No, 16349.
LEIDSCH DAGBLAD, Wo ems dag* 11 Juni. Tweede Blad.
Anno 1913
Buitenlandseh Overzicht.
Walvisclivangst.
Marktberichten.
In het zuid-oosten is do spanning weer
toegenomen. Onze telegrammen van giste
ren hebben doen zien dat er maar weinig
noodig is om een oorlog tusschen
Bulgarije en Servië te doen uit
barsten. Zelfs is de vraag voor de hand
liggend: is oplossing van het-conflict denk
baar zonder wapenkrijg. De gemoederen
heeft men opgezweept en om nu de kalmte
te doen weerkeeren gaat zoo gemakkelijk
niet. Bovendien is geen der partijen ge
neigd concessies te doen, aan weerszijden
wordt beweerd, dat tor handhaving van de
nationale eer men niet toegeven kan.
Een leelijk ding die nationale eer, die
altijd maar bloed wil doen stroomen.
De Servische gezant moet met zijn gezin
Sofia reeds hebben verlatendat wijst er
op dat' de toestand gespannen is.
We zullen nu moeten afwachten welke
houding Bulgarije zal aannemen tegenover
hot Servische ultimatum, als we de krasse
wensohen, gisteren onder onze telegrammen
vermeld, zoo eens mogen noemen
Do ministercrisis in Bulgarije zal spoedig
tot het verleden behooren, want reeds heeft
de koning Danef do vorming van een nieuw
ministerie opgedragen, Danef heeft ver
zekerd zijn ministers uit alle partijen te
zullen kiezen.
In don R ij k s d a g is bij de tweede le
zing der legerontwe JjP e n de kalmte
verstoord doordien de minister van oorlog
heel onvoorzichtig had gesproken over de
9ociaal-democratie. Hij mag tegen deze
heeren zijn, wat hij zich veroorloofde over
hen te zeggen ging te ver en de Rijksdag
leden hebben dit met interrupties, duide
lijk gemaakt, 't. Gaat niét'op om zijn te
genstanders op een lijn te stellen met
menschen van 'zeer slechte zedelijke» repu
tatie.
In hoofdzaak namen de socialisten aan
het debat deel. Ze'gevoelden niets voor de
legeruitbreiding. 't Is maar een cadeautje
voor den keizer ter gelegenheid van zijn
jubileum, oordc-elen ze. Alleen blijft de be
lofte van den koning van Pruisen, het tegen
geschenk, onuitgevoerd.
Noski betoogde in den hreede, dat, er geen
reden was voor legeruitbreiding. Gevaar
voor de veiligheid van het rijk is er niet
en al zijn de machtsverhoudingen gewijzigd,
aan Duitschlands positie is niets veranderd.
Een oorlog tusschen Engeland en Duitsch-
la.nd acht hij onmogelijk. De Rijkskanselier
heeft zijn best gedaan voor verbetering der
betrekkingen, maar de Duitsche kapitalis
tische pers treedt in tegenovergestelden zin
op, die verlangt alleeu steeds grooter uit
gaven voor oorlogsmateriaal.
Dat Frankrijk over versterking van het
leger denkt, zegt Noski, is dë schuld van
Duitschland, dat. eerst begonnen is.
Zijn critiek was fel en herhaaldelijk gaven
-zijn par tij gen roten blijken van instemming.
Het legerontwerp zal er ongetwijfeld toch
wel doorgaan.
Het ambtelijk program van de feestelijk
heden voor hetregeeringsjubile"m
van k e i z e r W i 1 h e l m is verschenen. Bij
zondere dingen staan er niet op. Een pro
gram zooals alle anderen voor dergelijke
fcestïviteiten.
Gemeld wordt nog dat een uitgebreide,
amnestie zal worden uitgevaardigd, vooral
voor militairen. Voor bedrijvers van dief
stal, mishandeling en beleediging van on
dergeschikten bestaat er in militaire krin
gen geen kans om er van te profiteeren.
De ,,-Nat. Ztg." vertelt, dat óok Sternickel
Kapitein Lange verhaalt ons
i van z ij n reisherinneringen.
