Nederland en de Oorlog.
Zaterdag: 33 Augustus.
A*. 1944;
feze £ourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Credietbank voor den Middenstand te Leiden. De
vorming van het Bloembollensyndicaat. De kalmte
bij de Postspaarbank teruggekeerd.
De Weths.- en Raadscommissie-verkiezingen uitgesteld.
IN ONZE STAD.
UIT ONS LAND.
N°. 16714
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERT ENTIEN
Van 18 regete /"1.05. Iedere regel meer 0.17J. Grootere letters naar
plaatsruimte. Kleine edvertentiën van 30 woorden 40 Oents contantelk
tiental woorden meer 10 Cents. Voor het incasseeren wordt/"0.05 berekend.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden /1.30; per week. i f 0.09.
Buiten Leiden en waar agenten gevestigd eijn per week. 9 0.10.
Franco per post 1.65.
PER POST.
ontvangen onze abonné's het „Leidscli
Dagblad" zeer onregelmatig. Van alle
kanten komen klachten.
En toch worden de exemplaren op
denzelfden tijd ah gewoonlijk bezorgd,
gaan ze niet de treinen, die om 5 en 6
uren van bier vertrekken, zoowel nnar
Amsterdam en Rotterdam ah naar
Utrecht.
Maar do regelmaat is er niet.
Wij, dat is do expeditie van het
„Leidsch Dagblad", kunnen er niets aan
veranderen, kunnen alleen hópen op
betero tijden!
LEIDEN, 22 AUGUSTUS.
Tcr-narde-bcstelling van den heer
Dikslioorn.
Op de begraafplaats aan de Groeuo-
steeg had hedenmiddag de ter-aarde-be-
stelllng plaats van het stoffelijk overschot
van den heer P. Dikskoorn.
Een schaar van deelnemende belang
stellenden stond rondom dc groeve, on
der wie de wethouder van onderwijs, de
heer Van Hamel, vertegenwoordigers van
do Commissie van Toezicht op het M.
O., en de Plaatselijke Schoolcommissie,
het bestuur van het Genootschap M. S.
G., de Practische Ambachtsschool, leera
ren, oud-leerlingen en leerlingen van M.
S. G., hoofden van scholen en onderwij
zers, vrienden en hekenden.
Een zestal kransen, waaronder een van
het Genootschap 51. S. G., dekte de
kist.
Aan het graf werd alleen het woord ge
voerd door den voorzitter van 51. S.
dr. C. A. Crommelin, die allereerst de
diepgevoelde deelneming betuigde voor
het zware verlies, dat de familie van
den doode heeft getroffen, om daarna
zijn dankbaarheid te uiten, voor het vele,
dat de overledene ook voor het Genoot
schap, waarvan hij 38 jaar directeur
was, heeft gedaan. Het. mocht maar een
kort, eenvoudig woord zijn, naar den
geest van den eenvoudigen, beminnclrj-
ken man met zijn edele karaktereigen
schappen, den man, die nooit zichzelf
zocht, maar heel zijn persoonlijkheid
wijdde aan anderen, in de eerste plaats
aan zijn leerlingen. Spr. schetste in en
kele woorden wat de heer D. voor 51.
S. G. is geweest. De jaren van zijn di
recteurschap hebben zich gekenmerkt
door grooten bloei der school en door
uitbreiding van het onderwijs, waartoe
ook de heer D. in ruime mate heeft hij
gedragen, Terwijl hij op ede'le wijze z'ijn
taak vervulde, was hij door zijn bemin
nelijk karakter en zijn schier kinderlijken
eenvoud alles voor zijn leerlingen.
Do smarten dos levens zijn hem' niet
gespaard gebleven, doch in zijn werk en
in het vervullen van zijn plicht heeft hij
troost gevonden. Zoo is hij na oen wel
besteed leven in vrede heengegaan. 5Ioge
hij aldus eindigde spr, rusten m
vrede I
De oudste zoon, de heer A. Dikskoorn,
uit Den Haag, sprak met ontroerde stem
van het groote verlies, dat zijn moeder en
hij met zijn zusters en broeders hebben
geloden; hij zou echter straks aan zijn
moeder van de groote belangstelling ver
tollen, hetgeen haar tot een troost zou
zijn. Daarom, dankte hij daar allen voor,
waarna hij nog getuigde, hoe zijn vader
in vollen vrede den dood 'was tegemoet
gegaan, om te rusten na een leven van
trouwen arbeid.
