Nederland en de Oorlog.
De Europeesche Oorlog.
N°. 16783
Woensdag 11 Norèmber.
A0. 1914.
feze [Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
UIT ONZE STAD.
UIT 9NS LAND.
De Wereldoorlog.
Vernietiging vande„Emden"
en de onschadelijkmaking
van de Königsberg".
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 1—6 regels ƒ1.05. Iedere regel meer [0.17^. Kleine advertentiën
Tan 30 woorden 40 0ent3 contant; elk tiental woorden meer 10 Oents.
Voor het incas6eeren wordt ƒ0.05 berekend. Bewijsnummer 5 Oenta.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ1.30; per week; i .f 0.09.
Binten Leiden en waar agenten gevestigd zijn per week. 0.10,
Franco per postp 1-65.
Verkiezing Kamer vaii Koophandel
en Fabrieken.
Bij de gisternamiddag gehouden verkiezing
Lan vier leden der Kamér van Koophandel
en Fabrieken alhier, wegens periodieke aftre
ding der hoeren B J. H. Haitink, J. Har-
ftevelt Azn., rnr. E. Th. L. Hoogénstraaten
jen M. van Waveren werden uitgebracht
Il49 stemmen. Het aantal kiezers bedraagt
ll3 Hiervan verkregen de herren W. Pera
(a. c.) 81 en Arnold L. Smits (Katli.) 78
h de vier aftredenden resp. 69, 65, 68 en
fy stemmen.
Verder verkregen de lieeren H. Buurman
stemmen, H. W. Spendel cri C. Th. Brcc-
baart ieder 3 stemmen, A. Smits "1 stem
jmen, A. E-. N. G. Srnits. W. J. Verhey
van-Wijk, Arnold Smits. A. ïluigrok, J. Die
ben, F. M. A. Pieclc, M. Klinkenberg, K.
iW'ielinga. Ezn., H. J. Blom men daal, J.
Dirkje, Pera, Smits. J. Splinter Gzn., Jan
B O termans, N. Verberg, Theo -Stijnman en
10. N. Iloogeveen elk één stem.
Gekozen zijn dus de hceren W. Pera en
Vrn. L. Smits, terwijl een herstemming moet
/laats hebben tusschen de vier aftredenden.
Christelijke Zangschool.
Beeds lang geleden werd door den direc-
Fteur van de Chr. Zangschool, alhier, den
F lieer J. C. B. Hüner, die nu den dirigeer-
stok al over 130 leerlingen zwaait, liet plan
I opgevat om' door deze kinderen in liet open-
i baar te doen uitvoeren de „Oranje-Nassa-u.
antate woorden van J. D. C. van Dok-
Lirn, muziek van Cath. van Bennes.
Eerst zou dat geschieden op den verjaar
dag van H. M. de Koningin. Deze werd
ihter niet gevierd en zoo bleef de uitvoering
,en achterwege. Daarna werd de derde- uit-
oering der leerlingen bepaald op 13 October,
naar toen verleende de groote zaal van
bet .gebouw „Prediker' in de Jauvossonsteeg
astvrijheid aan Belgische vluchtelingen,' zoo
dat de. gelegenheid voor. een openbare sain'en-
ctrnst ontbrak. Toch hebben de kinderen
het stuk reeds een paar malen in ruimen
ling- ten gclioore gebracht, nl. voor mili
tairen en voor vluchtelingen.
Gisteravond eerst echter was de ure aan-
I gebroken, waarop ook ouders en verdere be
langstellenden der kinderen zang zouden hoo
ren. 't Liep vol, maar ondanks de groote
menigte, welke, samen was, werd er aandach
tig geluisterd.
Was het jammer, dat bericht was inge
komen van de vioolclub „A. N. U.'\ dat zij
liever de Cantate niet begeleidde, deze zat
er zóó goed in, dat zij met begeleiding van
piano- en orgel-muziek flink werd uitge
voerd.
