P/XAvOn
Aanbesteding
Bloemzaden en Graszaden.
T. F. VLIELANü,
Stoombootmaatschappij „C ARS J HS".
S.-Ö. IL-i8.
Te Huur gevraagd,
Eenig adres voor pri-
DE GRACIEUSE.
BOBDUUBSEXi,
Nieuwe Tuinzaden,
Vogelzaden,
Erwten en Boonen.
WIJNEN
MODDERMAN HARTEïELT Ou., Leiden.
C. Th. BREEBAART,
No. 16268.
LEIDSOH DAGBLAD, Dinsdag* 4 Maart. Tweede Blad.
Anno 1913.]
I/Wlttf/illAC An Ti»Aïiiiri»inA'An vervaardigd uit (zonder naad W. VAN B.OSSUM BIJ CHATTEL, Juwelier,
UI lOVIligïr (!ll llUlIWIIÜgCII, éèn stuk, of voeg). Breestraat OS. - filiaal IX. Rija 55.
op Donderdag 6 güaarl, in de
GRAANBEURS.
Onderwerp: BURGERLIJKE- en SOCIAAL-DEMOCRATIE.
Reparatie-Inrichting voor Dames- en Heerenkleeding.
F. v. d. USDS F, Siraalerstraat 2,
Apart Atelier voor Reparatiën.
Prachtvolle collectie 2206 38
tot in de fijnste soorten.
Teleplioon
1290.
Leiden, I p
Donkerstee? 3.
Teleplioon 602.
Edammer Roomkaas jes f 1.49 per stuk.
Nieuwe Rijn 50. Telef. 824.
P. GOEMANS.
DAMES.
Ter overneming aangeboden,
Prima kwaliteiten. Zie Etalage. Billijke prijzen.
van
Kantoor: fëieuwe Rijn 64.
Dag- en Nachtdiensten. LEItM-AriSTCRMI V.V.
Uiterst billijke tarieven. Goederen worden afgehaald.
Tentoonstelling in 't Leidscbe Volkshuis.
Ouderen onder oji^ herinn-aren zich nog
hoe zij in hun jeugd, bij giroote feesten op
een groot vel papier met bontgekleurde®,
rijk versierden rand voor grootouders en an
dere familieleden een vers neerschreven en
'daarvoor met een Nieuwjaars-, Paasch- of
kermisgift werden beloond. In vele families
zijn nog zulke schoonschriften bewaard ge
bleven, maar niet iedereen weet, wolk oen
rijke verscheidenheid die oude Paasch- en
Kerstbrieven bieden, en hoo fraai .vele van
die oude omlijstingen zijn. Daarvan een denk
beeld te krijgen, daartoe biedt-do deze wook
geopende tentoonstelling" ean zelden voorko
mende gelegenheid. Vooral de oude brieven
zijn begrijpelijkerwijze zeldzaam on niet dik
wijls kan men een zoo fraaie verzameling'
als de hier tentoongestelde bijeen tien.
Het gebruik, dat do schoolkinderen proeven
hunner kunstvaardigheid in het schrijven
'gaven door het vervaardigen van zulke
Paaschbrieven ouz. is reeds oud. De school
meester luisterde het schrift dan op door het
te omgeven met fraai getrokken krulletters!
ten allerlei kunstig mot <te pen ge toekende
dieren en andere figuren. Het ia dus geetoi
wonder dat men, om dit tijdroovondo werk
®it te winnen, zich aldra, van gedrukte ran
den is- gaan bodienen on dat ondernemende
prenten druk kens gravures in den handel
brachten, die de krullen van den school
meester nabootsten. Do oudste omlijstingen,
Xilfc do 17de eeuw, zijn dan ook hoofdzakelijk
gevormd door als mot do pen getrokken'
figuren. Om hun knapheid te toonen brachten
Vele schrijfkunstenaars van dien tijd golieolo
tafereelen in beeld. Daarvan zijn in hot
Volkshuis^ merkwaardige voorbeelden te zien.
Niet alleen kan men er dieren vinden, die
geheel uit krullen bestaan, maar ook por
tretten van den Koning-StadhoudeT Willem'
III en van Marlborough, soldaten on ruiter
gevechten, David en Goliath, allegorische
Voorstellingen, nabootsingen van* karikaturen
Van Callot enz. En dit geteeken is soms meer
dan kunstig geknutsel: men zal b.v. verrast
(zijn over het decoratief effect van oen groo-
ten, prachtig gekleurden pauw.