Wc hadden gisteren 't vöorrocht uit den
jnond van -.den hoer Lange, den gewezen
\valvischvaarde-r, thans clïef-dc-bureau van
Itle te Sandcfjord gevestigde enorme trust
Voor walvischvangst en voor de exploitatie
Van de producten van den walvisch (direc
teur P. Bogen, naam van groote vermaard
heid in Noorwegen), een en ander op te toe-
kenen over de walvischvangst on haar wel
buitengewone beteeken is in don tegen woo r-
digen tijd.
De heer Lange ontving ons in zijn hotel
.Wcimar, tc Rotterdam. Hij was de laatste
weken to Vlaardingcn, Schiedam, Rotter
dam doende geweest met den verkoop van
enorme hoe veel lie den olie. Het seizoen was
héél voordeelig geweest. Er was buitenge
wone omzet. En thans wilde hij ons, een
paar uren vóór hij weer de terugreis naar
Noorwegen ondernam, wat uit liet leven
van de walvischvaarders vertellen.
Hij bestelde k-offie, marasquino en een
„Hollandschen sigaar"; liet zich de geu
rige Havannali wondergoed smaken; nes
telde zich makkelijk in rijn stoel; en ver
telde met de liefhebberij van den zaken
man, dien 't voorspoedig in de wereld ging:
„October tot April, dat is de tijd voor
de walvischvangst't Seizoen is net ge
weest 't Was héél goed Dan staan
onze papieren niet slechtEr zijn jaren
van 100, 200 pOt. Dat zijn onze maat
schappijen, die onder Zuid-Shetland, Zuid-
Georgia werkten. Zij vischten voor 20 mil-
lioen gulden in één jaarNiet allen
gaat 't zoo voor den wind. De stations op
de westkust van Afrika, maakten goede za
ken; die op de oostkust ging 't weer min
der O, die stationsover do hééle we
reld zijn ze verbreid: Alaska, IJsland,
Chili, Brazilië, Mexico. En nu moet gc
goed. onderscheiden: de stations aan den
vasten wal, en die in zee. In de eerste
wordt la 11 e s van den walviscli verwerkt,
in de tweede wordt alleen de traan gewon
nen, en zet met het restje van liet cadaver
over boord.
Die laatste zijn de drijvende traan fabrie
ken. 't Zijn schepen van 6 a 7000 Ion.
en zijn trawanten voor amnestie in aanmer
king komen. De doodstraf zal voor hen dan
zeker worden veranderd in levenslange ge
vangenisstraf.
Prins Ernst Au g u s-t en zijn jonge
vrouw zijn nu een paar dagen naar Gmiin-
den om daarop het jubileum in Berlijn te
gaan bijwonen. Met de keizerin gaan de
jonggetrouwden dan nog een paar dagen
naar Homburg vor der Höhe en daarop
gaat Ernst August in garnizoen te Rathe-
now.
De Welfische westi e is door dit
huwelijk weer meer naar voren gekomen.
Yóoral willen de Welf en doen uitkomen dat
do prins en zijn vader al zijn ze nu verwant
aan het keizerhuis, hun oude denkbeelden
Diet hebben verloren. De vergaderingen zijn
niet van de lucht en nu weer is er een groote
bijeenkomst geweest, waar de pogingen der
nationale politici en der Pruisische regee
ring om een wig tusschen vorst en volk te
drijven worden afgewezen. Een Vra-sse uit
spraak was dat de vergadering zich. verklaart
voor de onverjaarbare en wettige aanspra
ken van het Welfische koningshuis.
De „Frankf. Zfcg." is allesbehalve te spre
ken over de volharding der Welfen. Als ze
hun dubbelzinnige houding niet laten varen
zegt set blad, dan konden er wel eens bezwa
ren komen tegen de troonsbestijging van
Ernst August in Brunswijk, bezwaren, waar
van men thans niet het geringste vermoeden
heeft.
Het Engelsche Lagerhuis is weer bezig
met do ernstige kwestie het, home rule
ontwerp. Het Hoogerhuis heeft te ken
nen gegeven er niets van te willen weten,
maar nu kan het'Lagerhuis zonder medewer
king van liet Hoogerhuis het ontwerp tot
wet verklaren.