Behalve, deze Cantate, kreeg men nog tal
van kleinere nummers le genieten. Het. sterke
gemengd koor, meisjes alleen en de solisten
hielden zich kranig en hebben een pluimpje
verdiend.
Met. zoon onzichtbaar pluimpje behoefde
de directeur niet tevreden te zijn. Hem: toch
werd door een paar leerlingen namens alle
Zangschoolkinderen met een toespraakje een
groote groene krans met veel bloemen er in,
aangeboden, als hulde en clank hunnerzijds.
Er werd een wcnsch aan toegevoegd; deze:
dat de lieer Hüner nog vele jaren de lei
ding mocht hebben, 't Is voor de jonge
Zangschool to hopen, want cleze directeur
heeft haar in korten tijd tot grooten bloei
gebracht cn prachtige resultaten bereikt.
De voor velen zeer aangename avond, dank
zij ook de medewerking van eenige mando-
linespelers, was geopend met gebed cn ge
meenschappelijk gezang en werd gesloten
met dankgebed en samenzang, nadat- de ge-
hiuikeliike dankbetuigingen waren gericht
tot degenen, die daarvoor in aanmerking
kwamen.
1 Alvorens men het gebouw, waarvan dc
greote zaal nu heel gauw zal worden inge
licht en in gebruik genomen als Telegra
fisten-school; verliet, mocht men offeren voor
het Bouwfonds van het gebouw cler Jonge-
Ungsvereeniging „Prediker 12 vers la", het
welk nog veel versterking behoeft en deze
io den laatsten tijd niet veel gekregen heeft.
In „Artiste Amsterdam, hield do
vaste keuringscommissie der Ned. Maatsoli.
voor Tuinbouw en Plantkunde oen al gent.
vergadering.
Er werd gesproken over de „groote keu
ring". De voorzitter zei, dat de bedoeling
is, om de eerste groote keuring te Leiden
ta houden, wanneer de omstandigheden dit
zullen toelaten.
Do heer Th. E. Witte zei, dat de afj.
Leiden met veel genoegen die keuring zal
houden, onder voorbehoud zo te mogen uit
atellen, indien de tijdsomstandigheden dit zou
den eischen. Hierbij wees spreker op do groote
belangstelling èu door de a-fd. èn door hot
ff Om'e en tob es tuur- van Leiden, zoowel finan
cieel als moreel.
Do vergadering keurde göod, dat op do
ffeotelde voorwaarden in 19.15 te Leidyu de
»groote k'eurjng"- te Kolfden,
Belgische Kinderen.
Er zijn liier weer 32 Belgische alleen
staande kindertjes aangekomen, die voorloo-
pig in de liefdegestichten op de Hooigracht
en de Hoogèwoerd werden ondergebracht,
vanwaar zij na eenige dagen zullen geplaatst
worden in B..K. gezinnen in ons land.
De dames propagandisten van het B-.-K.
Huisvestingscomité De Graaf en Elshout,
haalden de kleinen aan de grenzen af.
LEIDSCHE BESTlll RDERSBOND.
Opgave van de week van 2631 October.
Totaal Ledontal 1696.
Werklooze leden 95
Aantal kinderen be
neden 16 jaar77
Loonverlies per week f 1174.26
Vergoeding v d. patroon
Steuncomité20.50
TJitlceering werkloozenïtas 316.—
336.50
Loonverlies por week 337.76
Ccdool tol Ijk werkloo
ze loden 234
Aantal minder werk
uren per week 4S47-3
Aantal kinderen be
neden 16 jaar. - 328
Loonverlies per week f 919.683
Vergoeding v. d. patroon f
Uitkeering werkloozenlcas .,262.62
262.62
Loonverlies per week 657.06s
Aantal onder do
wapenen 249
Aantal kinderen be
neden 16 jaar 274
Loonverlies per week 3134.14
Vergoeding v. d. patroon 417.09
Vergoeding van bet It ijk ,,676.20
1093.29
Loonverlies per week 2040.85
Totaal loonverlies por
weok, waarbij betrok-
ken 578 leden f 3535.676
Dit bedrag geldt voor zoover bot ons bekend ia.
