LEIDSCK DAGBLAD, Zaterdag: 8 November. Eerste Blad. Anno 1913. 3KT©a 164"77i Het kerkgebouw der Ned.-Herv. Gem. te Voorhout. PERSOVERZICHT. c De Prot. Kerk, zooals zij vroeger was en thans weer zal worden. I Men echrijft ons uit Voorhout: I Nu imen, nadat ©enige jaren geleden da pastorie der Eterv. Kerk tevens bet „Boeav haavebuifi" gerestaureerd werd, ook het kerkgebouw onderhanden genomen heeft, is bet niet van belang1 ontbloot van dit merk waardig gebouwtje iets mede te deolen, ge lijktijdig daarbij vermeldende eenige belang rijke vondsten, welke oudheid kundige waaide bezitten. Van een on ander is dan ook reeds aan dr. Holwerda ten mi*, dr. J. C. Owarvcorde ken nis gegeven en door dezen ook een onderzoek in loco ingesteld. Het betrekkelijk kleine kerk gebouw, op eenige Meters afstand van de R.-K.-kerk, blijftgiehoel behouden bij ..de- restautatde; enkel wordt de achtermuur ge deeltelijk doorgeslagen vcor oen nieuwen; fcanbouw. Bij het graafwerk voor de fun- 'deering daarvan is op ongiev. 7 Meter buiten den aciiterkoonauur, juist iu de as van do kerk, oen steenen lijkkist gevonden, die in elkaar gezet was van fcufstoenon, waarin een .vrijwel compleet - geraamte gevonden is. Een tweede dergelijke kist met geraamte word bij dezelfde uitgraving blootgelegd. In de lakenhal (buiten) is zulk een kist, inder tijd te Oegstgcesfc opgegraven, te zien (da- teerende vermoedelijk uit de 11de eeuw of yroeger). Bij het blootleggen van den kerkvloer en het verwijderen van de oude houten vloei planken is een grafkelder ontdekt met fraai gebeeldhouwde steen, van Jon cheer Gysbrocht van der Bouchorst en vrouw on dochter. Be steen hooft afmetingen van 2.50 M. bij 1.25 M. en zal vermoedelijk in don muur van bot kerkgebouw worden ingemot- 'peld. In den grafkelder zijn gevonden de over blijfselen van zos lijkkisten en bijna Ver gane geraamten. Be grafkelder is woer dicht gemetseld. Nog is gevonden de grafzerk van Herman,* nus Schuyl, den eersten wettig beroepen pre dikant van Voorhout (15911619). Bo eerste predikant was feitelijk Marten Jansz. Serey, pastoor van Voorhout, die in 1581 mPt do „Do Hoofdstad" bespreekt do over weldigende hoeveelheid aanvragen om ouderdomspensioen. ,,De vervloek te gouddorst" is, meent het blad, de schul dige. Niet van de gegadigden. Maar van de „tusschenpersonen". Immers, zij ontvangen f 2 voor elke rente, die wordt toegekend en waarvoor zij bemiddeling verleenen. Di rect belang hebben zij er dus bij om zoo veel mogelijk formulieren in te leveren. Ons kwamen eenige gevallen ter oore van tusschenpersonen, di© de eventueele rechtverkrijgenden op de ouderdomsrente als 't ware persuadeeren het aanvraagfor mulier to onderteckenen, ook al heeft do adspirant-rentetrekker de 2 per week ab soluut niet noodig. Boor kinderen wordt loondienst van bij hen inwonende ouders, bijv. als huisnaaister, gefingeerd. Voor be- kleede bijbetrekkingen van 40 guldon per jaar, bijv. organist of zanger, zal eerst daags 104 gulden pensioen worden uitge keerd. Zelfs kwam ons een geval ter oore van een gepensionneerd gemeente-ontvan ger, die f 600 pensioen geniet, bij wien de tusschenpersoon reeds driemaal geweest is, om hem toch maar te overreden het for mulier te onderteekenen. Be man heeft echter geweigerd, o. i. terecht, want voor dergelijke menschcn is geen ouderdoms rente noodig en dit kan nimmer de bedoe ling van den wetgever zijn. Be heer S. W. d© Clercq, te Haarlem mermeer, sohrecf in het ,,H andelsblad" een artikel over den vooruitgang der electrioiteit op landbouwge bied. In Nederland, zei de schrijver, bestaat eigenlijk geen grootbedrijfmen vindt hier een hoe langer hoe intensiever gedreven middelgroot- of klein-bedrijf, voor een be langrijk deel