de redeneering van den heer Mulder. Men
moet meer staat kunnen maken op rappor
ten van deskundigen. Spr. memoreert nog
even dat indertijd de Gehoorzaal zoo on
noemelijk veel meer heeft gekost dan de ra
ming en dat zes jaar naderhand later groo-
te voorzieningen moeten worden getroffen.
Met recht mag door den raad worden ge
vraagd dat men meer kan rekenen op rap
porten.
De heer Korevaar is nog niet over
tuigd dat B. en Ws. aan den raad niet heb
ben overgelegd alles wat ze wisten. Spr.
kornt er tegen op, dat B. en Ws. geflatteer
de cijfers geven.
Stemmen: Neen, neen
De Voorzitter: De hecren hebben
bedoeld dat de rapporteurs onjuiste gege
vens gevend
De heer Fokker bestrijdt den heer
Mulder aan de hand van het door hem
gesprokene in de zitting van 15 Juni 1011.
Spr. releveert veel van wat er toen gespro
ken is.
De heer Vergouwen zegt naar aan
leiding van den post extra-spuimgen door
Rijnland, dat men dan wel eens op de
grachten mag letten.
De heer Fischer acht het napleiten
verkeerd om nu nog spreken over deze
kosten. Spr. geeft nog eenige punten aan
die deze zaak duurder hebben gemaakt. De
vuilverbranding hangt tei? nauwste samen
met het systeem van reiniging.
De heer Botermans geeft te kennen
dat men met het baggerwerk indertijd 3000
kon verdienen en nu kost het f7800.
Bij het verder debat zegt de heer Boter
mans dat men indertijd te ver was gegaan
met Van Ulden.
De heer Fokker zegt dat werkelijk des
tijds kritiek is gevoerd. Maar toen is ge
zegd, dat voor de eer van de gemeente, men
met Van Ulden moest doorgaan.
De heer Hoogeboom vraagt of tegen
over de duurdere machines ook extra in
komsten staan, die deze meerdere uitgaven
motiveeren.
De lieer Fischer zegt dat dit zoo is.
De Voorzitter geeft te kennen dat
men met kritiek kwam, toen men te ver
was met het contract. Men kan gemakke
lijk zeggen, dat het anders kan.
De heer Heeres zegt, dat de Raad toen
voor een voldongen feit is gesteld.
De heer Korevaar deelt mee, dat ook
mededeeling is gedaan van al de onderhan
delingen.
De heer Heeres zegt dat men niet maar
kan spreken over publieke aanbesteding,
want B. en Ws. kwamen met een contract.
De heer Reimeringer vraagt of de
groene weide in het Rapenburg verband
houdt met het slechte ruiken.
De Voorzitter gelooft dit Diet.
Post „Jaarwedden der onderwijzers".
De heer Van der Eist bespreekt de
wenschen van hoofden van scholen. Wan
neer er geen financieele bezwaren aan ver
bonden zijn, zou hij die wenschen spoediger
.willen zien behandeld.
De heer Vergouwen gelooft, dat het
gevaarlijk is direct al die wenschen in te
willigen. Spr. brengt daarop de afschaffing
der standenscholen ter sprake.
De lieer Van Hamel geeft deze beide
epj-ekers inlichtingen. B. en Ws. hebben al
leen niet alles te zeggen over het leerplan.
Wat de vraag van den heer Vergouwen in
zake standenscholen aangaat, heeft spr. zich
al afgevraagd of er socialisten in den ra-ad
zaten. Wat is het streven van den heer
Vergouwen? De schoolcommissie kan zich*
dan vergewissen in welke richting zij moet
gaan.
De heer Vergouwen zegt dat hij dan
in herhaling moet treden van het gespro
kene in de sectie. Hij wil ter bekorting dit
den heer Van Hamel wel eens persoonlijk
meedeelen.
De heer Van Hamel geeft te kennen
dat dit in het nadeel is van het openbaar
onderwijs.
De heer We r g o u w e n Dat is vreemd
juist openbare onderwijzers streven naar
afschaffing der standenscholen.
