeld te worden, in
afwachting van een meer volledig overaieht
/van den toestand, dat beter op een andere
wijze en op een ander tijdstip kan open
baar gemaakt worden.
En dun vervolgt hij
Ik zal do feiten en do opmerkingen waar
toe die aanleiding geven, zoo kort en dui
delijk ala mij mogelijk is, opsommen en
ik verzoek u, zoo goed te willen zijn, die te
publiceeron.
lo. Het Belgische verslag van een ge
sprek mot den Engelsohen militairen at
taché is in den vorigen herfst door Duiteoh-
land gepubliceerd om te bewijzen, clat Bel
gië zijn neutraliteit aan ons verkocht had
en in werkelijkheid met ons een samenzwe
ring tegen Huitocbland had gesmeed. Het
gesprek, waarvan het meest voor dit doei
gebruik is gemaakt, is nooit aan het mi
nisterie van bui-benlandsche zaken medege
deeld en evenmin, voor zoover uit de ar
chieven blijkt, aan het ministerie van oor
log. Wij zagen voor heb eerst een verslag
van clab gesprok, toen öuitschland het
Belgische verslag openbaar maakte, ma-ar
er blijkt duidelijk utt, dat het slechte be
trekking had op het geval, dat België aan
gevallen werd en dat het landen zou plaats
gelsche troepen in België slechte zou plaate
hebben nu een schending van Belgisch
grondgebied door Ou 1 teel 1 land on dat het
do Engclsohe regeering tob niets ver
plichte. Er bestond geen a&praok of over
eenkomst Uöschen de Engelsohe regeering
en de Belgische.
Waarom maakt -Ie Duatoohe rijkskanse
lier molding van deze niiet-formeelo bespro-
kangen van 1900 en waarom verzwijgt hij,
dat tk in April 1913 don Belgische geza-nó
roe6 don moesten nadruk heb gezegd, dat
wij wat België evenals alle andere neutra-
Ie landen betreft wensohten, dab hun neu
traliteit geëerbiedigd zou worden en dab
zoolang die niet door eenige andere mo
gendheid zou geschonden zijn, wij zeker zelf
geen troepen naar hun grondgebied zou
den zenden.
Laat ik er aan herinnere-u, dat heb eerste
gebruik, dab Duiteolüamd van heb Belgisch
document, maakte, was, België van kwade
trouw ten opzichte van DuiteoiiLand te be
schuldigen.
Hoe is, rm de ware staat van zaken 1
Den 29sfcen Jut'i 1914 trachtte de Dutb-
aohe kanselier onfi te paaien met de belof
te, dab België in de toekomst weer onaf
hankelijk zou zijn, om. medeplichtig te wor
den, aan ee»n schending der Belgische neu
traliteit door Durtechland, als de oorlog
mocht uitbreken. Hij noemde heb Belgi-
aohe traofcaafc „een vodje papier" en do
Duitscho minister van BuitenLandeoho Za
ken zette uiheeu, dat Duifcsahlamd, om
Frankrijk te kunnen aanvallen, door Bel
gië moest trekken, omdat de tijd ontbrak
om anders te handelen.
Do verklaring van Von -Jagow is wel
waard aangehaald te worden ..De keizer
lijke regeering moest langs den korteten en
gemakkelijkst en weg naar Frankrijk op
trekken, teneinde in scaat te-zijn, haar ope
raties goed uit te voeren en om te trach
ten zoo spoedig mogelijk eea beslissendea
slag te slaan.
Ook in den "Rijksdag verklaarde de Duit-
eche kanselier op 4 Augustus 1914, spreken
de over de schending der neutralifceifc van
België en Luxemburg: Het kwaad, ±k
zeg openlijkheb kwaad ■dab wij hierdoor
bedrijven, zullen wij bra-ohten goed te ma
ken. zoodra onze militaire doeleinden zijn
boredkb." De schending der Belgische neu
traliteit was dus weloverwogen, ofschoon,
ïhiitschland die neutraliteit gewaarborgd
had en er is zeker geen verachtelijker laag
heid te bedenken, dan de poging om die
achteraf te rechtvaardigen door de on
schuldige» en vreedzame Belgische regeering
en bevolking de volkomen, valsehc beschul
diging to uiten, dat zij tegen Duitechlamd
zouden hebben samengespannen.
