De Europaesche Oorlog.
N«, 16760
Donderdag 15 October,
Tweede ülatl. A0. 1914.
Officieele Kennisgeving.
Belgische Vluchtelingen.
drankwet.
Burcenm-ïter en Wetliouderj vnn Leiden;
Gelet op de nrtt. 12 eu 17 der Drankwet;
Brenuen ter nlfemceno dat door
W DE JONG. wonende to Leidon, een ver
I '«oeksohritt le incediend, om verlof j}""
koon ran uitsluitend aleoliolvr.]-.-u dranl;,
eehiuik UT plaatse «an vorkoop. in do ooktor
iooaliteit ran het perceel St.-Jacobs.raoht n
Burgemeester en Wo.honder^rnootnd.
Bo roemees ter.
van strxjek,
Secretary.
Leiden. 15 Ootober 1914.
De Duitsche Pers
over den Val van Antwerpen en
Nederlands Onafhankelijkheid.
In de Duitsche pers wordt betoogd, dat
cte val van Antwerpen voor Nederland een
waarborg te meei is, dat zijn neutraliteit
van dien kant van Duitsehland nimmer ge
schonden zal worden wijl tibans elk voor
wendsel voor zulke pogingen is komen te
vervallen. Antwerpens val is de beste be
scherming voor Nederlands onzijdigheid.
De „Deutecbe Tagesztg." zegt daarom
trent: „Nu Antwerpen aan den Engel-
sehen invloed is onttrokken, ziet Neder
land zich bevrijd van alle mogelijke veront
rusting, beloften, dreigementen enz., die
zonder ophouden door de Engel^che regee
ring gebezigd zijn om vrijen doorbocht te
krijgen langs don benedenloop der Schel
de voor troepen en oorlogsbehoeften. Deze
011 dergelijke pogingen hebben de Neder
landers van dc Duitscho regeering niet te
verwachten. Do verovering van Antwerpen
door de Duibschers bevrijdt mitsdien Ne
derland van een groobo zorg on zijn regee
ring van het gevaar om door de noodzake
lijkheid van een gewapende verdediging
zijner neutraliteit mee in don grooben
oorlog betrokken te worden. Van dit
standpunt gezien, beteekent de val van
'Antwerpen een nieuwe, hoogst belangrijke
ïwaarborg der Nederlandscho neutraliteit.
Men zaJ! er zich in Duitsohlarid overal op
recht over verheugen, aan Nederland nu
mettërtijd te kunnen bewijzen, tegen alle
lasterpraat van Engeland in, dat wij niet
uit Antwerpen, „een tweede Wil'helms-
Uafcn" willen ma-kon en Nederland zijn
onafhankelijkheid niet willen onfcroovèn.
Het tegendeel zal hlijkon. Van nu af kan
Nederland heb geruste gevoel koesteren,
dat cr geen kwestie Sdhckle-Antwerpen"
meer bestaat en dat daarmee ook iedere
bezorgdheid over dreigementen of zelfs
besnoeiing van de Nederlandsche onzijdig
heid. souvereiniteit of integriteit in de
schaduwen van het verleden kan terugzin
ken, schaduwen, dis slecht zoo lang reden
van bestaan hadden, als Engeland de kans
meende te kunnen krijgen, nog eens met
beslistheid op het vasteland tc kunnen in
grijpen. De tijden zijn thans voorbij".
Hiertegen moet opgemerkt, dat Enge
land nooit een dreigement heeft geuit öm
doortocht voor zijn troepen te krijgen, doch
reeds kort na heb uitbreken van den oor
log de stellige toezegging heeft gegeven,
geen poging te zull-en doen tot schending
van onze neutraliteit op de Wcstor-Schelde.
stemming te Herlijn ua den Val
S van Antwerpen.
Hoe de stemming to Berlijn is na den val
van Antwerpen, blijkt uit een correspon
dentie in het ,,Hbld." uit de Duitscho
hoofdstad, waaraan we het volgende ont
boenen
„Nu hangen uit de Berlijnsche huizen
weer de vlaggen, slap 111 dén miezerigen,
koudon najaarsregen. Vijf weken geleden
wapperden ze lustig in den opwekkenden
zonneschijn van een warmen nazomer. In
'dien tusschentijd waren zo opgeborgen en
met spanning wachtten do Berlijriers op het
oogonblik, dat ze voor den dag gehaald kon-
den worden uit de donkere kast.