uitgeoefend op gronden, die ter wille van de afwatering en de scheep vaart doorsneden zijn met slooten, vaarten en kanalen. Wie de laaggelegen weidestreken kent, dat waterland met zijn drassigen bodem en vaak grillig gevormde perceeltjes, door sneden met slooten en vaarten, met zijn smalle, kronkelende wegen, bruggen en dammen, betwijfelt of daar ooit de elec- tnsch gedreven maai- en hooiharkmaohine over het veld zal rijden. Een paard zal daar eter op zijn plaats zijn dan een motor. Bo- \cn dicmt in het oog te worden gehou- dat niet elk werktuig geld doet uit- Paren, al bespaart rijn gebruik ook han en arbeid rente en afschrijving, onder- liet kleine Prot. Kerkje op Kerk zoonis deze tot ganscha geinlaente de .zijd© der Reformatio koos en in 1591 werd afg«ezet, omdat hij niet proeken kon en kort van memorie was. Verder worden gevonden trotseerloodjes, lood van glas in lood, overgebleven in ©en in gemetselde vensternis, de oude toog, die als doorgang diende naar het schip van de kerk, enkele bakstoentraceeringan van ©en oud raanv, enz. Be trotsoerlbodjea dragen de initialen van den loodgieter M. v. B., waaronder een kaphamer én g-ootspuier zijn afgebeeld. Bij de restauratie van hot gebouw zal tufsteen en handvormsteen worden gebruikt. Bo geschiedenis van het kerkje dateert zeker van voor hut jaar duizend, daar, vol gens een brief van Keizer Hendrik IV Voote .hout (Forenholte) in 't jaar 1064 reeds met lioud, bediening en bergruimte kunnen zelfs op grootere bedrijven zoo zwaar drukken, dat lang niet altijd de aanschaffing van al lerlei werktuigen voordeelig is. Uit het bovenstaande mag niet worden afgeleid, dat de landbouw zich, bij voor baat reeds, tegen het invoeren van nieuwe werktuigen zou kanten. Integendeelde vraag naar werktuigen neemt steeds toe, nieuwe vindingen worden met belangstel ling begroet en op hun practische bruik baarheid onderzocht. Zal, vraagt de heer Do Olercq, het paard zoo goed als geheel gemist kunnen worden en hoe zal over bijv. 50 jaren het landbouw bedrijf uitgeoefend worden? Meer en meer zal zooals thans in Gro ningen gaat geschieden het geheel© plat teland van electrioiteit voorden worden. Wanneer de stroom, vooral die voor kracht opwekking, goedkoop geleverd wordt, mag verwacht worden, dat op de meeste bedrij ven verlichting, waterpompen, haksel- en bietensnijden electrisch zal gebeuren, ter wijl op de grootere bedrijven oolc het dor- schen in of bij de schuren, het graanmalen en melken op die wijze zal gedaan worden, om van minder belangrijke toepassingen niet te spreken. Hoo ver dit gaan zal wordt dan in hoofdzaak bepaald door ligging, aard en omvang van het bedrijf, hoogte van loonen en rentestandaard, kosten van werk tuigen en eiectrischen stroom. Zeer waarschijnlijk zal het eens gelukken een bruikbaren, voor de hier heerschende toestanden geschikten trekmotor te maken, welke zich zelf over het land kan voortbe wegen. En vermoedelijk zal, ligging, in deeling en omvang onzer bouwbedrijven in aanmerking nemend deze in verschil lende streken wel gebruikt kunnen worden, eerder dan de meer voor het grootbedrijf geschikte locomobielen of motoren, die aan stalen kabels de werktuigen over het land heen en weer trekken. Echter zullen slechts de grootere bedrijven ieder voor zich een dergelijk werktuig kunnen aanschaffen, de kleinere zijn aangewezen op het huren of gezamenlijk gebruiken. De groote vraag blijft echter, zegt de schr., of hun gebruik voordeelig zal zijn, of rente en afschrijving, bediening, onderhoud, enz., goedkooper zullen zijn dan het ge bruik van paarden. Want er blijven een ontelbaar aantal werkzaamheden over, die in het intensieve Nederlandsche bedrijf nooit anders dan met paarden zullen gebeu