"Maar langzamerhand begon men, toén men
touh van de graveerkunst gebruik maakte,
behalve calligraphiseho randen, ook louter
decoratieve omlijstingen te maken, en sinds
dien verschijnen op deze bladen alle denk
bare voorstellingen. Natuurlijk zijn de m'oestie
tranden voor het doel toepasselijk versierd.
De Nieuwjaarsbrieven kregen dus afbeeldin
gen van niouwj aarswcnschers, van het schie
ten bij hert aanbreken van het nieuwe jaar
ten andere volksgebruiken, de Paasoh-, Pink-
teter- en Kerstbrieven ver toonen bijbelschd
Voorstellingen, op de kermisbrieven wordt do
kermisvreugde vertoond. Maar om den koopetr
(afwisseling te bieden was er ook ruimsohoots
gelegenheid andere afbeeldingen te kiezen.
In de 19de eeuw raakten de toepasselijke
voorstellingen zelfs op den achtergrond on
komen de vaderlandsche en topographische
meer in trek.
Van deze schoonschriften biedt do tentoon
stelling een zeer interessant overzicht; er
zijn er van het begin 'dor 18de eeuw af.
Men zal opmerken, dat men dikwijls het' vers
in oen toepasselijke omlijsting geschreven
heeft, maar ook dat men daarop vaak niet
heeft gelet, zoodat de oudera met Nieuw
jaar de kermiskramen konden bewonderen,
of met Pinksteren aan do winter vermakelijk
heden werden herinnerd. Er zijn voorbeelden
van geheel geschreven - brieven, maar hot
meerendeol heeft een gedrukten rand.
Verder biedt de tentoonstelling ecnige voor
beelden van calligraphie die zich aansluiten
hij deze schriften. Zoo zijn er prachtige gra
vures van spreuken met kunstig versierde
lettere, die in do 18de eeuw in den handel
werden gebracht. Ongetwijfeld zal al het
tentoongestelde don bezoeker zcor interes-
seeren en, raden wij ieder aan het te gaan
zien.
Centraal laraClietiseli Weeshuis
te Leiden.
Alhier werd een algemeene jaarlijksche
ledenvergadering gehouden ip. het gebouw
der Stichting, vanwege het Centr. Israël.
Weeshuis alhier, onder bekwame, leiding,
van den president den heer S. Thors. Hoe
wel in tegenstelling met andere jaren het
jaarverslag, volgens het besluit van het
College van Regenten, ditmaal gedrukt en
op ruime schaal verspreid zal worden, ach
ten wij het niet ondienstig, enkele punten,
ontleend aan het keurig verslag van den
secretaris mr. E. A. Cosman, weer te geven.
Zoo langzamerhand is het gesticht met zijn
oorspronkelijke bestemming als doorgangs
huis een weeshuis geworden. Hoewel de
strekking was hoofdzakelijk minvermogen
den op te nemen, moet wel bedacht worden,
dat men met geheel kostelooze opname zeer
voorzichtig dient te zijn, omdat de onkos
ten der betalende verpleegden lang niet
door de verpleeggelden gedekt worden.
Voortdurend blijft de aard van het gebouw
op den Stillen Rijn veel te wenschen over
laten; hoewel aan de hygiëne niets ont
breekt-, is de inrichting allesbehalve in over
eenstemming met de moderne eischen. Het
reeds lang geleden aangekochte stiik grond,
ten behoeve der nieuwe inrichting, ligt nog
altijd braak en wacht nog op een weezen-
vriend, die de daartoe benoodigde gelden
zal schenken.
Aan het eind van 1912 bedroeg het aantal
verpleegden 24, t.w. 16 jongens en 8 meisjes.
Vakopleiding en onderwijs worden gegeven
naar verhouding van kennis en aanleg. Het
personeel veranderde in dit jaar niet, be
halve de vermeerdering met een kinderjuf
frouw. De gezondheidstoestand was uitste
kend. De regent, de heer A. Asscher. te
Amsterdam, had als zoodanig bedankt we
gens drukke bezigheden, terwijl de perio
diek aftredende regenten, de heeren A. Th.