Vijf weken van ellendige, enerveerende
spanning.
Men zou denken, dab gisteren de vreugde
in de hoofdstad algemeen en uitbundig zou
zijn. Nog grooter dan na den val van Luik
of van Namen of van Alaubougo. Betee-
kende de capitulatie van Antwerpen niet
eon nederlaag van de Engelsehen in de eer
ste plaats?
Bovendien vermoedt men algemeen in
Berlijn, dat nu het- den Franachen niet ge
lukt is vóór den val van Antwerpen den
westelijken vleugel van het Duitscho leger
in Noord-Frankrijk te verslaan, het gehoele
{«Jan van de generaals Joffre en French
overhoop gegooid is. Een groot gedeelte
van liet Duitsche belegeringsleger iu België
komt. thans vrij, kan snel naar Noord-
Frankrijk marcheeren ter versterking van
de troepen onder generaal Von Kluck en
men verwacht hier, dat binnenkort, daar dc
beslissing vallen zal ten gunste der Duit
scho wapenen.
Ook dit zou doen vermoeden, dat het gis
teren in Berlijn één en aJ vreugde zou zijn."
De briefschrijver zegt dan, dat te gelij
kertijd het overlijdensbericht van koning
Oarol van Roemenië kwam, van den Bal
kan vorst-, die zoozeer met Oostenrijk en
Duitsehland sympathiseerde, Eu hó ver
volgt dan
„Nu is, vrij plotseling nog, do oude ko
ning gestorven. En zijn neef komt aan. het
bewind, een man lang niet zoo intelligent
als de oom, lang ook niet zoo populair. Zal
de machtige strooming in heb Roemenen-
land, die den oorlog wil tegen Oostenrijk,
nu nog in bedwang te houden zijn met do
bedreiging, dat de nieuwe heerscher zijn
functie zal neerleggen, wanneer de neutra
liteit opgegeven wordt ten gunste van Rus
land? Dit vraagt men zich met eenigszins
bezwaard gemoed in Duitsehland en Oos
tenrijk af.
En hoe zal het dan met Italië gaa.n, zoo
dra Roemenië zich schaart bij de vijanden
van de midden-Europcesche staten
Juist op den dag, dat deze bange vragen
rezen, komt het bericht dat Antwerpen in
Duitsche handen is, dat door den val van
deze stad de kans grooter wordt van oen
Duitsche zegepraal in Noord-Frankrijk. Te
gelijkertijd deelt de Oostenrijkscho gene
rale staf mede, dat de verbonden Duitscho
on Oostenrijksche legers de Russische troe
pen dwingen terug te trekken van Lem-
berg, uit Hongarije. Alleen een groot suc
ces op het oorlogstooneel weert met zeker
heid heb toetreden van nieuwe vijanden af.
En daarom is de moreele beteckenis van
den val van Antwerpen zoo groot en daar
om to meer, zou men gisteren een uitbun-
cligo vreugde in Berlijn verwacht hebben.
Doch daarvan was niets te bespeuren.
Gaarne voldeed men aan het verzoek in de
kranten geuit om de vlaggen uit te steken.
Mot een gevoel van trots luisterde men naar
het. gebeier van dc kerkklokken. Maar an
ders ging het in Berlijn zooals het er go-
gaan was in de vorige vijf weken van groote
spanning. Doodgewoon en doodkalm.
Meb een gevoel van innig medelijden lieefb
men hier de verhalen, aan Nederlandsche
bladen ontleend, omtrent het lijden van de
Antwerpenaars, gelezen.
Vooral de verhalen van dc tienduizen
den vluchtelingen, die troost zochten in ons
lan<I, wekten hier deernis.
Er zijn tijden geweest in heb begin van
den oorlog, dat Duitsche bladen, die an
dera werkelijk tot dc fatsoenlijke behooren
en weten wat humaniteit is, de meest hate
lijke en weerzinwekkende ta-a-1 uitsloegen
tegenover de Belgen. Taal, die ergernis
moest wekken.
