GEBRl CHRISTIAANSE.
een tiental Jongens J leen tol jr.
1
m
ModemagazijiJePauw"
T egenstanders
Dames- en Hinderhoeden.
Burgers E. N. R.
Mode-Academie J. G. DE GRUFF,
1
i
ff
Fijne collectie Nouveautés
B
Stoomboot-K'. „DE VOLHARDING"
Complimenteerboek
E. KWAADSRAS,
DE GRACIEUSE.
Anna Paulownastraat 18 's-Gravenhage.
H. KEEREWEER, Aalmarkt 16. Tel. 861.
Ciiilrti»,
Modemagazijn.
Zie de Éialayes! f
P.v.d. WIJNGAARD Jr.,
Aardappelen
MEUBELREPARATIES.
No. 16325.
IiEIDSCH DAGBLAD, Woensdag* 14 Mei. Derde Blad.
Anno 1913.
PERSOVERZICHT.
Aan de Houtwarenfabriek „De ICrOOn",
eordwijk -Binnen, kunnen direct
Wasch uw Hoed met STROBIR.
ongeveer
geplaatst morden. Leefttijd 13—16 jaar,
abonnement tram vrij, flink loon.
Persoonlijk zich aan te bieden aan de
fabriek des namiddags van 26 uur.
M. H. AR
HOOF F,
H
in Batisten, Voile
n cn Zyden
BL.OU
Haven 1—3. Tel. 67.
„Mterdamsche Lloyd „Holland-Amerika Lijn",
naar New-York, Canada, „Kon Hollandsere Lloyden
„Union Castle Line".
VAN NOUHUYS Go.
De TARIEFWET schaadt de Nijverheid
LiSSE.
NIEUW
Asperges,
Meloenen,
Haarlemmerstraat 229. 6530 30
Het OOEDKOOFSTE Adres voor
Wie met kennis van zaken oordeelt,
Uitsluitend Vakschool
iu het Dames-Kostuum-Vak.
Dag- en Avondcursussen van al f20 tot f 150.
Breestraat 152.
Blouses.
Rokken.
Korsetten.
Kousen.
Handschoenen.
Gespen.
Jabots.
Boezelaars.
Ceintuurs.
Bouqaetten.
Knoouen.
Bulgaarsshe Kragen.
Men vrage ziehtzendingen.
AAMBEIEN.
De wet op bet Middelbaar
Onderwijs 18 6 31 9 1 3. Post fes-
tum schreef de ou-dl-hoogleeraar dr. P.
van Geer in het W e e kblad voor
Gymnasiaal en Middelbaar
Onderwijs, na zich voorgesteld te heb
ben als behoorende tot de oude garde, die
bij de invoering der wet in 1864 by het
M. O. werd aangesteld.
De meeste mijner lotgenooten zijn van
het toon eel verdwenen, slechts zeer weini
ge zijn over, maar niet meer aan het on
derwijs verbonden. Daarom acht ik het niet
ongepast hier enkele herinneringen aan
die periode van invoering te wijden; daar
over toch wordt in de verslagen geheel ver
zwegen; ook blijkt' daaruit niet of bij do
feestviering een der overgebleven lotgenoo
ten tegenwoordig i9 geweest.
Ik bracht dan in 1864 aan de drie eerste
inspecteurs het officieel bezoek, niet echter
om te solliciteerenYoor hem, die het di
ploma van Mathesis Magister, Philoso
phise Naturalis Doctor (gelijk de titel
toen luidde), in den zak had, was dit over
bodig; hij werd gesolliciteerd en had slechts
te kiezen, aan welke, der het eerste opge
richte scholen hij geplaatst wilde worden.
