N<>, 16481. Donderdag 13 November. A®. 1913. <§eze <§carant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Dit nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. FEUILLETON. Beau Brocade, PRIJS DEI» ADYERTENTIEN: Van 10 regels ,'1.05. Iedere regel meer 0.171. Grootere letters nasi plaatsruimte. - Kleine tdyertentiën van 30 woorden 40 Cents contant; elk tiental woorden meer 10 Cents. Voor het inoasseeren wordt/'0.05 berekend. PRIJS DEZER l'OERAtCI» Voor Leiden per week 9 Oentsi per 3 maanden I f 1.10. Bniten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd sijn 1.30. Franco per post 1.65. Leiderc, 13 Mowember. Opschriften van de Eerepoorten, die geplant zijn ter gelegenheid van het Oranje Boven en bij het in komen van onzen Geliefden Vorst, Z. K. H. den Heere van Oranje- JXassan, Souverein Vorst der Ver- eenigde Nederlanden in 1813. Op de Eerepoort in 't Noordeinde op de een zijde. Guhelmo Frederico Hollan- diae Principi isTer eere van Hol lands Vorst Willem Frederik. Op de andere zijde Magist rat us ct Civi- tas Leydensis. Dat isDe Magistraat en Burgerij van Leyden. Op de Groote Eerepoort op de Bree- Btraat, bij de Papegracht, op de ecne zijde Resurrexit. Dat isHerrezen. Op de andere zijde: Pax qu'avritur Armis. Bat is": De Vrede wordt door de wapenen .verkregen. Op de Eerpoort voor het Stadhuis. Onder het wapen van Z. K. H. Je Maintiendrai in het ovaal Hinc fidissima Belgis. Dat is: Hierop vertrouwt Nederland. Od de Eerepoort bij de ïloogewoerdsbrug op de Breestra^t. Op dé eene ziideTandem Bona~Causa TriumphaT. Dat is: Eindelijk zegeviert de Goede Zaak. Op de'andere zijdeBelgum Renatim. Dat is: Nederland hersteld. Op de Eerepoort voor „Amicitia" Triumph! dat 's anders als voorheen! Nu honderd tegen voormaals een Toen slegts in 't dwang en stille Smart Nu met gejuich, en uit het hart. Toen in vernedering en Schand, Toen voor een vreemden Dwingland Nu fier, in reinen liefde Gloed, Vu voor een vorst uit eigen bloed, Toen tot een teken onzes vals En met het vloekj.uk om den hals; Nu als verlosten van 't Geweld Als Volk in Wetten en Bang hersteld Toen voor altijd, zoo 't scheen verlooren Nu tot een nieuw geluk herboren. Brandt, vrolijk vreugdeligten, brandt 'fc Is voor het lieve Vaderland Triumph, 't is voor Oranje weer God lof voor zulk een ommekeer. Commissie voor de Yolksbsjeen- komsten. Wanneer men de bekende en vanouds her populaire Volksbijeenkomsten hier ter stede van voor een jaar of tien geloden,verge lijkt met die van de laatste paar jaxen, dan is .een aanmerkelijk verschil ten goede yraar te nemen. En dit wel in tweeërlei opzicht. Het publiek liceft zich meer en. meer doordrongen van het besef, dat men naar een openbare bijeenkomst, gaat, om te genieten en aan anderen de gelegenheid niet ontneemt om te kunnen genieten. Van wan ordelijkheden, waarvan wij in vroegere jaren wel eens getuigen waren, welke ergernis .Wekten hij het ernstig deel der toehoorders, is thans goen sprake moer. 'Allen komen met het doel om van het geen er gegeven wordt te profitesren. Maar ook wat er gegeven wordt staat in onzen tijd op liooger peil dan vroeger. Aan het programma wordt veel meer zorg besteed. AVat hier het eerst is gekomen, kan niet bepaald worden vastgesteld. Laten wij zeggen, dat er wisselwerking bestaan heeft. Hoe dit zij, de meerdere zorg voor deze bijeenkomsten, de grootere afwisseling op één avond, bracht ook meerdere kosten mee, en zoo zag de Commissie, ondanks den steun van de gemeen ie cn van particulieren, zich genoodzaakt do toegangsbewijzen veer den winter van f 0.40 op f 0.60 te brengen, wat echter geen aanleiding is geweest, om er minder gebruik van to maken. Allo beschik bare kaarten zijn ook