Doch deze hardvochtigheid heeft, allengs
plaats gemaakt bij velen, en gelukkig voor
al bij de intellectueel en, voor medelijden.
Mensclicn, die verdriet hebben, oordeelen
meestal rechtvaardig en zacht, en veroor-
deelen niet zoo heel vlug. En het verdriet,
dab de Duitscher thans hèeft, het verdriet
om gevallen of verminkte bloedverwanten,
heb verdriet van zorg dag en nacht om de
vaders, zoons of broeders, wien dit lot van
gedood of gewond te worden, treffen kan,
hoeft, het menschelijke gevoel weer wakker
geroepen.
Men kan nu in den vijand, zélfs in den
vijandelijken soldaat, weer een mensoh zien.
Zoodra dit gevoel boven komt, is er geen
plaats voor uitbundig vreugdebetoon om een
schitterende overwinning.
En met werkelijk innige sympathie heb
ik geconstateerd, dat het gisteren alleen
gebleven i3 bij het uitsteken van do vlag
gen.
Engeland en België.
Minister Iiaklane heeft Zaterdag te New
castle c-en rede gehouden. Hij gaf twee re
denen aan voor Engelands deelneming aan
den oorlog: ter verdediging van zijn eer,
aangezien het- zijn woord had gegeven, om
de Belgen bij te staan, en. omdat, wanneer
de Franschen verpletterd worden, Engeland
verzwakt en niet-in staat zou zijn zich te ver
dedigen. Lijft Duitsehland België in en ver
plettert het Frankrijk, lijft het Nederland
in en verlamt het Rusland, dan .ia Engeland
tori ondergang opgeschreven. Liever, ver
volgde Haldane, zou ik het Briteche rijk nu
met eere zien ondergaan, dan later in
schande. Maar hij rekende op Duitschlands
nederlaag. Zijn toerustingen zijn wel voor
treffelijk, maar die baten op den duur niet
tegen 't volk dat versche troepen kan aan
voeren.
De bondgenooton tellen tezamen 250 mill,
menschen, de Duitsohers en Oostenrijkera
slechts llö millioen. Als wij maar het hoofd
koel en de zenuwen kalm houden, zei Hal
dane, moeten wij het ten slotte winnen.
Op de verhooging, waarvan Lord Haldane
het woord voerde, zat ook Maeterlinck. Hij
hield ook een toespraak: Hij zei: ,,Het is
een droevige geschiedenis clio ik heb te ver
tellen, de geschiedenis van een klein
koninkrijk dat woord hield en daarvoor
stierf." (Geroep van: Neen Neen België
werd ingesteld als een stootkussen tusschen
twee groote naijverige rijken, om te belet
ten, dat 't- eene leger in het land van andere
zou trekken. Zijn onzijdigheid is gewaar
borgd door de grootste mogendheid Id Euro
pa, door Engeland. Wij hebben eerlijk
woord gehouden. België is Engeland» pleeg
kind genoemd en zeker heeft Engeland
zich een goede pleegmoeder getoond. Mijn
landgenooten weten, dat Engelands woord
vast staat."
fipanuing tusschen Oostenrijk en Italië.
Over Italië is den laat»ten tijd niet go-
sproken. De beweging voor handhaving der
neutraliteit nam toe en daardoor vermin
derde dus de spanning t-ussohen (fit land en
Oostenrijk. Er is evenwel verandering in
<le*o houding gekomen. Door een%e maat
regelen zijn de Oostenrijkers dc Italianen
weer gaan prikkelen.
Een Reuter-telegram uit Rome meldt, dat
volgens de Messagero" prins Von Hohon-
lohe, do gouverneur van Triest aan alle
hoofden van politie van de Italiaansche
provincies van Oostenrijk een schrijven ge
zonden heeft, waarin bevel gegeven wordt
om, mocht tusschen Oostenrijk en Italië een
oorlog uitbreken, alle Italiaansche onder
danen tusschen de 18 en 40 jaar te arrestee
ren en naar dc vestingen te zenden. De
mannen boven de 40 jaar en do vrouwen en
kinderen zouden binnen 12 uur het land
moeten verlaten. Zij die van epionago ver
dacht worden of van anti-Oostenrijksche
propaganda, zullen voor een rechtbank
moeten verschijnen, en worden zij schuldig
bevonden, onmiddellijk gefusilleerd.