Ik verkoos toen Delft, waar de school in
September 1864 werd geopend. Yan de toen
daaraan benoemde docenten is met mij nog
slechts dr. A. Brester in leven; directeur
werd H. de Yeer, predikant; later heeft
hij zich door zijn novellistische geschriften
naam gemaakt. Op de bevoegdheid werd
toen niet nauw geleter was veel te veel
behoefte aan onderwijskrachten en bevoeg
den waren schaars te vinden. Nooit ver
geet ik de innemendheid van den eersten
inspecteur dr. Steijn Parvéhij wae wat
doof eu kon daarom zelf niet bij het onder
wijs optreden. Als referendaris bij het De
partement van Binnenla.ndscho Zaken had
bij krachtig aan het tot-stand-komen der
wet medegewerkt.
Niet minder was dit het geval met prof.
Rijke, te Leiden, die als buitengewoon lid
van clen Raad van State zijn vriend den
minister Thorbecke ter zijde stond. Hij
was het, die het examenstelsel invoerde,
en het opnemen der Polytechnische school
in de wet M. O. bevorderde, ook op dezen
grond, dat die toestand dringend geregeld
moest worden, on niet kon wachten op
een regeling van het Hooger Onderwijs,
om dat toen de Delft-sche Academie tot op
leiding van ingenieurs in eon staat van
desorganisatie verkeerde. Ik weet dit uit
goede "bron, want hijzelf heeft mij dit mee5-
gedeeld, nadat ik te Leiden zijn ambtge
noot was geworden.
Het eerste onderwijs aan de Hoogere
Burgerscholen, met name aan dio te Delft,
liet natuurlijk wel wat te wenschen over;
de toeloop van leerlingen was dadelijk
zeer groot; zoo begonnen wij terstond met
vier goed bezette klassen. Zonder den
steun van den genoemden inspecteur, die
met raad en daad hielp, altijd bereidwillig
en in den aangenaamsten vorm, waren wij
de moeilijkheden niet te boven gekomen.
Reeds kondigde de tegenwoordige direo-
teur der Delftsche H. B.-S.'mij aan, dat
hij voornemens is bij leven en welzijn in
1914 het vijftig-jarig bestaan der school
feestelijk te herdenken en rekende hij er
op, mij met. collega BTester -daarbij tegen
woordig te zien. Yanzelf zal zich dan de
gelegenheid voordoen om op dit onderwerp
terug te komen.
Ook woonde ik bij het eerste eindexamen,
dat in 1866 te 's-Gravenhage onder voor
zitterschap van den inspecteur werd afge
nomen. Daarbij deed zich het volgende in
cident voor. Ik was geen examinator, maar
als belangstellende in het lot mijner leer
lingen aanwezig. Op een der examendagen
vroeg ik naar den uitslag van het schrifte
lijk werk in mechanica. De meeste mijner
leerlingen hadden het op voldoende wijze
gemaakt, maar één hunner zoo slecht, dat
er een schrap door was gehaald, cn een
nul onder geplaatst. Dit verwonderde mij,
omdat deze juist tot mijn be6te leerlingen
behoorde. Toen ik echter op mijn verzoek
het werk mocht nazien, bleek mij, dat
hij voor de oplossing van het gestelde
vraagstuk een anderen dan den gewonen
weg had ingeslagen, daardoor zeer spoe
dig tot dfe uitkomst was geraakt, maar deze
in een minder gebruikelijken vorm had op
gesteld. Ik .kende deze eigenaardigheid van
mijn leerling, maar den examinator was zij
ontgaan. Toen hij de afwijking van den
gewonen weg had bespeurd, had hij zonder
nader onderzoek het werk afgekeurd. Na
dat ik den voorzitter der examencommissie
hierop had attent gemaakt, werd door die
commissie besloten geen schriftelijk werk
meer aan daarbuiten staande personen te
laten zien. Maar de leerling was gered, hij
slaagde met vlag en wimpel I
,,D e Vaderlander" schrijft:
De plotselinge dood van Yerhey, die
wederom de candidatuur voor Rotterdam
III had aanvaard, zet onze vrienden in Rot
terdam voor een moeilijke taak, al wordt
die vergemakkelijkt door de Concentratie,
die voor vacatures, door bedanken en over
lijden ontstaan, een vaste gedragslijn heeft
getrokken. Maar de overledene was ieer
populair en de tijd is kort.