Bij de debatten is het conflict dat in Ul
ster dreigt ock ter sproke gekomen, doch
de regeering was niet bevreesd, erkende
dat dit niet zonder betcekenis was dat hdl
belang van één provincie moest achterstaan
bij dat van geheel Ierland. Ten slotte werd
het ontwerp aangenomen met 368 tegen 270
stemmen.
De politic blijft werkzaam tegenover de
tegenstanders. Eenige malen reeds is een
•mending geweren in beslag genomen, het
arsenaal is thans gevonden. In ecu stal te
Hammersmith zijn op -1000 geweren met ba
jonetten beslag gelegd.
In den Belgischen Senaat heeft de so
ciaal-democraat Lafontaine den minister
van buitenlandsche zaken geïnterpelleerd
over -B e 1 g i ë's internationale po
litiek. Europa, zoo zei hij, heeft zoo
juist eon tijdperk van benauwdheid door
leefd, de grootheid van het gevaar heeft
de volksmassa's ten diepste geschokt, en
men heeft bij deze gelegenheid een ontzag
lijke toename der vredesbeweging kunnen
constatecren. Do socialisten van Duitsh-
lan.d en van Frankrijk hebben geprotes
teerd tegen den bewapeningswaanzin, het
parlement van Elzas-Lotharingen beeft ge
protesteerd tegen de mogelijkheid van een
oorlog, en ten slotte heeft de Fransch-
Duitsohe parlementaire conferentie te Bern
die de beide regeexingen hadden moeten
aanmoedigen, maar waarvan zij geveinsd
hebben niets af te weten, zioh uitgespro
ken ten gunste der vredesdenkbeelden.
Lafontaine gaf vervolgens als zijn mee-
ning te kennen, dat België's neutraliteit,
door de mogendheden gwaarborgd, de Bel
gen niet noodzaakt, zichzelven te verde
digen.
Lafontaine heeft er op gewezen, dat Bel
gië moet trachten meer te worden erkend,
wanneer conferenties worden gehouden.
De minister zeide bp het laatste punt
de aandacht gevestigd te zullen houden.
De afgevaardigden naar do derde vredes
conferentie, die tegen 1915 in Den Haag
belegd is, zullen in opdracht krijgen te
spreken ten gunste van beperking der be
wapening.
In Frankrijk zijn eën aantal dametjes,
die bepaald vinden, dat de o pof f er i n-
g e n, die voor hët'lege r worden ge
vraagd, nog niet groot genoeg zijn. Een
aantal jongo meisjes heeft den minister
van oorlog geschreven, dat, indien de wet
voor den driejarigen (dienstplicht van
kracht wordt, zij de hulpdiensten zouden
willen verrichten, waardoor ook die man
netjes voor den krijgsdienst bunnen worden
gebruikt. Ze wensohen dan als gewone mi
litairen te worden beschouwd.
De Paus bereidt een lieuwe ency
cliek voor. De „Excelsior" verneemt dat
boric,ht uit Rome. Deze encycliek zal uit
sluitend arbeidersaangelegenheden behan
delen.
Te Brussel zijn ongeveer 1200 arbei
ders in de rijtuig-industrie wegens loon-
gesohillen ui t g e s lo t e n.
In Vlaanderen hebbep circa 4000 werk
lieden in de handscihoenennijverheid
het werk nedergelegd.
Aan het ,,Berl. Tagebl." wordt geseind,
dat te Warschau het gerucht loopt, dat de
kolonel van dén genoralen
staf Kuziwicz aldaar wegens spion-
nage is gearresteerd. Naar beweerd
wordt, zou hjisedert drie jaren afschrif
ten van Russische mobilisatieplannen aan
Oostenrijk hebben verschaft.
Offic.ieele bevestiging van dit bericht was
nog niet te krijgen.
Prov.-Siaften-verkiezingen.
Noord* Brabant.
Berge n-op-Z oom. Aantal kiezers
11,186. Gekozen de heeren V. F. D. M. van
Gilse, te Roosendaal, met 3561; W. F. J*
Juten, te Bergen op-Zoom, met 2229, en
J. Verheyen C.Jzn., te Roosendaal, met
3312 stemmen, allen katholiek en aftre
dend. Op dr. J. M. v. 'd. Hoek, te Dinte-
loord, vrijz., waren 1436 stemmen uitge
bracht.