Dc verhoogde spanning tusschen de Oos-
tenrijksche autoriteiten en de bevolking van
Triest wordt zoowel door de Italiaansche
pers als door gelukkig over de grens geko
men personen bevestigd, aldus meldt een
correspondent van de Times" uit Rome.
Volgens de „Message^o" heeft prins
Hohonlohc,. de gouverneur; van Triësf/door
de politie een lijst laten opmaken van dui
zend aanzienlijke Italianen van Tpfëèt en
Istria, om terstond gevangen tc worden
genomen, zoodra Italië den oorlog aan Oos
tenrijk mocht verklaren.
Een proclamatie is opgesteld, om aan tc
kondigen, dat dc geringste demonstratie
tegen de (Oostenrijksche) regeering ge
straft zal worden door hét ophangen of
doodschieten van gijzelaars, uit bovenge
noemde lijst, gekozen. Mocht de demon
stratie het karakter van een opstand aan
nemen, dan zal Triest gebombardeerd wor
den door de Oosten rijksohe forten op de
hoogten van Opcina en Basovizza.
Do „Messagero" geeft een lijst van 40
personen, dio als gijzelaars gevangen ge
zet zouden worden.
De correspondent van de „Times" zag
een dier gijzelaars te Rome veilig in de
Piazza Colonna. Door hem werd het bo
venstaande bevestigd. Het is echter zeer
moeilijk van Triest over de grenzen te ko
men op geoorloofde wijze, waartoe het le
gercorps van Gratz een speciaal verlof
moet geven.
Volgens een bericht uit Rome aan de
„Times", heeft de bekende Belgische afge-
vaardigo Lorand, daar Zondag in het Tea-
tro Nazionale eon voordracht gehouden.
Het gebouw was overloopend vol en bui
ten stond een groote menigte.
Bij de verschijning van Lorand op het
tooneel, werden van do galerij honderdon
vlugschriften in de zaal geworpen, op
driekleurig papier gedrukt en de bevrij
ding van Triest verlangende. Lorand sprak
over de gruwelen van den Duitscben inval
in België. Zijn voordracht werd herhaal
delijk onderbroken door uitingen van Ita
liaansche sympathie.
Bij zijn vertrek uit het gebouw ontving
Lorand een geestdriftige ovatie van een
menigte, die zioh van het Teatro Nazionale
tot het Piazza Vcnezia uitstrekte. Er wa
ren veel soldaten en politie op de been,
maar dc menigte verspreidde zioh kalm.
Tegen deze voordrachten van den Bel
gischen afgevaardigde Lorand, op Ita-
liaansch grondgebied, welke niet in over
eenstemming zijn met dc Italiaansche neu
traliteit, is volgens de „Köln. Zt.g." te
Rome geprotesteerd.
Heb Italiaansch parlementslid- Girotti
heeft de Italiaansche regeering de volgen
de vragen gesteldlo. of de gedane stap
pen van protest, tegen de schending der
neutraliteit van Luxemburg door Italië
worden gesteund 2o. of de Italiaansche re
geering het niet wenschelijk acht, met. het
oog op de herhaalde schending der inter
nationale wet door Duitsohland, officieel
de verzaking van don Driebond aan te kon
digen.
ALLERLEI
KORTE BERICHTEN.
Het Engelsoho dagblad Evening News"
geeft tegenwoordig een halve kolom be
richten in heb Nederlandsch ten bake cler
tallooze Vlaamsche uitgewekenen die geen
Engelsoh verstaan.
Volgens een bericht uit Bordeaux, heeft
de Fran6ohe regeoriog goedgekeurd, dat
Daniël Bliunenthal, de vroegere burge
meester voo Colm&r, genaturaliseerd wordt.
K-
Burgemeester Max van Brussel is Maan
dag door "Keutau gekomen en vervoerd naar
Leipzig.
Prins Oskar van Pruisen is nu vtio ziju
Haxta&ndoeniing hersteld en wcnscht, evenals
zijn broeder prins Joachim, weer naar Jict
front te gaaa. Hij hbo ft zicli bij ziju vader
als gezond aangemeld.
