ST3BHSTRMT 13.
Koek- es Banketbakkerij
Electrische Koffiebranderij.
Bataafsche Credietbank,
LEERAAR
Tehuis voor Vrouwen,
Luthersche Kring
Jezus de Nazarener
GEOPEND:
«o S. P. liüEiA, Haarlemmerstraat 143.
DUYNSTEE v. d. VELDEN. I
|3e Particuliere
Voorschotbank,
Leidsche Schouwburg.
GROOTE HARDDRAVERIJEN TE LISSE,
in het Bouwkundig Teek enen
Tandarts Reyensiiyrg.
Bi*8e§tr,aat 136a
Noordeinde 44, Leiden,
N.V.Tooneelvereeniging.
Zondag 5 October 8 uren:
Nieuwsteeg 10a.
ERWEER.
1 in.
te LEIDEN.
IDs. .5. JET. EECKMAN,
in de EVANGEL.-LUTHER8GHE KERK (Hoogl. Kerkgracht)
RAFAËL VEÏtlIULST,
Harddraverij-Vereeniging „LIS8E OMSTREKEN".
op Donderdag 9 October 1913,
's Middags te 1 uur voor paarden van alle landen en rassen.
Sluiting dor Inschrijvingen Woensdag 8 October a.s.,'s avonds 8 uur.
De Secretaris, GEORGE VAN BER VELD.
Pieterskerkhof 23. Telefooim. 1127.
FILIALEN Steenstraaï 93. s-s Oude Vest 99.
Niets pleit beter voor Je qualiteit dan het steeds
toenemend debiet. Alle soorten dagelijks versch gebrand.
VAN EEN ZEER BELANGRIJK
EN PRACHTIG ASSORTIMENT
Mantels^
ülant@lkostum©s9 Blouses^
Rokken, Taille-Kostunias,
Kinder-fyBanfels y P
BERICHTEN DE ONTVANGST
Rapenburg SO (ingang boek Houtstraat) - Interc. Telel. 62 - LEIDEN.
Sasiiïas PSSIen,
Parkstraat 10 B. Telepb. Haag 6095.
Den Haag.
I 8
De Administratie van het „Leidsch
Dagblad"' belast zieh met het plaatsen
van Advertentiën in alle Bladen.
Gevraagdeen
aan* de Ambachts-, Teeken
en Reltenschoo! va» liet De
partement Soordwijk van de
Maatschappij van 3Sij verheid
Zy, die daarvoor in aanmerking
wenachen te komon, gelieven zich
schriftelijk te wenden onder mede-
deeling van hun bevoegdheid als zoo
danig, tot den secretaris van genoemd
Departement. 8654 19
0. G. J. ALKEMADE,
Kerkstraat Noordw|Jk-Binnen
Consult Maandag en Vrij»
dag van 80—1 uur. 8615 7
verstrekt GELD op gemak-
keiyke voorwaarden aan dames J
I en heeren uit den netten stand,
mot en zonder borg, tegen
billijke rente, ook op openge
vallen erfenissen, vruchtge
bruik, grootboekkapitaal, bypo-
theek, enz. Vlugge afwikkeling,
strenge geheimhouding.
7854 20
Directeur: Herman Heijbrmans.
Optreden van den Heer
LOUIS BOUWMEESTER.
Tooneehpel in 3 bedrijven, van
ERIK M ANN—CHATRÏAN.
FRITZ KOBUS,
Willem v. d. Veer.
DAVID SICHEL, Rabbijn,
Louis Bouwmeester.
Gewone prezen: f2.—, f 1.70,
f 1.25, fl.-, f 0.60, f 0.40, f0.25.
Plaatsbespreking vanaf Donderdag
10 uren by den Heer A. m. YAK
ZWICHT, Breestraat 126 (Telef. 228);
Zaterdag 10-2 en Zondag 12-2
aan den Schouwburg. 8538 35
Vereenvoudigde Spelling.
Zaterdag, 6 Sept. j.l., is hier ter
stede verspread: „Staat pal! IV",
uitgegeven van wege het Locaal Co
mité van de Unie: „Een School met
den Bijbel", te Leiden. Dit blaadje
is een antwoord op oen door ons op
16 Junic van dit jaar, de vooravond
van de Kamerverkiezingen, uitge
reikt oranjekleurig strooibil
jet. Met opzet hebben de heren onge
veer drie maanden gewacht, „tot de
verkiezingsdrukte is afgeloopen en
de gemoederen weer tot meerdere
kalmte zijn gekomen." Dat is wel
gelukkig voor het Comité, want och,
och, hoe zou dit „Staat poll IV"
er wel uitgezien hebben, als de schrij
ver het had opgesteld, toen hij die
nodige kalmte nog niet had!