Nadat de aanwezigen levende bloemen
in het graf hadden gestrooid, gingen de
talrijke aanwezigen lieen.
Twee personen. D. T. en Van E.,
die in hel „Alg. Politieblad" stonden ge
signaleerd, ziju door de politie alhier
aangehouden in een volkslogement en
naar het Huis van Bewaring in Den Haag
overgebracht.
PARKCONCERT.
Dinsdag, 25 Aug., 8 uur.
PROCRAftlMA.
E ..Silónt Herons", Alarsull Bideood,
Ouverture „Lustsiiiel" Kélel-Belv
A Concert, WalsHoela i.
,.P'e Keusclie Susanna". Potpourri Gilbert.
i Ctarda aMiehicls,
l>. „Tanco Areeniino"Irvine.
e- Marach Militaire Ko. 1. ScUubert,
a b-iiana WalsWaldtcufel.
haben die Madchea eo
Kerne", Marsch Gilbert;
Organisatie eti liet Credict-vrangslnk voor
den Middenstand.Oplichting van
«en Bank te Leiden.
Gisteravond werd hier al weer een ver
gadering in het belang van den midden
stand gehouden, ditmaal uitgaande van
do Algomeene Winkeliersvereeniging.
Als spr. was uitgenoodigd een voor
man van de middenstandsbeweging, da
heer 51. H. G. Th. Fiedeldy Dop, uit
Amsterdam.
De vergadering was zeer druk bezocht.
Do Nutszaal was geheel vol. Onder de
aanwezigen waren ook de burgemeester,
twee wethouders, de lieercn Van der
Lip en Van Hamel, de Kamer van Koop
handel, het bestuur van het-departement
Leiden der 5Iaatschappij van Nijverheid
en verscheidene leden van den Gemeen
teraad.
De vergadering werd geopend door den
voorzitter, den heer W. van Rossum du
Chattel, die, na een woord van dank
aan verschillende autoriteiten en de an
dere talrijke aanwezigen voor hun op
komst, met enkele woorden wees op den
ernst der tijden, die in het bijzonder door
den middenstand wordt gevoeld. Daar
tegen moet iéts gedaan worden, er wordt
reeds veel gedaan cn ook deze verga
dering is daarvoor belegd. In het hij
zonder merkte hij op, dat hier de een
heid moest worden betracht en partij
schap en geloofsverschil behoort te ver
vallen.
Hierna gaiü hij het woord aan den
spreker van don avond, die aanving met
op to merken, dat voornamelijk de mid
denstand in noodstand heeft verkeerd en
nog verkeert.
Toen de oorlogstoestand intrad, ont
stond er een paniek, waardoor het pu
bliek geen rekeningen betaalde en het
geld oppotte. Daardoor kwam de nering
doende middenstand allereerst in het ge
drang dit werd nog erger, toen de fabri
kanten en grossiers contante betaling
eischten.
Met nadruk wees spr. op de nood
zakelijkheid, dat de rnenschcn, die het
kunnen, hun rekening moeten betalen.
Daardoor is hot bestaan nog te redden
van menig middenstander. En wanneer
het publiek aan zijn verplichtingen vol
doet, moet aan deii anderen kant ook de
winkelier zijn rekeningen en wissels be
talen. Verder moet getracht worden, dat
de leveringsvoorwaarden, die vóór de
mobilisatie golden, weder worden her
steld. Op deze wijze zal men den nood-
stand, die héersclit cn zeker nog lang zal
blijven heerschen, tot de kleinst moge
lijke proporties terugbrengen. Spr. bracht
hulde aan autoriteilen en hoogstaande
particulieren, die in deze richting hun
invloed laten gelden. (Applaus.)