nu weer uitverkocht cn meerderen dan bij vorige gelegenheden, moesten er worden teleurgesteld. Trouwens, waar er reeds acht gewone avonden wor den gegeven is de entree Voor eiken avond slechts 7l/e ct., een bedrag, waarvoor men nergens, anders terecht kan. Gisteravond werd de e ets te bijeenkomst voor dezen -winter gehouden en de Commissie kan daaróver zeer tevreden zijn. Do grooto Stadszaal was heneden cn op do galerij geheel bezet. Er was geen enkel plaatsje open. Do Voorzitter der Commissi?, mr, J. Klein, die deze eerste bijeenkomst met een korÜ woord opende, en den wethouder mr. Van der Lip, den gemeente.secretaris mr. dr\, Van Strijen, benevens eenige bestuursleden van het Nut in het bijzonder welkom heette, kon dit met genoegen constateeren. Hij deelde mede, dat het bestuur voor dezen winter weer zoo gelukkig was geweest, mooie programma's te kunnen aanbieden,' die tel kens als oen verrassing in het „Leidsch Dag-, blad" - zullen worden gepubliceerd. Do talrijk© aanwezigen gaven met harte lijk appla-us hiermede hun instemming te kennen eii daarna kwam het Leidsch Muziek korps, dat steeds do eer heeft de .bijoen- komsten" to openen, aan de beurt. Wij mógen over liet uitgevoerd programma niet in bij zonderheden treden, maar- kunnen constatee ren, dat ons is gebleken, dat het sinds' verleden jaar weer belangrijk vooruit gegaan is. AVjj wenschen daarmede het korps en zijn directeur van hart-c geluk. De muziek was zuiver en beschaafd en do keuzo der verschillende nummers uitstekend. Het publiek toonde zich dan ook zeer dankbaar na olko uitvoering. D? heer Geyp gaf voorts op zeer Verdien stelijke wijze ocnige nummers voor violon cel, waarmode hij grooten lof oogstte. Tot het schitterend welslagen van dezen avond hebben vooral ook medegewerkt do dames Annette Huender, sopTaan (Den Haag), Harry van der Harst, alt (Leiden) en Jo Boekwijt (piano), ©en trio, dat mag ge hoord worden op ©erste-klasse-concerten. Elk der vele nummers, door de zangeressen gezamenlijk ol door ieder afzonderlijk ge geven, was een waar succes, herhaaldelijk werden ze dan ook teruggeroepen cn rnej. Boekwijt .begeleidde den zang op verdien stelijk© wijze, zooals wij dat van haar ge wend zijn. Dat het bestuur aan elk der dames c-on bouquet van rozen aanbood, was welverdiend. Moge deze eerste cler Volksbijeenkomsten gevolgd worden door een reeks, anderen, in haar soort even superieur! Yereeniging Kartiniionds* De propaganda-commissie Leiden cn Om streken van de Vereeniging „Karfeini- fonds", gevestigd te 's-Gravenhage, voor de oprichting van scholen in Ned.-Indic voor inlandsche meisjes, (presidente me vrouw Van OphuysenVan Steeden, se cretaris mr. A. v, d, Eist), had een aantal dames en heeren, van wie ze kon verwach ten dat zij sympathie voor dit streven koesterden, uitgenoodigd tot een bijeen komst op de bovenzaal van „In den Ver gulden Turk". De vriendelijke zaal kon de belangstel lenden nauwelijks bergen, zóó goed was de opkomst. Prof. Van Vollenhoven opende de bij eenkomst met een kort woord, waarin hij herinnerde aan de eereschuld, die Neder land aan Indië heeft to voldoen, niet al leen omdat in vroeger jaren millioenen uit Indië in onze schatkist vloeiden, maar ook om het groote stoffelijke voordeel, dat wij, Nederlanders, bewust of onbewust genieten van Indië. Dat land bunkert naar onderwijs, en vooral is er behoefte aan meisjesscholen voor inlandsche meisjes uit den gegoeden stand. De oprichting daarvan te bevorde ren is het doel van het Kartini-fonds, en het zou een hoogst onaangenamen indruk maken, indien ook Leiden niet naast ste den als Den Haag, Amsterdam en Bot terdam een groot aandeel nam in het steu nen van dit fonds. Spr. wilde