Ten 2de. Do twee onderhandel ingen om
trent een Engek-oh-Duiteche overeenkomst
in 1912, waarop de Duitsohe rijkskanselier
doelt, waren op een punt gekomen, waarop
zij geen succes meer konden hebben, tenzij
wij een belofte van absolute neutraliteit
wilden afleggen, terwijl Duitschland vrij
bleef om met zijn bondgenoobon aan een
Europeesohen oorlog deel te nemen. Dit
kan on zal in heb licht worden gesteld door
de publicatie van een overzicht der onder
handelingen, dat uit documenten, berustend
op hot ministerie van buitenlandsche zaken,
aal worden samengesteld.
Ten 3de. De rijkskanselier haalt een en
kelen zin uit mijn redevoering van 3 Aug.
1014 aan om te bewijzen dat wij voor den
oorlog gereed waren. Maar in den volgen
den zin, dien hij had kunnen aanhalen,
maar niet aangehaald heeft, zekle ik„wij
sullen naar ik vrees door dezen oorlog veel
lijden, of wij or aan deelnemen of ons er
buiten houden", fk laat het lederen ni-et-
DuLteoher, in welk neutraal land ook, over
voor ziohzolf uit te maken of diat do woor
den zijn van een man, die een Europeesc'nen
oorlog gowenscht en beraamd heeft, of die
van iemand, die zich inspande om hem af be
wenden.
Ten 4de. Dc oorlog had verineden kun
nen worden als een conferentie gehouden
had kunnen worden; wat Duitschland ech
ter weigerde onder een hoogst onbeduidend
voorwendsel.
Misschien zal de wereld eens te weten
komen, wat er werkelijk tus&chen Duitsch-
land en Oostenrijk in verband met het ulti
matum aan Servië en de gevolgen daarvan
is voorgevallen. Het is maar al te duidelijk
geworden, dat in heb voetstel tot het hou
den eener conferentie, dat wij aan Rusland,
Frankrijk en Italië deden en dat door die
landen werd aangenomen en door Duitsoh-
land werd verworpen, de eenige hoop op
vrede lag en die hoop was zeer gegrond.
Servie had bijna het geheele Oostenrijksche
ultimatum aanvaard, hoe streng en heftig
het ook was. De overige punten hadden op
eerlijke en eervolle wijze in een conferentie
die een week sou behoeven te duren, gere
geld kunnen worden.
Duitschland had moeten weten en moeb
geweten hebben, dat wij daarin dezelfde
eerlijke en openhartige rol zouden spelen
als wij, zooals het feit» heeft erkend, in de
Balkau-oonfereiitie speelden, niet om een
diplomatieke overwinning voor één groep
te behalen, maar om tot een billlijke schik
king te komen en dab wij gereed zoudea
zijn geweest) op te konten tegen iedere po
ging om de conferentie op oneerlijke wijze
te misbruiken ten nadeele van Duitschland
en Oostenrijk.
Dc. «weigering van Duitschland om aan
de conferentie deel te nemen, heeft wel
iswaar niet het deelnemen van Engeland
aan den oorlog beslist, maar wél de vraag
van oorlog of vrede voor Europa en was
ala heb ware de onderbeekening van liet
doodvonnis van vele honderdduizenden,
die in dezen oorlog vielen. Ook moet men
niet uit heb oog verliezen, dab de teaar van
Rusland don Duitschen keizer had voorge
steld, het Oosbenrijksch-S er visoh geschil
door het Haagsche Hof van Arbitrage te
laten beslissen. Is er één eerlijk meusch
in Duitschland en in Oosbenrijk-Hongarije,
die bij een terugolik over het afgeloupen
jaar niet betreurt, dab nóch. het Engelsche,
noch het Russische voor3tei werden aange
nomen 1
Ten 9de. Eu waö is Duitschland's pro-
graku, zooal8 we dat zien ontvouwd in de
rede van den rijkskanselier en openbare
uitingen ia Duitschland"
Duitschland moet heb loc van alle andere
volken beheersohen. het met „het schild van
vrede en vrijheid van groote en kleine
volken "rijn". Dat zijn de woorden van den
rijkskanselier.