In de overige districten dezer provincie
waren do aftredende leden reeds bij en
kele candidaatstelling óp 3 Juni j.l. ge
kozen.
O verijsél.
Almelo. Aantal kiezers 7923; uitge
brachte geldige stemmen 5479, volstrekte
meerderheid 2710. B. Berends Bzn., vrij
C.-H., 783; H. J. Bulten, C.-H., aftr., 3601;
H. H. Kortebos, U.-L., 1055; H. Meertens,
S.-D. A.-P., 775; W. G. A. J. Roering,
R.-K., aftr-, 3230; G. Schotveld, S.-D. A.-P.,
1343; E. van der Toren, S.-D. A.-P., 883;
mi'. H. van der Vegte,-A.-R-,-aftr., 3398,
zoodat herkozen zijn de heeren Bulten,
C.-H., Roering, R.-K., en Van der Veg-
te, A.-R.
Deventer. Aantal kiezers 4899uit
gebrachte stemmen 2475, volstrekte meer
derheid 1217. W. H. F. baron van Heem
stra, U.-L., aftr., 1663; P. Stoffel, V.-D.,
aftr 1802; H. Dekker, S.-D. A.-P., 45-4;
W. Wansink, S.-D. A.-P. 753, zoodat her
kozen zijn do heeren Van Heemstra, U.-L.,
en Stoffel, V.-D.
Enschede. Aantal kiezers 16,025uit
gebrachte stemmen 13,711, volstrekte meer
derheid 674-6. G. Bennink, S.-D. A.-P., aftr.,
490S; G.J.O. D. Dikkers, V.-L., 3005; G. El-
horst, A.-R., aftr., 6021; uir. dr. G. A.
Lasonder, V.-L., 3068; G. Nyhuis, S.-D.
A.-P., 4018; Julius Scholten, U.-L., 2667;
J. F. Tyhof, S.-D. A.-P., aftr., 4722, zoodat
er herstemming moet plaats hebben tus
schen de heeren Bennink, S.-D. A.-P.,
Dikkers, V.-L., Elhorst, A.-R., Lasonder,
V.-L., Nyhuis, S.-D. A.-P. en Tyhof, S.-D.
A.-P.
Kampen. Aantal kiezers 4038; uitge
brachte stemmen 3614 volstrekte meerder
heid 1808. R. C. C. van Hasselt, Lib., 1404;
iH. W. ten Kate, aftr. Chr. Hist., 2134;
W. Meyer, Lib., 1650; M. Noordtzij, aftr.
A.-R., 1847, zoodat herkozen zijn de hee
ren Ten Kate, Chr.-Hist., en Noordtzij,
A.-R.
M a r k e 1 o. Aantal kiezers 3566uitge
brachte stemmen 2619, .volstrekto meerder
heid 1310. J. Bevers, S.-D. A.-P., 340; G.
H. Heilersig, V.-L., aftr., 1568; A. II. Tor-
horst. V.-L.; aftr., 1867; P. Kcncma.ns, A.-
R.) 644; A. Tecsink, S.-D. A.-P., 292. zoo-
da fc herkozen zijn de heeren Heilersig, V.-L.,
en Terhorst, V.-L.
Oldenzaal. Aantal kiezers 6223uit
gebrachte stemmen 4439, volstrekte meerder
heid 2220. J. Bevers, S.-D. A.-P.. 439; G.
Johannink, R.-K., aftredend, 1513; J. L.
Löhnis, R.-K., 2636; J. M. bacon van Voorst
tot Voorts, R.-K., aftredend,. 3321R. do
Vries, S.-D. A.-P., 422, zoodat gekozen zijn
de heeren Löhnis, R.-K., on baron Van Voorst-
tot Voorst, R.-K.