daartoe niet opwekken hij hoopte, dat de spreekster mevr. De Booy Boissevain, die over Kartini en de Kartini- scholcn zou spreken, dit wel zou doen, waarvoor hij haar het woord gaf. In een schoone, diep gevoelde voor dracht, uitmuntende door vorm en inhoud beide en met groote teederheid uitge sproken, schetste de begaafde spreekster bet leven, strijden en lijden van Kartini, de oudste dochter van den regent van Dja- para Raden Mas Adipatti Ario Sosrode- ningrat, die is geworden de baanbreek- ster der vrouwenbeweging op Java. Spr., die Kartini persoonlijk heeft gekend, deed uitkomen hoeveel gaven van geest cn hart dat inlandsch meisje bezat cn hoe zij heeft moeten lijden om zich boven de adat, dio de inlandsche vrouw ook uit den gegoe den stand tot een slavin vernedert, te ver- beffen, en hoe zij heeft geijverd om ook haar zusters daaruit te verheffen. Zoo is zij geworden de grondlegster van het on derwijs aan meisjes op Java, zoodat de ©erste school naar haar genoemd reeds is geopend. Met een krachtige opwekking, om liet Kartini-fonds te steunen, besloot spreek ster, die warm werd toegejuicht. Prof. Yan Vollenhoven dankte mevr. De Booy en deolde mede, dat weldra lijsten zullen worden aangeboden tot steun en aansluiting aan Kartinifonds. Na de lezing werd er the© rondgediend, terwijl een inteekenlijst op de bestuurs tafel was neergelegd, waar belangstellen den gaarne nog meerdere inlichtingen wer den verstrekt. Heb was een welgeslaagde bijeenkomst, over het resultaat waarvan de commissie tevreden kan zijn. Yroawendien9tpliclit. Gisteravond hield de afdeeling Leiden van den „Ned. Bond voor Vrouwenkies recht" in de groote zaal van „Zomerzorg" alhier, een openbare vergadering, waarin als spreekster optrad onze stadgenoote me vrouw. W. "VVijnaendts FranckenDyserinck met bovenstaand onderwerp. De zeer druk bezochte vergadering werd met een kort woord door de presidente, mevrouw van Reedt DordtlandSillevis geopend, waar na zij het woord gaf aan mevrouw W. F. Spreekster vreest dat menigeen, die gis teravond de advertentie voor haar lezing in het „Leidsch Dagblad" hadden zien staan en aan de keerzijde het berichtje la zen dat de suffragettes eeü leger wilden vormen en verscheidene Britsche officieren reeds bereid bleken als instructeurs op te treden, gedacht zullen hebben, dat zij he denavond een dergelijk plan wilde opperen en een beroep doen op de aanwezige mili tairen om haar daarbij te helpen. Niets echter is onjuister dan dat. Nog dit voorjaar zond het H. B. van den Bond een protest-schrijven aan de militanten en dit punt zoowel als het af keuren van den seksestrijd cn een alge meen rustiger optreden blijft dan ook steeds nog het essentieele verschil vormen tuschen Bond en ultra-feministen. Zelfs is het streven naar vrouwendienstplicht het beste bewijs dat er sinds eenige jaren een wending in de vrouwenbewging is gekomen, dat er naast de rationalistisch- dogmatische richting een ethische groep zich langzaam maar zeker baan heeft we ten'té breken. Toch zijn ook in het vraag stuk V. D. drie stroomingen zichtbaar en wel 1: zij, die de vrouw het eigenlijke soldatenwerk willen laten doen, 2: zij die haar in of ten behoeve van het leger den meer vrouwelijken arbeid willen opdragen, 3: z:j die haar typisch vrouwenwerk willen zien opgelegd. Tot de eerste groep behoort dr. Madeleine Pelletier in Frankrijk en het rapport der Vereeniging v. V. K., dat er op wees dat de Hollandsche vrouw in het verleden tot de dapperste combattanten behoord heeft cn in de toekomst tot der gelijke daden opnieuw bereid zou wezen. Van de tweede groep is het Roode Kruis ontwerp dat in Hongarije aan de Regee ring is aangeboden do belangrijkste uiting. Spreekster