ren. Blijft de vraag, of zelfs de lichtere trek motor ooit het aangewezen werktuig zal rijn, om in de maanden OctoberDecember bij zwaren regenval de met suikerbieten ge- fcijn kapel aajahet Bisdom Utrecht ^«schonken wordt. Het kerkgebouw ging bij de Re formatie in handen der Hervormden ovetr, (1581) en werd tijdens de reg»eelrin£ van Lodewijk Napoleon (1809) gedeald, en voor de ©ene helft door Katholieken, voor de andera helft door de Hervormden gebruikt, bedde gedeelten gescheiden door oen muux. In 1873 brandde, door het inslaan van den bliksem',, een deel van den toren af en later, in 1882, werd door de Roomschen verzocht hun ge deelte te mogen restaureeren. Helaas is toen, inplaats van restauratie, het grootste deel afgebroken en een nieuwe Roomsch© Kerk (van het bekende model) gezet op eenige Meters van het overgebleven koor, dat sinds dien tijd dienst bleef doen als Eerv. Kerkge bouw, hoewel heb niet meer dan een schuur leek. 't Werd ©venwel al bouwvalliger en bovendien te klein, Zoodat twe© jaar geleden door de Kerkvoogdij besloten werd tot res tauratie en vergrooting. Baar de Herv. Ge meente klein is en geen middelen bezit; en de Monumenten-Commissie het d© moeite waard vond tot restauratie over te gaan, werd gevraagd om subsidie aan Rijk, pro vincie en Alg. Syn. der Ned..Herv. Kerk, van welk© de eerste twee nog op zich laten wachten, terwijl de laatste reeds een toe zegging deed van f2500. den achtergrond staat de R.-K. voor eenige weken was. Dat. ook particulieren zich voor den bouw interesaeeren, blijkt wel, behalve uit de> kleiner© giften, uit een gift van f 1000 dezer dagen ontvangen. Meer steun is even wel gewenscht. Het gelieel© werk is in handen van d© architecten Kreem en Bremer, te Arnhem, van wie, nu vier jaar geloden, d© laatste, met den architect Slothouwer samen do pasto rie (geboortehuis van Boerhaave) herstelde. Wij geven hier, zooxls men ziet, don toe stand, zooals hij eenige weken geleden nog was, met de Roomsch© Kerk op den achter grond en den toestand, zooals de hc&r Bremer zioh dien voorstelt na <1© restauratie on, veis grooting. laden wagens door de vettige, taaie klei te trekken. Of dan de illusie, dat een luchtkabelbaan of verplaatsbaar spoor de oplossing van het vraagstuk is, verwezenlijkt zal worden 1 Ook dit waarschijnlijk niet. Hoe men de zaak ook beziet, voorloopig zullen de paarden wol onmisbaar blijven en is er geen aanleiding om te vreezen, dat in de eerste tientallen van jaren de poëzie van het landbouwbedrijf zal verstoord wor den door zwoegende trekmotoren en ram melende kabelbanen. „De Nederlander" komt nog eens terug op hetgeen zij dezer dagen eohreef over de wijze, waarop de aanvragen om ouderdomsp eneioen worden behan deld en de reden, waarom het aantal uit- keeringen zoo groot zal zijn. Het blad schrijft dis toe aan de opvatting van den hoofdamb tenaar Lindner van art. 369 der web4 En het blad meent zijn meening bevestigd te zien in hetgeen minister Treub Dinsdag in de Twee de Kamer heeft gezegd. Terwijl de wet feitelijk bedoelt een rente toe te kennen aan arbeiders, die langeren tijd bij een werkgever zijn werkzaam ge weest, geeft de R. V.-B. de uifckeering in bet algemeen aan ieder, die beweert arbeid" te hebben verricht, vrijwel ongeacht hoe lang of hoe kort het dienstverband tusschen den aanvrager en zijn werkgever" bestond. Een vrouw, die vandaag een lijk „aflegt;" morgen bij een buurvrouw bakert en over morgen bij een zieke waakt, krijgt dienten gevolge een invaliditeitsrente. Dat rente-commissiën afwijzend ad vise e- ren, ziet men, het ligt voor de hand aan de Bank dus zeer ongaarne. Het liefst ziet men, dat deze commissiën rïïe voorwaarden, waar aan voldaan moet worden, maae „aanneme lijk" maken. De Minister heeft er nadruk op gelegd, dat bij de duizenden aanvragen i aie ter behande ling inkomen, niet alle gevallen kunnen wor den onderzochtmen moet wel afgaan op de adviezen der rente-commissiën. Zeer juist. Maa* nren gaat er in den regel aan do R. V.