Nederland en de Oorlog.
16707
Vrijdag 14 Augustus.
A0. 1914.
feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van rZon- en feestdagen, uitgegeven.
Offieieele Kennisgeving.
De Middenstand en de Crisis
Agenda van de week:
IN ONZE STAD.
UIT ONS LAND.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER AD VERTENT IEN:
Van I6 regela /''LOB. Iedere regel meer ƒ0.171. Grootere letters naar
plaatsruimte. Kleine advertentiën van 30 woorden 40 Oents contant; elk
tiental woorden meer 10 Oents. Voor het incasseeren wordt/"0.05 berekend.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ1.30; per week. f 0.09.
Buiten Leiden en waar agenten gevestigd zijn per week. 1, 0.10.
Franco per post1.65.
PER POST
ontvangen onze abonné'e het „Leidsch
Dagblad" zeer onregelmatig. Van alle
kanten komen klachten.
En toch worden de exemplaren op
denzelfden tijd als gewoonlijk bezorgd,
gaan ze met de treinen, die om 6 en 6
uren van hier vertrekken, zoowel naar
Amsterdam en Rotterdam als naar
Utrecht.
Maar de regelmaat is er niet.
Wij, dat is de expeditie van het
„Leidsch Dagblad", kunnen er nieta aan
veranderen, kunnen alleen hopen op be
tere tijden 1
VASTSTELLING
van den
PRIJS VAN EENIGE BRANDSTOFFEN.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat de maxi
mum-prijzen van eenigo brandstoffen door
hem zijn vastgesteld als volgt:
Geklopte Cokes <3.75 per H.L.
Belgische Anthraciet II
30/50 raM1.00
Belgische Anthraciet III
20/30 mM1.90 M
Duitsche en Hollandeche
Anthracietr 30/50 mM. M 1.76
Duitsche en Hollandsche
Anthraciet 20/30 mM. 1.65
Engelsche (Wales)
Anthraciet 2.50
Eieren-Kolen 1.20
zullende bij overtreding onteigening plaats
hebben.
Hij noodigt tevens de ingezetenen uit
bij hooger berekening daarvan mondeling
of schriftelijk kennis te geven ten Raad-
huize, Kamer No. 10.
De Burgemeester voornoemd,
N. O. DE GIJSELAAR
Lelden, 14 Augustus 1014.
Ongetwijfeld zullen velen met de grootste
belangstelling kennis genomen hebben van
den uitnemenden raad, dien onze wakkere
burgemeester in zijn jongste publicatie aan
de Leidscho burgerij gegeven heeft.
Jhr. De Gijselaar heeft een uitstekend
woord gesproken, dat er bij 't volk wel zal
ingaan.
„We moeten", aldus de burgemeester, ,,de
tijden niet moeilijker maken dan ze zijn."
En ieder „weldenkend burger", die niet
„door onmogelijkheid getroffen is, behoort
dog stipter dan anders te betalen wat hij
schuldig is." Vooral ook de Middenstand,
die natuurlijk van de wanbetalers het eerst
de dupe wordt, zal den burgemeester voor
dit woord dankbaar zijn.
Van den anderen kant echter rust ook op
den Middenstand zelf de plicht, zijn eohul-
den zoo stipt mogelijk te betalen. Onttrekt
de Middenstander opzettelijk geld aan de
gemeenschap, door bijv. de betaling van
wissels, enz. te weigeren, dan treedt hij
even misdadig op als een publick, dat zijn
geld oppot, maar den kleinen bakker, sla
ger en kruidenier op don duim laat fluiten.
Er doet zich hierbij echter een groote
moeilijkheid voor, die wij wel eens goed on
der 't oog mogen zien. 't Is de moeilijkheid
Van het crediet.
Zooals bekend is geven de banken op het
joogenblik slechts onder zeer bezwarende
.Voorwaarden, en dan nog op zeer beperkte
fwijze, geld. Wie debet staat, kan bij de
meeste banken zelfs heelemaal niet meer
terécht, en zelfs solide instellingen schrikken
'6r niet voor terug, voor debet-posten 10
jOMi in rekening te brengen. Dit is door
den middenstand, waarvan 't grootste dool
toet crediet werken moet, onmogelijk op te
brengen, al geef ik gaarne toe, dat ook
menige bank er allerellendigst voor zit.
