Nederland en de Oorlog. N°. 16722 Dinsdag 1 September, A®. 1914. <§eze (§ourant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. OORLOGSKAARTEN, voor 7if2 Gt, Offioieele Kennisgeving. UIT ONS LAND, FEUILLETON. DIA1M A. IEIDSCH TiAftBT.Aii PRIJS DER ADVERTENTIES 2 Van 16 regels ƒ1.05» Iedere regel meer /"0.I7J. Grootere letters naar plaatsruimte. Kleine advertentiën van 30 woorden 40 Oents contantelk tiental woorden meer 10 Oents, Voor het incasseeren wordt/"0.05 berekend. PRIJS DEZER COURAjNT: ^oor Lsidea po? 3 maindoa f 1.30po? weak. f 0.09. Baitea Leiden en waa? agentea geyestigd zijn per week. 0.10. France pe? poat 1.65. Wij hebben thans voor onze abooiie3 een verzameling oorlogskaarten van den Europeeschen oorlog, die wij voor ge ringen prijs onzen abonnés kunnen aan bieden. Men zal zich een veel beter oordeel kunnen vormen over de bericht-en, die inkomen, wanneer men de ka-art bij zich beeft en de plaatsen opzoekt, -die in de berichten worden genoemd. Daar heeft men bijv. vandaag de nederlaag vol gens Duitache lezing der Russen. Op de kaart kan men dan zien hoever dezen reeds waren doorgedrongen in Duitschland, hoe noodig het voor de Duitschers was daar een stokje voor te gbeken De Kaarten zijn in de vestibule t-e bo- ziohtigen. Wij kunnen deze verzameling kaarten leveren alTeen moet men zooveel mogelijk niet gepast geld betalen l Morgen heeft de aflevering plaat-s op het Bewijs, dat men geabonneerd is, dab in dit nummer afgedrukt is. VERKIEZING KAMERS TAN ARBEID. Burgemeester en* Wethouders van Lei- de i brengen ter algemeene kennis, dat de verkiezingen voor de Kamers van Arbeid voor de Voedings- en Genotmiddelen en de Textielnijverheid, welke zouden worden gehouden resp. op Woensdag 2 September ën Vrijdag 4 September 1914, met het oog op de plaats gehad hebbende mobilisatie, cot nadere aankondiging zijn uitgesteld. Burgemeester en Wethouders voornoemd, N. O. DE GIJSELAAPv, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris. I.eidcn, 17 Augustus 1914. H1NOEAWET. Burgemeester en Wethouder* ?an Leidan: Qezien art-. 8, Isto alinea, der Hiudervet Brengen bij deze ter algemeene kounie, dat door hen op heden vergunning verleend aan J. KOBSWAGEN, en rechtverkrijgenden tot het op. richten van een kuiperij in het peroeel hoorder. Straat no. 4, Seotie B no. 2810. Burgemeester en Wethouder* voornoemd, 2f. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. - VAN STRIJEN, Secretarie, Leiden, den 31sten Augustus 1914. LEIDEN, 1 SEPTEMBER. Hedenmorgen viel een timmermansge zel van een in aanbouw zijnd perceel in de Buitenrustlaan, van een 3 M. hoog stei ger. Hij ontwrichtte zijn rechterschouder. Te voet ging hij een arts raadplegen. Gisteravond werd een elfjarige knaap op de Aalmarkt door een woesten wielrij- d aangereden. Hij viel daardoor achter over en werd bewusteloos in de Gemeente apotheek binnengedragen, waar dr. S. de eerste hulp verleende. Het bewustzijn keer de terug en ouder geleide van een politie agent werd hij naar zijn woning gebracht. Tegen den wielrijder is: proces-verbaal opge maakt. 