N« 16483.
Zaterdag- 1£> November.
Eerste Blad. A0. 1913.
PERSOVERZICHT.
Eet conflict tüssckn de Vereanigde Staten en Mexico.
Uit de Rechtzaal.
FEUILLETON.
I Beau Brocade.
UE VERfëEfELE.
Dr. Bronsveld wijdt in zijn „Kroniek"
„Stemmen voor Waarheid en
eenigje bladzijden aan hét onder
lijs.
En dan het onderwijs! De .Regeering wil
gen .commissie benoemen, ten einde over dit
vraagstuk een rapport uit te brengen. In
middels verlangt de anti.revolutionnaire par
tij, bij monde van „De Standaard" ook
jp dit punt wijziging van de Grondwet.
ver van die zijde de eischen gaan, blijke
a. uit deze uitlating:
j „Om maar alvast enkele punten te. noe
meet liet bijzondere niet van Regee-
wege gelijk worden, onderwijl het voor
Gemeenteraadskas „openbaar alles en bij
niets" blijft. Ket moet gelijkheid van
zijn, en do overheid sluit ook
de gemeenteraden in.
Dan moot het niet enkel gelijk.op voor do
Salarissen van de onderwijzers gaan, maar
de identdekhc'id moot op aile punten door
gezet, óok voor school bouw en kweekscholen.
Op het stuk wan de diploma's moet niet
langer gevergd, dat onze toekomstige onder
tijd, krachten en geld ten beste zullen
beven -aan het ontvangen van een oplei
ding, die bij het op onze schóleu-te geven
mdorwijs niet past.
Gelijkheid in gTaad van degelijkheid, maar
liet een stampen van de hersenen onzer aan-
ifaando onder-wijzers in het openbaar; mortier.
En, om nu voorshands niet meer te noe-
ien, moet-er niet een lijstje van voorwaar-
!en bijkomen, dat op onze scholen passen
jou als. een .tang _.op het varken. Aan de
iliditeit mag vooral niets te kort komen,
baar geen beding mag de paedagogische
method?, dio alleen bij. onze scholen past,
yervalscfcen.
Maar zelfs dan zijn we er nog niet.
Veeleer komt dan nog pas het hoofdpunt
zekerheid, dat gelogen moet zijn in de
van oen en ander in de Grond-
Zullen de vrienden van de openbare school,
de christelijk-histörischcn .zich met
eischen vcreouigen
Rondom deze twee cardinale vraagpunten
jroepecrcn: zich nog veleandere, kwesties.
IVij denken o.a. aan onze weerbaarheid, aan
>ns belastingstelsel, aan onze koloniën. Het
ligt niét op onzen weg om. onze wenschen
Ivenbaar" te maken omtrent al 'deze zoo ge-
'iohtige belangen.-
Toch zij het ons vergund oen hartelijk
roord te spreken voor liet behoud van het
[oerschrift-, dat de Staat lie-eft te zorgen
or het "ónderwijs. Wij weten wel, dat cok
[vele liberalen dat standpunt, als verouderd,
geven. Ook is ons niet onbekend door
pvdkc bezwaren het wordt gedrukt
Maar geeft men zich rekenschap van den
bestand, waarin wij bij adgehcele vrijlating
pit het onderwijs geraken" zullen? Men
overdenke eens het hierboven overgenomen
[verlanglijstje van „De-Standaard" Niet
llken zal uit de verwezenlijking van die
kensehen: oen. toestand op schoolgebied ge
boren worden, vrij wel aan een chaos ge
lijk, maar or is geen twijfel aan, of hot
ipeil van hot onderwijs zal dalen. Daar is
beu macht in ons land, die al wat geeste
lijke vrijheid eischt, haat, en dio haar nood
lot ti gen stempel zal "gaan drukken op een
groot deel van ons volk. Vele voorrechten,
die wij aan het protestantisme te. danken
Jieblen,zullen wórden ingeperkt, en weer
staan. Het Jezuïtisme zal menige fakkel
gaan blusscheh, en het zaad der verdeeld
heid, van. den godsdieusthaat, uitstrooien,
pgt dr. Bronsveld. En 't zal daartoe mee in
.Blaat gesteld, ja bevoegd worden verklaard,
omdat de Staat óók de Roomsche scholen niet
alleen steunen, maar bekostigen zal.