-B. slechts op af, als ee voor de aanvragen gunstig luidenin het tegenover gestelde gteval gaat menig advies naar de Rente-Commissie terug* „om nader advies". Er bestaat een onmiskenbare neiging, om zoo veel mogelijk „arme stakkers" te helpen, ge lijk het thans aan de Bank heet. Vasfc staat ongetwijfeld, zegt het blad, dat 8o taming van prof. KI -yver te laag is in genomen. Eveneens staat vast, dat minister Tctlma self door zijn kulMei füi buiten gemeen ruime opvatting der wet heeft aan gemoedigd. Maar geef den sociaal-democraat een vinger, en Hij neemt de heels hand. Men noemt dat sociale wetstoepassing. Het grootste nadeel van deze soort wets toepassing is niet van financieelen aard. Het is het veel grooter gevaar voor onze zedelijke volkskracht. Men gaat het met verklaringen en formulieren zoo nauw niet meer nemen Allee wordt „aannemelijk" gemaakt, wat noodig is om een paar gulden rente te trek ken. Welk een invloed van zulk een wets interpretatie op ons volkskarakter uitgaat is duidelijk. Het is daarom, dat wij tegen heel dezen hocus pocus met art. 369 ons krachtig en ernstig blijven verzetten, en van den minis ter Treub, die van recht-door-zse houdc, ver wachten, dat hij hefc zijne zal dop-n om do wet, wier uitvoerder hij is krachtens zijn hoog ambt, naar letter en geest te handha- ven. In een hoofdartikel in „D e T ij d" beveelt hot Kamerlid Van Vlijmen don bouw van een eskader van groote schepen voor de Indische defensie aan. Hij besluit aldus Om in den Nedorlandsch-Indischen Ar chipel onze neutraliteit waardig te doen uitschitteren, moet worden overgegaan tot den bouw van een eskader, welks factoren in zoodanige verhouding tot het geheel en tot elk der samenstellende deelen staan, dat aan alle eischen der tactiek behoorlijk ge heel kan worden voldaan. Geschiedt dit, eA dab hot uit financieel oogpunt mogelijk is, is door de Staatscom missie bewezen, geschiedt dit, dan zal het heilrijk gevolg wezendat Nederland, als groote koloniale mogendheid, zich in aan zien hersteld riet, omdat het do middelen bezit", om een iegelijk te bewijzen, dat het prijs stelt op het behoud van zijn onzijdig heid. Deze houding van Nederland zal niet na laten algemeen diepen indruk te maken. Bij het ontstaan van een conflict in Azië zal deze houding een preventieve werking hebben en hot zal voor Nederland niet moeilijk vallen bij machtiger Staten werk- dadigen steun te erlangen, juist omdat zijn schepen gelijkwaardig zijn met die van an dere mogendheden. En zoo zal, na deze opflikkering van het zcventiende-eeuwsche vuur, het voortbe staan van het Rijk, in beide deelen, de prij3 wezen van oud-vaderlandsche geestkracht en wakkerheid. tengewone omstandigheden zouden verdwe nen zijn, zou hu als Statenlid aftreden, verklaarde hij, omdat hij alleen journalist YTude blijven. En ziet: met groote meerderheid heeft de bevolking hem gekozen. Ons lijkt dit een krasse uitspraak tegen den gouverneur, die zich thans in een uiterst moeilijk geval bevindt. Men herinnerc zich, dat do kapi tein-ter-zee Van Asbeck indertijd onver wacht tot gouverneur van Suriname werd benoemd, na een beweerd conflict met mi nister Wentholt: kolonel Van Asbeck zou, op grond van voortdurende zeeziekte, niet met een belangrijk commando belast zijn geworden. Vaandel uitrei king. De vaandeluitreiking aan de nieuw ge vormde regimenten infanterie op 17 No vember des namiddags tc 12 uren in het Malieveld te 's-Gravenhage in tegenwoor digheid