Een ijzeren vrede en vrijheid onder Prui
sisch schild en ouder Duitsche overkeer-
scbiog. (Als Duitschland overheeschte, zou
b alleen vrij zijn om mternA<tioiuale verdra
gen te verbreken, vrij ooi andere volken be
vernietigen als het daariu behagen schep
te, vrij om alle bemiddeling te weigeren,
vrij om ten strijde te trekken als het dat
schikte, vrij om dan weer alle regelen van
beschaving en menschelijkheid te laud on
ter zee te schenden. En terwijl heb meent
zoo te mogen handelen, moeb zijn geheele
zeehandel in oorlogstijd even vrij blijven
als alle handel in vredestijd ie.
De vrijheid van de zee kan een zeor
belangrijk: onderwerp zijn voor bespreking,
bepaling en overeenkomst tusschen de vol
ken na dezen oorlog, maar niet op zich
zelf, nieb terwijl er geen vrijheid en geeu
veiligheid tegen oorlog en Duitsche manier
van oorlogvoeren te land bestaat. Indien
er ia de toekomst waarborgen tot stand
zullen komen tegen oorlogen dan moeten
ze billijk, duidelijk en doeltreffend zijn ea
Duitschland even goed binden ale de aa-
dere volken,, met inbegrip van ons zelf.
Duitschland moet oppermachtig zijn,
do vrijheid van andere volken moet zijn
wat Duitschland hun toestaat, dab is blijk
baar do slotsom van do rede. van den Duit-
schen rijkskanselier. En de Duitsche minis
ter van financiën heeft daaraan toegevoegd
dat de zware last van duizenden millioenen
over tientallen van jaren moet worden go
dragen nieb door Duitschland maar door
hen, die 'them heeft behaagd de aanstich
ters van den oorlog te noemen. M. a. w.
eischt Duitechland dat alle volken, die net
hebben weerstaan, hun cijns zullen moeten
betalen in den vorm van oorlogsschattingen.
Op zulke voorwaarde kan geen vrede or
den gesloten.
De redevoeringen van den Duitechen rijks
kanselier en den rijksminister van finan
ciën ..loon'uitkom-en dat Duitschlaaid vecht
om de opperheerschappij en om oorlogsschat
tingen te verwerven. Indien dit zoo is, on
zoolang dab zoo is, zullen en moeten onze
bondgenooten en wij vechten voor het rechb
om te loven niet onder Duitsche overheer-
sching, maar in waarlijk»? vrijheid en veilig
heid.
Be Steun uit Zuid-Afrika,
Kolonel Crewe, die do werving voor de
ZuKl-Afrikaansche hulptroepen leidt, heeft
in een rede gezegd, dat de werving is afge-
loopen. Zij heeft een goede week geduurd.
Er zijn in dien tijd G000 man opgekomen.
Officieel wordt bekend gemaakt, dat de
regeering het aanbod van 100.000 ton steen
kolen, door de Transvaalsche kolen-eigo-
naarsvereenigtng gedaan, dankbaar heeft
aanvaard.
Bij dc Dardanellon.
Aan de „Daily Telegraph" wordt uit New-
York geseind:
De „Chicago Daily News" ontvaogt 'n tele
gram van Imbros, d.d. 20 Augustus, waarin
wordt gemeld, dat de jongste Engelsche
troepeulandiug op Gallipoli een veel groo-
ter succes befceekent, dan men zou opma
ken uit de Engelsch-Fransclie communique's.
Het forceeren der Dardanelleu en even
tueel de val van Konsjantinopel, worden
thans als onvermijdelijk beschouwd. Het is
mogelijk, dat de geallieerden Kousfcantino-
pel niet voor de lente bereiken, maar de
verbluffende resultaten van de jongste Eu-
geische militaire verrichting, die aile opera
ties van dezen aard, die in de geschie
denis der krijgskunde bekend zijn in de
schaduw stelt, verzekert den gealkeerden
hier een volledige overwinning.