De heer Fokker staat aan de zijde van
den heer Vergouwen. Er zijn veel voorstan
ders van het openbaar onderwijs, die er
evenzoo over denken.
De heer S ij t s m a- oordeelt het streven
heel mooi, maar in de praktijk zal het na-
deelig zijn voor het openbaar onderwijs.
De heer F okker gaat nader op deze
kwestie in.
De heer Pera be-strijdt de gemaakte op-,
merkingen van den heer Van der Eist. Hij
geeft de opinie van de schoolcommissie ten
opzichte van het handwerkonderwijs weer.
De heer Van Gruting brengt de ban
ken op de school aan de Aalmarkt ter
sprake. Hij zou de aandacht willen geves
tigd zien op verstelbare banken. Dit geldt
voor alle scholen.
De heer Pera zegt dat deze zaak reeds
dikwijls een punt Aan bespreking in de
schoolcommissie heeft uitgemaakt. Invoe
ring dier banken is een kostbare zaak.
De heer Van Gruting Avijst erop dat
dit antwoord niet strookt met het advies
van B. en Ws.
Post „Kosten kweekschool voor onderwij
zer en onderwijzeressen" moet verlaagd
met 42.
De Jieer Fokker betoogt evenals in de
sectie, dat de directeur betere rapporten
over sollicitanten moet uitbrengen.
De V oorzitter vindt het nu den tijd
niet voor deze opmerking, men mag alles
niet uitstellen tot de begrooting.
Post „Kosten voor de middelbare scho
len" moc-t verlaagd met ƒ200.
Post „Kosten voor het gymnasium" moet
verlaagd met f 382.
Post „Subsidie aan de vereeniging
„Schoolkindervocding"
De heer De Boer pleit \roor een subsi
die van 2000 want met 1500 kan de ver
eeniging moeilijk haar werk doen.
Het amendement wordt ondersteund en
wordt verworpen met 15 tegen 12 stem
men.
Vóór waren de heeren Van Gruting, De
Boer, Hoogeboom, Fokker, Botermans, Van
der Eist, Korff, Heeres, Reimeringer, Sijt-s-
ma, Van der Pot en ZAviers.
Post „Subsidie schouwburgen en muziek
korps".
De subsidie aan den schouwburg wordt
toegekend met 17 tegen IQ stemmen aange
nomen.
Tegen de heeren Bots, Vergouwen, A.
Mulder, Pera, Van Tol, Briët, P. J. Mul-,
der, Driessen, Bosch en Aalberse.
De heer Fokker vraagt of B. en Ws.
principieele bezwaren hebben tegen muziek
uitvoeringen A'oor het volk in de Stadszaal
van het Muziekkorps. Zijn het formeele be-
zAvaren dan wil spr. wel een paar maal de
zaal beschikbaar stellen.
De Voorzitter oordeelt, dat de sub
sidie een grens moet hebben. Bovendien ge
looft spr. dat zoo'n uitvoering geen ge
not is.
De heer Pera vraagt, hoe zich de heer
Fokkej* zoo'n aA*ond voorstelt. Vrij entree
of een kleine entrée
Do heer Fokker zal er maar niet ver
der op ingaan.
Post „Kosten voor onderwijs aan spraak-
gebrekkige kinderen" moet verhoogd met
ƒ563.
Post „Subsidie openbare leeszaal en bi
bliotheek".
De heer Sijt6ma stelt voor een gedele
geerde van don Raad in het bestuur te be
noemen. Hij motiveert dit voorstel nader.
De heer Korff vraagt of die gedelegeer
de maar zal worden opgedrongen. Ligt het
niet in de reden dat het bestuur nog maar
eens moet vragen iemand aan te wijzen?
De heer Van Gruting is voor een ge
delegeerde als het niet is, zooals indertijd
werd gezegd „tot wederopzegging".
De heer Van der Lip, wethouder, acht
de zaak afgedaan. Er moet nu eerst weer
een verzoek komen.