Caben en S. den Hollander werden herko
zen. Een woor van lof gold het voortref
felijk werk der dames-regentessen, alsmede
het loffelijk streven van eenige oud-ver-
pleegdon, in het welbegrepen financieel be
lang der stichting.
Van het geldelijk beheer van den penning
meester, den heer A. Th. Cahen, het vol
gende
Ontvangsten: aan verpleeggelden f 2257.76;
aan contribution, f 235-4.40aan busgelden
en collecten f317.8&$; aan legaten en gif
ten f 1044.27aan rente, effecten f 1132.37,
en aan opbrengst prikkaarten f 118.70; to
taal dus f 7225.38$.
Uitgavenaan levensmiddelen f 3237.94
diverse huish. uitgaven f 134.33$aan klee
ding f570.79;-aan meubilair f287.80; aan
salarissen en adm. 11381.33aan verlich
ting en verwarming f 1781.47; aan toelage
f200; totaal dus £7593.66$. Een nadeelig
saldo van f368.23.
Een veeg teeken du«, dat ieder weezen-
vriend aanspoort, alles aan te wenden, cm
.de financiën der stichting he bëvoTtle-
ren, zbodat naai* den wensch vain den 'the-,
sauriei: het jaar 1913 ook ih dit opzicht een;
jubeljaar zij.
In dezelfde vergadering werd in de plaats
van den heer A. Asscher gekozen de heer
A. S. Veder te Amsterdam terwijl de voor
zitter, de heer S. Thors, periodiek aftre
dend werd herkozen.
1>g keuringsdienst wan eet- en drink
waren te Voorschoten.
Nu herhaaldelijk-de uitbreiding van den
Leidsche Keuringsdienst van eet- en drink
waren over andere gemeenten ter sprake
komt, achten wij. heit niet ondienstig een en
ander over te nemen uit het verslag over
de werkzaamheden van dezen dienst te
Voorschoten in de maanden Juli, Augustus,
September en October 1912, de eerste vier
maanden waarin deze dienst heeft gewerkt.
Op den 3den Juli werd begonnen met het
bemonsteren en onderzoeken van de te
Voorschoten ten verkoop aanwezige voe
dingsmiddelen, welke bemonstering op on
geregelde tijden werd herhaald. De geno
men monsters werden tegen den normalen
prijs vergoed.
De verkooper8 bij wie ondeugdelijke of
min deugdelijke waren werden gevonden
werden in den regel uitgenoodigd tot een
bespreking met fleu Directeur van den
keuringsdienst-
Zulke besprekingen, die viermaal (8 Juli,
30 Juli, 25 September en 23 October) ten
raadhuize te Voorschoten werden gehou
den, hadden steedb tot gevolg, dat ondeug
delijk bevonden waren door den eigenaar
ter vernietiging aan den keuringsdienst
werdecr afgestaan, zonder dat art. 2 der
Vocrschotensche verordening behoefde te
worden toegepast. Bovendien werden de
verkoopers van dergelijke artikelen tegen
herhaling gewaarschuwd.
Noch bij de bezoeken der keurmeesters,
noch bij de gehouden besprekinge bleek
iets-van actief of lijdelijk verzet tegen de
nieuwe orde van zaken; integendeel kan
worden gezegd, dat, behoudens een enkele
uitzonderling, do meeste medewerking
werd ondervonden.
Het totaal aantal onderzochte monsters
bedroeg 206, die dus als volgt waren ver
deeld:
Ten verkoop aangetroffen voedingsmid
delen 190, monsters water uit de waterlei
ding 4, monsters water ten huize van par
ticulieren 4, ingezonden of bemonsterd
volgens Art. 5 der overeenkomst 8, to
taal 206.
Voor deugdelijke karnemelk werd voor-
loopig als gehalteëisoh aangenomen, dat
zij minstens 7 pCt. vetvrije vasté stof moet
bevatten.
Van [de negen eerst genomen monsters
bleken er vier met zooveel water te zijn
verdund, dat het gehalte aan vetvrije
vaste stof belangrijk beneden het gestelde
minimum bleek te liggen, één kon juist
daaraan voldoen, terwijl de vier overige,
die een niet onaanzienlijk hooger percen
tage. vetvrije vaste stof bleken te bezitten,
afkomstig bleken van partijen karnemelk
van een Leidsche Zuivelinrichting betrok
ken.