Deze stoute slag der Engelschen bereidde
den Turken een vernederende en noodlot
tige verrassing, die als resultaat had de
verovering en vernietiging der voornaam
ste verbindingen tusschen Konstantinopel en
de verdedigers van het schiereiland Galli
poli.
Dit succes is aan het toepassen van oen
krijgslist te daaken. Zeer groote tcoepea-
afdeelingen der geallieerden werden op ver
schillende punbeu aan de kust van IClein-
Azië geconcentreerd en maakten daar een
groot vertoon, als bereidden zij een inval
in Klein-Azië voor. De Turken zonden in
allerijl alle beschikbare troepen weg, ter
bescherming van Smyrna en andere Aziati
sche steden.
Plotseling, in den nacht van IB Aug.,
werden deze duizenden soidaben op eeu half
dozijn punteu, op transpor (schepen, torpe
dojagers, trawlers enz. ingescheept, die
haastig naar een geheim gehouden verza
melplaats stoomden. Zoo zorgvuldig werd dit
geheim bewaard, dat zelfs vele staf-officie
ren onkundig waren van het ware doel der
reis.
De Engelsehea vielen als een donderslag
de Baai van Suvla aan, waar de Turken
onvoorbereid waren. De landing werd orde
lijk, op wetenschappelijke wijae uitgevoerd
en ontmoette geen tegenstand. Hiervoor wer
den 500 kleine vaartuigen gebruikt. .Vijf
tig nian van de Turkse he voorhoede gaven
zich over, en dit was alles, wat dien dag
aan vijandelijke troepen gezien werd.
Heb indrukwekkend- bombardement, het
welk een karaktertrek van de allereerste
landing bij Sednl-Bahr was, ontbrak hier
geheel. 'Alles ging zoo bedaard en rustig
in zijn werk, als gold het een manoeuvre
in vredestijd. Er werd geen schot gelost
tot even voor het invallen van de duister
nis. De landing werd gevolgd door een snel
len opniarsch naar een stelling, vier mijlen
landinwaarts, die dadelijk versterkt werd.
Uit Athene wordt omtrent de landing der
Engelschen in do Baai van Suvla nog gemeld:
Het was een der schitterendste krijgs
operaties van den geheelen oorlog. De Tur
ken, misleid door de concentratie van tal
rijke Engelsohe troepeu, bij de kust van
Klein-Azië, alsof die daar een landing gin
gen beproeven, werden geheel overrompeld.
Hun eenige voorposten, 50 man telleudo,
gaven zich over, en eea groote Engelsohe
troepenmacht was in staat, zes mijlen land
inwaarts te trekken, alvorens iets vernomen
werd van eeu opmars oh der; geallieerden.
De vrjand had in den loop van don dag
inliohtingen aangaande de overrompeling ont
vangen en bracht nu in allerijl troepen aan.
Aan weerszijden werkte men den geheelen
nacht in koortsachtige haast aan net aan
leggen van loopgraven, welke arbeid werd
afgewisseld door verspreide gevechten.
Geschat werd, dat de Turken gedurende
de duisternis 70,000 man naar de vuarlqn
zenden.
Bij hefc aanbreken van den dag begon een
ontzettende worsteling. De Turken vielen
heftig aan, en de Engelschen deden even
heftige tegenaanvallen. De hitbe overdag was
vreeselijk en de eenige bescherming daar
tegen boden kleine groepen struikgewas en
ondiepo terreinplooien.
De beide linies wijzigden zich den gan-
sclien dag door, maar geen van bekien werd
doorgebroken. De Engelse he artillerie en
vooral de mitrailleurs verrichtten doodelijk
werk. De zandige ravqnen, in vestingen
veranderd, werden veroverd en heroverd,
met ongehoorde doodsverachting en moed.