To Deal en .Walnier, twee havens in Tvenl,
zijn Maandag ruim uOQO mam van de morine-
briga.de behouden uit Antwerpen leruggo-
keterd. Zjj wérden door moeders, vrouwen
ëa meisjes mot gejuich ontvangen.
Naar luid van berichten in Woënteh*? en
Duitsche binden néémt de spanning fcussrhén
Rusland en Turkije rater «n meer tov In
KonstantinopM voélt rnbn zioh f>vcr be
zwaard, dat Rusland tegenover Turkije een
uiterst beltedisgoivde taal voert
De stroom der vluchtelingen wast weer.
Een oogenblik was 't iets gunstiger gewor
den, maar er is weer een wijziging in min
der gunstige richting gekomen. Uit Ant
werpen en omgeving komt thans niemand
meer, daar zijn allen vertrokken on heel
weinigen hebben den moed terug te keeren
maar thans komen de bewoners van West-
Yla-anderen naar ons land. To Ylissingcn
komen ze in visschersschecpjes uit Ostende
aan. 'b Wachtwoord blijft: redde, wie zich
kan. De vrees voor de Duitschcra zit cr bij
do Belgen wel diep in. Een kort onderhoud
met een vluchteling zal ieder daarvan over
tuigen. Yolgens dc gegevens zou heb aantal
vluchtelingen in ons land reeds ander
half millioen zijn.
De tijd, waar binnen de vluchtelingen
moeten terugkeeren is thans bepaald op
zeventien dagen.
Hoe de Duitschcra tegen hen, die op 't
oogenblik nog in Antwerpen zijn, handelen
is niet precies op te makeu uit de berichten.
Sommigen zeggen, dat de inwoners volko
men vrijheid van handelen hebben, anderen
dat deuren en gordijnen geopend moeten
blijven.
Prof. J. F. Niermeyor seint uit Bergen-
op-Zoom, dat hij van betrouwbaro zijde ver
nam, dat te Antwerpen clo deuren open
moeten zijn en do lichten 's naoh-ts bran
dend. Niemand mag 's avonds en 's nachts
hot huis uit. Dit staat echter niet in de
proclamatie. Gisteren waren prof. Meyers
en de Belgische consul te Roosendaal met
gezelschap naar Antwerpen. Met spanning
werd hun terugkomst verbeid.
Onhoudbare toestand in het Zuiden.
In Noord-Brabant is nog weinig verbete
ring waar te nemen. En dit te minder om
dat het vervoer naar het noorden heeft op
gehouden.
Prof. Niermeyor meldt omtrent den on-
houd'baren toestand te Bergen op Zoom aan
de ,,N. It. Ut.":
Na een twoedaagsch bezoek aan Bergen
op Zoom veroorloof ik mij, u wat uitvoeriger
over den toestand in te lichten
Men schat het aantal bij burgers inge
kwartierde vluchtelingen 10 dit stadje van
2500 huizen op 10.000. Iu kerken, scholen en
andere gebouwen zijn er enkele malen meer
ondergebracht. Heb totaal is misschien
50,000.
Brood en dekens worden voldoende ge
zonden, evenals de meeste levensmiddelen,
maar aan melk is groote behoefte.
Het aantal in de bosschen verblijvenden is
sterk verminderd, maar een aantal kampen
heb ik nog gisteren bezocht. Het zijn meest
boeren menschen, die niet zoo naar dc stad
trekken ais de Antwerpenaren. Dc meest-en
lagen tusschen Putton en Ossendrecht, som
migen in eigen wagens, anderen in tenten
van loof en takken of los om de vurenvijf
honderd in de droogplaat-sou eener steen
bakkerij. Bij deze dorpelingen ia dc angst
voor de Duitsohers begrijpelijkerwijze groot.
De dorpen Ossendrecht, Putten eu Roo-
gorheide zitten volgepakt, dikwijls bij eiken
boor honderd. Onbeschrijfelijk was de aan
blik van de slapend-en 111 de eenvoudige
dorpskerken, op stroo tuaschen do smalle
banken on óp de steenen vlooren, dicht- aan
een neergelegen. Overvulde schoollokalen
met afschuwelijke atmosfeer, evenzoo 111 het
stadje.