Wij zullen trachten in ons hier
volgend verweer zo kort mogelik
te zijn.
I.
De Bond van Nederlandsche On
derwijzers is nóch Socialisties nórih
socialisties getint. Hij is een ver
leniging van klasse-onderwijzers en
-onderwijzeressen, die beginselen pro
pageert, waarvan hij de toepassing
acht te zijn in het wezenlik belang
van het onderwijs. Welke politieke
partij hem de middelen wenst te ver
schaffen om die beginselen in toe
passing te kunnen brengen, is hem
volstrekt onverschillig. Komt de
Irecliterzijde binnen niet te lange tijd
tot hetzelfde inzicht als de Bond,
'daU zal hij gerust van haar dank
baar de door hem gewenste verbe
teringen aanvaarden. Dat thans
alleen de linkerzijde voor een deel
dat inzicht deelt, is niet te wijten
aan de Bond, doch aan de par
tijen.
n.
Het schijnt liet Comité verbazend
te hinderen, dat ons strooibiljet op
oranjekleurig papier was gedrukt.
Dat spijt ons, maar het is voor de
heren niet anders: de oranje
kleur mag ook gevoerd worden
door anderen dan zijdie i s
nu eenmaal niat enkel hun
kleur,
Sedert wanneer is het gewoonte,
een strooibiljet officieel
aan iemand toe te zenden? Van
„Staat pal!" hadden ook wij nooit
een officieels toezending ontvangen.
Wel heeft het Comité ons bet schone
nummer IV doen bezorgen. Was dit
soms om met enigo schijn van recht
ons het verwijt van onbelösfdheid
te kunnen toedienen
IV.
Het Comité had in „Staat pall
IEL" beweerd, dat in 1910 door het
Rijk voor ieder kind van de open
bare school een bijdrage was ge
geven van f40,40 en voor iedere
leerling van de hiozondere school
f20,31. Wij gaven in ons strooil 1 job
de juiste sijfers, door Minister
Heemskerk, do man van do reohter-
zijdo-zelf, verstrektrespektievolik
f 13,41 «eaa f 19,66. Het Comité be
weert ïru, dat het heeft bedoelddoor
Rijk ènGomeente, cn beschuldigt
ons van een handigheidje. Wij wil
len aannemen, dat d9 bedoeling 19
geweest, zoals zte nu gegeven is,
maar _wij hadden dit toch werkelik
niet zo begrepen. A an wie de schuld
In elk geval, de meeste lezers
van „Staat pal III" zullen die ver-
gièeiiig (evenmin als wij hebben in
gezien zeker niet de eenvoudigen,
bij wie het Comité vooral zijn steun
wonete te zoeken. Daarom mogen we
die fout wel onver geeflik
noemen 1
Om duidelik te maken, dat het
Oocmité zich wezenlik zo had ver
gist, noemt het de sijfdrs uit) het
orgaan van onze vereniging, de
„Bode" van 16 Mei 1.1.: uitkering
per leerling door R ij k n Ge
Dinsdag 7 October 1933, 's avonds 8 uren precies, zal
te WIJK HAASTRICKT,
VOORDRAGEN
van
afgewisseld dooi* Orgelmuziek en Zang.
Toegangskaarten A ƒ0.85 verkrijgbaar by het Bestuur
Ds. J. Fh. MAKKINK, Groenhovenstrast 25, W. K. P. ZWIERZINA.
Registratiekantoor, Rapenburg 19, J. BERMAN, Utrechtsche Veer 10a,
Mej. M, RITMAN, Hoogervoerd 113 en voor zoover nog plaateen beschikbaar
zijn aan don ingang der kerk vóór den aanvang der voordracht, alwaar
ook Programma's zullen worden verkocht ten bate der Protestantsche
Fröbelschool te Maastricht, 3102 60
Ooedgek. bij Koninkl. Btsl. dd. 1 Juli 1911 No. 51.
onder het regl. der N.H. en B.Y. en aangesp, voor 2-wielige rijtuigen.
'b Morgens O uur voor Paarden welke nog nimmer ƒ100.— ineens op
de korte baan gewonnen hebben. Prijs ƒ75. 1ste Premie i 44).
2de Premie ƒ30.— en 3de Premie ƒ10.-. Inleggeld I.
PriJs ƒ300. Ie Promie ƒ100, 2e Premie 75, Troostprijzen ƒ75 en
ƒ35. Inleggeld 3.50.
Gratis stalling voor vroegtijdig ingeschreven harddraverspaarden.
De Inschrijvingen moeien vergezeld gaan van de lnlsggeiden. Het
rijden in Kleuren is verplichtend en moet by de inschrijving worden vermold.
