Oeerea-Iode-iagazpn P. J. PETIT A
i
f 1.60 en f2.—
Oproimingspriizen.
GERARD M. DEE, i
De Leiilsche Begrafenis-Onderneming.
STR00H0EDEN, speciale pasvormen, exta licht.
BEESTEN UMBER van f213.- voor f145.-.
Special Standard dumber van f 150.- voor 1110.-.
Standard dumber van 195 - voor f75.-.
Ani&o 1913
De pers en de uitslag der
stemming.
Opgericht 1 Juli 1876 door wijlen J. GOEDELJEE Sr.
J. DISKSE Jzn. HOOIGRACHT 33.
Breestraat 108 en iOS9 hoek Korenbrngsteeg.
BIERBÖTTELARIJ.
75 en ÏOO cM.
per rol van
ÏO IVEeter
Telefoonn. 387, Haagweg 33.
Garage Pieterskerk plein 4a.
•'-.V.
ÉS
Reeds gaven we de meening weer van
de „Nieuwe Rott. Ct." (lib.), „Hbld."
(lib.), „Maasbode'' (katb.), „Tel." (neu
traal), „Nieuwe Ct." (vrij-liben „Utr.
Dagbl." (.vrij-lib.).
In de avondbladen van gisteren vinden
we nog een menigte andere.
De „Stand." (anti-rev.) schrijft o.m.:
„Schreven, wc in 1905, na den teleurstel
lenden uitslag der eerste stemming, dat
we er Rechts niet zonder kleerscheuren
waren afgekomen, thans moet meer bele
den, en moet zonder omgeven erkend, dat
de mogelijkheid om alsnog de meerderheid
te halen, voor Rechts zoo goed als is uit
gesloten".
En dan verder lezen we:
„Vier jaren zijn we nu in de meerderheid
geweest, en was de gelegenheid schoon,
can den zegen van onze beginselen ook
door het Bewind te doen werken, maar
van dit oogenblik af zijn we nu weer op
positie. Tegen welk Bewind, staat nog te
bezien. Maar vast staat bet, dat 't Be
wind omgaat.
Zich te vleien met een uitkomst van de
vele herstemmingen, alsof, zco al niet ze
ker, dan toch misschien, de meerderheid
nog Rechts zou kunnen komen, zou een.
ijdele droom zijn".
Dan overweegt het blad, wat te doen
staat:
„We zijn thans oppositie, en het Bewind,
dat thans komende is, zal als zoodanig
met ons te rekenen hebben.
Laat ons daarom terstond onze lanspun
ten vijlen en ons zwaard scherpen, en van
meet af met ongekreukten moed, in vast
beraden plichtsbesef, en moge 't zijn met
warme geestdrift, deze nieuwe taak als
oppositie aanvaarden, en daarom zonder
verwijl verstaan ,dat we aan. het nu ko
mend Kabinet, als oppositie, reeds aan
stonds zijn samenstelling zoo moeilijk mo
gelijk hebben te maken
Bij de herstemming gaan we uit dien
hoofde een tweede worsteling tegen, niet
om onze schade in te halen, iets wat tocb
niet kan, maar wel om nu reeds toe te
zien,dat het straks komend Bewind, dank
zaj onze energie, oais niet overrompele,
maar van meet af zoo zwak mogelijk sta.
Stond het sterk, dan zou 't ramp na
ramp over ons land kunnen brengen, maar
houden we 't zwak, dan zal veel van deze
schade alsnog van ons volk zijn af te
weren.
Daartoe roept onze plicht ons thans op-
Men verstaat in wat zin en met wat be
doeling.
Voor land en volk het gevaarlijkst zou
Tfc zijn, indien de drie partijen van de Con
centratie het voor haar eigen candidaten
tot een verovering van 51 zetels brachten.
Dan ware de ellende, die ons te wachten
stond, niet te overzien.
Nu staat het op dit oogenblik zóó, dat
gekozen zijn 25 Roomsch-Katholieken, 10
Anti-Revolutionnairen en 6 Christelijk-His-
torischen, en dat de herstemmingen ons
ten minste nog een viertal zetels leveren
kunnen.
We overdrijven niet. We nemen het geval
zoo nuchter mogelijk.
Komt dit zoo uit, dan zal Rechts met 45
leden in oppositie komen te staan, en zal
men Links oveT niet meer dan 55 zetels
beschikken kunnen.
Ware dit nu zóó verdeeld, dat de So
ciaal-democraten er ten minste tien van
innamen, dan blijven er voor de Concen
tratie slechts 45 zetels over; dan krijgen
we het schip zonder vlag; en zal van een
Liberale overheersching geen sprake kun
nen zijn.