Ook bij dit artikel werd voorloopig vol
staan met het geven van waarschuwingen.
Van de twaalf monsters van margarine
waren er niet minder dan ze»s, die meer
dan het toelaatbare maximum van 16 pCt.
water bleken te bevatten. De fabrikanten
wisten diit blijkbaar wel en wilden de af
gekeurde margarine daarom, nu het on
derzoek dit aan het licht had gebracht, wel
voor droge" waar omruilen.
Onderzocht werden drie monsters boter
hamworst, 1 monster Geldersohe worst en 1
monster z.g.n. plockworst. Alle monsters
bleken aardappelmeel te bevatten; vooral
de boterhamworsten bevatten daarvan aan
zienlijke hoeveelheden. Eén bleek buiten
dien een buitensporig hoog watergehalte
te bezitten. Als conserveermiddelen wer
den aangetroffen boorzuur en benzoëzuur,
in drie van de vijf geanalyseerde monsters.
Salpeter bevatten alle worstmonsters izf
wisselende quantiteiten.
Eindïelijk waren twee monsters met (ge*
rïnge) hoeveelheden kleurstof geverfd.}
Zelfs wanneer de eischen van deugdelijk^
heid uiterst matig worden gesteld, dienen'}
op grond der bovenvermelde bevindingen
zonder eenigen twijfel drie der bemonster
de worstsoorten als ondeugdelijk te worden;
aangemerkt.
Onderzocht werden 35 monsters van ver#
schillende specerijen, waarvan 10, hetzi
als ondeugdelijk van samenstelling, heteij
als verkeerend in ondeugdelijken toestand
moeeten worden aangemerkt.
-Als verkeerend in ondeugdelijken toe
stand ten gevolge van bederf, moeeten 10
partijen worden aangemerkt. Met goed
vinden der eigenaars werden zij aan dé
consumptie onttrokken en vernietigd.
In 4 van de 10 onderzochte monsters
puddingpoeders bleek de suiker geheel of
gedeeltelijk door saccharine te zijn vervan
gen. Deze partijen werden teruggezonden
of opgeruimd.
Tot onderzoek kwamen drie monsters
jam. Eén daarvan bleek vrijwel geheel
kunstproduct en bereid uit aardappel-
stroop, kleurstof en wijnsteenzuur. De aan
wezigheid van vruohten was uiterst proble
matisch. De twee andere monsters waren
wel iets beter van samenstelling, dbch'
konden, daar zij in plaats van met suiker,
in hoofdzaak met aardappelstroop waren
bereid en kunstmatig waren gekleurd,
niet aanspraak maken op den naam prima
vruchtenjam'' waaronder zij in den handel
voorkwamen.
Met deze grepen uit het verslag blijkt,
dunkt ons wel, dat voor den keurings
dienst hier een vruchtbaar veld ligt, en dab
de 12 cent, die door de gemeente per inwo
ner daarvoor wordt vergoed, heusoh niet
to veel i6.
Van de 190 monsters toch door den keu
ringsdienst genomen waren er niet min
der dan 63 of bijna 33 pCt. ondeugdelijk
van samenstelling of verkeerden in on
deugdelijken toestand, niettegenstaande dé
eischen door den keuringsdienst gesteld
eécr matig waren.
Het cijfer van 33 pCt. ondeugdelijk geeft
ook daarom nog een te gunstig beeld van
den toestand, omdat, vooral in den aan
vang niet zeer streng werd opgetreden
en de keurmeesters het niet zelden bij een
eenvoudige mondelinge waarschuwing lie
ten, in gevallen waar thans de betreffende
partij zeker zou worden afgekeurd. Boven
dien bleek nog in meerdere gevallen reeds
de preventieve werking van den keurings
dienst, die zooals de ervaring leert, niet
moet worden onderschat.
Openbare Vergadering,
Spreker Th. v. d. WAERDEN.
2871 42 AANVANG 8£ IIIIK.
Toegang 5 cents. Debat gewenscht.
„De Stem des Volks" zal zingen.
met 1 Aug. Boneden- of Boven-
hnii, voor gezin van 8 personen.
PrUs met Water e. e. ƒ300., be
vattende 5 Kamers, waarvan min
stens éón groote; Gezamenlijke ingang.