1 Ter gelegenheid van den verjaardag van H. M. de Koningin, werd ten huize van den lieer IJdo, door het afdeelingsbestnur Leiden der Ter. van Gepensioneerde Onder officieren en minderen voor de web van 1877 aan de behoeftige leden een bijslag op hun pensioen verstrekt van f 50 en f 30. Het bestuur der muziek- en tooneel- vereeniging ,,Nub en Vermaak" liceft beslo ten, den door de Veweeuiging uitgeschre ven Natfionalen Tooneel- en Voordrachten wedstrijd, gezien den abnorpaalen toestand, waarin ons land verkeert, on het eventu eel onder de wapenen zijn van vele deelne mers, waardoor tijd en lust» tot voorbe reiding zeer zeker ontbreken, vooi'loopig uit te stellen. In de hoop, dat spoedig betere tijden mogen aanbrekon, zal het bestuur tijdig allen deelnemers, de mededeeling van eon nader bepaalden datum doen toekomen. LEIDSCnE BESTUURDER.SROND. Opgave van de week van 17—22 Augustus Totaal Ledental 1750. Worklooze leden 120 Aantal kinderen be neden 15 jaar... 116 Loonverlies per week t 1229.09 Vergoeding v. d. patroon f 30. Uitkecimg weikloozenkas 115.— 143. Loonverlies per week f 10S5.09 Codoeltelljk workloo ze leden 248 Aantal -minder werk uren per week 6181 Aantal kinderen be den 16 jaar 385 Loonverlies -per week 1302.03 Aantal onder de wapenen 244 Aantal kinderen be neden 16 jaar 266 Loonverlies per week f 3028.72 Vergoeding van den vrerkgevcr 454.05 Loonverlies per week f 2564.68 Totaal loonverllos per woek, waarbij betrok- ken 612 leden 1 4953.60 LEIDSCHE SPAARBANK. Ultimo Augustus 1914. Inloggersrekenlng. 1914. .Saldo aanvang der maandf 2.926.422,10 Ingelegd i 97.206.77 Bijgeschreven rente op afgel. boekjes 241.69 f 3.023.870.56 Terugbetaald 411.493,38 Saldo v. U. tegoed einde der maand f 2.612.377,18 Aantal Inleggers. 1914. Aanvang der maand... 13307 Nieuwe inleggers-. 38 13345 Inleggers waarmede is afgerekend 21 Einde der maand 13824 IN ONZE STAD. Dat is nog eens aanlig! De bewoners van de Pieterskerkstraat en zij, die daaromheen wonen, hebben gisteren aan do soldaten, die ondergebracht zijn in de school in de Pieterskerkstraat 1000 siga ren en 250 fleschjes bier ten geschenke ge geven. Het plan daartoe was uitgegaan vau de.heeren Spruitjenburg en Montauus. Men was vroeg thuis gekomen van de dagelijksche oefentochten en zoo viel dat extra'tje er maar wat goed in bij de hee- ren. Vanmorgen werd ten minste een afgezant naar ons bureau gezonden om ons tê ver tellen hoezeer de soldaten den in- e'n om woners -der Pieterskerkstritat dankbaar zijn voor hun vriendelijke attentie, voor hun goed- hart. Voor het Steuncomité. Van oen gedeelte van het personeel van de firma Hoogenstraaten ontvingen wij voor heb Steuncomité f2.10, welk bedrag wij hebben afgedragen. De Belgen en onze Koningin. Aan H. M. de Koningin is toegezonden het volgend telegram: Tweehonderd vier en dertig Belgischo vluchtelingen, ten diepste ontroerd over de gevoelens van deelneming hun bewezen ge durende bun reis van Eysden tot Oldébroek en hun ontvangst en goede huisvesting al daar, nemen de eerbiedige vrijheid om Hare Majesteit hun gevoelens van algemeene hoogste dankbaarheid uit tG drukken. J. DREES, Belgisch Pastoor uit Mouland^tlians te Oldebroek in bet vluchtoord on der Doctor Hendrik Mulder. Amerika en onze Koningin. Aan H. M. Wilhelmina, Koningin der Ne derlanden, is gisteren uit de legatie van do Vereenigde, Sbateu van Amerika de volgen de in het Engebch gestelde brief gericht: Mevrouw, De velo Amerikanen, die veilig en geluk kig zijn in Uwer Majesteits land in deze moeilijke tijden, wensehen hun erkentelijk heid te betuigen voor do vriendelijke gast vrijheid, welke zij in het onzijdige Neder land genieten. Zij bieden Uwe Majesteit hun oprechte en diepgevoelde goede wen- schen aan bij gelegenheid, dat Uwer Ma jesteits geboortedag met zooveel getrouw heid en trots door geheel de bevolking des lands wordt herdacht en zij bidden, dat God Uwe Majesteit en uw vrij land in vrede en voorspoed en in eere moge bewaren. w. g. HENRY VAN DYKE. Amerikaausch gezant in Nederland. NEDERLAND EN DE TRIPLE ENTENTE. Het Parijsche blad „Le presse", van den 25sten Augustus bevat een artikel van den heer Charles Telgères, waarin deze, overigens uitgaande van de onjuiste veron derstelling, dat -de Duitsoher» heb Nede?