De heer S ij t s m a heeft van bestuursle
den vernomen, dat men gaarne een gede
legeerde zag optreden. Hij acht het toch
wenschelijk wijl de gemeente ƒ450 geeft.
De heer Korff A7indt dat de bestuursle
den dan nu maar weer eens met een ver
zoek moeten komen, als ze 't zoo gaarne wil
len.
De Voorzitter zou, ook al kwam er
een verzoek, er niet op in willen gaan. De
gemeente geraakt totaal haar vrijheid kwijt
De wijze van uitnoodiging heeft 8pr. koud
gelaten.
De heer Sijtsma vraagt waarom het
verkeerd is. De gemeente geraakt z. i. haar
vrijheid niet kwijt. Dat lid kan geregeld
toezicht houden. Ook bij „Kennis is Macht"
is een gedelegeerde.
De Voorzitter motiveert Dader zijn
opinie.
De heer Heeres onderschrijft de mee
ning van den voorzitter. Hij acht de zaken
aan het bestuur wel toevertrouwd.
De heer Vergouwen staat ook aan de
zijde van den Voorzitter. De praktijk brengt
hem tot die opinie. Spr. noemt als voor
beeld het gedelegeerde-zijn bij het muziek
korps. De belangen van vereeniging en ge
meente kunnen met elkaar strijden.
De heer Van der Pot deelt de mee
ning der heeren Korff en Van der Lip met
die van den Voorzitter en den heer Heeres.
Het voorstel-Sijtsma wordt eenigszins ge
wijzigd en lokt nog langdurige discussie uit,
waaraan veel leden deelnemen.
De heer F okker stelt nog een motie
voor, waarbij het bestuur de gelegenheid
wordt geboden, alsnog met een verzoek te
komen. Deze motie wordt verworpen
met 18 tegen 9 stemmen. Vóór de heeren
Van Gruting, Pera, Fokker, Botermans,
Korff, Harteveld, Sijtsma, Van dor Pot en
Zwiers.
Post „Kosten van de gemeente-apotheek".
De heer Fokker vraagt hoe die aanleg
van het bad zoo duur is.
De heer Fischer zegt, dat hierbij ook
komt aanbrengen van tegels.
De heer Fokker vindt, dat dit wel wat
\rer gaat. Hij zou willen, dat getracht wordt
hier te bezuinigen.
De heer Fischer geeft de plechtige ver
zekering, dat de zuinigheid zal worden be
tracht. Als 't voor minder kan, gebeurt het.
De heer Hoogeboom vindt ook dit
bedrag voor een kleine lokaliteit te hoog.
De heer Botermans zegt dat er wer
kelijk naar zuinigheid wordt gestreefd.
Voor zoo'n werkje wordt van zes of zeven
bazen een opgave gevraagd. Er is geen cent
meer aan de gemeente te verdienen.
De Voorzitter acht dat men te ver
gaat in de bestrijding.
De heer De Boer zegt, dat de kosten
van waterverbruik ten laste der apothekers
komt. Maar wie betaalt het gas. Dat is veel
duurder.
De heer Fischer róndt, dat dit nader
kan worden oArerwogen.
De heer Fokker stelt voor den post met
ƒ75 te verminderen.
Het voorstel wordt gesteund en verwor
pen met 19 tegen 7 stemmen. Vóór de hee
ren Van Gruting, Pera, De Boer, Hooge
boom, Fokker, Briët en Zwiers.
Post „Onderstand van behoeftigen".
De heer Van der Pot acht de verdee
ling van deze post niet in overeenstemming
met de nieuwe armenwet. Van het nieu
we beginsel vindt men geen weerslag in de
begrooting. Men behoudt den ouden vorm.
Over de wijze van verdeeling wil spr. niets
kwaads zeggen, maar toch zag hij graag ver
andering in de opvatting.
De heer Bots, wethouder, geeft te ken
nen, dat Leiden bij andere gemeenten voor
uit was en demonstreert dit met een voor
beeld Bij het bedrag dat voor verplegen in
gestichten Avordt gegeven is wel degelijk re
kening gehouden met het nieuwe beginsel
van de armenwet.