Woodrow Wilson,
president van de Vereenigde Staten.
Generaal ilnerta,
president van Mexico.
Schetskaart Tan de Vereenigde Staten en ülexico.
Uit deze "'kaart blijkt, dat Mexica reeds In de jaren. 1845 tot 1853 meer dan de helft van
zfjn gebied aan de Ver. Staten moost afstaan. Het gestreepte deel op de kaart geeft de
landstreken aan, dio aan de Vereenigde Staten zjjn gekomen.
Hetzelfde g^eldt van het socialisme. De
zelfde schatkist zal de onkosten voldoen;
moeten van een onderwij?r dat voert naar
d-o opx>erheerschappij van den Paus, én eon,
dat gekant is tegen alle geloof. Is er dan
geen Nederlandse he Staat meer, en geen
Noderlandsch volk? Moet er van heel ons
verleden niets meer overblijven, en zullen
wij weldra onze kinderen zien verwijzen naar
streng van elkander afgesloten loketten, die
mot eikander geen gemeenschap mogen heb
ben vraagt dr. Bronsveld.
„De Standaard" gewaagt van waarbor
gen voor de „degelijkheid" van het onderwijs.
Men veroorlove ons, daarvan bij de gewcnsch-
te desorganisatie niet V8&1 te verwachten.
Reeds de veelheid van scholen en school tj03
zal het toezicht zeer bemoeilijken. Hoeveel
opzieners zullen niet -vereischt wprden, om
eenige controle to oefenen op dat talrijk
personeel
En wat zal do norm wezen, waaraan liet
gehalte van hot onderwijs moet worden ge
toetst? En wat zal men doen, als liet toe
zicht zelf staat onder den invloed van kerke,
lijke jen dogmatische inzichten Is nu reeds
niet te constate eren, dat de resultaten van
het onderwijs ongunstiger worden, omdat
to veel tijd wordt besteed aan vakken, die
een kerkelijk en leerstellig karakter hebben?
Het onderwijs is Vrij dat is nu eenmaal
in-de Grondwet bepaald: maar nu ga men
niet er toe over, om liet openbaar onder
wijs ten doodc op te schrijven. Men zuivere
het van de gebreken, dio het aankleven. De
Staat doe zich gelden tegenover onderwij
zers, die openlijk toonen van onze dynastie
en van hetgeen christelijk is niet te willen
weten. De toon, waarop dezer dagen o.a. in
den Gemeenteraad te Amsterdam en elders
werd gesproken namens onderwijzers over
de hoofden der scholen, verraadt welk eon
revoluti0nnaire geest hecrsclit vooral ond-er
de jongere leden van het personeel. Bij de
benoeming van onderwijzers geve men er
acht op, jiat aan zulko mannen onze vader-
la.ndsche jeugd niet wordt toevertrouwd. In
den Rotterdamschen gemeenteraad werd door
een sooiaal-demoeraat het dragen van oen
Oranjestrik gekenschetst als een bewijs vau
partijschap. Hoe weinig veel onderwijzers
voelen voor vaderland en Koningin, is geen
geheim. Welnu, het contingent van zulko
onderwijzers worde niet vermeerderd, maar
het slinke! Er worde gelet- op den geest,
!die hecrsclit op de kweekscholenHet voor
beeld van Rotterdam, dat onderwijs in do
bijbolsche geschiedenis voorschrijft, worde ge
volgd 1
Ik wil niet al te veel uit de school klap
pen, en denk hier nu niet aan mija onmid
dellijke omgeving, maar ik zog toch geca
nieuwigheid, wanneer ik verklaar, dat op
menige „christelijke" school van Christus
weinig is te bespeuren. Socialistische nei
gingen worden ook aangetroffen onder zoo
genaamde Christelijke onderwijzers.
