Nederland en de Oorlog.
Zaterdag Maart.
irieven van een Leidenaar.
Bericht.
Binnenland.
N°.
11)879
Tweede Etlad. a» 19^5
LEIDSCH
M&BLAD
DXXI,
dawrtQ der levensmiddelen, voornarn-e-
yaa de eerste levensbehoeften, doet
cli gedjwht voelen en het zijn vooral do
vannen mot kleine inkomens, die onder
voèrtdwinde prijsstijging het zwaarst
den. I»- den arbeidersstand en in den stand
beambten en kleine ambtenaren, die,
jt liua ïakomen betreft, ongeveer met de
-aiders gelijk staan, wordt een grooter
^1 vaa kot totaal inkomen aan dagelijk-
e levensbehoeften lutgegeven dan in eiken
ren st»od. Het onvermijdelijk gevolg er
n is, dat oen verhooging der prijzen van
levensbehoeften er het sterkst wordt
evoeld. Op de andere behoeften, die niïu
meer tot het begrip weelde kunnen vor
en gebracht, welke men zich: echter ik
;en liet graag ook tot oen behoefte kan
iken, kan worden bezuinigd, zonder dat-
er physiek onder lijdt, zoodat do begen.-
jonlige duro tijden do gezinnen met do
ist-e iukeinens in liet algemeen bet moest
rukken.
Ik kreeg dezer dagen oen zgn. arbeiders-
Idgct omler de oogen, waarop alleen de
Jzakeiijke levensbehoeften waren aange-
Laclit met da prijzen, dio er vóór de ino-
lisatie en thans voor moeten worden be-
jild, en dat verschilde op een gezin yan
i, vrouw en vier kinderen ruim f2.
Volgens deze opgave kon dit gezin in
ia normalen tijd juist zoowat rondkomon,
vronw- en kinderen stonden or heele-
[al geen weeldeuitgaven op, voor den man
u een klein bedrag voor tabak en sigaren.
Nu geef ik in het algemeen niet voel
dergelijke opgaven. Met deze voor
ogen, zou men de gevolgtrekking moeten
n, dat sommige gezinnen absoluut niet
jen rondkomen, E11 zij komen er toch.
[ouwelijk overleg en zuinigheid, of wat bet
Ider wezen mag, maakt deze be grootm
an gelukkig dikwijls tot schanclc-,doch
i-:r een vergelijking van wat in. normaio
■den en wat thans met hetzelfde geld kan
'daan worden, hebben zij haar waarde
uurlijk wel.
Van verschillende kanten wordt er in den
sten tijd bij openbare lichamen op oau-
Idrongeh, om aan do minst betaalde werk-
[den en beambten toeslag te verlecncn boven
ewono loon, zooals dat eonige jaren
•n ook wel gedaan is. Er bestaat thans
Hlieht nog meer reden toe, dan toen, I100-
|el er 1111 één omstandigheid is, die moer
in ooit do werklieden en ambtenaren ia
eubaren dienst een voorsprong geeft bovrn
Imenschm, die in partioulieca betrekking
erken of eigen zaken doen. Ook dezen
tien in het lot der prijsstijging, terwijl
voor het meerendeel do inkomsten zien
-minderen te gelijk.
Het is dan maar do vraag op welk stand-
int do openbare lichamen zich' stellen, bij
beoordeel ing van den toestand der. per-
men, die in hun dienst zijn.
Dib vraagstuk zal ook door ons gemeente*
ur spoedig onder de oogen moeten
)rd:n gezien, nu, zooals in het Leidsel*
igblad** is meegedeeld, liet bestuur der
ding Z/siden van den Bond van Genieen-
v rkliedeh zich iaat hot verzoek pm een
dag te ontvangen tot den Gemeenteraad
■Ut ge\Yc*nd.