Massa's Turken bereikten soms onze loop
graven on dan volgde er een bloedige wor
steling met Spaden, bajonetten en hand
granaten. De nacht bracht geen verlichting
en de mannen, die de loopgraven aanleg
den of herstelden, moesben tevens blijven
doorvechten, want 'de Turken vielen onop
houdelijk aan. hoewel zij telkenmale werden
teruggeworpen.
De morgen vond de Engelsche linies on
wrikbaar tegen 'den linkervleugel van den
vijand steunend en hier trok 'de vijand zich
dan ook in wanorde terug, na ongehoord
zware verliezen be hebben geleden. Later op
den dag weni aansluiting met de Australische
troepen verkregen, hetgeen onze linie een
lengte van twaalf mijlen verschafte.
De verliezen der Turken bg 'deze gelegen
heid worden op 27,000 man geraamd.
Dwars door de nieuwe Engelsche linie
loopt een van de twee voornaamste wegen
voor do ravitailleering van de Turksche
strijdmacht in het aaiden van Gallipoli. De
andere weg, mtóer Oostwaarts gelegen, is
een mandor waardige verkeersweg en zei fa
die wordt door het Engelsohe geschut be-
heorscht 1 - -
Maar ofschoon hun verbindingen bedreigd I
zijn, voorspellen de wijze, waarop de Tur
ken in allerijl troepen aanvoerden, en het
bergachtig terrein nog meer zwaren strijd,
alvorens de Engelsche linie dwars over het
schiereiland kan worden getrokken.
Algemeens dienstplichf-propayanad
in Australië.
Uit- Sydney wordt d.d. 23 Aug. aan de
„Times" gemeld, dat, terwijl de federale re
geering hardnekkig zwijgt over dc conscrip
tie, de publieke opinie er zich meer en meer
voor begint uit te spreken. Onder de voor
naamste uitspraken is die van prof. Irvin.
Deze verklaarde Het systeem van vrijwilli
gers moet - eindigen. Nationale organisatie
is noodzakelijk. De geheele bevolking en alle
hulpbronnen moeten, gemobiliseerd worden.
De eerste minister van Nieuw Zuid-Wales
vraagt een algemeene, nationale krachtsin
spanning, waartoe de conscriptie zeker wel
't meest logische on afdoende middel zal zijn.
De eenige weerstand in de pers is de af
keer van de politici om Australië te dwingen
tot datgene, wat de rijks-regeering aarzelt
voor het BritecheVolk te vragen. De „Sun",
hierop wijzend, keurt dit argument sterk af
en zegtWij beslissen zelf over de mate van
opoffering. De openbare meening is bereid
om conscriptie van alle klassen aan te ne
men, die wel de gezondste vorm van organi
satie is en het meeste tot ieders rechtsge
voel spreekt.
Keuter meldt, dat Black, de Chief Secre
tary, meent, dat Australië 1.250.009 man zou
kunnen verschaffen en dat zij, die geschikt
zijn om te gaan, moeten gedwongen worden
he1- te doen.
KORTE BERICHTE».
Door de spoorweg-directies Essen en El-
berfeld werd aan het. personeel medege-
gedeold, dat ter besparing van de hooge
ver vaar digi ngakos ten voor den wint er dienst
van 1 October a.s., geen nieuwe ritenstrege-
lingen, doch alleen wijzigingsbladen uitge
geven zullen worden, weshalve moet ge
zorgd worden, dat dc dienstregelingen ia
ziadeüjken en netten toestand worden ge
houden
Ia Duitschland is opgericht de Kriegsblin-
den-Stiftong der Deutsohen Gesellsohaïfe
fiir künst'lerisoheu Yolkserziehung. Deze
stelt zich ten doen, degenen die in den
oonlog zijn blind geworden, behulpzaam te
zijn, om in hun onderhoud te voorzien.
Ten einde de capaciteit van den Traos-
Siberischen spoorweg te vergrooten, zal op
sommige gedeelten, die nog enkel-spoor heb
ben, ten spoedigste worden overgegaan tol
den aanleg van dubbel-spoor.
Tusschen Ssamara en Slatoust wordt o.a.
dezer dagen begonnen met een gedeelte
van 70 Werst is 85 K.M.