Dat het geloof beschavend en verheffend
werkt-, wordt door menige bijzondere school
eer weersproken dan bevestigd. Of moet
men tot do slotsom komen, dat het geloof
als zaak des harten er ontbreekt?
Deze dingen zeg ik niet, gedreven door
afkoer van Christelijk onderwijs. Wat ik
noode doe, maar mij veroorloof het nog eens
te doen, is verwijzen naar mijn houding tegen
over de scholen onzer Ned.-Herv. Gemeente.
Ik meen, dat daaruit wat anders spreekt
dan vijandschap.
Maar ik behoef daarom niet te verzwijgen,
dat ik vele zoogenaamde Christelijke scholen
geen zegen kan noemen voor ons land. Ik
zou ze zonder leedwezen zien verdwijnen
met hun onderwijzers, van wie er velen
dienst doen als politieke agitators en als
redacteurs van locale .blaadjes, die aan liet
platteland onvermoeid de coalitie aanbevelen.
Laat men eerlijk zeggen, of door deze scholen
do waarachtige vreeze ..Gods wordt bevor
derd, of er do zeden zachter, do lief del
voor waarheid en reinheid-grooter door wor
den.
Ik hoop nog .altijd (al is het tegen hcóp),
•dab onze openbare school zal blijven; dat er
werkzaam, aan zullen optreden onderwijzers,
die Christus in oprechtheid liefhebben; dat
er niet de doctrinaire, maar een met do
omstandigheden rekening houdende .neutra
liteit in acht ,zal worden genomen, en dat
do Kerk bewijzen zal, hoe ook die school
haar tot een arbeid roept, welken zij m.eb
dan tot haar eigen schade vorwaarloozen zal.
Wij moeten afwachten, welk een loop do
discussies in de Tweede Kamer nemen „zullen
en welke de houding der verschillende par
tijen zijn zal tegenover kiesrecht en onderwijs.
In een kruiskopje Niet zonder be
denking zegt de ,,N i e u w e Haarlem-
sche Courant":
Op de negende algemeene vergadering
van den Dioce3anen Bond van R.-K. Drank-
bestrijdersvérecnigingen in het Bisdom
Haarlem, te Amsterdam gehouden, werd
door den afgevaardigde van Nieuwendam
een en ander te berde gebracht, wat we zoo
maar niet zonder meer mogen laten passee-
ren. Deze afgevaardigde had het eerst over
tegenwerking dér geestelijkheid in het Bis
dom, waar het do K a t h. d r a n k b e s t r ij-
d i n g betrof, en lator, toen hij tot de orde
geroepen was, over gebrek aan medewer
king van onzo geestelijken.
In hoeverre dit waar is, kunnen we ge
voeglijk in het midden laten. Alleen zij de
opmerking gemaakt, dat wel geen enkelo
geestelijke niet in den goeden zin voor een
gezonde Katholieke drankbestrijding zal
ijverenIets anders is natuurlijk, wanneer
anderen, drankbestrijders-leeken, het wer
ken willen toetsen aan eigen meenthg, ook
al kan deze niet zonder bedenking worden
gedèc-ld.
Daarover evenwel liep de kwestie niet-
Genoemde afgevaardigde verstoutte zich
om zijdelings critiek uit te oefenen op de
omstandigheid, dat op de Haarlemsche Se-
minana niet officieel Katholieke drankbe
strijding gedoceerd werd! Volgens den af
gevaardigde zou. daarom het Bonclsbestiur
stappen moeten doen om in Je Seminaria
drankbestrijdingslectuur, in dm vorm van
tijdschriftjes en orgaantjes, te doen ver
spreiden.