Door gebrek aan medewerking van het Steun
comité is bet juiste bedrag ons niet bekend.
Dit getal wordt gevormd door:
Gehuwden en kostwinners welke vergoeding
krijgen120
Workzaam bij Gemeente, Eljk en Spoor- en
Tramwegen, welke loon ontvangen 39
Ongeluvwden welke /reen loon en geen vergoe
ding krijgen
Steuncomité Oorlogstoestand 1914.
Leiden.
Staat van ontvangsten en
uitgaven tot en met Dinsdag, 10 Nov.
Vorige opgaaf25.755,10.1
Sedert ontvangeu van: Militairen
29.43/2Ouderwijzers School Bran-
dewijnsteeg 11; N. N. via den beer
Koops 7 5; Personeel Fa. Zaalberg
A Zn. f 50; Fabr. personeel Hoo
génstraaten 11.16; Presentiegeld
van een raadslid 8; P. J. D. f 2.50;
Dir. en Beamb. postkantoor 6.98;
afdracht „Leidscb Dagblad" 7.20;
Gebr. Gerzon f 50; Ned. Boncl v. On
derwijzers 105.35: N. N. ƒ1.30;
K. K, Speelpotje 3.85Wek. bij
dragen: II. v. d. B. 0.25: Mr. A. v.
d. E. 5; Ds. J. Scli. 1; C. A. F.
f 2.50; Prof. Ch. A. v. O. f 10;
A. J. d. n. r 2.50S.B. ƒ2 50; T. M.
ƒ50; V.d.W. ƒ1; R. ƒ1; J. S. ƒ0.25:
N. ƒ0.10; nog ontvangen N. N. ƒ5;
X. W. 1 pÖt. v. d. verkoop 5.
Te zaraen 377.871
Tulaal
Uitgaven
le w. tot 9e week 14.786,40
10e week 1.986,43.1
26.132,98
16.772,831
Saldo
9.360,14.J
Staat van Beleg,
Een gisteravond verschenen Buitenge
wone Staastconrant bevat het Kon. Besl.
van 10 Nov., waarbij met ingang van dien
datum, in staat van beleg worden verklaard
de gemeenten:
In de prov. Groningen: Termunten, Ap-
pingedam, Bierum, 't Zandt, Uithuizeïm'eé-
den, Uithuizen, Usquert, Warffum (voor zoo.
ver niet reeds hij Kon. besl. van 26 Sept.
in staat van beleg verklaard), Baflo, Een
rum, Kloosterburen, Leens, Grijpskerk.
In de prov. FrieslandKollumerland en
Nieuw Kruisland, Oost-dongeradeel, W,est-
dcngeradeel, Ferwerderadeel, 't Bildt, Bar-
radeel.
Paspoort.
De Minister van Buitcnlandscbë Zaken
brengt ter kennis van alle Nederlanders, die
zich aan boord van eenig schip op zee willen
begeven, dat h'et onder de ^gonwhordige
cnistandigh'eden niet g'ew'ensclït is zulks te
doen, zonder voorzien te zijn van een Ned er-
landsoh' buitenland-sch' paspoort.
Toorrnilen Levensmiddelen.
De Commissarissen der Koningin hebben,
in opdracht van den Minister van Landbouw,
nijverheid en Handel a. i., :_aan de burge
meesters een brief gericht, waarin het we-n-
schelijk wordt genoemd, de Vraag onder de
oogen .te zien, of in de versehilleude ge
meenten voldoende voorraden verbruiksarti-
kelen, in het bijzonder voedingsartikelen,
aanwezig zijn.
De regeering acht zich niet van de zorg
ontheven, zoolang 'niet overal in den lande
wordt medegewerkt om zich van voorraden
te verzekeren, in het bijzonder voor de per
sonen, wier "inkomsten zeer gekrompen vijn.