<-
Uit Udiue wordt gemold, dat do keizer
lijke Oostenrijkse/ie "gouverneur van Triest
eeu bevel heeft uitgevaardigd om het stand
beeld van Ferdi, een Italiaan, „om strategi-
gisclie redenen" te verplaatsen. Hel zal „om
hygiënische redenen" vetvangeu worden door
een fontein.
Tijdens een van de jongste lucht-aanval-
ion of' de Engelsche Oostkust was een ge
neesheer in een gasthuis bezig een keel
operatie uit te voeren, toen de Duitsche
luchtschepen boven de plaats verschenen.
De electrische stroom werd plotseling ver
broken. Alle lichten gingen uit en dit juist
op het oogenblik, dat de geneesheer de
de luchtpijp opende.
Gelukkig was het niet de eerste aanval,
die op de plaats werd gedaan, zoodat de
geneesheer, door de ondervinding wijzer ge
worden, de verpleegsters opgedragen had
steeds lampen beschikbaar te houden. Had
hij dezen voorzorg niet genomen, dan was
zr a patiënt verloren geweest.
De maharadja vau Gwalior heeft weer
eens iu de bus geblazen en Lloyd George,
den minister van munitie, 6000 pd.st. aan
boden. Dit aanbod is dankbaar aanvaard.
De militaire verlofpassen, schrijft de „Vos-
sische Zeitung", bevatten sedert kort een
opmerkelijke bepaling. Aan het slot wordt
ni. vermeld, dat de verlofgangers bij een
evantueelen wapenstilstand na afloop van 't
verlof, niet naar zijn troepenafdeeling moet
terugkeeren, doch zich heeft aan te mel
den bij de reserve.
Te Gent is bekend gemaakt, dat de vol
gende boeten aan gemeenten opgelegd zyu:
De gemeente Oost-Roosebekc is tot 500
Mark boete veroordeeld, omdat er postdui
ven zijn gevonden.
Ninove moot 2000 Mark betalen, omdat
er steenen geworpen zijn op den spoorweg,
waardoor het verkeer m gevaar werd ge
tracht en omdat er een inbraak is gepleegd
in do ijzerwerkplaats van het Duitsche spoor
weg beheer.
Denderleeuw betaalt 1000 Mark, omdat de
spoorweg hier en daar beschadigd is ge
worden. j
Volgons de „Birschowyja Wjodomosti" is
voor den tsaar een manifest uitgevaardigd,
waarbij den loden vrijheid gegeven wordt,
oral zioh overal in Rusland te vestigen, waar
zij willen. - --
Leveiisiuiddeleu legen billijken [trijs.
Geachte Heer Redacteur!
Zoudt U zoo goed willen zijn ook mij oen
plaatsje te schenken in Uw veelgelezen blad?
Nu reeds mijn dank.
Ik wilde n.I. den inzender van: Levens
middelen tegen billijken prijs eens wat vra
gen. Geachte lieer warmoezier, wat gij in
genoemd stukje uitspreekt, is dit nu venijn,
flat gij bij U draag', omdat gij bij de een
of andere veiling in ae laatste serie dor
veilende tuinders hebt mede-geveild? En daar
door bij een afloopende markt misschien
eens of tweemaal f 0.40 voor de 100
andgvie hebt gemaakt.
De andijvie toch is den geheelen zorn-M
van een flinken prijs geweest en is ook
nu lang niet goedkoop. De door U genoemde
prijs is slechts eenige malen voorgekomen
bij een markt, dat er eenige overproductie
was. Of is het som? gah wat nog bq U zitv
omdat gij misschien verleden jaar door de
Leidsche vereeniging van Groenten- en Fruit
handelaren geboycot zrjt geweest, en van
zelf geen f 2.59 voor de 100 andijvie kunt
maken. (Hierbij zij toegelicht, dat hier ter
stede een Vereeniging bestaat van groen
ten- en fruithandelaren, die tuinders, welke
aan particuliere leveren eu de kooplieden
dikwijls oneerlijke concurrentie aandoen,
boycot.)