Maar daarom is 't dan ook plicht en
roeping, wat er ook gebeure, te zorgen,
dat ons bij de herstemmingen deze vier
zetels nog toevallen".
De „Stichtsclie Ct." is ook niet tevreden
over den uitslag en ongerust over denl
afloop der herstemmingen. Dit blijkt wel
uit de volgende regelen:
„Onze eerste indruk van de gehouden
stemming voor dé Tweede Kamer is zeer
ongunstig. Er zijn zeer vele herstemmin
gen,- doch de kans dat de rechterzijde
de meerderheid behoudt, is al uiterst ge
ring.
ï,De Roomsch-Katholieke partij is er
bijna ongedeerd afgekomen, maar de Anti-
re vol utionnaire en Christelijk-Histoiische
partij zagen vele hunner aftredende leden
in herstemming komen met meer of minder
slechte kans om het nog te halen. De link-
sche wind, die in het midden des lands
reeds bij de Statenverkiezingen woei, is in
een storm,- overgeslagen, die vaste districten
heeft doen wankelen. Apeldoorn, Zwolle,
Amersfoort, Middelburg.
-„Vaste burchten van rechts worden ern
stig bedreigd en er zal heel wat inspan
ning bij de herstemming noodig zijn om
deze te behouden."
„De Tijd" (kath.) geeft haar meeningover
den uitslag aldus te kennen:
„De Rechterzijde heeft klop gehad; wij
weten reeds dat zij haar sterke meerderheid
zeker niet behouden zal. De sociaal-democra
ten zijn de overwinners, de helden van d'en
dag. De concentratie zit daartusschen in be
nauwdheid' met vrijwel een échec.
„De stemmingen van gjisteren hebben ons
gesterkt in onze opvatting van hetgeen de
toekomst ons meer en meer brengen zal.
Vrij-liberalen neigen naar de Rechterzijde,
vrijzinnig-democraten naar het socialisme.
De tusschen partij en geraken beklemd tus-
schen twee buffers.
„Het anti-papisine is niet nieuw en zal
altijd' blijven bestaan. De kracht daarvan is
echter ook nu weer niet groot gebleken. De
ze onsmakelijke actie doodt de maoht der
coalitie niet.
„De anti-Tarief-be weging zal er niet al
tijd zijn. Dit middel van den strijd tegen de
Rechterzijde is slechts van öógenblikkelijke
beteekenis. Wie verder ziet dan het moment
blijft vertrouwen koesteren in de macht d'er
christelijke politiek in Nederland."
Nog lezen wij:
„Een opzet bij de verkiezingen, zooals wij
thans aan de linkerzijde beleefd hebben,
strijd tot afbreken van een Regeering, waar
van men weet, geen betere in de. plaats te
kunnen stellen, met als achtergrond de ver
sterking van een partij, waarmee nooit te
regeeren valt, zoo'n opzet kan zich niet
herhalen.
„Zelf thans reeds staat onze zaak verre
van hopeloos. Wij kunnen ons niet voorstel
len, dat bij zoovéél kans op een belangrijke
vermeerdering van het getal sociaal-demo
cratische Kamerzetels, lihksche mannen van
allerlei gading Troelstra en de zijnen steu
nen zullen bij de herstemmingente minder,
omdat deze nog in acht districten tegenover
de concentratie 6taan.
„Met name op Utrecht II hopen we vast
en dat de Rotterdammers drie sociaal-demo
craten naar de Kamer zullen zenden, kun
nen wij ons ook maar zeer moeilijk voorstel
len.
„Nog is de meerjderheid iiiet verloren. Zoo
onzerzijds tegen 25 Juni niet alles beproefd
wordt, wat mogelijk is, zouden wij ons aan
verregaande roekeloosheid schuldig maken.
„Het vooruitzicht, dat de Rechterzijde be
langrijk verzwakt uit den strijd komt, haar
krachtige meerderheid niet behoudt, de mo
gelijkheid, dat, als alles tegenloopt, zij mis
schien niet in de meerderheid blijft, mag nie
mand onzer ontmoedigen.
„Zelfs zoo dit laatste gebeuren mocht,
moet de coalitie in de Kamer in elk ge
val zóó sterk mogelijk worden gemaakt, haar
invloed zóó groot mogelijk.
„Dit zijn wij aan het vaderland verplicht."