De Voorzitter wijst op de goede
wijze, waarop de armenzorg geregeld is.
De heer Pera gelooft dat, Avat de heer
Van der Pot wil, een geheel nieuwe tak
van dienst zou worden. Hij verwondert er
zich over dat voor zoo'n betrekkelijk kleine
uitgaaf zooveel Avordt gedaan.
De heer Briët sluit zich bij den heer
Van der Pot aan. Er wordt inderdaad wei
nig gedaan aan opheffing der armen. Het
orïtbreekt B. en Ws. aan tijd om zelf deze
zaak te behartigen. De gemeente zou goed
doen de zaak over te dragen aan bijv. het
burgerlijk armbestuur. Men is te gauw te
vreden inzake de regeling van het armwe
zen hier in Leiden.
De V oorzitter zou ;t ook prettiger
rónden, dat B en Ws. er af zijn, maar voor
de gemeente is het beter dat B. en Ws. de'
zaak aan zicih houden.
Dc heer Briët blijft er bij dat in het
algemeen genomen de armenzorg in Leiden
niet hoog staat.
De heer Vergouwen vindt dat men
in het licht der armenwet eerst den toe
stand hier eens moest bekijken. Dit punt is
niet incidenteel maar Aroor een nadere stu
die. Voor Leiden acht hij deze regeling vol
doende.
De Voorzitter is van meening dat
een burgerlijk armbestuur de taak niet be
ter zou doen.
Post „Kosten der Kamer van Koophan
del en Fabrieken".
De heer Vërgouwen komt op tegen
het antwoord van de K. v. K. op een Arraag
door hem gegeven om meerdere inlichtin
gen.
Post „Bijzondere aflossingen" etc. moet
verhoogd met 270.
Post „Pensioenen" moet verhoogd met
36,300.
Post „Aankoop rentege\rend goed" moet
verhoogd met 270.
Inkomsten.
Post „Huur van huizen en andere gebou
wen" moet verminderd met ƒ425.
De heer Zwiers vraagt of de Bank van
leening niet te veel betaalt aan huur.
De Voorzitter zegt dat voor de com-
mercicele boeking de gemeente het bedrag
vaststelt.
Post „Heffing voor het gebruik van open
bare gronden en wateren".
De heer Botermans acht het bedrag
voor het plaat-sen van'slclliiigen te laag.
Het dichtmaken der gaten kost de gémeën-
te meer dan dit opbrengt.
De Voorzitter zegt, dat de wenk ter
harte zal worden genomen.
Post „Mai^tgelden" moet verhoogd met
ƒ5100.
Post „Schoolgelden" moet verhoogd met
1325.
De heer Vergouwen bepleit evenre
dige schoolgeldheffing voor H. B. S. en
gymnasium. Hij zou daarvoor ook advies
willen inwinnen bij gemeente, waar die hef
fing is.
Post „Bijdragen van het rijk voor gymna
sium" moet verminderd met 429 en die
„bijdragen voor bijzondere doeleinden
enz." verhoogd met ƒ420.
Post „Pensioenbijdragen van gemeente
ambtenaren" moet verhoogd mét 31.375
Post „Ontvangst ter zake van aflossin
gen van hypotheken en obligatiën" moet
verhoogd met" 270.
Bij de post „onvoorziene uitgaven" komt
in behandeling een motie-Van der Pot om
zoo tijdig de loonen der gemeente
werklieden te regelen, dat die met 1 Janu
ari 1914 kunnen worden verhoogd.
De heer Van der Pot verdedigt in
den breede deze motie. Wordt eerst in
1914 de ontworpen regeling behandeld,
clan zal het volgens spr. moeilijk zijn aan
de regeling terugwerkende kracht te ge
ven.
De Voorzitter verdedigt de meening
Van B. en Ws.
De heer Van Tol zegt stellig van mee
ning te zijn geweest dat voor 1 Januari
de regeling zou komen. Nu reeds is de
verhooging bij particulieren op 1 April
a.s. bekend. De gemeente is verplicht het
loon zoo vast te stellen, dat behoorlijk is.