Ommen. Aantal kiezers 6399; uitge
brachte stemmen 5521volstrekte meer der-
derheid 2761. A. A. Balkema.U.-L., 2573;
B. Berends, C.-H, aftr., 2597; mr. Cr. W.
Th. baron van Dcdem, C.-H, aftr., 2549;
J. P. Janssen, vrij C.-H., 418; J. A. van
der Sande, U.-L., 2598. Herstemming tus
schen de heeren Balkema, U.-L., Berends, €.-
H, Van Dedem, C.-H., en Van der Sandc,
U.-L.
R a al t e. Aantal kiezers 5811. Voor do
periodieke vacatures: O. F. Bramor, A.-R.,
2789; M. van Doorninok, U.-L., 2216; H.
J. Schoemaker, R.-K., 2679; P. O. Stam,
U.-L., 2323, zoodat gekozen zijn de heeren
Bramer, A.-R., en Schoemaker, R.-K.
Voor de buitengewone vacaturesJ. A.
Gcertman, R.-K., 2619; W. A. J. G. Osse,
R.-K., 70; H. Sa.lomonson Gzn., U.-L., 2426,
zoodat gekozen is de lieer G-oortman, R.-K.
Zwartsluis. Aantal kiezers 1851; uit-
biachte stemmen 1503, volstrekte meerder
heid 741. B. J. van Dalfsen, vrijz., 616;
J. H. Post, A.-R., aftr., 864, zoodat her
kozen is de heer Post, A.-R.
Zwolle. Aantal kiezers Uitgebracht
2762 geldige, stemmen, volstrekte meerder
heid 1382. F. de Herder, aftr., V.-D., 1681;
H. Löhnis, aftr., vrij-lib., 1512; J. E. Vogt
S.-D. A.-P., 1192, zocda.fc herkozen zijn de
heeren Do Herder, V.-D., en Löhnis, V.-L.
Op Juni waren in het district Stoon-
w ij k de af tredenden, de vrijzinnige loden
J. Tromp Meesters en B. Loos en in het
district Dalfsen de heeren J. Huisman
en A. baron Van Dcdem, beiden van de
rechterzijde, reeds gekozen verklaard.
Bij de periodieke verkiezingen móest-en in
dit jaar aftreden 4 Roomsch-KalhoLieken, 7
Anti-Revolutionnairen en 3 Christelijk-Histol
rischen, totaal 14 leden van de rechterzijde,
cn 7 Liberalen, 1 Vrijzinnig-Democraat on 2
Sociaal-Democraten, totaal 10 leden van de
linkerzijde.
Niet aan de beurt van aftreding waren 6
Roomsch-Katkolieken, 5 Anti-Revolutionnai
ren en 2 Chrisbelij k-Historischen, totaal 13
van do rechterzijde, cn 8 Liberalen cn 2
Sociaal-Democraten, totaal 10 van de lin
kerzijde.
Er zijn gekozen op 3 en 10 Juni (peri<V
dick) 11 leden van de rechterzijde cn 8»v
van de linkerzijde, zooda.t thans 24 leden van(
de rechterzijde cn 18 van de linkerzijde zit*
ting hebben, terwijl voor 5 plaatsen her-
stemd moet worden tusschen 3 van de reela
ter- en 7 van de linkerzijde.
Opgave van personen, die zich t»
Leiden hebben gevestigd*
S. J. Roda cn gezin, Valdezstraat 2, meu
belmaker.
L. Ploeger, Oude Singel 24, bouwkundig
Opzichter.
B. Th Dijkstra en gezin, Langebrug 53,
opperwachtmster veldartill.
J. H. Teljevr, Pieter Huibertahof 5
H. Schouten en gezin, Nieuwe Rijn 13,
filiaalhouder.
D. Snoeckcr en gezin. Paradijssteeg 10 A,
schippersknecht.
H. Ligtvoet en gezin, Valdezstraat 13A',
handelaar in bouwmaterialen.
S. Italiaander, Pietersk.-choorsteeg 16.
A. H. J. Dreessen en gezin, Ceciliastraat
55, opperman.
J. van Well en gezin, Bembrandtstraat 20,
F. Jenner en gezin, Stadhouderslaan 4,
Ambtenaar S.-S.
C. van Kooy, Kort Galgewater 18.
A. E. L. M. Banning. Hooigracht -18,
dienstbode.
K. Berkhout cn gezin, Lammermarkt 52,
dekknecht.