Ik wil daarop niet vooruitloopen, doch
vraag trachten te beantwoorden, of
■nraiigc eerste levensbehoeften en voor-
ia. lijk de voor de volksklasse eerst© La
belt oef te bij uitnemendheid, n.l. het
4, niet to hoog in prijs is.
Zooals men weet, is deze prijs thans niet
'a de vrij-o concurrentie overgeladen, do
wimum prijzen worden door do overheid
^gesteld. Mogelijk waren de prijzen nog
lel hoogèr geweest, als n?et van boven
ten en ander was geregelddit neemt
pater niet weg, dlat wij do vraag of het
]deze tijden, nu elke cent of ha Ivo cent
!P een brood door vele verbruikers van
'te betcokenis mag worden geacht-, niet.
1st goedkooper kon zijn.
Zeker, gunnen wij alen, ook den brood-
kkers en den broodfabrikanten een bo-
'lijlc bestaan, dooh waar haast de ge-
e maatschappij tegenwoordig lijdt, zou
[l niet al te erg zijn, wanneer in hot ba>k-
jrsbedrijf iets minder werd verdiend'.
«\u is het moeilijk na to gaan hoe de ik-
bij particuliere bakkers gaan, maar
x>r zoover de broodfabrieken naa-mloozo
•nootschapen zijn of oöÖperatiea en de
nst -dus wordt gepubliceerd, heeft men
e' «en maatstaf.
|n weet wel, dat de rekening over heb
fjeelo jaar 1914 loopt, terwijl de oor-
'ploestancl ongeveer vijf maanden van
bedraagt, doch ook daarmede reke-
pS lioudend, is de winst der bakkerijen,
opening van zaken deden, zeker vrij
toot te noemen.
be algemeene vergadering van do Leid-
to broodfabriek bepaalde, evenals in
0vcr 1914 het dividend op 11 pGb., een
S waarop menig geldbelegger ja-
psch zal zijn. De N.Y. Broodfabriek ,,Do
J°Uw", heeft meegedeeld 6 pCt. uit te
pren een bedrag grooter zelfs dan het
gu aar* Hot bedrijf schijnt in de-ze be-
jonge zaak ook, ondanks den
der tijden, in 1914 nog vooruit te zijn
fm n-
Awj] c^ezeV^Q gevolgtrekking komt men
6;;1 okeurig, als men het dezer dagen
|JC nen jaarverslag van clo Leidsohe
Poratiove Broodbakker^ en verbruiks-
vereeniging „Yooruit" doorleest. Noch de
inwendige stormen in de eerste helft van
het jaar (er schijnt oneeniglieid in den boe
zem der Yereeniging gehcersoht te heb
ben), noch cle uitwendige stormen in de
tweede helft (de oorlogstoestand), hebben
heb scheepje der Coöperatie kunnen be
letten veilig zijn vaart te vervolgen, zoo
heet het daar. Dit blijkt ook nader, wan
neer men de exploitatierekening van de
bakkerij nagaat, die een winstcijfer aanwijst
van 14,879.89-1. En die winst had, blijkens
het verslag nog grooter kunnen zijn, im
mers, niet minder dan vier' weken lever-
do de coöperatie het brood tegen denzelf
den prijs, niettegenstaande cle hoogere
meel- on broodprijzen haar had kunnen
bewegen het brood onmiddellijk in prijs te
ver-hoogen zooals in particuliere bedrijven.
Dat deze winst voor een groot deel weer
aan de verbruikers ten goede komt-, doet
hier, om aan te toonen, dat heb bedrijf
met de bestaande prijzen van meel en
brood zeer loonend is, niets ter zake.
Van de coöperatie „Ons Doel" is het
jaarverslag over 1914, voor zoover ik
weet, nog niet verschenen, maar letten
de op de groote uitbreiding dezer zaak
in den laatsten tijd, mag men gerust aan
nemen, dat ook hier het bakkersbedrijf
nog in het slechte halfjaar goede winsten
oplevert. Het bestuur met wie ik sprak,
steekt dit ook niet onder stoelen en ban
ken.