Hij wekte verder met klem de winke
liers op zich te organiseeren. Dit heb
ben zij reeds te lang verzuimd. Zij had
den een voorbeeld moeten nemen aan de
arbeiders, die lieel wat voor hun orga
nisatie over hebben. De nood is wel
eens geweest de vader der welvaart cn
als do middenstand zich organiseert, dan
kau ook uit dezen kwaden lijd liet goede
worden geboren. Georganiseerd moet de
kleinhandel overleg plegen en in over
eenstemming trachten te~ komen met den
'groothandel. Spr. stelde'de vraag of een
moratorium noodig is, zooals sommige
middenstanders dit wenschen. Hij beant
woordde deze vraag ontkennend. Inder
daad zouden sommigen op het oogen-
blik daardoor worden gered, maar een
maal zal toch de afwikkeling van zaken
moeten plaats hebben en lioe zal dat ge
schieden na de opheffing van een mora
torium? Het zou voor het minst zijn, uit
stel van executie. Wel moet er mat ge
matigdheid opgetreden worden cn in dien
geest heelt de Regeering ook reads ge
adviseerd.
Van veel meer beteekenis en van groo-
ter belang acht spr. een regeling van
liet credietwezen, speciaal voor den mid
denstand. In dit verband behandelde spr.
'de oprichting van een Algemeen© Cen-
tralo Credietbank. waarvan hij het groote
nut aantoonde. Wij helibon reeds Cen
trale banken van de „Hanze", van
„Boaz" en een neutrale Bank te Gronin
gen. Maar deze kunnen thans op verre na
niet aan de behoefte van hot crcdiet
vo.oi den midde.nsfand voldoen,
Er is op dit gebied nog veel te doen,
5Ien heeft gesproken van een midden-
standsveem, zooals ook de groothandel
zijn veemen heeft. Laat men in die rich
ting maar zoeken en onderzoeken. Ook
in dit opzicht konden de kinderen van
den nood wel eens blijken, te zijn vaders
van de welvaart.
Spr. behandelde vervolgens do ver
schillende vormen van een midden-
stands-credietbank. De coöperatie-veree-
nigmgen met aigemeene aansprakelijk
heid zijn niet populair hij den midden
stand. aleer voelt men voor een vereeni-
ging met beperkte aansprakelijkheid.
Spr. zette uiteon lioo de middenstan
ders in zekere plaats een credietinstel-
ling, onderdeel van de aigemeene, kun
nen oprichten en ging daarbij uit van
het voorbeeld in Amsterdam.
De Regeering wil het pogen van den
middenstand wel steunen, maar het ini
tiatief moet van de belanghebbenden
zelf uitgaan. Zij, die in staat zijn, de
oprichting eoner plaatselijke credietbank
daadwerkelijk te steunen, verzuimen niet
aandeelen te nemen.
Er moet gezegd kunnen worden door
de Regeering en dóór den geldhandel:
de middenstanders hébben hun bost ge
daan, wij zullen nu het andere doen.
Laat dit ook gezegd kannen worden door
Leiden, aldus eindigde spr. onder luide
toejuiching zijn improvisatie.
De voorzitter gaf daarna gelegenheid
tot liet wisselen van gedachten met den
spr., terwijl lijsten rondgingen voor liet
toetreden van lid en het nemen van aan
deelen voor een op te ric.hlen Krediet
instelling voor den middenstand in Lei
den. De voorzitter deelde mede, dat hij
lieden reods toezegging had voor 10 aan
deelen A f 100.
Do lieeren Cahen, 5Iecuws en Den Hol
lander deden in verband met de op te
richten credietbank ©enige vragen, die
tot genoegen der vergadering werden be
antwoord. Op verzoek van den spr. ge
ven wij daarvan geen nader verslag.
De spr. gaf ten slotte nog eonige in
lichtingen over de wijze, waarop de Leid-
sclia Bank, die zal heeten Credietbank
voor den Industrieelen en Handeldrij-
vonden Middenstand, zal werken. Op de
aandeelen wordt slechts 20 pCt. gestort
en De Aigemeene Centrale zal daarna
een ruim crediet openen.
Het resultaat was, dat een groot aan
tal porsonen als lid toetraden, terwijl
staande de vergadering voor 77 aandee-
leen a f 100 werd geteekend en voorts
nog ecnige toezeggingen werden gedaan.