Dé „Res.bode" (Kath.) oordeelt, dat 't
wel eens aanbeveling kan verdienen te
overwegen de sociaal-democraten te steu
nen en niet volgens een vast beginsel
de vrijzinnigen. Daarover, „Het Huisge
zin", heeft dit punt ook reeds naar voren
gebracht, schrijft het blad:
„Wij zeggen: „te overwegen"; want ver
der dan overwegen gaan wij voorshands
nog niet, hoewel wij dienaangaande vrijer
zijn dan andere bladen. Immers, wij heb
ben nooit op den voorgrond gesteld, dat er
nimmer sprake kon wezen van steun ver
leenen aan de sociaal-democratie. Wij heb
ben bij vorige verkiezingen gezegd, dat wij
dit „in de, gegeven omstandigheden be
slist ontraadden." Wij. zouden nog geneigd
zijn ook bij deze stembuscampagne gelijk
advies te geven. Doch daar kunnen oogen-
blikken komen, waarin ncod wetten breekt.
En dan zouden wij er geen bezwaar in
zien een tijdelijk stembusaccoord te slui
ten, zelfs met de sociaal-democraten; ech
ter onder het eenê voorbehoud, dat dit niet
achterbaks 'geschiedt, maar men er openlijk
voor uitkomt. Men kan soms in de nood
zakelijkheid geraken tegenover verdacht
making en brutaal'geweld zijn stok op te
'heffen en er op in 'te slaan. Maar een
I dergelijke kastijding behoort men niet bin
nenskamers toe te dienen.
„Als gezegd, wij meen en echter, dat dit
denkbeeld nog niet verder gekomen is dan
in het stadium van het overwegen der
vraag, of het aangaat de perfide manier,
waarop vrijzinnigen van iedere schakee
ring tegen rechts, de sociaal-democraten
steunen, maar steeds te blijven beantwoor
den met het aan zetels helpen van link-
sche menschen tegenover hun scharlaken-
roode vriendjes.
„Onthoudt het, heeren van links, de maat
kan eens overloopen.
„Ook die van rechtsche verduldigheid 1"
Hef „Centr." (kath.) schrijft:
7,Het is ditmaal niet gegaan als in 1909,
ïoen bij den eersten aanloop de Rechtsche
coalitie onmiddellijk de overwinning be
haalde en zich de meerderheid verzekerde.
Tegen 54 zetels toen, verkreeg zij er thans
bij de eerste stemming niet meer dan 42
(1 herstemming tusschen katholieke candi
daten inbegrepen). 'Hoe de nieuwe Kamer
er zal uitzien, naar welke zijde de parle
mentaire weegschaal zal overslaan, hangt
dus geheel af van de 46 herstemmingen.
Van Rechts zal daarbij de uiterste inspan
ning moeten worden betracht, en zelfs in
het gunstigste geval kan er niet aan worden
gedacht de huidige meerderheid tc behou
den. In 't algemeen zijn herstemmingen
ook niet gunstig voor Rechtsche candida
ten. Maar de hoop is gewettigd, dat het
dezen keer beter, zal gaan, omdat in ver
schillende districten, waar de strijd moet
worden hervat, onze candidaten verreweg
de meeste .stemmen behaalden. Daartoe
behopreri ook districten, waar het tot dus
ver Rechts geregeld of doorgaans bij eer
ste stemming zegevierde; en wanneer wij
'daarop wijzen, dan wijzen wij tevens op een
schaduwzijde, welke do dag van gisteren
voor ons vertoonde. Dat in districten als
Amersfoort, Apeldoorn, Kampen, Leiden,-
Zwolle herstemming noodig is,- valt tegen.
Evenzoo, dat in Beverwijk en Enschede
onze mannen er niet terstond kwamen. Ter-,
wijl in de groote steden onze kansen zéker
•niet verkeken zijn, maar toch ook nog geen
enkel succes valt to boeken."
Bij de herstemmingen zegt liet „Gentr.",
zal de .organisatie het parool uitgeven hoe
fce handelen; daarover wil het blald niet
beslissen.
De 7,Gelderl." (kath.) schrijft:
7,41 zetels van Rechts, 12. voor Links én
47 herstemmingen.
7,De uitslag is voor ons ongunstig. Wel
moeten we bij den rechtschen stand nog
optellen Bergen-op.Zoom, waar twee katho
lieken in herstemming komen en Ommen,
dat wellicht den dissident Bickon weer
gaat afvaardigen, die dan toch meestal
rechts stemt; maar met dat al is er toch
maar een heel klein kansje dat de her
stemmingen ons een rechtsche meerder
heid zullen brengen.