Toen dezen afgevaardigde er op gewezen
werd, dat geen couranten- of tijdschriften-
leetuur meer in de Seminaria is toegelaten,
lanceerde hij de meening, dat bij den Bis
schop dan toch op de een of audero wijze
kon worden aangedrongen, om do drankbe
strijding in de Seminaria in tc voeren
als drankbestrijders zou men daartoe toch
wel het recht nebben
Dit aandringen op die wijze zelfs door een
drankbestrijder lijkt ons niet zonder be
denking tegenover de geestelijke overheid
ten omichte van een eens genomen besluit
en ten opzichte van interne aangelegenhe
den, waarover toch niemand beter bevoegd
is te oordeelen dan onze Bisschop zelf.
Van de bestuurstafel werd dan ook ge
antwoord, dat men er niet aan dacht Z. D.
H. in dezen te adviseeren.
Toch moet deze geest in drankbestrijders
vergaderingen, waarin zich ongetwijfeld ook
de geest van drankbestrijderskringen open
baart, zeer bedenkelijk worden genoemd.
In zijn welkomstwoord zeide de geestelijke
adviseur van den Dekenalen Bond van Am
sterdam, dat Haarlem in zóóveel den toon
aangeeft en dat dit vooral van toepassing
moet wezen in de Roomsche drankbestrij
ding
Volkomen waar
Maar dit gebeurt allerminst op de wijze
als kenbaar wórdt in het door ons gesigna
leerde geval. Ook voor Katholieke drank
bestrijders bestaan grenzen, welko men
niet mag overschrijden.
En een dergelijk optreden zou ook reeds
te denken kunnen geven over die zoozeer
gewenschte gezamenlijke actie voor het pe
titionnement voor Plaatselijke keuze.
linarlertische Iteclitbauk.
Mishandeling
Op 30 Aug. j.l. was er kermis tc H il 1 e-
go m.
J. J. O., verkeerde in staat van dronken-
Gclxap, in den nacht van 30 op 31 Aug. toen
hij met zekeren v. d. Nut, twist kreeg. Be
klaagde greep een knipmes en bracht daar
mede v. d. N, een bloedende wonde toe.
Voor dit feit vorderde het O. M. er op wij.
zende, dat de toegebrachte wonde vrij ern
stig was, 2 maanden gevangenisstraf.
BI oembolle 11 diefstal.
G. V., reeds meermalen veroordeeld, had
zich in den nacht van 10 op 20 Augustus
schuldig gemaakt aan diefstal van hyacinten-
bollen ten nadeele. van een firma, te H i 11 e-
g o m.
Weineen, Edelachtbaren. Dat heb ik niet
gedaan", zeide beklaagde. ,,Met zulke din
gen houd ik mij niet op. En daarbijIk heb
niet op het erf kunnen komen, want er is al
tijd 'n wacht met honden en dan komt 't me
toch wel een beetje vreemd voor, hoe dan
diefstal van bollen mogelijk is."
Uit het getuigenverhoor bleek, dat een
raand met 450 bollen, een waarde vertegen
woordigend van f 22.50, welke op 19 Aug. nog
op het terrein aanwezig was, den volgenden
morgen verdwenen was; en dat de bollen,
enkele althans, later bij de firma Boeda
werden teruggevonden, die voor het paT-
tijtje f 13,44 bad betaald aan beklaagde.
Dat is waar", zeide bekl. ,,Maar ik heb
ze eerlijk gekocht van een eigenaar van een
woonwagen voor f7."
,,En waar stond die woonwagen?" vroeg
een der rechters.
.Bij de Lisserbrug", antwoordde beid.
De persoon, die volgens beklaagde
hem bij den woonwagen tijdens den
koop had gezien. verklaarde voor
de rechtbank, dat dit niet het geval was,
maar we-1, dat hij later aan bekl. had' gezegd
,,Als er wat van de zaak uitkomt, dan zeg
je maar, dat je ze van een woonwagen hebt
|<3i
j „Niéts te geven riep hij meb een groot
Vertoon van barschheid uit en Jack bij deu
kraag pakkend:
„Kijk naar je kiel".
„Mijn kiel, goede heer?
„Ja zeker! Ik heb zin in je kiel
jdaarom uitgetrokkenVersta je....*.