gaat thans in den breede dat ontwerp na, waaruit het blijkt-, dat door alle vrijstellingen toch slechts weinige vrouwen tot den dienstplicht geroepen zullen worden, deze echter zullen bij niet- oplcomen met een boete van 600 kronen en hechtenis van ten hoogste drie maanden gestraft kunnen worden. Aan onzen stad genoot dr. M. W. de Visser, dankt spreek ster eenige inlichting over Japan, waaruit haar bleek, dat de „N. R. Ct." ten eenen- male onjuist door haar correspondent werd ingelicht. Ook in Denemarken en Duitsch- land is een belangrijke strooming tot vrij willige dienstneming als „Roode Kruis"- helpster gaande, geheel in den geest als door generaal Staal ten onzent bepleit. Spreekster meent dat onder invloed van dit alles het H. B. van het „Nederland- sche Roode Kruis" dezer dagen z'n ver zoekschrift tot den Haagschen gemeente raad richtte, om in het gemeente-ziekenhuis gelegenheid tot zoodanige opleiding te ge ven. Spreekster is nu lot de derde groep ge naderd, haar inziens de belangrijkste. Onder de stelsels die men in overweging geeft zijn ook enkele dwaze, bijv. het dooi* frau Schaumann-Gebhart. uitgewerkte, waarbij een aantal „Hccrtöchtcr" het eten zullen koken voor negen families, die in een kring van villa's om de vrouwenkazer- n© zullen wonen, terwijl bovendien nog tien weduwnaars met 25 kinderen cn 20 celibatairs door haar verzorgd zullen wor den. Betere stelsels, ook geheel op de oplei ding tot huisvrouw gericht-, gaven Ida von Kortzfleisch en de ltoomseh-Kat-holieke fe ministe Elisabeth Gnauck Kühn. Spreek ster zelf ziet het groote heil van den „ver plichten gemeenschapsdienst" (wat do juis tere uitdrukking is voor het streven van de derde groep) in de vruchten die hij af za1 werpen in ccn verhooging van do volks welvaart, verinniging van het gezinsle ven, vermindering van drankmisbruik en criminaliteit, verbetering der volksge zondheid, afname van zuigelingensterfte en van het geboortecijfer van idioten en zwak zinnigen, verhooging van volkskracht dus in een woord. Zij meent deze resultaten t*. kunnen bereiken door de fabrieksarbeid ster gedurende een jaar in huisclijken ar beid en zuigelingenvcrzorging te onder richten, evenals het eigenlijke luxepoppe tje. De breede middenlagen, die veel al 'n huiselijk atmosfeer om zich heen gekend hebben moeten tot maatschappelijk werk gebracht worden, waarmee ze haar eigen leven niet minder verrijken zullen dan het bestaan van hen terwille van wie z© haar tijd en krachten geven. Want nog altijd is het leven der meest bevoorrechte meis jes en vrouwen een hoon tegenover do zwoegers en zwoegsters in de maatschap pij- Juist omdat het dienstjaar drie zeer uit- eenloopcndc categoriën omvat alsmede den Boerenstand voor wie de dienstplicht na genoeg overbodig is, behalve in zooverre dat ook zij door cursussen beter begrip van liygicnc moesten verkrijgen is de praktische uitvoering zoo moeilijk. Wie slechts ccn categorie in het oog vat heeft een makkelijker cn dankbaarder taak. Spr. verwacht het meeste heil van het samenbrengen van dc meisjes uit de ver schillende kringen. Al wenscht zij strenge tucht, toch wil ze liet de dienstplichtigen ook aangenaam maken door dansonder- riclit, Zwecdscho gymnastiek en schermen. Want ook de fysieke training mag bij dat vraagstuk niet over het hoofd gezien wor den, „het is al erg genoeg dat de razende zucht naar gewin dc mannen scheef en krom maakt, zooals een Duitsch dienst plichtstrijder beweert, maar aan de vrou wenkracht mag niet getornd worden, voor de schrijfmachine is dc vrouw niet gescha pen. Daarom moet het dienstjaar een jaar van lichamelijke aansterking worden, dat ook aan iedere jonge vrouw de gelegen heid biedt zich onder deskundige leiding een spicrcorset tijdig te vervaardigen, het eenig afdoend middel om het kunstcorset te vervangen, zonder het schoonheidsge voel te belecdigen. Het zware werk der beroepsverpleegsters moet door de dienstplichtigen ha-ar uit de handen genomen worden.en ook het Roode Kruis zal door haar die „detacheering"- vragen wel van meerdere werkkrachten wor den voorzien. Het is een bijwijs dat we op den voorzien. Het is een bewijs dat we op onbedorven geest alö wijlen Raden Adjeng DE VERMETELE. 