„Districten als Amersfoort, Apeldoorn,
Beverwijk, Kampen, Ridderkerk en Zwolle,
die men tot nu toe onder de vast rechtsche
meende te mogen rekenen, staan wankel, al
vertrouwen we wel enkele er van bij alle
inspanning voor Rechts te kunnen behou
den,
„In Amsterdam hebben we niets meer te
verwachten, ook Rotterdam zal zijn laat-
sten rechtschen afgevaardigde wel uitwer
pen.
„Gorkum is wellicht verloren, - ook
Utrecht II en Haarlem staat zwak.
„Voor ons katholieken is er een licht
punt, van onze 26 zetels houden we er min
stens 25. Alleen, zooals we reeds zeiden, in
Beverwijk loopt Passtoors gevaar."
De „Nederl." (chr.-hist.) geeft eenige ar
tikelen over de verkiezingen. Van belang is
vooral, wat het blad schrijft over de her
stemmingen. Het.doet.dat in een artikel
.„In onze hand gegeven" en zegt daar o.m.
,Jm/hi£t minder dan-tien. dist riet en toch.
i komt een man der Concentratie in her
stemming met den sociaaldemocraat- en
rin niet minder dan 8 dezer districten óver-
treft het socialistische stemmencijfcr "dat
der liberalen, soms zelfs in zeer aanzien
lijke mate.
„En dit beteekent dus, dat de rechtsche
partijen het in haar hand hebben niet
zooals het „Handelsblad" van hedenmor
gen reeds insinueert door steun aan de so
cialisten te verleenen, maar eenvoudig
door zich van stemmen tc onthouden, de
politieke atmosfeer te zuiveren, en de ware
partijverhouding: namelijk de absolute af
hankelijkheid der Conoentratie van de so
ciaal-democraten eenerzijds,en van ons,-
aan te toonen.
„Dit feit, dat de sociaal-democraten
in zóó tal van districten den vrijzinnigen
boven 't hoofd gewassen zijn, maakt een
ingrijpende wijziging in de herstemmings
tactiek mogelijk. Tot nu toe toch was onze
vrijwel vaste gewoonte, bij een herstem
ming tusschen liberaal en socialist den eer
sten steun te verleenen, terwijl omgekeerd
de liberalen den socialisten en de sociaEs-
ten den liberalen bijna zonder uitzondering
tegenover den „kerkelijke" bijsprongen.
„Wij volgden deze tactiek, die den libe
ralen een aanzienlijk voordeel bracht, waar
voor zij nimmer wederdienst praesteerden,
wijl het een vaste overtuiging in onze krin
gen was, dat de idealen, welke wij nastre
ven, van de liberalen nog minder gevaar
te duchten hadden dan van de sociaal-
democratie
-„Het zou ons eohtet volstrekt niet ver
wonderen, indien, na tie onwaardige en
weerzinwekkende houding, door al wat vrij
zinnig is, gedurende tien laatsten tijd tegen
al wat ons lief en heihg is aangenomen-,
deze overtuiging in onze kringen allerdeer-
lijkst geschokt bleek.
Lood om oud ijzer" zal menigccns ge
dachten op dit punt weergeven.
y,Vooral indien tie vrijzinnigen de oude
tactiek mochten willen volgen in tie 12
districten waar rechtsche mannen met tien
socialist in herstemming komen
Tot zoover de rechtsche organen. Thans
nog eenige bladeren van de linkerzijde.
Eerst komen we dan tot het „Yaderl."
(Unje-lib.) In het blad van gisterochtend
heeft het reeds het vermoedelijke resultaat
zdjns inziens namelijk becijferd en dan
komt het tot reohts 44, links 43 en sociaal
democraten 13.
Nog geeft dit blad een beschouwing over
den uitslag. Het artikel, waarin den raad
wordt gegeven links te stemmen en zeker te
gen de coalitie eindigt aldus:
„De uitslag van gisteren heeft uit den
aard der zaak op zichzelf nog geen politieke
gevolgen, ofschoon te veronderstellen valt,
dat het ministerie zich zeer onbehagelijk
zal gevoelen.
„Dit intusschen mag men aannemen, dat
de grondwetsherziening en de Tariefwet van
tie baan. zijn, en dat dc mogelijkheid is ge
opend voor een oplossing van het kiesreoht-
vraagstuk in vrijzinnigen geest.
„Het gevaar dat de openbare school be
dreigde, i9 natuurlijk slechts voorloopig af
gewend. De coalitie zal telkens opnieuw be
proeven, te beroiken wat haar nu ontging.