- landsche grondgebied reeds gesohónden heb ben, ei' op wijst, dat de belangen van ons vaderland medebrengen, dab het zich bij da Triple Entente aansluit. Hij schrijft- o. a. ,,Zal Holland, ondanks zijn weusch om zich buiten het Europeeseh conflict te houden, steeds zijn neutraliteit kunnen bewaren'? Door den 6torm, die boven België is losge broken, en die geen twijfel laat omtrent de veroveringszuchtige bedoelingen van Duitschland, wordt Holland onmiddellijk bedreigd en de dag is niet ver meer, dat- het aan den krijg zal moeten deelnemen. ,,Eenigen tijd geleden heeft een Duiiach geleerde, prof. Groh, geschrevenAls Hol land niet onvoorwaardelijk vóór ons is, is heb tegen ons." Nederland zij dus gewaar schuwd. Indien, wat God verhoede, do oor log voor Duitschland. gunstig mocht ver- loopen, dan weet men welke hoüdiag liet zal aannemen. Nederland zou dan het lot- der overwonnen natie ondergaan en het zou met zijn onafhankelijkheid ge-dn-an zijn. Duitschland, meester van Antwerpen, zou slechts één doel hebbenRotterdam te ruïneeren. En dit doel zou het .bereiken, door den Riju met de Eins te verbinden en zich van den geheelen Nederla-ndschen han del t-e verzekeren door middel van een Zollverein, die Holland, althans in commer cieel opzioht-, tot- een provincie van het kei zerrijk zou maken. „Dat zou de toepassing zijn van den stél? regel, die, hoewel onjuist-, óp cyutsclie wijze doer de ethnografen van den Boven-Rijn wordt verkondigd, n.l. da tl Nederland be volkt zou zijn met inwoners van Eet Ger- maansche ras en dat het daarom in liet Duit-sche keizerrijk opgenomen dient te wor den. „Belgen en Hollanders hebben sinds eeni- ge jaren een voorgevoel gehad van de be dreiging tegen hen beiden en koesterden den wensch zich door een verbond te wapenen tegen dit- gevaar. „Heb Hollandsch-Belgisck verbond, sterk aangeprezen door de staatslieden en da voornaamste persorganen der beide landen, had zoowel een economisch als militair doel. Commissies werden benoemd en "de onder handelingen geopend. Zij duurden bij het uitbreken van den oorlog, meenen wij, nog voort, levendig gevoerd van Belgische zijde, laks van den kant van Holland, dat-, nis vrije, staat, bang was een kot in den zak te j koopen, door de onafhankelijkheid van een land, welks neutraliteit bij de verdragen van 1837 en 1839 door Europa gegarandeerd was, in de waagschaal te stellen. Ook vrees de Holland in het opdrijven der militaire uitgaven door België meegesleept t-e wor den. „Die bezwaren en die vrees zijn nu niet meer gerechtvaardigd, De urgentie van een Hollandscli-Bclgisch verbond dringt zich meer dan ooit naar voren. Dit verbond moet deel uitmaken vau het defensie-systeem der Westelijke staten, evengoed als het- Fransch- Engelsohe verbond. „Als België in de stelling Antwerpen aan gevallen zou worden", schreef generaal Langlois in 1906, „zou de Hollandsche be volking bij den Scheldemond in een positie verkeeren, die dringend de