Het sterfgeval van kolonel Yerhey geeft
ons aanleiding tot de opmerking, dat - de
kieswet-Van Houten in het geheel niet gere
kend heeft met het mogelijk overlijden v&n
iemand,, die tot candidaat is aangewezen.
Stel het geval, dat Yerhey was komen te
sterven in den morgen van den dag van
oandidaatstelling, zou dan Rotterdam's
burgemeester hem toch als candidaat hebben
kunnen aanvaarden? Het gezond verstand
zou zeggen van neen, maar als men die vraag
met de wet in de hand, ontkennend moet be
antwoorden, dan is dus het geval zeer goed
mogelijk, dat een partij buiten haar schuld
zonder oandidaat zou uitkomen en den ze-tel
zonder strijd zou overgeven aan de tegen
partij. Als men dat bedenkt, zou men er
haast toe komen naast iederen candidaat
een tweeden te stellen, om eventueel iemand
te hebben, die kan invallen.
Maar nog bedenkelijker zou het worden,
wanneer een candidaat kwam te overlijden
tusschen oandidaatstelling en stemming.
Zouden dan de stemmen, op den overle
dene uitgebracht, voor geldig of ongeldig
moeten worden verklaard? Wij meenen van
geldig, maar daarmee is men er nog niet.
Want dit zal ieder ons toestemmen, dat
geen kiezerskorps zoo goed getraind is, dat
het in zijn geheel zou kunnen begrijpen,
waarom op een bepaald oogenblik een
dcode zou moeten worden verkozen.
Alle moeilijkheden, die zich in deze zouden
kunnen voordoen, worden met de invoering
van Evenredige Vertegenwoor
diging ineex.s weggevaagd. Maar zoover
zijn we, helaas, nog niet."
In het Chr. onderwijsblad „D e P a e-
dagogische Revue" /schrijft die re
dacteur F. Andró D. Wouters:
„Het Keurvendel" heeft zijn Toeslag-
wet. Eylacy 1 De rouwvlag; moet gehe-
schen, want wij zijn voor jaren achterop.
Er was geen geld, er is geen geld, er komt
geen geld.
Er waa wèl geld, véél geld voor onder
officieren; er zijn tonnen gouds beschik
baar voor andere zaken, maar... „het keur
vendel" kan op een houtje blijven bijten:
in leven blijven de onderwijzers wel en als
do kruimels ze niet steken en zoolang de
vette jaren nog luchtspiegelingen zijn, blij
ven zij meer op de plaats waar hun 17de-
eeuwsohe collega's stonden. Het stemt tot
weemoed, dat onze onder wijzer-vertegen
woordigers zich niet ofb ij n a niet
hebben doen hooren.
Oosterbaan sprak over een persoonlijk
feit! Yan der Molen zweeg; Pollema al
leen liet een wat milder toon over zijn
oud-collega's hooren, maar... ging toch
met den Minister mee.
Dat wij teleurgesteld zijn <in de houding
dezer heeren, wie zal het misbillijken? Het
ligt er nu eenmaal toe. Een woord van
hulde aan Ter Laan, die zonder politieke
drijverij kloek voor alle onderwijzers op
kwam.
Dat de Minister van Binneniandsohe Za
ken in dit ernstig debat, als steeds zijn
gewoonte is, zich met grappen en grollen
trachtte een goedie rol te geven, stemt
vooral bij een „christelijk" ministerie tot
beechaming.
Weer is onze onderwijswetgeving mot
een prulwetje vermeerderd.
Eerst „het Mulowetje", waarvan W. te
Gr. in de „G roninger Kerkbode"
verklaarde: „dat wetje-Heemskerk heeft
meer kwaad dan goed gedaan".
Toen „het Bouwwetteke", dat ook geen
voorbeeld is van leidende wetgeving; en nu
do „Toeslagwet".
Ooh arme: laten we nog hopen op een
nieuw artikel 192, dat al dit prutswerk van
de baan brengt.