P. Zoutendijk, Kooilaan 2.
J. H. P. Wortelboer, Varkensmarkt 6,
winkelbediende.
D .S. A. Hagenbeek, Hoogcwoerd 45/47,
bakker.
P. Fuchs en gezin, Pieterstraat 5, sjouwer*
Wed. G. Olie, Hoogl. Kcrkchoorstecg 14.-
M. J. Mispelblora van Altena, Dric-Octo-
ber-straat 37A.
N. A. Mispelblom van Altena, Drie- Oct-.-
straat. 37A., onderwijzeres.
P. J. Veld, Rijn- en Schiekadè 2S.
C. J. Wijngaards en gezin, Pr. Frcderik-
str. 17, wachtmeester artill.
O. E. Füting en gezin St. Jaoobsgr. 5,
bankwerker.
M. L. Zandijk, Aead. Ziekenhuis, ver
pleegster.
M. E. Ph. van Erp, Lange Mare 74.
H. G. Klaassen, Acad. Ziekenhuis, lecrL
verpleegster.
Schiedam, 10 Juni. Noteering van deu .Bond van
Dislillatours". Moutwyn f 13.—.leDever 17.—
Per Ned. vat zonder fu-»t eu zonder bolastiug.
Schiedam, 10 Juni. Noteering Beurscotnmissie.
Mootwijn 11.50 per HL., zonder lust en
zouder de belasting.
btemmiug kalm. Spoeling f 0 70.
Uraan-üpiritus f 21:1b a f 21.75, \Jela9se Spiritus
/"18.75 a 18J, ruwe Spiritus f 10 a f
Micek, 10 Juni. Op de botermijn alhier wareu
aangovoerd 10/4 vn en 0/8 vn Prijs V 46.50.
Pii.j1 der Veteenigiog f46.50. Fabrieksboter
aangevoeld 1/8 en 47/16 vn. Prij* f 47.50, Com
missie f 46.50.
Londen, 10 Juni .Metalen. (Ie b.) Straits-Tin
contant 206.15/, op 3 rad. 206.15/-. Chili Koper
contant 65.10/, op 3/m. 65.7/5. Zink £22 15/,
Lood (Spaanscb) 20.7/6 a promp -.—/-.
Uzer. de beurs.) Cleveland Middlesbro No. 3
contant 56/ en op 1/m. 56 3 koooers.
Londen, 10 Juni. Metalen. (2de b.) Straits-Tin
contant 205.10/, op 3/m 205 15', Ivoper contant
65.5/, op 3/m. 65 2/6, Zink 22.12/6, Lood
(Spaansch) 20.7/6 a
Uzer. (2e beuis). 01e'eland Middlesbro No. 3
55/3 coulant, 55/6 op 1 md. koopers.
Elk zco'n moederschip heeft drie,
vier kleine, solide stoombootjes, de eigen
lijke walvisch jagers, bij zioh.
De bemanning: ze bestaat bijna altoos
uit Noren. Vooral die verstaan 't werk. Ook
de maatschappijen buiten Noorwegen heb
ben doorgaans Noren in dienst.
Er is geen gevaar bij de jacht. De wal
visch is belachelijk vreesachtig. Onze stoom
schepen loopen geruisohloos, onze mannen aan
dek mogen niet praten anders gaat 'tdier
aan .den haal.
Een van de belangrijkste posten aan
boord .is die van den man in-de-mast. Hij
tuurt uit, ziet water opspuiten door een
walviseh, en snel waarschuwt hij in welke
richting op te stoornen. Dat is volstrekt
niet altoos de richting waarin hij 't dier
gezien heeft. Soms verschijnt 't dier, bij
z'n tweede ui ts too ten van water, achter
't 'schip 1 Maar nu is 't juist zoo merk
waardig dat die kijk-uit als 't ware tast,
en doorgaans goed tast, waar 't dier voor
z'n tweede udtstooting aan de oppervlakte
zal komen.