interventie van Holland eischte. Als België een3 zou zwich ten, zou Holland weldra ook onder hét- juk van den overwinnaar komen. „Is het duidelijk? België en Holland kun nen te zamen den aanvaller weerstaan. En Holland kan zooveel te meer medewerkon om deze overwinning te verzekeren, waar heb niets van de zeezijde te vreezen heeft, beschermd als deze wordt door Engelaad. „Nedorland met zijn 200,000 soldaten in ooi-logstijd en zijn goede artillerie, waarme de heb zijn versterkte stellingen aan de Maas, Rijn en IJsel verdedigt, is in staat een aanval der Duit-schers tegen te houden. Deze eerste verdedigingslinie, die een lengte heeft van 90 K.M., vormt een solide bescher ming voor het land, waar bovendien nog een net van rivieren en kanalen, dijken en slui zen, die de gelegenheid openen voor een in undatie, den opmarsch en het manoeuvree ren van vijanden onmogelijk maakt-. f',Acht-er deze barrière strekt- zich een groot gebied uit met een front van GO K.M., dat- geheel en al door water is omringd, dat het rijkste gedeelte van heb land en de grootste steden, als Utrecht, Rotterdam, Den Haag, Haarlem en Amsterdam bevat, en buitengewoon goecl versterkt is door do forten. „Men kan er zeker van zijn, besluit gene raal Langlois, aan wien ik deze technische bijzonderheden ontleen, dat een verovering van Nederland zeer lang zou duren, heel wat zou kosten en heden ten dage even moeilijk zou zijn als in den tijd van Lodewijk NIY, te meer nog, daar nu Engeland zijn ste.uu zou verleenen. „Lit- het voorgaande, blijkt, dat Neder land, sterk als het is aan zijn beide fronten, in heb Oosten en in het Westen, zich er niet kan aan onttrekken om in actie te koiuen aan zijn Zuidelijk front. Het- is verplicht zijn legers mot de Belgische- troepen van Ant werpen te vereenigen. Een legermacht- van 300,000 man zou do Duitscliers in de flank en van achteren kunnen aanvallen,, terwijl het Fransch-Engelsche léger aan luin fronb opereert. „De Hollanders kunnen er niets bij win nen met in hun afwachtende houding te blij ven volharden. Integendeel, zij weten, dut Duitschland hen een vijandige onzijdigheid even kwalijk zal nemen als een ronduit ver klaarde vijandelijke houding. „Heb dilemma van professor Groh krijgt heden zijn dreigende beteekenis„Indien Holland niet onvoorwaardelijk met. ons op trekt-, is het tegen ons." „F.n men weet dit in Den Haag heel goed." Voorzorgsmaatregelen. De territoriale bevelhebber in Zeeland heeft oor Walcheren en Zeeuwsch-Vlaan- dereu een verordening afgekondigd, waar bij allo ingezetenen niet tot het leger, den vrijwi)ligen landstorm of tot cle politie be boerende verplicht worden de in hun bezit zijnde vuurwapenen binnen tweemaal 24 uur in te leveren. Op de overtreding van deze verordening is een geldboete gesteld van ten hoogste j 100 of een I echten is van t en oogt te 12 dagen. Die gedachte maakte haar zóó zenuw achtig. dat zij het gevoel had, alsof zij in onmacht zou vallen. Neeu, liet gaf alles niets zij kon zich niet vergissen, het was iets vreeselijks wat zij had gelezen. Deze man, wiens naam als die van een moor denaar in cle wereld bekend zou worden, van wiens inhechtenisneming zij zelve getui ge was geweest, hij was liaar niet3 minder dan onverschilligHaar hart- kromp ineen bij de gedachte- dat do eenige man óp de wereld, die haar achting had ingeboezemd, ja meer dan achting, een genegenheid in die mate, dat zij vreesde, dat zij bij een langer