Als één man vonden de Heeren in Den
Haag den toestand bij het Onderwijs be
droevend en nu... nu geven zij enkelen, die
reeds overvloed hadden,er nog wat bij, en
kelen, die scheel zien van den honger, krij
gen een poosje versterkende middelen en
do groote meerderheid krijgt
niets. Door elkaar f 20 per onderwijzer 1
't Is een droevig beeld van de ware
w o o r dliefde onzer vertegenwoordigers
voor hen, die de volkskracht der natie in
handen hebben.
Blijven we hopen op betere tijden I
„Do Nieuwe Courant" heeft ergernis
genomen aan den geringen eerbied, wclko
in onze b i os c o o p-t h o a t e r s aan den
dag gelegd wordt voor de Nederland-
sche taal. Zij schrijft naar aanleiding
van de vertooning van ,,Quo Vadis":
„De lichtbeelden, waarin tusschcn de ver
toom ng door telkens in glanzende letters de
korte tekst van het vertoonde verhaal op
het doek wordt gebracht, bevatte® het er
barmelijkste en meest verminkte Hollandsch,
dat men zich kan denken.
Niet alleen staat die tekst vol drukfouten
(bijv. herhaaldelijk „em" in plaats van „om"
goleowigen voor geloovigen) en foutieve af
brekingen (zoo zagen wij bijv. gosc-hreven),
maar ook de woordenkeus (vertaling) en stijl
zijn zóó ongelukkig, dat men niet zotden naar
de bedoeling moet raden of bij de ernstig
ste bedoeling in den lach schiet. Voorbeelden
zijn vcor hot grijpen; men leao bijv. Potro-
nius' treffenden brief aan den Keizer, eindi
gende met de mededeelirig, dat hij oen kcu-
rigen (sic!) dood verkiest boven een sma
delijk leven, en herinnerd zich na liet tra
gisch toon eel van Gktesar's dood de nuchtere
verklaring: zoo passeerde Nero!
In geen enkele groote Franscho, Duitsohe
of Engelsche et-ad zou het publiek zich een
dergelijke verminking van zijn landstaal la
ten welgevallen. Hier protesteert niemand;
nu en dan een gesmoord gelach is alles, waar
aan men gewaarwordt-, dat er althans enke
len in de zaal zijn, die het opmerken.
En doze onverschilligheid verklaart hoe het
mogelijk is, dat een ondernemer, die duizen
den guldens besteedt om zich het opvoerings-
recht van een zoo zeldzaam-artistieke en tot
in alle bijzonderheden verzorgde vertooning
als „Quo Vadis" voor een Nederlandsch pu
bliek te verzekeren, niet de luttele guldens
I er voor over heeft om de bewerking van den
oenvoudigen tekst op te dragen aan iemand,
die dezen in gewoon, behoorlijk Nederlandsch
kan stellen. Al vroeg men het maar aan een
v3n de vele journalisten, die in de dagbladen
den lof voor de bioscoopvertconingen kwis
tig plegen te verkondigen!
Dat do verklaringen haastig moeten wor
den vertaald en in lichtbeeld gebracht, kan
als excuus hoogstens voor den eersten of
tweeden avond gelden. Deugen ze niet,, dan
moeten zij terstond door iemand, die Hol
landsch kent, worden overgemaakthooge
kosten zijn daaraan niet verbonden en veel
tijd gaat er ook niet mee heen.
Het is een werkelijk belang voor een di
rectie, dat zij v&rtoon ingen van zoo voortref
felijk gehalte niet laat boderven door stum
perige toelichtingen, die bij het meest be
schaafde deel van het publiek den indruk
verstoren en de aandacht doen verkeeron in
lachlust of ergernis. Velen zien het toene
mende succes der bioscoop-theaters met zorg
en wij meenen, dat er wel degelijk oen be
schavende of ontwikkelende invloed van
kan uitgaan, en rekenen onder do vortoo-
ningen, waarmede dat het geval i®, de ver
beelding der levende oudheid, die thans be
wondering wekt. Maar dan zij do bioscoop
ook geen instrument va.n taal verknoeiing."