E11. nu heeft de regeering do extra-treinen
laten vervallen en hot kostloos vervoer met
treinen en booten stop gezet. Do vaart naar
Holland is door de visscherij-politie afgeslo
ten. Reeds waren vier groote schepen te
Bergen op Zoom volgepakt. Men weet niet,
waar deze menschen nu weer te bergen. Per
trein worden alleen bebalendeu vervoerd.
Het groote probleem is natuurlijk: dc te
rugkeer naar Antwerpen. Iu het gunstigste
geval duurt het stellig nog enkele weken,
eer Borgen-op-Zoom, Roosendaal en Breda
uit hun ondragelijke» toestand worden be
vrijd, indien de afvoer naar overig Neder
land gesloten blijft. Deze laatste maatregel
had naar mijn mcening niet genomen mogen
worden, zoolang terugkeer naar Antwerpen
niet op groote schaal is aangevangen, en
mo^et mijns ioziens onmiddellijk worden
herroepen. Het gevaar, dat de heer A. (J.
Bos voor Roosendaal signaleerde, is voor
Bergen op Zoom en de dorpen even groot.
Bij verdeeling over het laud heeft overal
medisoh onderzoek plaats. Hier is dat on
mogelijk. Deze steden dreigen de dupe te
worden van dit besluit.
De meegedeelde proclamatie is tegenover
de vele onontwikkelden en bevreesden bui
tengewoon onhandig. Velen hoordo ik zeg
gen: „Het eenige, wat de Duitscher zelf on-
derteekent, is een dreigement-, nl. dat de
onschuldigen zullen lijden met de schuldi
gen; wij weten, wat dat zeggen wil."
Terugkeer van Bergen op Zoorn uit zaL
voorloopig zoor moeilijk gaan, daar de
spoorlijn ontredderd is. Heb trampersoneel
weigerde hedenmorgen verder te gaan rijden
dan de grens.
Het argument dor regeering, dat het over
al vol is in liet land, wordt hier terecht be
twist. Er zijn uit verscheidene plaatsten
aanvragen, om vluchtelingen to zenden,
waaraan niet voldaan kan worden door de
opheffing van het kosteloos vervoer
Ik wil voorloopig op personen zoo min mo
gelijk critiek oefenen, maar moet toch mijn
verwondering er over uitspreken, dat het be-
ooek van den vice-regeeilïigs-cöinmi&sari»
aan Eergen op Zoom en Roosendaal zoo
kort is gewee-stt. Elk dezer steden had oen
eigen krachtig regeeringscommissaris noo-
dig. Iiulde aan de mannen, die zoo goed
mogelijk orde in den chaos brengen.
Dc Uittocht uit O.steudc naar Sluis.
Dy oorlogscorrespondent van de Daily
News" in België beschrijft den uittocht van
vluchtelingen uit- Ostcnde. Hij seinde gis
tere u 0. a.
Ik ben vanavond om zes uur te Sluis op
de Nederlandsche grens aangekomen, als ocai
van liet groote leger vluchtelingen uit
OsteDde. Hot look of heel de bevolking van
de te voren zoo bedrijvige stad weklra in
Nederland zou zijn. Een paniek had de men
schen bevangen, toen :s morgens om negeu
uur oen Taube weer twee bommen had go-
worpen, ocri in do nabijheid van de loodsen,
van de vliegtuigen en een bij liet hospitaal.
Deze laatste veroorzaakte braad iu oen brou
werij. liet vliegtuig werd hevig beschoten
door de Belgische kanonnen, doeli de afstand
was te groot.
Om tweo uur 's middags werd tot algc-
mcene ontsteltenis kennis gegeven, dat
geen booten meer naar Engeland zou
den vertrekken. Bij het station stond hot vol
menschen, dio luidruchtig doende waren om
middelen te zoeken, ten einde weg te komen.
Bijua alle weiges telden hadden de stad reeds
op de oen of andere wijze verlaten.
Het was con jammerlijk gezicht, de stroo
men gewondo en verbonden soldaten door de
straten te zien strompelen, sommigen op
krukken, anderen elkaar voortlielj>end naar
do booten van hot Itoodc Kruis, die op hen
lagen te wachten.