van H. M. de Koningin en Z. K. H. den Prins zal als volgt geregeld zijn De nieuwe vaandels zullen worden ge geven aan het regiment grenadiers, aan het regiment jagers en aan de regimenten 13—22. Van elk dier regimenten komen deputa- tiën, bestaande uit een compagnie, welke op plechtige wijze do vaandels in ontvangst nemen uit handen van H. M. dc Koningin, in tegenwoordigheid van den Minister van Oorlog, den commandant van het veldle ger, den gouverneur der Residentie, den inspecteur van het wapen der infanterie, den bevelhebber in de 1ste militairo afdee- ling, de commandanten der 4 division, de brigade-commandanten en de regiments commandanten. Het geheele garnizoen der Residentie zal voor deze gelegenheid in het Malieveld zijn opgesteld. Behalve de muziekkorpsen der Kon. Mil. Kapel en van de jagers zullen de muziek korpsen van het 4de en 7de rcg. infanterio naar Den Haag komen ter opluistering van do plechtigheid. H. M. de Koningin laat zich door de le den van Hr. Ms. Militaire Huis naar en op het terrein vergezellen. Na afloop van do vaandeluitrcilring zul len de meeste opper- en hoofdofficieren, daarbij gonoodigd of tegenwoordig, aan een lunch ten Paleize iü het Noordeinde worden vereenigd. Gemoedelijkheid in 't binnenland» Naar uit Paramaribo werd gemeld, is de heer W. Kraan, redacteur-uitgever van „De W est", mot groote meerderheid tot lid van de Koloniale Staten van Suriname gekozen. „De Telegraaf" zegt naar aanlei ding daarvan: Het is in de kolonie Suriname op het oogenblik een merkwaardige toestand. Het vermoeden, dat een groot deel der bevol king niet is ingenomen met het beleid van den gouverneur Van Asbeck, is thans be waarheid door de verkiezing van den heer Kraan tot lid der Koloniale Staten. Oeze journalist, tegen wien een vervolging is ingesteld, heeft zich niet alleen scherp te gen het beleid van den gouverneur ver zet, maar herhaaldelijk op een spoedig af treden van den gouverneur aangedrongen. Inderdaad, 't is voor dezen gouverneur niet aangenaam, dat onder deze omstan digheden de heer Kraan lid der Staten geworden is. Allerlei conflicten hebben in den Ja aksten tijd do zoo rampspoedige kolonie in op schudding gebracht. Men heeft er van gehoord. Daar was de zaak-Meynema. een officier, die na een conflict met zijn meerdero plotseling officieel als geesteskrank word afgeschilderd, hoewel particuliere genees kundigen hem volkomen in orde bevon den. De officier kreeg het bevel naar Euro pa te gaan, hij scheepte zich echter (door een toeval) niet in, men liet hem in arrest zotten, omdat men er moedwil in zag en dezer dagen is hij door den krijgsraad onder gejuich der bevolking vrijgesproken. Daar was de zaak-Patoir, ook al een offi cier, op wiens oneervolle ontheffing moest worden teruggekomen. Daar is de zaak-Visser, waarnemend voorzitter van hefc Hof van Justitie, die door den gouverneur eenvoudig werd afge zet op grond van een z. i. onvoorzichtige uitlating. Do conflicten gingen zóó ver, dat luite nant Patoir namens den gouverneur werd verzocht zonder zijn vrouw op een zeker feest ten gouvernemenfcshuize te verschij nen. In dergelijke kibbelpartijen begaf zich de gouverneur van Suriname. Volgens den heer Kraan was hier een wraakoefening van een andere officiersvronvr in 7fc spel. De redacteur van „D e Wes t" trad krachtig tegen het z. i. verkeerde beleid op. In één zijner artikelen schreef hij ......Waarlijk, het wordt tijd, dat de bogen van het moederland opengaan. Men moet daar begrijpen, dat de gouverneurs- zetel van Suriname to goed is. om te dienen als middel om mcnschen kwijt te raken, met wie men in Nederland om de een of andere reden zit opgescheept. Het klinkt ruw om dit te zeggen, maar het belang van moederland