De andere broodfabrieken en de parti
culiere bakkers spelen geen open kaart,
maar er is geen enkele reden om te ver
onderstellen, dat het hun in het algemeen
genomen minder goed gaat.
Wie in dezen tijd ook klaagt, niet de
broodbakker, al wordt hij in de wijze van
broodbereiding on van de prijzen „gemass-
regelt". Wanneer dit hem in een finan
cieel onaangename positie bracht-, zou hij
dib, den Hollandschen volksaard in aan
merking genomen, ongetwijfeld wel doen.
Ik geloof met al deze feiten voor oogen,
dat de conclusie niet gewaagd is, dat
de broodzetting tijdens den oorlogstoe
stand in het algemeen en in verband met
het steeds nijpender worden van den toe
stand der broodeten Je gemeente, de
schaal te veel naar don kant van de
producenten heeft doen overslaan ten kos-
fe van de talrijke consumenten, wien het
in dezen tijd voor het grootste deel slecht
past meer voor de eerste levensbehoeften
te betalen dan dringend, zeer dringend,
noodig i&.
Wat ik hier neerschrijf, wordt door
menigeen gezegd en nog door meerderen,
vooral door de huismoeders, als zij 's mor
gens en 's avonds een kwart of een half
dozijn brooden, al naar de grootte van
het gezin, koopen, gedacht.
Daarom heb ik de aandacht van auto
riteiten er eens op gevestigd. Kan er geeu
verandering gebracht worden in den
maximum-prijs, wellicht kan men het zoe
ken in minimum-gewicht, door bijv. te
bepalen, dat een brood niet minstens
4V2 H.G. gewicht moet hebben, maar het
volle gewicht van een pond.
Mochten echter door mij factoren ver
geten zijn die op cle megedeelde hooge
winstcijfers hun invloed hebben uitgeoe
fend, en is het bakkersbedrijf in deze be-
nardo tijden minder loonend dan door mij
wordt verondersteld en door vele mijner
medeburgers wordt gedacht, laat men dan
dit misverstand uit den weg ruimen en de
ontevredenheid daarover wegnemen.
De meening, dat de bakkers meer dan
gewonp winsten maken in dezen zeer du
ren tijd, mag niet blijven bestaan, indien
het niet waar is.
HET VERKEER EN PASWEZEN
IN BELCIE.
Het Antwerpsdh Centraalbureel voor
Inlichtingen aan Vluohtelingen, Kunstlei
64", Antwerpen, maakt bekend. dat
met 1 Maart j. 1. nieuwe veror
deningen in zake het vorkeer e-n heb paa-
wetzen in België zijn in werking gotre-
den.
Yan deze verordeningen zijn van belang
voor vluchtelingen en Nederlandera de
volgende bepalingen:
In België.
Paspoorten zijn noodig voor verkeer per
spoor, tram,- rijwiel, schip, wagen (buiten
de öt-eden) en voor voetgangers slechts nog
lil do provinciën Antwerpen, Limburg, do
vestingkringen Luik, Yerviers, Doornik,
zoo-mede voor het verkeer van uit het ge
bied, waar geen paspoorten noodig zijn
voor heb gebied, waar paspoorten voorge
schreven zijn.
Tusschen België en Nederland.
Slechts d!o Pascentrale te Brussel, Ant
werpen, Hasselt-, Luik en Verviers en de
Pascentralo to Turnhout mogen paspoor
ten naar Nederland afgeven
Bewoners der grensprovincies moeten
«ach, voor het verkrijgen van een pas, ver
voegen bij do Pascentrale in hun provin
cies. Passen naar Holland en terug wor
den alleen afgegeven wanneer het dool der
reis betreft een zeer belangrijke aangele
BEGLA31ES, a 40 CenÊg per regol.