Dat uitlaten van water houdt verband
met do ademhaling van 't dier. Gewoonlijk
geeft hij 2 a 3 uatstootingen van water, en
tusschen elk zoo'n uitstooting in verloopen
1 a 2 minuten.Van dien korten tijd
moeten wij gebruik maken om hem op de
plaats, waar we hem hopen te treffen, to
naderen. Daarna is de kans verkeken. Een
wal kan vervolgens wel 1 a 3 uren onder
water blijven.
Wo naderen tot op 60, 70 Meter. Daar
verschijnt 't dier weer aan de oppervlakte.
Dan vuurt de „schutter" zijn harpoen af:
ijzeren bout van 'n arm-lengte, met weer
haak, om aan 't eind een patroon die 5 se
conden na 't verlaten van 't affuit in 't
lichaam van den wal ontploft.
Die explosie, richt een verschrikkelijke ver
woesting in 't lichaam van den wal aan.
Hij zinkt, on aan 't toitw aan den harpoen
trekken we hom naar ons toe.
Staat er nu hevige zee, dali wil zoo'n
touw wel' breken, en dan is de wal voor ons
verloren.
Is 't dier alleen gewond, dan trekt liij
't schip aan 't touw mee, want hij be
schikt over 'enorme kracht; en dan is
'n tweede harpoen noodig om 'n eind aan
z'n leven te maken.
Daarna varen wo er op af, en hoe zedr
't daar in 't hooge Noorden ook lang dag
is, hebben we toch niet altoos den tijd
om 't dier direct aan te snijden. Dan zet
ten we 'n pomp in z'n maag, blazen 'm
op, zetten 'n houten kurk in de opening
en de vlag van onze maatschappij op z'n
lijf. En dan laten we 'm drijven tot we
tijd hebben hem verder te bewerken.
Soms worden er zoo twaalf op één dag
gesehoten
Het „aansnijden" van den walvisch ge
schiedt tegenwoordig doorgaans moohinaal.
Er zijn daarvoor machines, die 500 sneden
in do minuut geven. De lappen spek gaan
in den ketel. Acht a tien uren wordt de
olie er gekooktDan is ze goed om in
de tanks te worden gestort.
't Is enorm wat zoo'n wal aan traan
levert. Alleen z'n tong geeft ons 1000 kilo
olie't Dier, als 't een fiksc-he boy is,
totaal: 50- a 60,000 kilo.
Maar vetter toch nog dan de jongens zijn
do meisjes; en beiden hebben ook in hun
bek voor 'n groote waarde. Hun 300 a
360 „tanden", zal ik nu maar zeggen, hun
hoornige vergroeiing van de opperhuid,
waar wij onze baleinen van krijgen, worden
met een 4000 gulden do 250 kilo betaald.
En die 250 kilo gaan net in den bok yap.
één walvisch.
Die tanden, „baarden" zooals men ze
heet dienen 't dier bij zijn voedselopname.
Als hij z'n ma-al begint zet hij eenvoudig
z'n muil open, zwemt door, krijgt 'n mas
sa water en weekdieren binnen. En daar
na geeft hij tusschen dc baleinen door, 't
water weer terug, en de weekdieren 'n
soort garnalen is z'n meest geliefde voed
sel blijven tusschen do haren van de
baleinen hangen.
Héél merkwaardig is de trouw van 't
mannetje voor 't wijfje. We hebben 't
meermalen gezien, dat 't mannetje, als we
't wijfje hadden geschoten, niet van de plek
week, en in groote kringen om de plaats
bleef zwemmen. Maar werd omgekeerd 't
mannetje buit gemaakt, dan ging 't vrou
welijk exemplaar zonder dralen aan den
haalGomme la plume au vent, femme est
vol age.
Maar met heldenmoed verdedigt de moe
der haar jongen. Zij krijgt doorgaans om
de twee jaren een jong, en 't komt ook wel
voor dat ze tweelingen ter wereld brengt.
Zoo n jonohie daar moet u uiet min ovor
cienken: 't is altija nog n meter ïaog
De moeder 20, 25 meters.
Vréóselijke jaloezie heeqpoht onder de
mannelijke exemplaren. We hebben er her
haaldelijk om de vrouwen zien vechten.
Dan slaan ze allerverschrikkelijkst met
den staart.