Gesloten huls komt ook in aanmat--
king. Br. Bur. v. d. BI. No. 2973 10
V- W# J J 'l'Xt
GEBRs. CKSRBSTIAANSE,
Jloogewoerd 3.
Filiaal Haarl.str. 6, b/d. Prin-
8688dkadd. 1889 11
ma Thee is firma J. H. DIJKHUIS,
Hoogstraat 5, van de floll. Tüce-
verbrnik- Vereeniging, in pakjes
van I, 2^ en 5 ons, in den prjja
van 60—110 Cents per 5 one.
2980 8
Het beste en goedkoopste adre» voor het Keeren, Repareeren,
Vermaken, Oppersen, enz., van Dames- en Heerenkleeding is bU
tusschen Hoogewoerd en Nieuwen Rijn. 2981 20
Speciaal adres voor Dames-Mantel-Kostumes naar maat.
Vo iAVe, -
8009 33
Op aanvraag worden Staalboeken aan
huis bezorgd.
SI CfiE A Ai Rl Groothandel in
LtlwSAtó KYlZn., BOTER en KAAS.
Stationsweg; 51, Leiden.
Biedt aan zeeg fijne
FBANCO AAN HUIS. 2599 20
Firma A. J. WIJNNOBEL,
SPECIAAL ADRES voor
Gedurende den zaaitijd zal van af 1 Maart de
saak tot TIEN uur des avouds geopend zijn* 2749 50
Ondergeteekende
bericht hiermede,
dat liij zijn Wa
genmakerij heeft opgeheven,
en brengt zijn dank aan allen
die zoovele jaren hun ver
tronwen schonken aan de
familie GOEMANS. 2834 11
Voobschotin, 1 Maart 1913.
Uw uitgevallen haar wordt by on«
verwerkt tot Vlechten, Braai-
chen, Torsaden, Üralien, ge
vlochten Kapjes, Crêpé's en
moderne opvulsels voor het
Scheidingkapsel. Gegaran
deerd eigen haar terug.
2219 12 Aanbevelend,
MAISON SUSAN, Vroawesteeg 3.
tegen 1 Sept. of eerder wegens ver
trek: de huur en volledige
meubileering van een Boven
hals met 8 K&msrs, alle kamers
verbuurd. Huurprijs f 5.— p. week.
Koopsom eofltant/'OOO. 2746 8
Op Woensdag 13 Klaart 1913,
des vsermiddaga te li uren, ls onder-
geteekends voornemens in bet Hotol
,Het Bruine Psard" te Saseenheim,
voor rekening van den Heer W.
WARNA AK, aldaar, AAN TE
BESTEOEN: 2830 35
Het verbouwen van een
Heerenhuis; het verbouwen
van een Kantoor en Bloem-
bolienschuur en het bouwen
van een Bloembollenschuur
met Pakplaats en bijbehoo-
rende werken aan de Hoofd
straat Ho. 451 te Sassen-
heim.
Bestek en twee teekeningei zjjn
vanaf 4 Meert a.e. verkrijgbaar bjj
ondergeteekende ad fi.— per stel,
franco per peet »d f 2.10.
Aanwijzing zal worden gobouden
op Vrjjdag 7 Maart 1913, des morgena
te 11 uren voor het kanteor van de
Firma WAUNAAR Ce., aldaar.
Inlichtingen verstrekt de Architect
A. I/. VERHOOG,
Hoofdstraat 551, Sasaenbeim.
Mare 58. LEIDEN. Telefoonti. 544.
Tafel- en Servetgoed,
Handdoeken,
Theedoeken, 2972 30
Glaadoeken,
Fonteindocken,
Potdoeken, enz., enz.
GEOPEND van 9 uur v.m. tot 5 uur n.m.
Telefoon Interc. No. 81. 958 23
Dagelijksche goederendiensten van Leiden, Haven 14
en van Amsterdam, Singel 135. Vertrek 's avonds acht uur.
Goederen met deze diensten verzonden worden in beide
steden 's morgens besteld. Voorts worden goederen welke
'smorgens te 10.30 te Amsterdam, Singel 18> zijn aange
nomen, denzelfden dag te Leiden besteld, en goederen, welke
's morgens 10 uur van Leiden gaan, worden denzeifden dag
te Amsterdam besteld. 529 3f