2011 84
genheid van openbaar belang en in drin
gende privaat-aangelegenheden van "ver
trouwbare personen. Deze aangelegenhe
den worden nauwkeurig onderzocht. De
geldigheidsduur van een pas is hoogstens
veertien dagen. Uitzonderinsgevallen en
herhaalde reizen mogen alleen toegestaan
worden door den gouverneur-generaal te
Brussel.
Tusschen Nederland en
België.
Het Duitsöhe gezantschap in Den Haag,
do consul-generaal te Amsterdam en de
Duitsche vice-consuls (pas-agenten) te Bot
terdam, Ylissingen, Roosendaal, Maas
tricht, Terneuzen, geven paspoorten af.
De door hen afgegeven paspoorten gelden
alleen voor de reis naar België, niet voor
de terugreis. Het generaal -go u v e rn ement
aleen kan in uitzonderingsgevallen afwij
king toestaan. Passen mogen afgegeven
worden aan alle Belgen, meti uitzondering
van misdadigers, ontudhtigen, etc. Afgera
den werd do terugreis aan inwoners van
verwoeste plaatsen, echter niet geweigerd.
De terugreis van Belgen en neutralen
zal vergemakkelijkt worden door ligimita-
tiebewijzen te verstrekken aan personen,
die deze niet bezitten.
V1 u oh tel i n g en.
Dringend worcït aan onbemiddelde vluch
telingen afgeraden terug te komen. In
ieder geval moeten vrouwen en kinderen,
niet mede komen vóór geregelde arbeid
gevonden is. Do toestand is nog zoodanig,
dat, in het algemeen, geen geregelde ar
beid te bekomen is voor losse werklieden.
Kosten.
In het gebied van het generaal-gouver-
nement kost iedere Passerschein twee
mark; naar streken boven dit gebied zes
mark. Yoor paspoorten, langer dan 14 da
gen geldig, wordt de prijs verdubbeld.
Yoor automobielen (streng beperkt ver
keer), in heb geoccupeerde gebied, 20 mark,
met inbegrip van den chauffeur, voor iede
re ac-ht dagen.
Yerlof om mede te rijden: 80 mark per
keer voor een geldigheidsduur van 3 da
gen. Naar streken buiten liet geoccupeer
de gebied respectievelijk 40 mark en 20
mark.
Voetgangers betalen 10 centimes per pas
poort en 1 frano voor ieder maand-pas-
poort.
Paspoorten, waarvan de geldigheidsduur
verstreken is, moeten ingeleverd worden
a. onmiddellijk na- afloop van den gel
digheidsduur, wanneer het- paspoort voor
heen- en terugreis ingevuld is, of onmid
dellijk bij den terugkeer
b. per post binnen 10 dagen na afloop
van den geldigheidsduur, Avanneer het pas
poort enkel voor heenreis geldig is (uitge
zonderd voor Zwitserland, Italië, Spanje
en over zee).
In geval het paspoort voor een reis naar
Nederland' dient, moet dit binnen drie da
gen ingeleverd worden bij een keizerlijk
Duitsch consulaat.
Verzuimen of overtredingen worden be
straft met 10 mark boete of gevangenis
straf en weigering van verdere paspoorten.
BRIEFWISSEL INC MET BELCIE.
De directeur-generaal der posterijen en
telegrafie deelt thans in de „Staatscou
rant" mede, dat voor de briefwisseling
over Aken tusschen Nederland en de
plaatsen in het door Duitschland- bezet
te gedeelte van België, genoemd in de me-
dedeeling van 12 Febr. j.l., behalve van
de Duitsche en de Fransche, thans ook
van de Ylaamsche taal mag worden ge
bruik gemaakt..
PASPOORTEN.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
vestigt er de aandacht op, dat, naar hem
gebleken is, reizigers, wier paspoorten de
kenmerken vortoonen dat zij voor het ver
blijf in een land, waarmede Duitschland
in oorlog is, gediend hebben, daardoor
moeilijkheden ondervinden bij het over
schrijden der Duitsche grenzen.