De heer Vergouwen sluit zich bij
den heer Van Tol aan. Kunnen B. en Ws.
voor l Januari met de verordening komen?
Kan het niet, dan zou men terugwerkende
kracht moeten geAren.
De heer Aalberse ondersteunt de con
clusie, Avaartoe de heer Van der Pot komt.
Hij is er ook voor, op grond dat andere
ambtenaren en werklieden met 1 Januari
hun verhoogd Joon krijgen.
De voorzitter Arerdedigt nogmaals
de opinie van B. en Ws. Hij brengt ook
ter sprake de kwestie- A-an het al of niet
bestaan van verband tusschen loon nij ge
meente en particulieren.
De heer Bosch ziet dit verband niet.
Hij is voor de motie-Van der Pot. Hij is
voor de motie, zooa-ls die is aangegeven.
De heer Van Tol wijst er op, dat dit
verband ook vroeger niet gezien is.
De heer Van der Lip zegt, dat het
bier om de conclusie, maar niet om de
overweging gaat.
De heer Aalberse geeft te kennen,
bij den heer Van der Pot te hebben aan
gedrongen de overweging van bedoeld ver
band te laten verAmllen, omdat de toelich
ting dat buiten beschouwing liet.
De heer Pera wil de aandacht ook even
vestigen op het geregeld werk dat de ge
meente-werklieden hebben.
De heer S y t s m a zegt dat het aan
komt op de beslissing,hij. zou nu maar"
willen ophouden.
De heer Van der P o t zal dc motie
splitsen, zoodat ook het dcor den voor
zitter gewilde principe zal Avorden beslist.
De voorzitter verklaart dat de
meerderheid van B. en Ws. toezeggen voor
Januari te komen met de ontwerp-verorde-
ning.
De heer Aalberse amendeert de motie-Van
der Pot met welk amendement de heer Van
der Pot meegaat, doch na veel discussie
trekt de heer Vaji der Pot na de gedane toe
zegging zijn motie in.
De po6t onvoorziene uitgaven wordt ge
bracht op f 19.850.
De hoofdelijke omslag wordt vastgesteld
op f 470.434
De begrooting wordt vastgesteld in ont
vang en uitgaaf op f 3.871.285.
De heer Bosch dankt den Voorzitter
voor de '.te-tekende leiding. (Applaus.)
Gemeenteraad v. Haarlemmermeer.
Voorzitterburgemeester Slob.
Aanwezig alle leden.
De notulen der vorige vergadering wor
den goedgekeurd.
B. en Ws. deefen mede, dat bij de jong
ste kasopname boeken en kas van den
ontvanger in orde waren. N^ar aanleiding
van den uitslag der brandstoffen-aanbe
stedingen stelt de heer Overmeer voor, die
bes te ding dn het vervolg in Juli te houden,-
dan 2ijn de brandstoffen veel goedkcoper.
gn Ws. zpllen jJit overwegen.
De op wachtgeld gestelde, en nu aan
school 10 benoemde onderwijzer Vonk,
heeft eieren voor zijn geld gekozen en de
benoeming voorloopig aangenomen.
Ged. Staten hebben de verordening op
de markten goedgekeurd en de jaarwed
den van burgemeester, secretaris en ont
vanger zijn vastgesteld op f 2900, f 2700
cn f1200.
Op voorsteL van de heeren Overmeer
en Knaap wordt de agenda gewijzigd en
eerst begonnen aan de begrooting voor
1914.
Besloten wordt" de beide wethouders
ieder f 100 meer te geven.
De heer Evelein weigert echter, mede
namens zijn collega, onder dank voor de
goede bedoeling,* de verhooging.
Het raadhuis zal in 1914 belangrijke her
stellingen ondergaan, waai"voor f 1925 ge
raamd is.