Allo beschikbare booten waren blijktsiair
bestemd om hen te vervoeren en dat wa3
de reden, waarom dc passagiersdionsten wa
ren geschorst.
Alle winkels hadden de luiken voor do
ramen gedaan cn toen ik cr 's middags orn
lialftwoo eindelijk in slaagde er een tc vin
den. waar burgerschoenon te koop waren voor
gcpasportcerdc soldaten, kon dc winkelier
ster bijna niet spreken door haar tranen.
Den afgcloopen nacht heb ik met oen klein
gezelschap kooplieden uit Ostcnde op de
kale banken van een lokaal in een klooster
school te Sluis geslapen. Yoor elk" een deken
was al wat de goede monniken ons lcondcn
geven, want- wij behoorden tot (1c laatst aan-
gekomencn. Het schoollokaal was dien dag-
voor oen Engelsche los gebruikt, en op hef.
bord stond rneb krijg geschreven: ,,A fri-rnd
in nood is a friend indeed." De laatste ander
half uur van onzen tocht waren wo tot oj>
den huid toe nat geworden door oen dichte
mist, en duizenden zijn ïn.den ellendigste.»
toestand do grens 0vergehrokkeuEr waren
tal van kleiqö kinderen, die op den arm
werden gedragen en hooi wat aardige meisjes
van Ostende en Blaukenberge zag men door
den modder sjouwen met haar kokette schoen
tjes en kousen. Wanneer do krachten haar
begaven, werden ze weer aangespoord door
hot- gvboeni van de kanonnen uit het Zuiden.
In Sluis heb ik mensclicn ontmoet, be-hoo-
rendo tob do gezeten burgers van Ostende,
hotol-oigenaren, winkeliers, rustende doktors,
advocaten enz., die nu haast, geen cent m«oor
op zak hadden 011 -erg blij waren, dat ze.
nog 15 oents voor oen kop koffie kouden
betalen $n dsn op die manier verovenxh>u
stoel mochten behouden om er den nacht
op door te brongen.
Ouders (and YluehlcUugen uit België.
De minister van binrrcnla-ndselie zaken
lieeft don burgemposters, voor zoover in hun
gemeenten zich vluchtelingen uit Belgic be
vinden' of bevonden hebben, die van gomtvmte-
wega zijn ondersteund, door tnsscheukomst
van de Commissarissen der Koningin in dc
onderscheidene provinciën, ^rzocht, aan hom
opgaaf te zenden van de verstrekte onder
steuning, op staten, volgens aangegeven
model.
De kosten en de ia geld verstrekte onder-
stcuningsbedra.gen zullen door kwit-uuues
moeten worden gestaafd.
Waarom ze niet terug willen.
Een verslaggever van het „Hblcl." heeft
eens in de verschillende loealiteitcn in
Amsterdam inlichtingen ingewonnen over
den terugkeer der Beligsche uitgeweKcn^n.
Daar bleek maar één verlangen tc be
staan bij die duizenden te blijven in gast
vrij Nederland, zoolang mogelijk. Tot geen
prijs terug te gaan naar België 1
„Waarom niet?" vroegen we, „waar
om niet, als van hoogerhand wordt ge
waarborgd, dat ulie-den geen leed zal ge
schieden?"
„Waarom we niet terug willen"' zeiden
dë mannen, sprekende namens tientallen,
namens honderden, en fel blonk de woedo
in hun oogen, „omdat we niet voor den
Dótser willen werken, omdat we liever on
der de train ons werpen, liever ons ver
drinken oE ons dc handen laten afkappen
clan terug te keeren, op gevaar af, neen.
met- dc zekerheid, het lot te ondergaan
van Mechelen, van ViséZoolang er nog
één Dötser in Antwerpen blijft-, gaan wij
niet terug En dan volgden ontboeze
mingen van den grootsten haat tegen het
land, dat- hun land van het Oosten naar
het Westen heeft verwoest.
Zóó groot is de angst voor een gedwon
gen terugkeer naar het- Zuiden, dat, toen
uit een der gebouwen een vijftigtal per
sonen naar Steenrijk moest worden over
gebracht, geen dier vluchtelingen de spoor-
reis dnrfde wagen, doodelijk bang als *9