De heer Fiedeldy Dop verheugde zich
zeer over dit aanvankelijk schitterend
ïesultaat. De Bank wem als opgericht
beschouwd.
A.s. Vrijdagavond zullen de leden we
der tot een vergadering worden opgeroe
pen en dan zullen de Statuten der Bank
worden vastgesteld naar het voorbeeld
van de zusterinstelling te Amsterdam.
Do spr. zal de statuten dan nog nader)
toelichten,
Beschikbare Schoollokalen.
Men maakt ei' ons opmerkzaam op, 3at
do musea en laboratoria bijua alle collegie-
lokalen hebben, waarin, althans hij aommigo,
sleohls een enkel nor college wordt gehouden.
De meesto dier lokaliteiten kunnen van 30
tot 40 kinderen bevatten en het mag dus
v el een punt van overweging uitmaken, do
directeuren dier instellingen to winnen voor
een plan, om daar onderwijs aan de kinderen
to doen geven.
V an andere zijde wordt in overweging ge
geven de Pietors. en Hooglandscho Kerken
dienstbaar te maken aan het onderwijs. Er
klinnen, zegt die raadgever, in beide kerken
30 klassen een plaats bekomen.
Musea open op Zondag.
Naar aanleiding van de wenken, in óns
blad gegeven, om de Musea 's Zondags open
te stellen voor de militairen, lrunueu wij nite-
dodeelen, dat Zondag vun 2 tot 4 uren het
Geologisch Museum aan de Gareumarkt voor
militairen geopend is. i _j i_uj i I
Lectuur voor Militairen.
Door liet. bestuur der Meisjesgiezbllen-v'er-
ceniging werd ons verzocht, mode te deelen,
dat do militairen z.ieh uit don aard der zaak
ia het bijzoader interessooren voor het laatste
oorlogsnieuws, zoodat couranten en do laatste
afleveringen van tijdschrifleu door hen zoor
begeerd worden.
Da Meisjesgez-ellen en de meisjes en jon
gens, dio Ji'aar bijstaan, halen wel genoeg
oude tijdschriften en weekbladen op. doch
aotueele lectuur wordt nog al be voel niet
moegegeven.
Wij wekken daarom op, om do gelezen
couranten en tijdschriften aan do vriende
lijke vraagsters mee te geven. Waar wij
zelf eiken dag met verlangen naar do cou
rant uitzien, kunnen wij wel begrijpen, dat do
soldaat ook liefst het laatste nieuws leest
en geen ouden host.
Bloembollen-syndicaat.
Hoewel de vergadering van g?combi-
neerde besturen der drie groote Vereeni-
gingen nog sommige wijzigingen noodig
acht, zal Maandag getracht worden 'tot
overeenstemming te komen wat betreft
de vaststelling van de statuten van het
syndicaat. De commissie slaagde reeds
nu er in aan verschillende bezwaren
te gemoet te komen en zal zoo spoedig
mogelijk tot publicatie van de statuten
en net oproepen van ëen vergadering van
vakgenootcn overgaan, in welke verga
dering, welke misschien reeds de volgen
de week zal gehouden worden, de gele
genheid tot toetreding tot het syndicaat
zal gegeven worden.
Een inzender in het ,,"\Y. v. BI.-Cult."-
bespreekt den noodtoestand in bet bloem
bollenvak, Hij komt tot de conclusie, dat
de over-productie, een noodzakelijk ge
volg, uit don buidigen toestand ontslaan,
bet grootste kwaad is, wat door inkrim
ping van "de cultuur kan voorkomen wor
den. Het eenige middel, dat afdoend zal
werken, meent de inzender, zal hierin
bestaan, als door een Rijkswet de inkrim
ping gedeeltelijke vernietiging gelast
wordt. Voor het bekomen van die Rijks
wet zou hij een plebisciet wenschen uit
te schrijven. Door de redactie wordt hier-
b,ij aangeleekend dat hot 't best is, om
eerst de syndicaats-oprichting af te wach
ten, en daarna onderling tot bet nemen
van maatregelen in die richting over te
gaan.