HET VERKEER MET BELCIE.
De voetbrug bij Maeseyck, die den lin
ker- met den reehter-Maasoerver verbindt-,
wordt door de Duitschers nog steeds meer
met prikkeldraad versterkt-, zoodafc het
verkeer met Hollandsch-Limburg is aan
gewezen over de Maas per bootje De veer
man heeft het dan ook buitengewoon druk,
doch een uur na zonsondergang moet hij
zijn arbeid stakenna 7 uur zit men t-o
Haeseyok gevangen als een vogel in de
kooi.
Met betrekking tot de passen tij nog
vermeld, dat do Duitschers passen, door
den Duitschen consul te Maastricht afge
geven, beschouwen als niet geldig om Bel
gië te verlaten. Daarom moeten degenen,
-die zich van België naar Holland willen
begeven en gewapend' zijn met een be
hoorlijke pas, zich de kosten getroosten,
zich van een nieuwen pas te Aroorzien.
SCHAAKRUBRIEK van het SCHAAKCEZELSCHAP
„PALAMEDE S'.
Opgericht 1815.
Speelavond: lederen Maandag
ïn de Bovonzaal van Café „Central", Breestraat.
Aanvang: 8 uren.
Eedactie: L. BIEEilASZ en J. J. PLANJER.
PROBLEEM No. 67 (F. GAM AGE).
Zwart (8).
a 'bcdefgh
Wit (10).
Wit: K. g8; D. el; T. h 4L. £7 en
g 7 P. f 4 en f 8p. b 2, b 4 en e i.
Zwart: K. d4; D. li 5; T. c G; L. hij
P. a 3 en b3; p. c3 en f5.
Wit speelt en geeft in 2 zetten mat.
Oplossing Probleem No. G5: D. e 8, enz.
Goede oplossingen ontvangen van de
heeren
H. J. Bouwman, B. S. v. Kloeten Sr.,
G. J. van Leeuwen, C. Sierag, J. C.
Sjardijn, L. Schijthuizen, J. W. Sohiiss,
I. Teleng, L. M. Valkenburgh, Chr. J.
Vrucht, allen te Leiden; H. J. Broek-
veldt, Oegstgeest; H. te N.H. F. r.
Hellemond, Alfen a. d. Rijn; J. van Os,
Voorscl^tenP. G. v. d. Tang, Oudewe-
tering on G. Vóoys Gzn., Katwijk aan i.
Rijn.
Correspondentie: A. B. te K. en W.
de K. te N.-B. D. c 7 faalt 11a p. d6;
Mej. J. te L.D. b 8 faalt eveneens na
p. d GH. J. E. en F. S. Wzn. te L.
T. f 5 strandt op P x g 4
Oplossingen worden ingewacht tot
uiterlijk Dinsdag 16 Maart a.s., nam.
5 uren, aan het Bureel van dib Blad.
Naar aanleiding van een besluit
van Uitgevers van Dagbladen zal de
inning van de Abonnementsgelden
voortaan geschieden tegen het einde
van het kwartaal, dus ditmaal in den
loop van de maand Maart.
Nadat de Eerste Kamer gisteren het'
wetsontwerp betreffende de Indische geld
lening van 621/G millioen zonder hoofde*
lijke stemming had aangenomen, de Min.
van Kol. had aangekondigd de indiening
van een ontwerp, regelende de deelne
ming van de Indische bevolking aan de
Staatstaak, verscheidene wetsontwerpen
had aangenomen, waaronder met 21 te
gen 7 stemmen het wetsontwerp tot na
dere bepaling; van de waarde van zaken,
waarvan de rechten van successie of van
overgang bij overlijden verschuldigd zija,.
werd de vergadering tob nadere bijeenroe
ping verdaag 1.
Voor de betrekking van hoofd der o.L
scöiool te Oudshoorn (Sohoterland), salaris
ƒ1150, heeft zich geen enkele sollicitant
aangemeld.