Maar ook hier is men druk bezig, naar
een weg te zoeken. En ik geloof, dat men
Ook inderdaad een uitstekenden weg gevon
den heoft. Kort geleden deed n.l. in „de bla
den een bericht do ronde, dat zioh in Am
sterdam een comité van eenigo bekondo
middenstanders gevormd had, met het doel
oen Middenstandscredietbank op te richten.
•Werd eerst eenigszins de indruk gewekt,
dat het slechts een Middenstandsbank voor
Amsterdam zou worden, al spoedig bleek,
dat. men daarmedo niet alleen Amsterdam,
maar het geheele land op 't oog had.
Voorgelicht door het bekende KdSnerlid
dr. D. Bos, is men thans druk bezig op te
échten, een instelling, waarnaar in allo
middenstandskringen roods zoolang werd
Mtgezioneen groote oentrale Midden-
Windsor©dietbank, m. a. w. een Nederland
se Bank voor den Middenstand, werkend
©or en over het geheele land in den geest
Pruisisch© Oentralgenossen-
sohaftskasse, die daar te lande zoo
prachtig marcheert, dat haar laatste jaar
verslag een omzet aanwijst van15 Mil
liard Mark. En deze bank zal zelfs met
krachtigen steun onzer Regeeting tot stand
komen. Haar hoofddoel zal zijn (en hier be
zig ik de woorden van dr. Bos) „de scha
kel to worden tussohen allerlei
plaatselijke Volks- ©n Midden-
standscredietbanken en het
geldconsortium met daarachter
de Nederlandsche Bank."
„Met enkele dagen zal zich daarheen de
groote stroom van den Middenstand kun
nen richten om de middelen te vinden, ten
einde aan den gang te blijven, zijn leveran
ciers te betalen en daardoor datgene te
doen, wat het bankwezen in ons land thans
niet voldoend© verricht."
Moer mag ik, voor 't oogenblik niet me
dedoelen. Ik kan er echter nadrukkelijk aan
toevoegen, dat met bekwamen spoed wordt
voortgewerkt en dat de Nederlandsche
Middenstand, en dus ook de Middenstand
van Leiden, spoedig in staat zal gesteld
wordeoi, de vruchten dezer nieuwe instel
ling te plukken.
Zoo ziet men, dat de crisis, waarin wij
thans leven, ook weer haar goede zijde
heeft.
Reeds zoo vaak mochten we het in de
laatst© dagen waarnemen, hoe juist in déze
moeilijke dagen alle partijen, alle oneenig-
hoden zwijgen en hoo in den mensch het
goed© en schoonste, wat hij bezit, tot uiting
komt.
Wat thans voor den Middenstand door de
edelsten onder ons gedaan wordt, geeft
daarvan een nieuw bewijs.
Daar staan te geschieden groote en
8choone dingen voor den middenstand.
Laat ons allen, ieder volgens zijn krach
ten, medewerken. De sociale gedachte, die
in tijden van rust en vrede van alle zijden
beschouwd en besproken werd, blijkt ook in
troebele dagen geen ijdele klank.
Zij zal over storm en oorlog zegevieren.
Want zij is de triomf dor 20ste eeuw.
A. KULLENAERS
Hoofdredacteur ;,R.-K. Middenstander".
LEIDEN, 14 AUGUSTUS.
Da opperrabbijn van het ressort 's-Gra-
venhage heeft bepaald, dat gedurende deze
treurige tijdsomstandigheden bij het da
gelij k3ch gebed in de Synagoge een toepas
selijk Hebreeuwsch gelegenheidsgebed
moet worden uitgesproken.
De heer F. A. van Zimmeren, alhier,
is in Den Haag geslaagd voor het examen
Fransoh L. O.
In deze gemeente wordt oen comité
opgericht meti het doel aan do manschap
pen dier oorlogvoerend)© natiën voor, zoover
zij in Alkmaar worden ondergebracht lec
tuur te verschaffen.