De minister zag dan ook gaarne in de
verschillende gemeenten de 'volgende vragen
beantwoord:
1. Zijn er nog voldoende voorraden voe
dingsmiddelen beschikbaar bij grossiers of
winkeliers
2. Zijn er waarborgen, dat de voorraden
niet meer dan in de tegenwoordige omstandig
heden raadzaam is, naar elders verkocht
zullen worden
3. Zijn er door liet gemeentebestuur, steun,
comité of een andere corporatie voorraden
ingeslagen? Hoe groot zijn doze? Waarin be
staan ze en in het bijzonder, zijn die voor
raden voldoende om hulpbehoevenden in den
winter daaruit te voorzien? Is bij die voor
raden ook gerekend op verkoop aan anderen
4. Wanneer nog geen maatregelen getrof
fen zijn, wordt gevraagd, welke gronden
daarvoor zijn.
Uitroerverbod van Looistoffen en
Looi-extraeten.
Een gisteravond verschenen Buitenge
wone Staatscourant bevat het. Kon, Besl.
van 10 Nov. waarbij, met ingang van dien
datum', verboden is de uitvoer.van looistoffen
en looi-extraeten.
De Kroon behoudt zich voor dit verbod
tijdelfik op te heffen ot' in bijzondere geval
len daarvan ontheffing te doen vevleénen.
Uitvoer van Kaas.
Het bestuur der Nederlandsche Vereeniging
van Kaashandelaren heeft aan den Minister
van Financiën een adres gezonden, waarin
verzocht wordt het daarheen te willen leiden,
dat als het onlangs ingediende ontwerp van
wet tob tijdelijke heffing van uitvoerrechten,
wet is geworden, het artikel kaas, waarvan
de uitvoer- toch reeds ten gevolge van den
oorlogstoestand aan zooveel belemmeringen
en ongekende risico is blootgesteld, niet zal
worden gerekend tot die artikelen, waarvan
8 pCt. uitvoerrecht zal geheven worden.
In liet. adres wordt o a. aangevoerd, dat
het. artikel kaas niet behoort tot die arti
kelen op welke „oorlogswinst" is gemaakt,
althans zeker niet door de handelaren; eer
der door velen gewaagd zou kunnen worden
van oorlogsverlies, o. a. ten ge.volge van
vele zeer dubieuse vorderingen op afuemers
in de oorlogvoerende landen, in 't bijzonder
België en Noord-Frankrijk.
Voorts, dat met het buitenland vóór- liet
uitbreken van den oorlog contracten, voor
levering gedurende vele maanden, verschei
dene. tot in het voorjaar 1915 werden afge
sleten, waarbij de handelaren zich verplicht
liebbén te leveren tegen normale, prijzen, die
ten gevolge van de abnormale wisselkoersen
in vele gevallen reeds nu verlies opleveren,
zoodat een uitvoerrecht van 8 pCt. de toch
al dubieuse winsten zeer zeker in een verlies
zouden omzetten
Br. Marine-Reserve.
Nu tengevolge van de opkomst onder de
wapenen van de marine-reservisten de kans
dat de pensioensbepalingen, in de wet van
12 Juli 1895 vervat toepassing zullen vinden,
grooter wordt, heeft de minister van Mari
ne het wenschelijk geacht de meest nood
zakelijke wijzigingen in die wet aan te bren
gen. Een algeheele herziening zal dan aan
de orde kunnen worden gesteld, wanneer
de tijdsomstandigheden een rustiger behan
deling daarvan mogelijk maken.
Het thans ingediende wetsvoorstel, dat
bij aanneming geacht, wordt te zijn in wer
king getreden op 1 Augustus 5-1-bepaalt het
jaarlijksch pensioen, indien het wordt ver-'
leend krachtens art. 14 sub lo., voor elk
dienstjaar op ƒ10 voor een luit. ter zee le
kl.op ƒ9 voor een luit. b?r zee 2e kl., op.