De H. S.-M. verleent 507o reductie op het vervoer van paarden
en rijtuigen. S3e6 50
XXES^E1 IE^XXjXjSL^-XJ ZDHSZ^
van J. C. VAIV DEH STEEN,
GB RÉKE
NOUVEAUTÉS
meen to f30,33 pér leerling: voor
de openbare en f 20,33 voor de bie-
zondero school, en voegt er bij„dat
heb voor do openbare school iets min
der is, (N.B. f 10,07komt, omdat
de „Bode" geput heeft vit de Staabs-
bögtrooting On niet uit het Regee-
Iriugsverslag." Wij kunnen ons dat
„iets minder" hieruit niet ver
klaren
Wij noemden in ons strooibiljet
enkele hiozondere scholen, die aan
tijkssubsidie per kind moer kosten,
dan een leerling op de openbare
6chool aan Rijk en Gemeente samen,
©n daarbij o.a. de school in de Botha-
straat te 's-Gravenhage. Mot dikke
letters laat het Comité drukken:
„Elr is geen Chr. School in de Botha-
sbraat te 's-Gravenhage", en vraagb
dan„Is liier misleiding of
vergissing?"
Ziehier ons antwoord: In het jaar,
waarover onze opgaven liepen, be
stond die school wél en telde toen
34 leerlingen. Op 15 Julie 1910 waren
er nog maar 20 leerlingen en op
1 Augustus van dat jaar is zij op
geheven. Het hoofd van die school
was de heör R. Smits. Wij zullen
het ca* maar voor houden, dat heb
Comité ons niet als leugenaars hoeft
willen aan de kaak stellen, maai" dat
het per ongeluk het woordje „meer"
heeft weggelaten, zodat het vet ge
drukte zinnetje had moeben zijn:
„Er is geen Chr. School ALEER in
do Bothastraab te 's-Gravenhage!"
Dat het toch in het vcirvolg goed
nazie, wat het drukken laat; het zou
andeirs zeer goed mogelik zijn» dat
de lezers d© misleiding gevoelen aan
de kant van heb Comité!
V.
Wij wisten, dat in 1842 op aan
drang van Roomsen ten Israëlieten
de Bijbel aLs leesboek van de lijst
van de schoolboeken is geschrapt,
ten vuifc „Staat pal! I", dat de'heetr
Gangel te Appeltern was ontslagen.
Al het andeiro wisten we niet. Maar
wèl wisten we, dat de eoistonderge-
tekende Van 1 8 6 8 tot 1 8 7 7 de
openbare lagere school heeft be
zocht en dat op die school elke
schooltijd met gebed en dankzegging
werd begonnen en geëindigd, in de
middelklassen de Bijbelse Geschiede
nis werJ verteld en in de hogere
klassen elke Woensdagmiddag op-
zettelik werd geoefend in het zin
gen van Psalmèn en Gezangen, elke
Vrijdagmorgen een hoofdstuk uit de
Bijbel werd verklaard en elke Za
terdagmorgen dat hoofdstuk door de
klasse werd gelezen. Zo ging het
ook op alle hem bekende scholen in
de omgeving paweirking van de
openbare sohool van vóór 1857. Ten
overvloede delen we mede, dat nog
voor einkol© dagen, nog nadat „Staat
pal! IV" is verspreid, ook een van
de orthodox-protestantse godsdienst
onderwijzers alhier, in ©en gesprek
!met het hoofd van eeoi openbaro
sohool, dezelfde mtening uitsprak als
wij gedaan hebben. En de man kan
het zeer goed wetenhij ie ongeveer
van dezelfde leeftijd als de stellar
van de „Staat pal"s.
Over wat wij in dit verband van
de Nuuspeetse biezondero sohool
schreven, zwijgt het Comité als het
graf. Waarom? Mist het de moed,
do konklusie te vormen
VI.
Wat voor da heren van het Comité
godsdienst is, dat is de ware gods
dienst. Hoe weet gij dat?! An
deren hebben ook een godsdienstig
geloof en zij zijn in rich-zelven verr-
.zekterd, dat het uwe faalt en het
hunne het ware is en zij zijn ge
lukkig in die overtuiging, maar
weten, zie, dat doen zij zomin als
gij. Eu dit is nu de ergerlike fout
van U en uw volgelingen, dat gij
allen, die een andere godsdienst be
lijden, ongelovigen en ongodsdien-
stigen scheldt, en daarmee want
gij weet beter I eenvoudige men
sen .misleidt. Ja, dat is zui
vere misleiding!