Onze zegsman inzake het bericht be
treffende eon ontvluchting uit het Rijks
Opvoedingsgesticht aan den Morschweg had
zich niet juist op do hoogte gesteld wio de
aanwezigen waren bij do pogingen om de
jongens te vatten. Niet de directeur van
het gesticht zelf was aanwezig, doch de op
zichter van „Rhijnhof" was met een politie
hond allereerst de vluchtelingen op het
spoor.
Gisteravond vervoegde zich aan het
politiebureol J. V. Deze man stond in het
„Algemeen Politieblad" gesignaleerd tot
het ondergaan van zeven dagen gevange
nisstraf. Hij is heden naar Den Haag ver
voerd.
Zaterdag, Zondag.
Bioscope Variëtó Theater Stationsweg. 8 uur,
ËINNENLAND.
De heer Yan Kol zal, naar „Het Volk"
verneemt, pogen ten spoedigste uit Japan
via San-Francisco, door de Yereenigde Sta
ten en verder per stoomschip uit New-York
weer in ons land terug te komen. Hij ver
trekt overmorgen uit Japan.
Van het voornemen, om een wetsont-
worp tot regeling van de jaarweddon der
onderwijzers in te dienen, heeft de heer
Kotelaar met het oog op de kritieke tijdas
omstandigheden afgezien. Het wetsontwerp
was reeds in proefdruk verschenen.
Stoomschepen.
8T00MVAART-MIJ. NEDERLAND,
„Lombok" (uitrols) arriv. 12 Aug. te Portsald„Vonder
(uitreis) arriveerde 12 Aug. te Genua.
ROTTERDAM8CHE LLOYL.
„DJooja" vortrok 13 Aug. vau Rottordam vla Newcastle
naar Java; „Tabanan" (uitreis) vortrok 12 Aug. van Suez.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
„Potsdam" arrlv. 12 Aug. van Rotterdam to New-York.
FAILLISSEMENTEN.
J. Visser, oafóhoudor, to Rotterdam.
9. J. do Jong, handelende onder do firma J. de Jong.
te Rotteidam.
E. Tlmmormans-aielen, coiffeur, te Spekholzerheldo»
Kerkrado.
M. van Deursen.wocL C. Boon, voorheen koopvrouw.
A. van der Ven, blerbottolaar, te Tilburg.
J. Prins, smid, te Haarlem.
Burgerwacht.
Alhier zal bij genoegzame deelneming een
burgerwacht worden opgericht.
De oproep daarvoor gaat uit van de hee-
ren J. H. van Waveren, luit.-kol., comman
dant van het Invalidenhuis H. W. Fischer,
wethouder; mr. A. J. Fokker, lid van den
Gemeenteraad en P. L. van Gcnderen.
De oproep van dit voorloopig comité
luidt
In den ernstigen tijd, dien ons land door
maakt, is het goed, dat de overheid tot be
waring van orde en rust kunne rekenen op
den steun der burgerij.
Om dezen steun te kunnen verleenen, be
hoort de burgerij echter eenigazins te zijn
voorbereid en ieder zijn taak van te voren
te zijn aangewezen.
In menige andere plaat-s van ons vader
land hebben leden der burgerij, niet behoo-
rende tot 't leger, de landweer of den land
storm, dit ook reeds begrepon en zich tot
een onbezoldigde burgerwacht vereenigd.
Het is noodig, dat men ook te Leiden ge
reed zij, ais onverhoopt de nood aan den
man mocht komen.
Om de mogelijkheid te openen dan een
burgerwacht te vormen, roepen ondergetee-
kenden hen op van hun instemming te doen
blijken, die zich met hun plan vereenigen.
Immers, organisatie van hen, die hiertoe
geschikt en bereid zijn, in een burgerwacht,
die zich ten doel stelt cle handhaving van
orde. en rust, en zich stelt onder de beve
len der stedelijke overheid, schijnt onder-
geteekenden hiertoe het gewensc-hte middel.
Zij verwachten in de eerste plaats de me
dewerking van hen, die vroeger bij het le
ger, de vloot, de schutterij of de politie
hebben gediend.
Mondelinge aanmelding op het bureau
van het Invalidenhuis Zaterdag en Maan
dag a.s. van 9—4 en 7—9 uur, Hooge Rijn
dijk.
Voor de Militairen.