Bnel
Jock Miggs stond met moeite op; hij
trachtte een klein beetje moed te krijgen.
Hij had zijn heele leven op de Brassinger-
beide doorgebracht en dit was zijö eerste
ontmoeting met een gewapenden roover.
Hij was te verslagen, om uit tc maken of
ket Beau Brocade of een ander was, maar
Hij had genoeg ondervinding op de heide
opgedaan om te weten, dat arme lui, als
Hij, van de roovers geen kwa° 1 te vreezen
hadden.
Het was natuurlijk het best, om te ge
hoorzamen. Maar wat zijn oude kiel aan
log
>iHihi!, hi! mijn oude kiel, mijnheer 1"
«chte bij zenuwachtig; waarom?
>Jk wil dien armen drommel niet neer
gooien", mompelde Bathurst bij zichzelf,
j.iuaar ik heb maar drie minuten tijd vóór
"Jc hond hier is cnJe kiel uit, man,
®f ik schiet", riep hij bevelend uit terwijl
'J zijn pistool op den bcvenclen schaap-
he>dcr richtte.
nlusschen begreep Miggs, c7^ de gemas-
erde vreemdeling met vollen ernst had
gesproken. "Waarom hij dien ouden kiel
begeerde, was meer dan eenig schaapher
der kon begrijpen; maar het was zeer dui
delijk, dat hij het wilde. Jock bracht nog
een woord van klagend protest uit.
„Goede heermaar zoo ik mijn kiel
uittrekzal ik er niet fffat
soenlijk uitzienmijnheerwijl alleen
mijn hemd
,,Gij zult mijn jas hebben", antwoordde
Bathurst beslist.
,,De Hemel beware me!...... Uw jas,
mijnheer?"
,,Ja! die is oud en kaal en mijn vest
ookNu, je kiel uit, of
Het pistool was nu weer op zijn hoofd
gericht. Zonder verder protest begon hij
nu zijn kiel uit te trekken. Dat ging lang
zaam en met moeite en Jack beet op zijn.
lippen van ongeduld.
Hijzelf had weinig moeite gehad met het
afleggen van jas en vest, want vroeger op
den dag, vóór hij zoo heet vervolgd weru,
had de pijn in zijn schouder hem gedwon
gen zijn linkerarm van de mouw te ont
doen.
Daarenboven had de opwinding dezer
laatste vreeselijke oogenblikken zijn koorts
versterkt. Hij was. geheel onbewust van
alles, behalve van het snel voorbijgaan der
minuten en de spoedige komst van den
hond en de mannen aan de plaats, waar
hij was. Zelfs Jock Miggs, die tot hiertoe
te veel met zichzelf had te doen gehad
om veel acht tc geven op wat er in de
duisternis rondom gebeurde, begreep, dat
er iets ongewoons op de heide voorviel.
,,Wat is dat?" vroeg hij met vernieuw
den schrik.
„Een troep soldaten, die mij vervolgt",
antwoordde Beau Brocade, daarom wil
ik je kiel hebbeD en zoo je-dien niet gauw
geeft, zal er juist tijd genoeg zijn om jo
het licht uit te blazen .vóór ik hun in
handel val".
Dit laatste argument was voldoend over
tuigend. Miggs achtte gehoorzamen beslist
het beste, hij hielp zijn geheimzinoigen
aanvaller met het aandoen van zijü eigen
kiel, hoed en hoofddoek en bekleedde zich
zelf niet ongaarne met Beau Brocade's af
gedankte jas en vest.
,,Een pistool in je gordel, in geval je
het noodig hebt, vriendje", fluisterde Bat
hurst snel, terwijl hij een der pistolen in
Miggs gordel stak en het andere zelf in
de hand nam.
De hond was nu ongetwijfeld op het
spoor: de mannen hadden opgehouden met
roepen, maar men kon hun snelle voet
stappen, den hond volgende, hoorcD, ter
wijl zijn meester hem met woorden aan
spoorde.
„Daar riep er één, luider dan de anderen:
„Hierheen I Dezen weg
Daarop een ander:
„Hier is een pad!"