Te Amsterdam is overleden de oud-
hooglcerae.r in do theologio aan de ge
meentelijke universiteit aldaar dr. A. S.
H. W. Brandt. I11 1909 had de overledene
zijn ambt neergelegd.
Aan den heer H. J. yan der Hoeven
is op zijn verzoek, met ingang van 1 April
a.s., eervol ontslag verleend als notaris td
Rotterdam.
Men meldt- uit Zwolle
De Minister van Waterstaat verklaarde
zich bereid mede te werken tob de over
brugging van den IJsel bij liet Katerweer,
wanneer de provinciën Overijsel en Gel
derland elk een ton bijdroegen, en Zwolle
ƒ150,000 in de kosten, die op ƒ1,000.000 zijn
geraamd. De tot-stand-koming is van de
zijde der gemeente verzekerd.
Oost-Indische Ambtenaren niet Verlof.
Bij Kon. Besluit is het volgende be
paald
Artikel 1. Ooze Minister van Koloniën
kan aan Oost-Indische ambtenaren, die
zich met- verlof wegens ziekte of langdu
riger. dienst in Europa bevinden, vergun
nen om na afloop van hun verlof en,
voor zooveel betreft de ambtenaren, die
met verlof zijn wegens ziekte, na geschikt
te zijn bevonden om den dienst in Ned.-
Indië te gaan hervatten, in Europa te
blijven in afwachting van gelegenheid tot
herplaatsing in InUë.
Artikel 2. De ambtenaren, aan wie de
in artikel 1 bedoelde vergunning is ver
leend. genieten gedurende hun verder
verblijf in Europa het nea-activiteits-trak-
tement, waarop zij bij terugkeer in Indië
aanspraak zouden hebben.
Artikel 3. De tijd, door ambtenaren
krachtens de in artikel 1 bedoelde ver
gunning in Europa doorgebracht, komt
voor berekening van het pensioen voor
de helft in aanmerking, tot een maximum
van één jaar.
Artikel 4 Met- betrekking tot de aan
spraken op overtocht naar Ned.-Iudiö
worden de in dit besluit bedoelde ambte
naren gelijkgesteld met ambtenaren met'
verlof.
Artikel 5. De uit dit besluit voortvloei
ende uitgaven worden gekweten ten laste
van hot eerste hoofdstuk der begrooting
van uitgaven van Ned.-Indië.
GEMEENTELIJKE ARBEIDSBEURS,
Geopend: 'a morgens van 9—12 en
des middags ^an 2—5 uur.
Stadstimmerworf. Telephoon No. 127.
AANVRAAC VAN WERKZOEKENDEN.
46 Timmerlieden, 10 Opperlieden. 20 Stueadoors.
25 Metselaars, 4 Voegers. 1 Kaospaklruisknecht.
5 Steenhouwers, 43 Schilders, 4 Behangers, 2 Stof
feerders. 5 Meubelmakers, 5 Stokers. 1 Macb.-
bankwerker, 3 Smeden. 2 Voorslaanders, 2 Grof-
bankwerkers, 1 Eleotrioien, 2 Gas- en Wat-erfittors,
I Blikslager, 2 Loodgieters. 22 Typografen,
8 Kleermakers, 2 Bakkers, 1 Huisknecht, 1 ICell-
II er, 2 Schippors, 16 Grondwerkers. 6 Bloemisten.
23 Loopknechten, 4 Loopjongens, 84 losse Werk-,
'lieden.
AFD. VROUWEN.
Volkshuis. Telophoon No. 1477,
Geopend: \an 9—12 uur.
7 Dienstboden. 18 Werksters. 11 Xaaisters.
1 Wasclivrouw. 1 Winkeljuffrouw. 3 Huishoud
sters, 31 Fabrieksarbeidsters, 7 Vrouwen (aLlerlei)é