8 voor een hoofdmachinist, op f 7 voor een
machinist, op 6 voor een sergeant-machi
ne-drijver, op 5 voor een korporaal-machi-
ne-drijver en op ƒ4 voor stokers, matrozen
en torpedisten.
Ingeval het pensioen wordt verleend
krachtens art). 14, sub 2o.bedraagt het
jaarlijksch pensioen 1500 voor een luit.
ter zee le kl.. en voor een buitengewoon
luit. ter zee le kl.. ƒ1000 voor een luit. ter
zee 2e kl.. ƒ900 voor een adelborst le kl
700 voor een buitengewoon adelbcrst.
ƒ750 voor een hooFdmachinist, ƒ650 voor
een machinist., ƒ500 voor een adjunct-ma
chinist. ƒ300 voor een leerling-machinist.
360 voor een sergeant-niachinedrijver. 320
voor een ko'rporaal-machinedrijver, 250
voor een stolcer en 200 voor een matroos oF
torpedlst
Het jaarlijksch pensioen der weduwen em
kinderen bedraagt voor een luit. ter zee le
kl. en buitengewoon luit. ter zee le kl. 600,
voor een luit. ter zee 2e kl., adelborst en
buitengewoon adelborst ƒ450, hoofdmachi
nist ƒ400, machinist ƒ350, adj imct-machi-
n.iet ƒ275, leerling-machinist 140, sergeant-
machinedrijver 200. 'korporaal-machine
drijver 180170, stoker 140, matroos en
torpedist 110.
De vei'hooging, bedoeld in art. 26, be
draagt, voor koofdmachinisten, machinis
ten en adjunct-machinisten 28, voor de
overige onderofficieren met een rang, boven
dien van korporaal 21 en voor korporaals
cn militairen beneden dien rang 12.50.
De toekenning dezer verhooging geschiedb
naar den rang of stand, volgens welken het.
pensioen wordt verleend.
De Beis van dc ..Koningin Emma".
Een reiziger van de verleden Vrijdag hier
te lande aangekomen Indische mailboot
„Koningin Emma van de Maatschappij
„Nederland' verhaalde aan „De N. Ut.'",
dat het sclnp, door een Fransch oorlogsschip
eerst naar Alalia, toen naar Bizerta opge
bracht, vervolgens te Marseille dagenlang
opgehouden en eindelijk nog eens te Gra-
vesend bewaakt en doorzocht, al deze ver
traging hcett ondergaan om zich 52 kisten
rubber te zien ontnemen, die"het aan boord
had genomen nog voordat d-e Lngelsche
regeering bekend had gemaakt, dat rubber
als contrabande beschouwd zou worden.
Voorts moest het in Marseille vijf Duit-
schers ter intemeering aan de Fransche
overheid afstaan, van wie er vier, kapiteins
van buitgemaakte schepen, in het bezit wa
ren van 'n Engelse li vrijgeleide en dat hun
toestond, op eerewoord van niet in krijgs
dienst te zullen gaan, naar hun vaderland,
terug te keeren en een, een Duitsch geleer
de, die in Egypte vertoefd had, een pas van
den Engelschen Opperbevelhebber had en
zich daarmee veilig wanende, de terugreis
naar Duitsch.lancl over Genua gewaagd had.
Deze personen werden te Marseille eerst
van boord gehaaid, toen weer losgelaten,
doch even voordat de „Koningin Emma" de
haven verliet, opnieuw gevangen genomen
en geïnterneerd.