Rijkspostspaarbank.
Evenals bij de bijzondere spaarbanken is
ook aan de Rijkspostspaarbank do toestand
gaandeweg beter geworden. Toonden dit de
uitkomsten van het tijdvak 1—7 Augustus
reeds aan, zeer verrassend waren dio van
6—15 Augustus.
Van 1 tot en met 7 Augustus werd in to
taal uitbetaald ongeveer 2,5 millioen, de
inlagen bedroegen toen echter reed3 bijna
1.5 millioen, een bedrag, dat zeker niet. ver
wacht kon worden, omdat de omstandighe
den een aanzienlijk deel der inleggers nood
zaken hun spaarpenningen aan te spreken.
Onder de inlagen waren zonder twijfel be
grepen aanzienlijke sommen, die in den eer
eten angst van de spaarbank waren afge
haald, doch welke, toen de vrees geweken
was, «poedig weer naar de veilige bewaar
plaat-s teruggebracht werden.
Van 8—15 Augustus bedroegen de inlagen
bijna ƒ991,000, dus minder dan in eerstge
noemde periode, doch do terugbetalingen
waren in nog veel belangrijker mate ge
daald (n.l. tot ƒ1,063,000), zoodat slechts
een nadeelig verschil tusschen inlagen en
terugbetalingen bestond van ƒ92,000.
Werden yan 1—7 Augustus iu alle provin
ciën en groote plaatsen do inlagen door do
terugbetalingen overtroffen, van 8—15
Augustus overtroffen in Overijsel, Gelder
land, Utrecht, Den Haag en, merkwaardig
genoeg, Noord-Brabant, Limburg en Zee
land, de inlagen do terugbetalingen.
Het aantal aanvragen om terugbetaling,
in de laatste clagen van Juli zoo schrikba
rend groot, dat aan afdoen er van niet to
denken viel, is gedaald, misschien zelfs toe
beneden het gemiddelde, en talloos zijn de
genen, die hun in de paniekdagen gedane
aanvragen herriepea.
Verkiezingen van Wethouders eo
Raadscommissie».
Een wetsontwerp 13 bij de Tweede Kamer
ingediend, waarbij de Gemeenteraden be
voegd worden verklaard iu 1914 de verkie
zing van wethouders, die moet plaats vinden
op den eersten Dinsdag in September, cn
van vaste cominissiën uit den Gemeente
raad, die jaarlijks benoemd moeten worden,
uit te stellen tot een naderen dag vóór 1
Maart 1915. Tot den dag waarop de verkio-
ziug plaats heeft blijven do aft redend en hun
ambt vervullen. De nieuw gekozenen worden
geacht benoemd te zijn op den dag, waarop
de aftreding van hun voorgangers zou heb
ben'plaats gevonden, indien van de hier ge
schonken bevoegdheid geen gebruik was ge
maakt.
,,Do buitengewone omstandigheden maken
het wenschelijk tijdelijk ten deze eenige
vrijheid toe te staan.
in deze dagen, waarin ook op de gemeen
tebesturen een zoo zware taak rust, is sta
biliteit een dringende eisch.
Wettelijke Regelingen voor de
Effectenbeurs.
Donderdagavond had, zooals we reed.s
meedeelden, in het ministerie van Handel
enz., te 's-Gravenhage, een langdurige be
spreking plaats over de bij de Tweezla
Ivamer in te dienen wetsvoorstellen in zake
de te treffen wettelijke regelingen voor de
Efectenbeurzen.
Bij deze belangrijke conferentie waren
tegenwoordigde minister van Landbouw,
Handel en Nijverheid, de minister van
Justitie, de president van de Nederlan l-
sche Bank, de president van de Neder-
landsche Handel-Maatschappij, bestuurde-
ren van 't bankconsortium, benevens de
bestuurderen van de Vereenigingen voor
den Effectenhandel te Amsterdam en Rot
terdam en van den Bond voor den Geld
en Effectenhandel in de Provincie.
De „Tel." is in staat mede to deelen,
dat de aanwezigen tot -overeenstemming
kwamen, wat betreft de in te dienen wets
voorstellen.