Een buitengewoon buitenkansje is do
vangst van wat wij heeten een spermacet-
walvisch. Als de man op den uitkijk zoo'n
wal ontdekt, krijgt hij om te beginnen
een premie van 200 kronen ('n f 135);
want buitengewone waarde vertegenwoor
digt zoo'n spermacet. Het spek aan den
kop bevat een zéér kostbare olie, waaruit
parfum wordt bereid. Maar 't allervoordco-
ligst toch is de ziekelijke woekering in
dén buik van 't dier, welke ons 't zg. am-
bra oplevert... In 't afgeloopen seizoen
heeft 't ambra van één walvisch te Londen
270.000 gulden opgebracht. Men gebruikt 't
voor de bereiding van parfum.
Die olie van den wal ze wordt voor
machineolie gebezigd; voor de fabricage
van zeep, odeur, rubber en... margarine.
Het vleesch is smakelijk (voor dc liefhob-
bers) als 't versch is.
't Zijn eerste reizigers, die walvisschen.
Zij kennen geen home. Ze reizen in paren.
De jongelui gaan mee. En geweldige af
standen leggen ze dan af.
Vermoed wordt dat ze niet den acqua-
tor passeeren; en juist dat reizen cn trek
ken, vervolgde do heer Lange, dat ver
dwijnen van bepaalde plaatsen, heeft meer
malen de vrees gewekt, dat de wallen aan
't uitsterven waren. Dat nu geloof ik
niet. Ze verdwijnen van een bepaalde
plek; niet in 't algeméén.
En daarop vervolgde hijToen ik in
1906. als eerste walvischvaarder in die
streken, naar Zuid-Schotland ging, on nau
den gouverneur stapte om te vragen of ik
in z'n zee mocht visschen, luidde 't ant
woord: „Wel ja zeker, ga je gang maar.
Die zee hoort aan niemand
Thans zijn er 11 maatschappijen aan 't
werken, en rekent 't gouvernement er on
geveer drie stuivers voor eiken barrel olie.
Dat levert een bate van pl.m. f 120.000
aan de schatkist.
De pionnier van do rijke terreinen onder
Zuid-Shetland heeft ons nog méér van
z'n bedrijf verteld. Hij herinnerde ons aan
do Hollandsche walvischvaarders, de Groen-
landsche of Noorsche Compagnie, die in
't begin der 17de eeuw ter walvischvangst
toog. In het begin der 18de eeuw vingen de
Hollanders nog 2000 walvisschen en tegen 't
begin der 19de eeuw begaven zich nog 55
walvischvaarders naar Groenland, van waar,
ze met de opbrengst van 100 wallen weer
keerden. Driehonderd Hollandsche zeilsche
pen trof men in dien tijd in do wateren,
van 't hooge Noorden aan. En toen ter tijdo
ook was de vangst niet zonder gevaar. Men
doodde den walvisch toon met den harpoen
in de hand.
Maar ook thans is er nog wel gevaar bij
de jacht. Van de wateren van Grahams-
land, waar kapitein Dingo veel kruiste, be
staan geen of uiterst gebrekkige kaarten, en
i is veel ijs in de buurt. De kapitein voor
er eens met volle kracht een ijsberg langs;
't duurde niet minder dan een verrelsuur
vóór men hem voorbij was. De berg stak ruim
100 meters boven 't water uit, en hij zetto
zich een 1000 meters onder water voort.
In de buurt van Grahamsland ook landde
de kapitein bij een van zijn reizen op 't
eilandje Deception, 't Was een merkwaardig
bezoek, 't Eiland was vulcanisch. Op de
eene plaats lagen sneeuw en ijs, op een an
dere bleek 't water van een bron, zóó heet,
dat men er een ei in kon kooken.
Tot besluit heeft de heer Lange ons toert
óók nog 't belang van Holland bij den
traanhandel uitgelegd. Een doorvoerbelaig
voornamelijk Van uit Vlaavdingen en Roti
terdam wordt heel veel olie doorgezonden
naar Emmerik en andere fabrieken buiten
lands. Maar ook binnenlandsche inrichtingen
betrekken voor de genoemde doeleinden d<
olie van de combinatie, aan welker belangen
de heer Lange sinds ja^ en dag zijn bestor
krachtig wijdt.