Aan boord waren ook twee soldaten van
ons Indisch leger, Duitschers van geboorte,
die door de Fransche overheid werden opge-
eischfc. De kapitein van de „Emma .protes
teerde energiek, zeggende niet té zullen toe
laten, dat deze beide Nederlandsche solda
ten in uniform van boord van een Neder-
land-sch schip zouden worden gehaald. Men
liet hen toen met rust, ma-ar te Graves end
herhaalde zich hetzelfde. In de Londensche
dokken, waarheen het schip gesleept was
werden de beide militairen door gewapen
de Engelschen bewaakt, een hunner die ziek
was en niet loopen kon. bij zijn bed. Einde
lijk Kwam order, dat het tweetal moest wor
den aan land gebracht, hetgeen geschiedde;
een hunner met een brancard, door den
scheepsdokter van de ..Emma" beschikbaar
gesteld.
De kapitein protesteerde vergeefs, maar
wendde zich onmiddellijk tot het Neder
landsche consulaat-generaal te Lenden, wat
ten gevolge had dat de gezant Van Swin-
weren zich met de Engelsche regeering in
verbinding stelde. Den dag vóór het vertrek
van bet schip werd toen de een der belde
militairen weder aan boord gebracht, de an
dere bleef in het hospitaal verpleegd maar
zou na herstel worden losgelaten.
Rechtstoestand der Cleinloniecrden.
Een wetsontwerp is ingediend tot regeling
van den rechtstoestand der geïnterneerde mi
litairen.
Typhus onder de (ïemleraeerden.
Te Harderwijk komen onder de Belgische
geïnterneerden twee gevallen van fébris ty-
phoïdea voor.
Stoomschepen.
De deelneming van Turkije aan den
oorlog heeft een merkwaardige dubbele
beleekenis. Eerstens werd daardoor het
aantal oorlogvoerende landen gebracht tot
liet getal elf. En ten tweede raakte meer
dan de lielft der wereld, zoowel wat haar
oppervlakte als haar zielenaantal betreft,
er door in den bloedigen strijd betrokken.
De „Observer" van Zondag vestigt
daarop de aandacht, met vermelding van
de volgende cijfers.
De beide reusachtige groepen, die tegen
elkander oorlog voeren, zijn
oppervl. in
le groeji.
vierk. mij'len.
Zielental.
Briiachc wereldlijk.
12.000.000
453.000.000
Frankrijk (eu koloniën)
3.430 000
65.000.000
Rusland
8 660.000
149 000.000
Belgié (en koloniën).
920 000
22.000.000
Servië
18.800
2.750.000
3,200
230.000
173.000
52.000.00J
Totaal
25.205.(900
743.980,000
2e groep.
Duitscliland (on koloniën)
1.215.000
72.600.000
Oosten rijk-Hongarije.
260.000
47.000.000
Turkije (on onderli gebied) 710.000
21.000.000
Totaal
2.165.000
140.600.000
De wereld beeft een opervlakte van on
geveer 136.500.000 vierk. K.M., met onge
veer 1.800.000.000 zielen, waarvan 73.390.200
vierk. K.M. met S99.580.000 zielen bij de
zen oorlog zijn betrokken.
STOOMVAART-MIJ. NEDERLANO.
..Ambon" (uitreis) vertrok 9 Nov van Catania;
..Bawean" vertrok 9 Nov van New-York naai
Java: „Koningin der Nedeilanden" (thuisreis) ver
trok 9 Nov. van Genua „Riouw" (uitreis) is 9
Nov. Kaap Blanc gejiasseerd Flores" (thuisreis)
vertrok 10 Nov. van Port-Said.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
„Goontoer" (thuisreis) arriv. 9 Nov. te Suez;
„Rindjam" (thuisreis) arriv. 9 Nov. te Londen
(opcebracht)„Bogor" (thuisreis) passeerde 9 Nov.
Kaap Finisterre; „Sindoro" (uitreis) passeerde 9
Nov. Kaap Finisterro.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
„Commew ijne" (thuisreis) vertrekt vermoedelijk
heden van Lissabon
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
„Oostcidijk". van New-York naar Rotterdam,
passeerde 10 Nov. Dover; „Sommclsdijk" van Rot
terdam naai' Ncw-Yoik, passeerde 9 Nov. Lizard:
„Oostdijk" arriv. 10 Nov. van New-York te Rot
terdam; „Eibergen" arriv. 9 Nov. van Rotterdam
te New-York;
KON. HOLL. LLOYD.