Het weekloon van den gemeenteAverk-
man Hofstede werd verhoogd tot f 12 per
week en van zijn collega Van Essen tot
f 10. Den laatste zal echter aangezegd wor
den, dat zijn betrekking hoogstwaarschijn
lijk zal opgeheven worden.
De doodgravers worden niet beschouwd
als vaste gemeente-ambtenaren en zullen
daarom niet opgenomen worden in het
pensioenfonds.
De Voorzitter deelde nog mee, dat B.
en Ws. nog hoop hébben de geheele ge
meente van gas te voorzien. Binnen twee
maanden zal deze zaak haar beslissing
krijgém
B. ,en Ws. zullen trachten \'an den pol
der te \*erkrijgen verlichting van de brug
vóór de Lijnden.
In studie bij B. en Ws. is een regeling
van geneeskundig schooltoezicht.
De krankzinnigen-verpleging zal in 1914
vorderen f6200, aan rente zal betaald moe
ten Avorden f3129.1272 en aan aflossing
f4600.
De nieuwe verkeersweg naar het station
Hoofddorp zal in orde gebracht worden;
het ooncoursterrein gedraineerd en geëga
liseerd; het Modderpad overgenomen en
verbeterd van gemeentewege, waarvoor de
eigenaars de kosten bij 20-jarige annuïteit
zullen betalen.
De gemeente zal den inkoop der pen
sioenen van de vaste gemeente-ambtena
ren, wier hoofdberoep zulks is, voor haar
rekening nemen en de jaarlijksche bijdrage
voor eigen pensioen.
Die ambtenaren zullen dan zelf bij moe-
dragen A'oor wedoiAven- en weezenpensioen.
De gemeente-ontvanger zal, zoo noodig,
van gemeentewege gepensionneerd Avor
den. Van die ambtenaren, wier ambt geen
hoofdberoep is, zal alles teruggevorderd
worden, Avat de wet toelaat. Ook van hen,
die den gemeentedienst verlaten of ver
laten hebben.
Aangehouden werd een subsidieaanvrage
voor een hoefsmidcursus van de afd. Haarr
lem van de Holl. Mij. van Landbouw.
Aan de* afd. Sloten van „Volkscnder^
wijs" Averd voor een tuinbouwcursus f30
subsidie verleend.
Aangehouden werd een gelijksoortig
adres van de bloembollenproeftuin te
Lisse om f 50 subsidie.
Een gedeelte .van den grasberm van de
Raadhuislaan zal gelijk gemaakt worden
en met boomen en struiken beplant. Ook
zullen enkele lanen te Hoofddorp nieuw
beplant worden.
De huur, die de secretaris zal hebben
te betalen \mor de woning in het Raad-i
huis werd op f500 bepaald.
In 1914 zal f 40000 hoofdelijken omslag
gehe\-en worden.
Een nieuAA-e pn-denvijzers woning zal ge
bouwd worden bij de school aan den Nieu-
wemcerdijk.
Die woning zal niet op den dijk gebouwd
Avorden, doch naast de school, op de plaats
waar thans een perceel staat van L. Buijs.
De gemeente heeft den opstal aangekocht
voor f 200 en zal den tegenwoordigen be
woner diverse faciliteiten verleenen. Wat
de woning bij school 5 betreft, daarover,
is men het nog niet eens.
De begrooting wordt vastgesteld op een
bedrag van f 144.084.49.
Waar één artikel in de marktverorde-
ning en één in de huisnummer-verorde
ning reeds voorkwamen in de rijkswet,
worden beide verordeningen opnieuw ge
wijzigd vastgesteld.
Definitief werd besloten de motorbrand
spuit „Eureka" aan te schaffen.
Enkele wijzigingen werden aangebracht
in de verordening op het herhalingsonder-
wijs. De hoofden van dat onderwijs zullen
bij slagen van den cursus premie krijgen.
Tegen dit laatste stemden de heeren
J. SuMgeest, L. van Reeuwijk, Jb. van
Reeu/.ijk, J. Kooy, K. Kistemaker en L.
van 'Andel.