Hedenavond en volgende avonden zullen
door de Naamlooze Arennootschap Lelie
bioscoop, afd. van het Centraal Bureau der
Katholieke Sociale Actie, alhier met wel
willende medewerking van den heer Vnu
king, electricien, in den tuin van „Zomer-
zorg" aan de hier ingekwartierde militairen
b i o s c o o p-v oorstellingen worden
aangeboden.
Tot deze voorstellingen, die te acht uren
beginnen en om halftien zullen zijn afge-
loopen (om tien uren moeten de manschap
pen wederom in hun kwartieren zijn), heb
ben militairen vrijen toegang op vertoon
van een hen te verstrekken toegangsbewijs
Van niet-militairen zal een entrée geheven
worden ten bate van liefdadige doeleinden.
De voorstellingen zullen door muziek
worden opgeluisterd.
Een Comité van Dames en Hoeren zal
morgen (Zaterdag) een nieuwe gelegenheid
openen voor de. soldaten, om op rustige en
gepaste wijze de avonduren door te bren
gen. Zij heeft daartoe de bovenzaal van
Patrimonium gehuurd (Hoogl. Kerk-
gracht), die dagelijks geopend zal zijn van
7 tot 10 uren 's avonds (ook des Zondags).
Thee, koffie, enz. zal verkrijgbaar worden
gesteld tegen den kostenden prijs.
De Hooglandsclic Kerk.
Door legerauto rite jten is medegedeeld,
dat van de Hooglandsche Kerk geen gebruik
voor inkwartiering zal worden gemaakt.
De Landstorm.
Gister reeds zeiden we, dat men zich niet
moet laten verontrusten door do bijeenroe
ping van den landstorm. De eerste aanlei
ding tot dezen maatregel is gelegen in de
wonschei ij kh ei d van te voorzien in den drei
genden kadernood. Yan de Koninklijke
machtiging zal dus voorloopig ©en beperkt
gebruik gemaakt, worden; de oproeping zal
alleen uitstrekken tot officieren en verder
kader.
Vrijwilligers.
Het comité van het vrijwilligerskorps
„Het Vaderlandt ghetrouwe" te 's-Gravon-
hage, heoft eon vergadering gehouden naar
aanleiding'van do velo aanvragen van bui
ten de etad. Door den ontzaglijken toeloop
van deelnemers zijn do werkzaamheden zoo
groot, dat het onmogelijk is alle vragen da
delijk te beantwoorden.
Er wordt reeds met 100 man geoefend,
van wie 80 hebben gemeld, dat zij zoo spoe
dig mogelijk te velde willen trekken.
e
Bloembollencultuur.
Door de besturen der arbeidersvereni
gingen en oommissie uit de patroons te Lis-
ee en Hillegom is als noodmaatregel het
volgende overeen gekomen,;
le. Ieder patroon zal zooveel mogelijk
vol loon uitkeeren.
2e. Patroons, die dit door den kritieken
toestand niet kunnen, zullen doen wat ze
kunnen, zulks met hun personeel regelen,
met dien verstande, dat het tekort komen
de zal worden vergoed, zoodra zij daartoe
in staat zijn.
3e. Bij bovengenoemaen maatregel zul
len zooveel mogelijk de groote gezinnen
gespaard worden.
4e. Ter voorkoming of vermindering van
werkloosheid zal zoo min mogelijk of niet
worden overgewerkt, en geen aangenomen
werk worden uitgegeven.
5e. De organisaties der arbeiders zullen
aansporen zoo lang mogelijk in dienst te
blijven bij hun patroons.
Zoowel arbeiders als patroons zullen een
en ander propageeren, om dit in hun
plaats geheel doorgevöerd te krijgen.
Uit Hillegom wordt nog gemeld, dat de
verzending van bloembollen langzamerhand
weer toeneemt. Dagelijks rijden zwaarbe
laden wagens met kisten af en aan, om
deze per schuit van Rotterdam naar het
buitenland te verschepen.
Yiseh als volksvocdseï.
De heer J. M. Bottemanne, hoofdinspec
teur der visscherijen, heeft met den direc
teur der Yeroeniging van Nederlandsche
Gemeenten het denkbeeld besproken, thans
onmiddellijk te trachten te voorzien in de
behoefte van goedkoop volks voedsel door
vischverkoop, en tevens om daardoor den
visscherijen behulpzaam to zijn.