.Gelria" (thiiisreis) arriv. 9 Nov. te Sant03;
„Tubuntia" (uitreis) vertrok 9 Nov. van Goiïma!
fn het grootste deel van de oplage van
ons vorig nummer hebben wo nog kunnen
melden dafc de „Emden" en de „Königs
berg" voor de koopvaart onschadelijk wa
ren geworden.
Duidelijk was dit bericht niet, voor zoo
ver het de „Emden" betrof.
De Engelsche admiraliteit geeft thans da
volgende bijzonderheden, die een juister
licht, op deze gevallen werpen.
Nadat- de" plaats waar de „Königsberg"
zich ophield was aangeduid door den aan
val op den Pegasus" (19 Sept.) heeft do
admiraliteit de concentratie van een aan
tal snelle kruisers gelast in de Oost-Afrl-
kaansche wateren. Deze oorlogsbodems heb
ben in onderlinge samenwerking de zeo go-
durende langen tijd nauwgezet afgezocht-.
Op den 30sten Oct. werd de „Königsberg"
door Z. M.'s „Chatham" ontdekt. Hij lag
toen ongeveer 6 mijlen van de monding op
de rivier Bufijj tegenover Mafia-eilancl
(Duitsch Oost-Afrika). Wegens zijn groote
ren diepgang kon de „Chatham" d-e „Kö
nigsberg" niet bereiken. Waarschijnlijk zit
dc Duitschc kruiser, behalve bij boog wa
ter, aan den grond. Een deel der beman
ning van de „Königsberg" is aan land gezet
on ligt op den oever dor rivier verschanst.
Zoowel deze Verschansingen als de kruiser
zelf zijn door de „Chatham" beschoten,
maar wegens de weelderige palmbosschen
is het niet mogelijk \ast te stellen welka
schade door de beschieting is aangericht-
Tijdens de operaties om dc „Königsberg"
te vermeesteren of te vernietigen zijn af
doende stappen genomen om den kruiser in
dc rivier op te sluiten, door het doen zin
ken van een kolenschip in de eenige bevaar
bare geul. Daar de kruiser nu gevangen ia
en niet meer in staat eenige schade te doen,
zijn de snelle schepen die hem hadden ge
zocht, vrijgekomen voor anderen dienst-..
Een andere gecombineerde operatie is se
dert- eenigen tijd door snelle kiuisers tegen
de „Emden" gevoerd Daarbij zijn de En
gelsche kruisers geholpen door Fransche,
llussische en Japansche oorlogsschepen en
door de Australische kruisers „Melbourne"
en „Sydney". Maandagmorgen werd be
richt ontvangen dat de „Emden" bij de Co-
cos-eilanden was aangekomen en op heb
eiland Keeling een gewapende afdeeling
had ontscheept om het draadloos telegra
fisch station te vernielen en den telegraaf
kabel te kappen.
Daar werd de „Emden" door de „Syd
ney" verrast en tot. een gevecht genoopt.
In den hevigen strijd, die volgde, heeft do
„Sydney" drie dooden en dertien gewonden
gekregen. De „Emden" werd op bet strand
gedreven en is verbrand. Do verliezen aan
menschcnlcvens op de „Emden" moeten
zeer groot, zijn Aan de overlevenden is allo
mogelijke hulp geboden.
Met uitzondering van het Duitschc smal
deel, dat uit de Chilcensche kust opereert
zijn de geheelc Indische Oceaan en Stille
Zuidzee nu van vijandelijke oorlogsschepen
gezuiverd.
De admiraliteit heeft het volgende tele
gram gezonden aan do „Sydney" en het de
partement van marine van het Australische
gemeenebesl: Onze hartelijke gelukt en-
-sehen met het schitterende wapenfeit