Strijd tegen de hoedenpennen»
Ook de Fransehe overheid treedt op tegen
het gevaar der hoedenpennen. Thierry, de
Fransehe minister van openbare werken, heef
aan de spoorwegmaatschappen een circulaire
gezonden, waarin hfl zegt, dat het misbruik
der gevaarlyke pennen bestreden kan worder
met artikel 60 van de verordening van 1 Maart
1901, dat den toegang tot spoorwegcoupés
verbiedt aan personen, die voorwerpen by zicli
hebben, welke door hun geaardheid, hun om
vang of hun geur de reizigers kunnen hin
deren of overlast aandoen. De minister wenschfc,
dat het verbod, om In spoorwegwagons go-
vaariyke pennen In den hoed te dragen, la
de stations zal aangeplakt worden
Gadame Steiiiheii.
Mevrouw Steinheil zal, naar de Excelsior
uit Londen verneemt, binnenkort met oen
pair van Engeland in bet huwelijk treden.
Verkrijgbaar A 15 Cents per pakje. 6600 16
6682 40
v/h. v. d, BURGH, 659310
151 Breestraat 153.
Telef. 440.
AGENTSCHAP van de
Kiest in Juni alleen
van de Tarief wet.
door filiaal-fabrieken van buitenlandsche trusts binnen
onze grenzen.
6672 30 Anti-Tarietnret-Conilté.
ARCHITECT
4740 11
vdop 75 centen.
Fr. MEYER, Nieuw Compli
menteer boek. Handleiding
om zich in gezelschappen
onberispelijk te gedragen en
daarin gepast te spreken, en
mede opgave der verschillende vor
men, waaronder Invitatiëo, Be
kendmakingen en de antwoorden,
daarop behooren te worden opgesteld
met de titulatuur, die aan ver
schillende standen dtr Maatschappij
gegeven wordt, verder do regelen
der wellevendheid tot in de
kleinste bflzonderheden, alsook
Toasten, Toespraken, Brie
ven, enz. een Bloemenspraak,
Albumversjes, Liefdesverkla
ringen in Poëzie, Aardigheden
voor Bruiloften enz. enz. enz.
een boek voor den goeden toon en
voor den meer gedistingeerden amaak
in taal, ln houding, in bowegiDg en iu
gedrag.
Uil? werk, dat voor elkeen goud
waard is, ja laat ik liever
zeggen, dat voor elkeen on
misbaar is, wordt uitvet kocht
voor slechts 75 Cents by D.BOLLE,
Bazaar van Cüoedkoope Boe
ken, Hang by de Yischmarkt, te
Botterdam. Franco na ontvangst
van Postwissel waarop vermeld
Comp 1 Imente erboek. 6576 40
Nieuwe Wesilandsche
9 co
Diefsteeg 6a. Telef. Interc. 942.
kan niet anders dan een hoogstaand Nederlandsch
fabrikaat verkiezen boven ieder buitenlandsch.
is het rijwiel voor de kenners.
Vertegenwoordiger: 6571 50
H. E. DIETRICH, Apothekersdijk 29. Tel. 966.
Opleiding van Dame. en Meisjes tot Co.tauiièrc, l.te
Conpea.e, Directrice en JLeernres. 6573 32
Prospectus met inlichtingen bij de Directrice G. DE GRAA.FF.
Het beste adres voor reparaties en stoffeering
Uwer Meubelen is bij 6422 16
INT. TELEF. 740.
Speciaal magazijo voort
De Aambeienzalt van Apothe
ker BOOM, goneost Bpoedlg ln- en
uitwendig, bloedende en blinde Aam
beien. Uet Jeuken bedaart spoedig.
Prl|s per doosje 50 Ct«. Verkrijgbaar
in do meeste Apotheken en Drogist-
winkels. 6602 9
Schilder. Hooigracht 105,
bevoelt ilch b.leefd aan voor alle voor
komende SCHILDERWERKEN.
Conenrreereude prljr.en.
4205 8