46] „Ban terug naar Brassington", riep Sir Humphrey vj-oolijk uit. „Laat Beau Bro cade ons nu maar aanvallen, hè? Ha! ha! haHij lachte op zijn gewone bulderende manier; „wij hebben, dunkt me, dien hoffe- lijken roover toch eindelijk verschalkt". „Zeker zeker 1 Sir Humphrey beves tigde Mittachip, die zijn heer als een schoothondje volgde tot de plaats, waar hun paarden stonden. „En wat lady Patience betreft! riep Sir Humphrey uit, „het leven van haar broeder isnuin mijn handen, om het te behouden of te vernietigen naardat zij mij toelacht of afstoot. Maar ik denk, dat zij mjj wel zal toelachen, niet?" Hij lachte vroolijk, want hij was nu in een best humeur. „En wat dien ridderlijken Beau Brocade aangaat", voegde hij er bij, terwijl hij te paard steeg, ,,h£ zal, als ik 't niet mis heb, vóór morgenavond aan de galg ben gelen". Luisterriep hij uit, toen het geblaf van den bloedhond nog eens over de stille heide klonk. Mittachips weinige haren stonden letter- h-lk overeind onder zijn pruik. Zelfs Sir Humphrey huiverde bij het hooren van geblaf en geroep en gejank, dat allengs nader kwam. „Wij zouden hier wel op zijn dood kun nen wachten", zeide hij, met gemaakte vroolijkheid„onze vos loopt, dunkt mij, op z'in laatste beenen". Hij trachtte te lachen, maar zijn lach klonk heesch en -uurlijk en werd plot seling onderbroken door den luiden knal van een pistoolschot, gevolgd door wat op zegekreten geleek. Mittachip kon het niet langer uithou den; met de wanhoop van een hevigen onberedeneerden angst dreef hij zijn paard de sporen in de flanken en galoppeerde in een dolle vaart den heuvel af naar de vlakte beneden. Sir Humphrey volgde meer op zijn ge mak. Hij had zijn spel gewonnen en was voldaan. De prooi. Enkele minuten te voren was de ver volgde man op den weg te voorschijn ge komen. Litgeput, bleek, pijnlijk in al zijn leden sleepte hij zich op handen en voeten voort. In dit arme, lijdende schepsel zou men moeilijk herkend hebben den fieren roo ver, den pronkerigen, luchthartigen dan dy, dien het volk den bijnaam van Beau Brocade gegeven had. De wond in zijn schouder, verergerd na dien snellen rit van het raadhuis naar de heide, veroorzaakte hem onduldbare pijn, die hij eerst had verbeten. Maar nu was zijn heele lichaam gevoelloos geworden voor alle physieke pijn. Met modder be dekt, het haar vastgekleefd aan zijn be zweet voorhoofd, met de trekken van pijn en uitputting om zijn trillende lippen, scheen hij enkel nog te leven met twee zintuigen, zijn gezicht en zijn gehoor. Zijn sterke, ontembare geestkracht had hij be houden, den alles wagenden moed van een man, die niets meer te verliezen heeft. En daarbij dacht hij voortdurend aan den eed, dien hij haar gezworen had. Al het overige was hem niets. Door menschen nagejaagd, met een bloed hond op z'in hielen, was hij in physieken zin geworden als de dieren op de heide, scherp luisterend naar elk geluid, zich in spannend om zijn vervolgers te ontkomen, om voor het oogenblik gevangenneming en dood te ontgaan. H'j had afscheid moeten nemen van zijn trouwen makker. Jack o'Lantern was uit geput en zou een gevaar te meer voor hem lïebben opgeleverd. Het edele dier, ver trouwd met