„Wat een duisternis!"
„Opgepast, Roy, opgepast, oude! Hè?
Wat?"
„Dezen weg uit!"
„Kun je het spoor niet vinden, oudje?"
De heistruiken kraakten ouder de 6nelle
voetstappen.
De open plaats lag nu nog juist tusschen
Beau Brocade en zijn vervolgers.
„Hierheen, sergeant. Roy heeft het spDor
weer gevonden".
Noch Jock Miggs noch zelfs Beau Bro
cade kon zien wat er gebeurde aan het an
dere eind der open plaats. De hond, hard
aan den band rukkend, rilde van hevige
opwinding, terwijl zijn meester alle werk
had hem vast te houden.
Miggs, angstig als schapen onder een
kudde koeien, stond daar versuft met zijn
handen wrijvend over het fijne laken van
zijn nieuwe kleecfïng en telkens schrikkend
als zijn hand in aanraking kwam met het
pistool in zijn gordel. Maar Beau Brocade
was onder een hoop brem en braamstruiken
gekropen en hurkte daar neder met zijn
vinger aan den trekker van het pistool,
terwijl zijn oogen de duisternis doorboor
den. Het volgende oogenblik kwam de ge
daante van den hond flauw in-de duisternis
te voorschijn. Met zijn neus op den grond
snuivend, met hijgende, uit den bek han
gende tong, liep hij rechtaan op de plaats
waar de vervolgde man neerhurkte.
Beau Brocade mikte snel cn schoot. De
hond viel zonder geluid op zijn zij, terwijl
Jock Miggs een kreet van schrik uitte.
Toen was er een oogenblik stilte; De ver
volgers waren verstomd van schrik door
'het plotselinge en onverwachte, terwijl zij
bevend een tweede schot afwachtten.
Toen kwam er een zachte, bevende stem
uit de duiternis tot hen.
„Daar i3 ie, sergeant! Juist voor u
zie
Dit behoefde den sergeant en den solda
ten niet tweemaal gezegd te worden. Zij
waren maar even stil geweest en hadden
den flauwen omtrek van Jock Migg's be-
weginglooze gestalte dicht bij den dooden
hond al opgemerkt.
Met een vreugdeschreeuw vielen sergeant
en soldaten op den verbaasden schaaphor-
der aaD, terwijl dezelfde zachte, bcvendo
stem voortging met babbelen:
„Houd '111 vast, sergeant! Spriüg op
'm toe! Bind z'n beenen vast! Ic is 'fc
zeker, de roover
Jock Miggs had geen kans meer een
woord van protest te uiten, want een van
do soldaten, zich de les herinnerend, den
vorigen dag in de smidse geleerd, had zijn
eigen groot-én mantel over het hoofd van
den armen kerel geworpen en zoo zijn
schreeuwen versmoord. Een ander had het
nog rookende pistool van den grond, aan
Miggs' voeten, opgeraapt.
„Pistolenriep de sergeant uit, „het
andore met zilver gemonteerde wapen uit
Migg's gordel trekkend en ook het zwarte
masker uit den zak -van den mantel ha
lend „niet zilver gemonteerd En zij a
masker Nu, mannen, weg met hem I
Bindt zijn beenen snel wat!En gij,
korporaal, bind dien mantel goed om zijn
hoofdde schelm is als een aal en zaJ
uit je handen glippen, zoo ge hem niet
stevig vasthoudtDenk er aan, honderd
guinjeB belooning voor de gevangenneming
van Beau Brocade".
Arme, oude Miggs, half gesmoord onder
den zwaren mantel van deu soldaat, ken
nauwelijks adem halen. Ze bon len zijn
kniecn en enkels met huu leeren gordels
en de armen op zijn rug. Zoo gelijkend
op een gans, gereed orn gebraden te wer
den, voelde hij zich opgetild op ie schou
ders van eeüige der mannen en triomfan
telijk weggedragen. „Wij hebben Beau
Brocade gepakt".
(Wordt vervolgd).