Wederom zal voor vijf jaar vrijstelling
gevraagd worden aan H. M. de Koningin
van den wetseisch, om aan meisjes 96
uur in het jaar gelegenheid te geven, heT-
halingsonderwijs buiten de schooluren te
volgen.
Benoemd werden voor het herhalings-
onderwijs: aan school 1, de heeren Van
der Hor en Bon; aan school 2, G. M.
Klinkenberg; aan school 5, J. Berrevoets
en D. P. Mastbergen; aan school 7, S.
Veltman en S. Mastbergen en aan school
11, J. Faber en H. Fekker.
Perceel P.P. 77 te Nieuwvennep AA-erd
onbewoonbaar verklaard; eigenaar is J.
J, Blokker te Twello.
Wegens vertrek werd afschrijving van
hoofdelijken omslag verleend aan: J. van
Willigen voor 7, Chr. Dekker voor 6 en
C. S. Domburg voor 11 maanden.
Aan het Burgerlijk Armbestuur werd
f2000 subsidie verleend.
De heer Rinkel, gaf als secretaris-pen
ningmeester van bet armbestuur te kennen,
dat hij voortaan deze functie grabs zal
waarnemen. (Applaus).
Het maximum- van den hoofdelijken om
slag werd van 40 op 50 mille gebracht.
't Laatste punt, dat behandeld werd, was
de brandweer-verordening, die na enkele
wijzigingen werd vastgesteld.
De vergadering werd te ruim 5 uur ge
sloten.
oorzaak van liet vergaan
der „L. II."
In de „Tiigliche Rundschau" wordt een ver.
klaring gegeven van den tragischen onder
gang van de Zeppelin' „L. H".'De oorzaak
daarvan zou gelegen zijn in het ontstaan
van een luchtledig en de hierbij vanzelf vol.
gende sterke zuigkracht.
Ten eiindc de kwestie zich juist voor te
stellen, denke men slechts aan den bliksem.
Die slaat een gat in de lucht en -oogenblik-
kelijk vult, krakend en knetterend, de toe-
stroomendo lucht het ontstane vacuum aan.
Dat bij een luchtledig een sterke Zuiging
ontstaat kan men ook waarnemen tijdens
een snellen automobieltccht. Bij het rijden
schept do auto een luchtledig* en van alle
kanten Avordt dit door toestroornende lucht
aangxwuld. Hierbij voelt men niet, zooals
men eigenlijk zou verwachten, den trek in
het gelaat, maar juist aan het achterhoofd.
Aan zoo'n vacuum met daarbij behoarend
to€6troomen der lucht moet men ook bij de
„L. H" denken.
Zoo n luchtschip heeft binnen zijn geraamte
met gas gevulde ballons. Bij het stijgen komt
het schip in lichter luchtlagen; do atmosfe.
rische spanning is dus geringer; bijgevolg
.zet het gas in de hallons zioh uit, en willen
deze niet barsten door den hoogeren inwon-
digem druk, dan moet het gas kunnen ont
snappen. Dat geschiedt dan ook door mid
del van ventielen onder aan de ballons. Zoo
had op de hoogte, waarop de catastrophe
plaats vond, de Zeppelin al een 800 M3. gas
verloren.
Dat gas nu kwam voor een deel in de
loopgang van de gondel onder 't luchtschip,
Arermengde zich daar met de zuurstof der
lucht en vormde zoodoende het zeer gemak
kelijk ontplofbare knalgas. Wel is waar
spoelde dit knalgas regelmatig weg tijdens
de vaart dóór de balustrade, die om do
loopgang heenloopt, maar een doel werd
aangezien hij de snelle vaart een vacuuni
ontstond gezogen in de gondel, met
do motoren. Te meer was dit het geval,
daar aan den voorkant van degondel zich
een glazen windscherm bevindt, waarachter
dan het eigenlijke vacuum ontstond. Eén
enkele electrischc vonk was nu al voldoende
om 't knalgas te doen ontploffen.