elke struik en eiken hoek der heide, kende den weg wel naar zijn ge wone rustplaats, de hut van John Stich. Jack Bathurst keek het na tot het uit zijn oogen verdween, overtuigd dat het zijn weg wel zou vinden, en dat het, zonder ruiter zijnde, ongehinderd zou blijven. Zoo had hij de lange uren van dezen schoonen Septembcrmiddag zien voorbij gaan hij had gezien hoe die schoone mid dag ten einde spoedde, hoe de zon zich largzaam hulde in haar mantel van purper en goud en hoe eindelijk de grauwe sche- mevmg neerdaalde over de Tors en de- heide. Als een vervolgd dier kroop hij van struik tot struik, wegschuilend om zijns levens wil, uit de eene schuilplaats naar de andere gedreven, versmachtend van dorst, worstelend tegen afmatting, vastberaden van geest; maar eindelijk lichamelijk in zinkend. Jack Bathurst was ten gevolge van aard cn karakter werkelijk een dapper man, physieke vrees was zijn natuur volkomen vreemd; hij had die nooit gekend, nooit gevoeld. Gedurende het eerste deel van dien middag, met een troep mannen op de hielen, eensdeels soldaten anderdeels op allerlei wijze gewapende boerenkinkels, had hij eerst pleizier gehad in dat spelle- tjo van wegschuilen en zoeken op de hei de; het had eerst voor hem niets betee- kend. Het was slechts een deel van dat dolle wildemansleven, dat hij gekozen had, de licht te dragen straf voor het verbre ken van conventioneelo wetten. Hij kende eiken kuil, elke hoogte, eiken struik op dit wilde hoekje der aarde, dat zijn tehuis was geworden, en hij had een klein leger kunnen trotseer en, als hij zich verborg in die natuurlijke schuilplaatsen, die hij alleen kende. Maar toen hij voor 't eerst het geblaf hoorde van den bloedhond, spoorzoekend op hem losgelaten, door de vindingrijke slimheid van den vijand, verstijfde het bloed in zijn aderen, kwam een vreeselijk gevoel van machteloosheid, van niet te ontkomen gevaar over hem. Zijn eenige vrees was nu, dat zijn hand, bevend en verdoofd van afmatting, hem haar dienst zou weigeren als hij zijn pistool zou willen richten tegen zijn eigen voorhoofd, wan neer hij aan gevangeneming niet kon ont komen. De hond zou hem niet missen. Hiervoor was wegschuilen nutteloos: alleen dc vlucht, voortdurende, onophoudelijke vlucht kon licin een poosje helpen, maar het zou eindelijk daarop uitloopen, dat de reuk van het bloed het beest zijn spoor zou doen vinden, zijn .vervolgers zouden hem ontdekken en grijpen, hem boeien als een gauwdief en hem ophangen! Jal hem ophangen als een gemeenc dief Hij had met John Stich dikwijls ge schertst cn gelachen om zijn waarschijnlijk' einde. Hij wist wel, dat zijn wilde, buiten wettelijke loopbaan vroeger of later zou eindigen, maar hij had altijd pistolen in zijn gordel en bad niet aan gevangenne ming gedachtTot nu! Maar nu was bi) afgemat, ziek, half ver lamd door pijn cn uitputting. Zijn bevende hand streek over het zware zilveren hand vat van zijn kostbaar wapen, Zujn natuur lijk instinct riep om den dood, vóór die blaffende hond nader Lwam, vóór zijn vijanden zegekreten zouden aanheffen over, zijn val. Maardaarnawat zou er dan ge beuren Hij zou slapen en rust hebben maar zij?AVat zou zij denken? Dat hij als een lafaard zijn post verlaten' hadals een schelm zijn eed had ge broken, omdat er zoo'n geringe kans was om dien te houdenDat hij haar had overgelaten aan de genade van dienzelfden vijand, die reeds zooveel wreed verraad had gepleegd. En als een dier kroop hij weer in zijni hol cn spiedde en luisterde om die eene kans: haar te dienen voor zijn einde. Hij had Sir Humphrey Challoncr cn Mittachip, den heuvel zien opkomen. (AYcrdt vervolgd)*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1913 | | pagina 1