Waar gij hierbij over de naasten
liefde spreekt, zagen wij tot onze
verbazing, dat gij Christus' gebo
den niet juist kent. „God liefhebben"
heeft Jezus niet het hoogste gebod
genoemd en de naastenliefde heeft
Hij met dit eerste gebod gelijk ge
steld. Wij lezen toch in Matth. 22:
„Gij zult liefhebben den Heore uwen
„God met geheel uw hart en met
„geheel uwe ziel en met geheel uw
„verstand. Dit is het eerste en het
„groot© gebod. En het tweede, de-
„zen gelijk, is: Gij zult uw
„naasten liefhebben als u-zelven."
Voor Jezus waren dus beide gebo
den van even hoge waarde. Voor
Hem is do mens, die zegt God lief
to .hebben, doch tevens zijn naasten
scheldt of belastert of verdacht
maakt in hun streven, een leu
genaar. Op grond van de aan
gehaalde tekst hebben wij recht, dc
naastenliefde, die de openbare school
aankweekt, de allerkristelik-
ste deugd to noemen.
VH.
In „Staat pal! III" slaat: „Dat
op de alleen'zaligmakende Openbare
„School, waar alle godsdienstzin
„wordt gedood, de Naam van den
„Heere Jezus niet genoemd mag wor
den." In ons strooibiljet hebben we
tegen diq grove onwaarheid
geprotesteerd. En wat doet nu het
Comité? Zo in een tussenzinnetje,
niet rond en open, komt het er uit:
we weten dit.ook wel, n.l. dat
de openbaïe onderwijzer wél van
Jezus spreken mag. Maar, zogt het,
dan is het over een zekere Jezus.
Neen, Comité, wij, onderwijzers van
de openbare sohool, mogen spreken,
en we doen het ook, van dezelfde
Jezus, van Wie in do Bijbel leer
en lotgevallen worden verhaald.
Evenwel, in „Staat pal! lil" was
deze beperking niet gemaakt, on de
kleine luiden, voor wie uw blaadjes
allermeest bestemd, waren, worden zo
in de valse mening gebracht, dat
op de openbare 6ohool God en Jezus
niet genoemd mogen worden. Waaj»
op deze wijze telkens weer de open
bare school belasterd wordt, ergert
het ons, dat hierop van de rechtse
leden van onze PI. Schoölkoinmisöi^
die op do hoogte zijn en ook de b©*-
langen van het openhaar onderwijs
behoren te behartigen, nooit een ern-i
stigo tegenspraak wordt vc.nomen.
VIII.
Volgens het Comité zijn de social
listiese onderwijzers, dat zijn voor
de heren de Bondsonderwijzers (ook
do mannen van do „Blijde Wereld"-
of de christen-socialen druk bezig
aan het wegnemen van het Gezag.
Wij zeggen het hierbij nog weer
eensdat is laster! Wij willen
ook het Gezag, wij erkennen hot
evenzeer als gij, maar wij komen op
tegen elke handeling van gezagdra
gers, die naar onze mening juist
het Gezag ondermijnt. Wij bestrijden
elke maatregel, die genomen wordt
om zogenaamd het Gezag hoog to
houden, doch waaTbij inbreuk ge
maakt wordt op het Recht. Wij
menen hiermee juist hot Gezag meer
en beter dan anderen te dienen!
3073 31»
IX.
Eindelik: de lieren zeggen aan het
slot, dat hun strijd tegen do open
bare sohool het noodzakelik gevolg
is van een hun heilig beginseL
Wij weigeren dit te geloven, zolang
do heren niet veel krachtiger nog dan
tegen de openbare zich richten tegen
elke biezondere school, waar niet da
volgens hun overtuiging ware gods
dienst wordt hel eden. Het behoeft
geen betoog, dat voor de heren
al deze hdezondere inrichtingen van
oneindig groter gevaar voor ons volk
moeten zijn, dan de openbare school.
Namens de afdeling Led den"-
v/d. B. v. N. O.,
J. M. VOS Jz.,
Voorzitter.
L. VAN ASPEREN,
Secretarü
Boierfharkl 5, 8, 7, 8.
e.z.r.
KASSIERS en OOMMISSIONNAIES in
WIE HUWT
jonge onafhankelijks Russin met
140.000 Mark bruidsgift in contan
ten? Slechts Heeren, ook Nederlan
ders, die het ernstig meonen, gelieven
hierop te reflecteeren. FIDES, Berlijn,
Eli8abethstrasse 66. 2821 7
purgoerend en bloedzuiverend 0.75.
Verkrijgbaar bij Mij. „SAJSITAS"
H teen schuur 1 b|j de Breestraat.
8671 5
Wil zooveel
mogelijk tie
Zondagt'usi
van uw naasten eerbie
digen. Koop niet op
Zondag wat gij op andere
dagen kunt bekomen.
CREDIETEN tegen een rente in evenredig-
Verstrekt
heid met het disconto der Nederlandsche JBank en neemt
GELDEN DEPOSITO. 4812 20
846Ö 25
8583 180