samenzijn haar principes ontrouw zou worden en om wien zij Berchtesgaden had verlaten, dat die man een misdadiger, een goineeno misdadiger zou kunnen zijn 1 Zij sloeg er nauwelijks acht op, dat de kellner haar het avondmaal bracht. Zij moest zich dwingen, iet-s t-e nuttigen. Eindelijk was zij haar eerste ontroering meesterzij trachtte koel en nuchter over de zaak na to denken. Was zij dan niet meer Hanna Degen, die door haar vrien dinnen werd bewonderd om haar krachti- ?en ivil 1 Zij wilde er niet meer aan den hen. Misschien was liet goed, dat liet zoo ^fis gekomen, en trok zij daaruit voor 't vervolg een heilzame le?, werd zij stand vastiger in de principes van haar levens beschouwing. Opeens wierp zij al haar verstandige ïodfcncoringen omvor. Zij stond op en haal de al de couranten, welke zij machtig kon worden. Wellicht vond zij daarin uitvoeri ger berichten. Maar neen, overal hetzelfde geheimzinnige duister, hetzelfde opgeblazen bericht van zijn inhechtenisneming, zonder een straal van licht, zonder een spoor van opheldering 1 Hanna Degen bracht een onrustigen nacht door zij sliep slechts enkele uren. En in haar droom doorleefde zij do geheele scè ne van de inhechtenisneming weer slechts nog vreesclijker dan do werkelijkheid was geweest. Zij had voortdurend akelige visi oenen. Zij verliet den volgenden morgen tegen negen uren liet hotel. Zij had eon vast be sluit genomen; zij wilde trachten meer van do zaak to weten te komen. Zij hoopte, dat haar die opgehelderd zou worden. Dan zou zij kalmer wezen, hoe dio ook mocht zijn. Het gelukte haar op heb polibiebureel toegang to verkrijgen. Haar hart klopte. Zij zou gaarne in het laatste oogonblik weer omgekeerd zijn, doch dat was niet meer mogelijk. Wat moest men van haar donken van dezen ongewonen stap, dien zij ondernam? Zij was immers geen bloed verwant van den gevangene cn kon- even min een andere "relatie tob hem opgeven, welke haar het recht gaf, opheldering te eisch en. Het voorkomen van den beambte, die haar ontving, schonk haar nieuwen moed liet was een eerwaardige, oucfe man met een vriendelijk welwillend gelaat. En op eens kreeg zij al haar zelfbeheersching, al haar energie terug. In duidelijke, kalme woorden verklaarde zij, clat zij getuige van de inhechtenisneming was geweest; dat zij uit do courant had vernomen, dat do gevangene van moord werd beticht. Ook deelde zij mede hoe zij hem had loe ren kennen. „Ik houd liet geheel voor buitengeslo ten", beweerde zij aan het eind van haar verslag, „dat dokter Steiner een misdadi ger zou k'imnen zijn". Zij sloeg haar groote oogen bij dio woorden onbevangen Dot den ambtenaar op, want al sprekendo had zich steeds meer do overtuiging aan haar opge drongen, dat zij zich slechts van een zuive ren christenplicht kweet, wanneer zij zich het lot- van con ongelukkige aantrok. Doch in hetzelfde oogenblik sloeg zij die weer neer en een verraderlijke blos overtoog haar lief gelaat-, want zij had een blik opgevangen, we-lko tot in heb biunenste haver ziel scheen te dringen.. „Ik heb gedacht", voegde zij er zacht en verlegen bij, „dat, als ik iets tot ophelde ring van de zaak zou kunnen bijdragen in geval het een vergissing mocht betref fen omtrent den persoon van den gevan gene". De oude beambte onderdrukte een veel- beteekenenden glimlach. Ei, ei, die mooie, jonge huichelaarsterHet geval scheen haar zeer ter harte te gaan. Hij schudde zijn grijs hoofd en