en kolonie eischfc, dat vóór al les gezorgd wordt voor een eerlijk en be kwaam bestuur Op grond van deze woorden werd een vervolging tegen den journalist Kraan in gesteld. Waarophij eenige weken later spon taan door velen candidaat werd gesteld voor do Koloniale Staten. Hii nam die candidatuur aan, omdat gelijk bij schreef wanneer hij de gevangenis zou in moe ten. hij toch in de Koloniale Staten zijn strijd zou kunnen voortzetten: ook een gevangene heeft het recht de vergaderin gen bij te wonen. Zoodra echter deze bui Wij hebben weer eens zoo'n pro vinei aaltje bij ons gehad, schreef heb „Soer. Hbl.", een, «die zoo vriendelijk cn gelaten van da binnenlandsoh© gemoedelijkheid kam verhalen. 5.25 v.ra. is het officieel© uur van ver trok van den eersten trein uit oen idyllisch' plaatsje, ergens in Java's bergstreken. Do ocnigste jfnssagior ptaa.t ora 5.24 op heli perron, do trein s taa.t voor, maar nog zondor locomotief. Het passagiertje stapt in, dut in, wordt wakker, ziet slaperig door het portier: een stationsklok wijst 6.4Ó aan, de treini staat stil. Plots wordt hij klaar wakker; bemerkt, dat do trein op hetzelfde stationnetje staat. Da eenige passagier stormt op den chef af, did eon juist aankomende losse machine toewuift, vraagt of do trein al weer terug is, of hij soms in zijn slaap is overgebracht van den. den ©eisten naar den tvreeden trein. Noch het een noch het- onder was gebeurd. Da machinist had zich verslapen, er was nog geen stoom en daardoor was het wat laat geworden, „Maar liet komt niet vaak voor; mijnheer treft het juist slecht dezen mor- gonl". Op ©en anderen vroegen morgen vertrok diezelfde trein uit hetzelfde stationnetje met twintig minuten vertraging omdat „de man aan hot loket" voor den verkoop van plaats- kaarten den vorigen avond. bruiloft had govierd. Om kwart vóór zes was de plicht- vergeten jongeling er nog niet, zoodat toen de chef maar besloot zijn taak over tö nemen. Dit zijn staaltjos van een vrij onschuldige gemoedelijkheid. Hi or volgt ©en voorbeeld van gemoede lijkheid, waarin oen kiempje van gevaair verborgen ligt. Op de standplaats van een assistent-resi dent komt een kleine af dcc ling gewapend© politiemannen aan. De bevolking doed cr een beetje „vreemd" den laatsten tijd en om op all© eventualiteiten voorbereid te zijn, had do commandant van do gewapende macht aan ieder van zijn mannetjes 50 scherpe pa tronen uitgereikt. Den volgenden morgen inspecteert hij zijn troepje, constateert met groote verbazing, dat iedere kerel nog in liet bezit van slechts) tien patronen is. Hij gaat in looppas naar den 'asristent-resddent, vraagt bevend waar*, er dien nacht, zonder zijn medeweten, zoo hevig gevochten is. Het hoofd van plaatselijk bestuur lachti gemoedelijk. Hij opent zijn brandkast; daar liggen, netjes in hoopjes van veertig, ©en, groot aantal scherpe patronen, 't Hoofd lacht nog gemoedelijker. En zich wendend tot den ontstelden commandant: „Ik vond 't veili ger zóó: je mannetjes moesten onderling cenq aan 't vechten gaan. 't Is waar gebeurd. Ons „provinciaal^'* put uit goede bronnen. Re „propaganda." In het Oosteinde van Londen is het voor d© zooveolsfce maal tot een kloppatrrj tusschen de politie en kiesrechtvrouwen gekomen. Na afloop van een vergadering zou de politie, 200 man sterk, het gewezen parlementslid Lansbury en mej. Sylvia Pankhursfc. na kon* gersfcaking beiden voorwaardelijk vrijgela ten, wjeer inrekenen. De menigte koos dit* maal partij tegen de politie en ranselde et met knuppels op los. De aanhouding misluk te dan ook. Lansburf en de strijdbare juffefl rijn ontkomen naar de woning van eersfcge noemde die nu wordt bewaakt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1913 | | pagina 5