Daar het schip met de punt opwaarts
vloog, liep de vlam naar voren; de voorste
ballons ontploftenhet van gas beroofde
ën dus zwaardere voorstuk kantelde naar
beneden de balustrade komt loodrecht in
de lucht te staan en in de volgende seconde!
loopt de vlam door de Joopgang naar boven
en in een minimum van tijd pntploften ook
de Achterste ballons.
Ter "vermijding van latere ongevallen acht
de „Tagliche Rundschau" het noodig om',
evenals vroeger geschiedde, de gondels lager
te hangen en het glazen windscherm' te doen'
vervallen. Dan toch kan aan alle. zijden een
vrije luchttoevoer plaats rónden tusschen'
gondet ion luchtschip en heeft men Aran dé
zuigwerking geen hinder.
Het Amerlkaansciie watervarentfe»
De heer F. L. Fokkins, te Amsterdam,
schrijft aan „De Tel.":
Het gevaarlijke, vreemdsoortige, spons
achtige kroos in de slooten te Boskoop,
is geen kroos, maar een watervarentje. Het
plantje* is voor ona land unique, 't Is een
vluchteling uit den Leidscben Hortus en van
origine Amerikaansch. Blijkens zijn snelle
verspreiding vindt hot ons polderwater nog zoo
kwaad niet. Dikke lagen er van kunnen het
watervlak van de slooten bedekken, zoodat het
leven vau andore plantaardige en zelfs dier
lijke waterbewoners onmogelijk wordt. In
Zuid Holland en Utrecht ten Westen van het
Merwedekanaal, welk gebied het centrum van
verbreiding vormt, beet bet bU de boeren „rood
kroos". In den nazomer en herfst krUgt het
varentje de intens roode kleur.
In Noord-Holland ten Zuiden van het IJ is
het ook reeds eenige jaren bekend. Voor het
eerst vond ik het hier in de 6looten langs den
Am8telveenschen weg, die op de Nieuwe Meer
uitkomen. Ook de tuinders uit den Sloter-
polder kennen het reeds. Ten Noorden van
het IJ heb ik het nergens gezien, evenmin
als ten Oosten van het MerweJpkanaal.
De plant schijnt door schepen niet zoo ge
makkelijk verbreid te worden als waterpest,
maar voor haar verbreiding meer de trans
portwegen, dan ons polderwater, te volgen.
De wetenschappelijke naam van het varentje
is Azolla Caroliniana.
De heer P. J. Schenk schrijft in hetzelfde
blad
De heer Fokkens heeft het niet geheel
bij het rechte eind. Azolla caroliniana is in
1882 voor het eerst bij ZoeterAvoude gevon
den, nadat zij uit den Hortus te Leiden
was ontsnapt. Daar Avas zij iu een brief ont
vangen uit Bonn. Sedert dien heeft zij zich
onder den naam „rood kroos" verspreid in
Holland en Utrecht, daarbij het oude
groene kroos verdringend.
Later is op onbekenden tijd en op onbe
kende wijze Azolla filiculoides uit Amerika
in onze wateren gekomen en verdringt
daarin op haar beurt A. caroliniana, waar
zij heenkomt. Wellicht is dit ook te Bos
koop geschied.
Het verschil tusschen beide soorten is op
vallend genoeg, maar toch lieerscht er veel
verwarring, naar het schijiït. In de „Flora
van Nederland" heet A. caroliniana Kleine
Azolla, die bij Leiden in slooten zou voor
komen. Azolla filiculoides noemt de Flora
Rood kroos, met vindplaatsen in Holland
en Utrecht. In Utrecht is door mij het groo-
tere roode kroos, A. filiculoides, nog niet
gezien (hoewel ik er niet naar zocht), maar
het kleine roode kroos ken ik er reeds een
twintigtal jaren. Het kroos, dat te Boskoop
de slooten vult», groeit véél wilder dan het
zoo\reel oudere gewone roode., kroos, dat
de Flora Klein Azolla noemt.
„Pak esse Fiaa"
wordt aan de Abonnés van liet „Leidsch
Dagblad" geleverd voor
3^2 Cent.