draalde, met een ant woord. Mocht Iiij spreken? Maar mogelijk kreeg hij een gewichtige vingerwijzing, misschien wist zij nieer. ..Ik heb den dokter gisteravond zelf ondervraagd; hij is nu veel kalmer en rus tiger dan bij zijn inhechtenisneming, en ik moet eerlijk zeggen, hij heeft geen slech ten indruk op mij gemaald:.. Doch vanmor gen zdjn de akten uit Killingen gearriveerd en reeds bij een vluchtig clcctlezcn daarvan kan men zijn schuld niet meer ia twijfel trekken. En dan die waanzinnige tegen stand, dien hij gisteren bij zijn gevangen neming boodDie pleit natuurlijk ook niet voor zijn onschuld". Hanna Degen knikt zeer bedroefd. „Wat moet hij toch eigenlijk gedaan hebben?" vroeg zij zacht. De politiebeambte dacht na. Waarom zou hij het haar niet meedeelen, daar heb toch met alle bijzonderheden in -de couran ten had gestaan, en zeker bij heb enorme opzien, dab de inhechtenisneming had ge baard, spoedig weer zou opgefrisclit wor den. „Goed, ik zal het u meedeelen". zeide hij. „De gevangengenomen doktor in cle medicijnen, Ewalcl Steiner, praktizeerend geneesheer in Killingen, wordt beschuldigd een moord gepleegd te hebben, zooals in cle avondbladen stoud". Hij zeide dat met een zekere plechtigheid. Hanna Degen huiverde, ofschoon tij i.et- immers 'reeds uit de courant, wist-, Maar uit den mond van den politieman klonk de beschuldiging nog vreeselijker. „Ga als 'tu blieft door. Ik ben hier immers juist- daarom gekomen. Het kan niet zijn, ik verzeker het u „En tbch moet het zoo zijn", antwoordde hij met eenig leedwezen zooals ik reeds zeide, er zijn tal van bezwarende bewijzen en het zal slechts een kwestie van tijd zijn om hem geheel te ontmaskeren. Dokter Stleiner wordt beschuldigd, dat hij op aan- j dringen van zijn vriend, van den apotheker Bertram, in Killingen, diens eigen .rouw 'door middel van vergif heeft vermoord" Hanna Degen deinsde achteruit-. 'Die woorden maakten een verpletterenden hl- druk op haar. Een uitdrukking van ont zetting teekende zich op haar mooi, rein gelaat af. Zij had gemeend, dat zij op het ergste voorbereid was. cn nu werd liet steeds vreeselijker, steeds afschuwelijker l Zij moest gaan zitten werktuiglijk greep zij den haar aangeboden stoel. „Ook dab nog! Die arme Gertrude!" Duizend ver warde gedachten schoten haar door 'fe hoofd. Zij had immers dadelijk wel gezien, dab niet alles in orde was, toen zij haar vriendin zoo aleen op reis aantrofdat zij ongelukkig was. Zij had haar waarschijnlijk toch niet- alles gezegd; zich geschaamd, haar hart uit te storten. Doch haar ge moed verzette zich tegen dio veroncierstel- lino. 2Ü daclit naHet was immers nog maar drie dagen geleden, sinds zij met Gertrude samen was geweest! Haar gelaat klaarde een weinig op. „Niet mogelijk!" zeide zij tamelijk be slist. „Ik heb mevrouw Bertram zelf nog voor vier dagen in Stuttgart gespróken". Nu was de ander verrast en één en al 3rerbazing. „Kent u de vermoorde?" vroeg hij levendig. „Voor vier dagen, zegt u Juist om dien tijd moet- cle moord gepleegd zijn! Dat is van het grootste gewicht!" Het werd haai* plotseling zoo luchtig om het' hart, dat zij bijna een kreet van vreug de had geslaakt. Neen. neen, duizendmaal neen! Het was niet zoo! Het was gelogen, een vreeselïjke vergissing! Zij wist niet hoe zij aan die overtuiging kwam maar dia kwam over haar als een liemelsche inge ving. (Wordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1914 | | pagina 1