Ook het zwaard dat boven Indië hing is
slechts tijdehjk weggenomen. De coalitie zal
haar kersteningsplannen opbergen, maar
niet voorgoed' laten varen.
„Het besef van deze steeds dreigende ge
varen zal den ijver der vrijzinnigen bij de
herstemmingen aanwakkeren, en in het ver
volg hun waakzaamheid verscherpen.
„Geschiedt dat, dan zal er op 25 Juni de
Meiboom, diie nu reeds wankelt in de kap
van het ooauitie-huis, weggeblazen worden,
en het gebouw ineenstorten."
De „Nieuwe Ct.' (vrij-lib.) wijst nog op
het geringe succes van de Christelijk-Sociale
partij van mr. Van dè Laar en van deft
Bond van ProtèStantsche kiezers.
„Niet alleen beperkte hun stemmenaantal
zich overal tot enkele honderden, maar ook
in districten als Haarlemmermeer, Doetm-
ckem en Wijk-bij-Duursterc, waarop De
Beukelaar zijn hoop gesteld had, brachten
zij de coalitie geen groot nadeel toe. Hilver
sum en Sneck bleven eveneens voor de
coalitie behouden.
„Wel oefenden zij invloed ten gunsto van
tie vrijzinnigen in Ridderkerk, Kauipen,
Apeldoorn en zullen zij bij de herstemmin
gen in sommige districten een niet onbetee-
kenend gewicht in de tonaal leggen."
De „Nieuwe Arah. Ct(lib.) schrijft:
„De Meiboom is van de kap
„Dit is de alreeds vaststaande uitslag
van de eerste stemming.
,,Dr Kuyper ervaart nu dat de revolu
tiebouw, ook al zet men den Meiboom in
de kap, niet bestand blijkt tegen een Juni-
storm als wij thans hebben beleefd".
De „Arnh. Ct." (lib.) constateert ooic
dat de dag van Dinsdag een nederlaag
is geweest, die bij de herstemming niet ge
heel hersteld kon worden. En dan volgen
eenige woorden aan het adres der recht>
sche partijen:
„Bij de stembus is voorloopig reeds uit
spraak gedaan: het Nederlandsche volk
heeft genoeg van het verbond, der drie
rechtsche partijen. Deze rechtsche partijen
zullen dat hebben te aanvaarden en, aan
gezien zij deze verkiezingen op zoö stiU-
tatieve wijze hebben opgedragen aan Hem,
wiens naam zij zoo gemakkelijk in den
mend en in de pen nemen, zullen zii, in
dien zij eerbied hebben voor Hem, die alle
dingen regeert, goed doen, wanneer zij nu
ook diens hooge raadsbesluit ootmoedig
aannemen en niet te veel schelden of las
teren tegen de partijen van links, aan
wien het, kachtens hoog bestel, thans be
schoren is te zegevieren. Zij kunnen smart
gevoelen, dat is hun recht, doch met de
levensbeschouwing, die de hunne is, en
met de virtuositeit, waarmedo zij hun
eigen zaak steeds als de zaak Gods voor
stellen, hebben zij den plicht die smart
waardig tc «dragen en tot eigen verstek-
king en opbouwing aan te wenden.
„Wat ons betreft, de uitslag der verkie
zingen van gisteren heeft ons blijdschap ge
geven en moed geschonken voor de naaste
toekomst. Die uitslag heeft het ergste, wat
we voor een volk vreezen: clericale over
heersching, van ons afgewend".
Directeur: Kantoor:
TELEFOON 453. 3138 18
Z3L,
Geheel nieuwe collectie Nouveautés voor het Zomen-Seizoen, in:
Witte en gekleurde PencaJ, Sephyn en Cotella-Hemden voor Heeren en Jongeheeren-Vesten, Ceintuurs, Sokken,
Handschoenen, Zomer-Bretels, etc. Steeds 't nieuwste in Dassen. Keurige onovertroffen sorteering Zelfbin-
ders. Gebruikt steeds onze linnen Boorden, uitmuntend door iuist-passende modellen.
Voor de warme dagen ons model „AHEBIÜAIN". Elk stak gegarandeerd. 8272 60
Ten spoedigste ter overneming aangeboden: een
bekiante BIERBOTTELARIJ, op een der Badplaatsen
van Zuid-Holland. Gegadigden niet over 1 500.— kun
nende beschikken, gelieven niet te reflecteeren. Brieven
H 525, Boekh. A. P. WITHAAR ZOON, Den Haag.
8232 18
CO
cd
vqD
GO
CO
8J79 32