Het dag. bestuur van de vereeniging van
Necl. gemeenten sympathiseerde direct met
heb idee. Een conferentie heeft dan ook
reeds plaats gehad met vischhandelaren en
commissionnairs en mr. M. de Mos te Sche-
veningen, secretaris van de Yereen. tot be
vordering van de Ned. Visschcrij. Een co
mité met mr. De Mos voornoemd als secre
taris, is reeds gevormd.
Besloten werd verschillende vereenigin-
gen en bonden op het ge-bied van zee- en
zoetwatervisscherijen uit te noodigen om
een lid uit hun midden zitting te doen ne
men in het comité bij annonces in de dag
bladen ten spoedigste mededeeling te doen
van de oprichting van het comité en den
gemeentebesturen te verzoeken medo te
deelen of zij tot medewerking bereid zijn,
hetzij door zelf den verkoop ter hand to ne
men, hetzij dien verkoop d'oor den tusschen-
handol te bevorderen.
De organisatie zal bij voldoende deelne
ming in een der lokalen vau meergemelde
vereeniging worden ondergebracht.
Na een conferentie met minister Treub
hoeft de regeering een voorloopig crediet
van ƒ2000 toegezegd.
Middenslaiids-Credietbank.
De Utrechtsche Handelsvereeniging
heeft, met het oog op de ernstige omstan
digheden, besloten, terstoud over te gaan
tot de oprichting van een middenstands
credietbank, met een voorloopig kapitaal
van 500.000, in aandeelen van 1000,
met een dadelijke storting van 10 pCt
Onwillige Debiteuren.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
to Devonter heeft een aclres aan don minis
ter van Justitie gezonden naar aanleiding
van 't groote misbruik, dat debiteuren ma»-
ken van de ernstige tijdsomstandigheden.
Yerzocht wordt maatregelen te nemen ter
bescherming van crediteuren tegeii onwillige
debiteuren, bijv. door instelling van
plaatselijke raden, welke de bevoegdheid
hebben uitstel te verleenen en bij gebleken
onwil tevens van advies moeten dienen bij
den rechter, welke na gehoord advies dan
mot terzijde stelling van tijdroovende for-
"Tnaliteiton do betreffende on willigen tot
betaling kan dwingen.
Veldpredikers.
Van de Hervormde predikanten hebben
zich, om als veldprediker dienst te doen,
nog aangeboden ds. J. C. H. Scholten,
te Rotterdam, en het Tweede Kamerlid
dr. De Visser.
Aboiuieiuentskaartjcs en
Kiloiueterboekjes.
De Nederlandsche Spoorwegmaatschap
pijen hebben besloten, den geldigheidsduur
van abonnementskaarten, welke bij haar
zijn of worden gedeponeerd, te verlengen
met even zoovele halve maanden, als de
kaart tijdons haar geldighei Isduur onder
berusting van een der maatschappijen zal
zijn gebleven.
Voorts zullen kilonieterboekjes, welker
geldigheidsduur op 31 Juli of later eindigt,
tot nader bericht geldig blijven, zoodat
voor deze de volle waarborgsom zal wor
den vergoed, terwijl ook ongebruikte ki
lometers in nieuwe kilometerboekjes kun
nen worden overgeschreven.
Ook kilometer ka-ar ten blijven voorloopig
geldig.
Verkeerswezen.
Eeu dagmailboot van de Stoomvaartmaat
schappij „Zeeland" zal drie reizen per week
van Ylissingen naar Engeland maken. Mor
gen wordt de eerste reis gedaan.
De stoomvaartlijn tusschen Hull en Rot
terdam zal, naar verwacht wordt, binnen
kort haar dagclijkschen dienst hervatten.
In beslag genomen Duitsche
Schepen.
Naar men mededeelt, zal do Nederland
sche consul-generaal te Antwerpen gaarne
gedetailleerde opgaven ontvangen omtrent
de aan Nederlanders toebchoorende ladin
gen, welke zich bevinden aan boord van de
Duitsche schepen aldaar, waarop de mili
taire overheid beslag heeft gelegd.