In het door minister Treub in te dienen
wetsvoorstel zal o.m. bepaald worden, dat
alle prolongatie-posten zoodanig zullen
moeten worden afgewikkeld, dat dit niet
tegen abnormale lage prijzen zal kunnen
geschieden.
De minister houdt de beslissing in zaks
opening of sluiting der beurzen in na e Jen
ea zal worden bijgestaan door een door de
n geering te benoemen commissie van ad-
vjes.
De minister van Justitie zal een wets
ontwerp indienen, waarbij het mogelijk
wordt, dat den debiteur een lange termijn
ter afwikkeling wordt toegestaan, wanneer
hij kan aantoonen, dat hij door dezen oor
logstoestand in tijdelijke moeilijkheden is
geraakt en de mogelijkheid bestaat, dat
hij zich, wanneer hem voldoenden tijd
wordt gegeven, kan herstellen.
De Passen overbodig.
Van de stellingcommandanten is bericht
ingekomen, dat voor het bezoeken van in
staat van oorlog verklaarde streken in ons
land geen passen meer worden vereischt-
Brond van Tarwe- cn Aardappelmeel.
Een bakker te Veendam heeft een brood
gebakken van meel, bestaande uit tarwe
meel en aardappelmeel in gelijke hoeveel
heden, waaraan de ontbrekende eiwitstof
fen waren toegevoegd. De smaak moet in
derdaad goed zijn, terwijl het brood oo>
uiterlijk zich niet van andere soorten on
derscheidde misschien iets vaster. Dazo
bakker heeft een proefje van zijn bakkunsfc
ter onderzoek gezonden aan scheiku irlig-s
bureaux, om de voedingswaarde na te
gr an.
Geldmiddelen.
De gemeente Amstprelum hoeft de uit-riftó
van haar betalingsbons gestaakt, wijl thans
op anclero wijze voldoende voorzien is in de
behoefte aan oirculatiemiddelen
Do minister van Financiën heeft de ont
vangers cler directe belastingen uitgenoo
digd, om in de gemeenten, die plaatselijke
hulpmunt (bons op de gemeentekas of wel
op kassiers) hebben uitgegeven. Iu overleg
met. den burgemeester deze zoo spoedig mo
gelijk tegen de van rijkswege uitgegeven
zilverbons te vervangen en daarvoor, zoo
noodig, afzonderlijk zitting te houden.
Soldaten-Menage.
Bij Kon. besluie is bepaald, dat gedu
rende liet tijdvak, waarop de landmacht
op voet van oorlog is gebracht, naar re
gelen door den minister van oorlog vast
te stellen voor rijksrekening aan de sol
daten-menage ter plaatse kunnen deelne
men alle niet-militairen, die diensten ver
richten bij de landmacht.
Tevens is bepaald, dat voor rijksreke
ning aan de soldaten-menages kunnen
deelnemen: leden van vrijwillige militaire
korpsen, bedienden, bestuurders, chauf
feurs en andere burgerpersonon, voor zoo
ver zulks, naar het oordeel der betrokken
militaire autoriteiten, noodzakelijk en in
het belang van den dienst wordt geacht.
Telegrammen voor Militairen.
Bij dienstorder is bepaald, dat voor mill
tairen bestemde telegrammen zonder plaats
van bestemming kunnen worden aangeno
men in het adres is echter nauwkeurig te
vermelden, liet troependeel, waarbij de ge
adresseerde is geplaatst. De aanwijzing
blijft bij vaststelling van het telegram bui
ten beschouwing.
liet Tweede Interiieerings-Dcpót.
Op aanvrage is weder in dienst gestold
met kolonelsrang de gepensionneerde in
fanterie luitenant-kolonel jhr. E. A. Te-
ding van Berkhout, bestemd tot bëvoL
voering over het te Gaasterland op. tej
richten intemeerings-depöt. j
liet Rijkspersoneel.
In een onderhoud met den minister vatf
oorlog over heb ontslag van Rijkswerklio-
den, deelde deze het Kamerlid Ilelsdingp.a
mede, dat niemand ontslagen zou worden.