Menschlievende man. toen van den zomer
aardappelen en groote boonen in export weg
gezonden werden, 'dacht gij toen ook zoo
aan uw medemensehen? Gundet gij toen ook
Uw medeburgers gaarne eeu voordeeltje?
Waarom hebt gij toen niet geprobeerd g?>-
noeir.de vruchten hier te houden. Maar toon
waart gij v, ijzer. Zoo iets zou Uw eigen por
ten: onnaie gekost hebben, niet? Nu het de
por t-em on na ie van den koopman gaat kosten
en gij er misschien nog iets beter van
wordt, hindert het niet, wel? Neen, man,
ge spreekt uit eigen belang. Uw egoïsme
speelt hier de grootste rol.
Zenden de kooplieden iugezonden stuk
ken over de duurte der groenten als bloem
kool, die omtrent 20 cents per stuk op
brengen of als kroten 3 cenls per bos kos
ten, als kleine salade meer dan 1 gulden,
andrvie £1.42 de honderd opbrengst? zooals
jongsleden Vrgdag?
Hoe duur zijn iieeren- en snijboonen don
geheelen zomer geweest? Wij zenden echter,
geen ingezonden stukken als om er schande
van te spreken, dat de tuinders rijk worden.
Welaan, goede vriend, bemoei u niob meer
met koopmanszaken, schrijf onze Regeering
do wet maar niet voor. Deze is v/ijs genoeg.
Dal is reeds uit vele zaken gebleken, ou
als gij weer het zuur hebt, spuw liet dan.
niet meer onder het publiek uit; dat ts
niet fateoeolgk.
Met dank voor de plaatsruimte, l
Een Groentenhandela^ri
Leiden. 25 Aug. 1915.
Anü-OoHog-Daad.
Aan de Vrouwen!
Kent Uwe Macht!
Gij, die -oorlog verafschuwt en vrede wilt;
wat zijn uwe daden?
Gi„ werkt voor Roode Kruis en Steune<>-
mité's, gij werkt aan lapmiddelen voor den
oorlog en gij hebt le werken voor den Vrede!
Waar zijn uwe boden tot Keizers, Konin
gen en Presidenteu, tot volk en parlementen,
stellende zin tegenover waan en re'ie tegen
over geweld?
Waar zijn uwe scharen, die geknield lig
gen voor de'machthebbers, uren, dagen,
weken, niet wijkend vóór de zwaardeu
weer in de scheede ou de geweren in ruste
zgn?
Waar zijt gij. ontelbaar, die neerligt op de
wegen, zoodat mannen, paarden en kanon
nen over u heen moeten om de slagvelden
te bereiken? "Waar vindt men u voor mi
trailleuses en lansen, tot schild voor uw man,
vcor uw kind?
Waar weigert gij mannen en zonen at te
staan voor oorlog, wèigert .gij uzelven te
geven aan of in plaats van hen, die tot ge
weld hun toevlucht namen, wèigert gij be
lasting le dragen voor oorlog?
Dp dan grj vrouwen, die den prijs weet
van den Vrede, op in drommen, dichter dan,
van sprmKfianen en macütiger (Tan zonlicht,
tot Vorsten en Volken
naar slagvelden en vestingen
naar gevangenissen en terechtstellingeu
door spot en smaad
op ter Vrede?
De wapens zullen neer, wij willen
het, w rj V r o uwen"
Gt>, die een plan afkeurt, omdat het vol
gens u geen hans van slagen heeft, ÜLe
niet weet, wat geestdrift uit den weg ruimt
en bezieling tot stand brengt, die de
kracht miskent der vertwijfeling.
gij, die nalaat een ander plan oau te
geven,
gq, die smaalt om de dwaasheid van een
plan en der wijsheid overliet, ons te leiden'
in banen van rampzaligheid.
g(j, die niet bedenkt, dat een onbereken
baar plan beter is, dan géén plan en daÖ
al doende men leert,
gij, die het onuitvoerbaar acht on nie*i
zoekt h et uitvoerbaar te maken,