De Pelgrims uit Lourdcs.
De 300 Nederlandsche bedevaartgangers,
die bij het uitbreken van den oorlog to Lour-
des waren, zijn door de goede zorgen van het
Fransche gouvernement, op verzoek van do
Nederlandsche regeering verleend, behou
den te Roosendaal teruggekeerd.
Nederlandsche Aardappelen naar
Amerika.
Blijkens een mededeeling van den Ame-
rikaanschen gezant heeft de Amerikaaa-
sche regeering den invoer van aardappe
len uit Nederland onder de bekende voor
waarden wederom toegelaten, met uitzon
dering van de aardappelen welke gegroeid
zijn in de provincies Groningen en Drente.
Boteruitvoer naar Engeland.
Jn Friesland wordt nog boter opgekocht
voor Engeland. Zaterdag wordt te Harlin-
gen een Engelsche vrachtboot verwacht om
de boter over te brengen In Friesland is
de prijs der boter thans 1 per kilo.
Vee naar Duitscliland.
De eerste zending levend vee van uit
Winterswijk naar Dnitschland is verzonden
In 20 jaar is dit niet het geval geweest.
Zooals bekend is, waren de grenzen voor
den invoer van levend vee gesloten.
Voorzorgsmaatregel.
In de vergadering van den gemeenteraad
van Enschede heeft de voorzitter gezegd,
dat indien aldaar wanordelijkheden worden
gepleegd of de oorlogstoestand intreedt, on
middellijk in elk huis alle wapens in beslag
zullen worden genomen.
Duitselic en Belgische gein terneerden.
Weder zijn een aantal Duitsche en Belgi
sch© militairen, die te Alkmaar geïnterneerd
wordon, aan het Centraal-station te Am
sterdam aangekomen.
Aan het Weesperpoortstation wachtte
een vrij groote menigte de drie kort na
elkander binnenvallende Maastrichtsche
treinen op
De bond van orde, die tegenwoordig ook
stationswerk verricht, had telkenmale als
een trein reizigers aanbracht, gelegenheid
zijn hulpvaardigheid te betoonen
Eindelijk, omstreeks kwart voor tionen,
bracht de laatste trein de militairen mede.
Terstond toen de wagensleep voor het
perron stopte, werden een viertal portieren
geopend, en traden Nederlandsche infan
teristen, de bajonet op het geweer, naar
buiten. Zij plaatsten zich voor de portier-
openingen, waarachter zich de meeren-
deels vroolijke gezichten van soldaten ver
toonden.
Een drietal coupé's met Duitschers, in
grijs veldtenue, een enkele grijsomhoesto
pickelhaube daaronder; vlak daarnaast
twee coupes met cle Belgen wier lange
zwarte petkleppen in heb stationslicht
blonken.
Meer vooraan in den trein zaten in een
gereserveerde coupé clrie officieren bijeen
allen in grijs veldtenue, de Hollander, een
tweede-luitenant cler infanterie, alleen
gewapend, de anderen iecler in een coupé-
hoekde Duitscker met den blinkenden
helmde Belg, een blonde jonge man, zag
er vermoeid uit. De beide mannen onder
hielden zich niet met elkander, en beke
ken de oorlogspkoto's in Hollandsche illus
traties. Zij zagen er niet erg martiaal uit,
doch zagen er beiden, met hun lorgnet
ten op, als administratief werkzamen uit,
vooral cle Duit-scher, die een zeildoeken
bagagestukje bij zich droeg.
Het publiek onthield ",ich van iedere
demonstratie, ook toen de trein wegstoom-
de naar het Centiaal-station.
Eerst traden hier de officieren naar bui
ten.
Zij werden er ontvangen door de kapi
teins Mossel en Doorman. De Duitsche of
ficier was do luitenant-proviandmeester
Heinrich Werner, de Belgische de ,,sous-
lieutenant" Botman.
De Duitsche minderen, een twaalftal,
droegen allen een grijze uniform. De
meesten,haclden grijze mutsen met roeden
band op het hoofd, twee hunner droegen
zwarte sjako's van het model thans in ons
legvr ingevoerd, een hunner droeg de
Pickelhaube'' met grijze hoes overdekt,