WAN Hottests
Bona
BLOOKER'S
PIQUE.
UITN OODIGIN G.
CACAO
Wilt Ge Tltee drinken zooals nw
Ouders en Grootouders gebruikten f
R0OM-ZEEP
eyROEBWOSNiillS
@311 half schepje
een kop heerlijke chocolade.
OVERHEERLIJK l S
VrSjwiffipe Verkenpfng
No. 16221.
LSIDSCH DAGBLAD, Woeusdagf 8 Januari. Derde Blad.
Anno 1913.
In de zaak van den Heer ÏT. _A..
11 Steenstraat te ILeiden, wordt op Donderdag*
9 Januari, van 10-5 uur, Melkchocolade uitgeschonken,
bereid van
AGAO.
Voor iedere huisvrouw is het inderdaad van groot belang dezen
uitschenk te bezoeken. Men kan zich daar persoonlijk overtuigen hoe
uitstekend de kwaliteit van deze cacao is en hoe uiterst goedkoop
men daarvan heerlijke chocolade kan maken.
Tot een bezoek wordt men beleefd uitgenoodigd.
Weesp. C. J. Van Houten Zoon.
DAALDERS
is zóó krachtig, dat
voldoende is voor
"TTV Tï'fy
l>
Amsterdam.
Theehandel E. BRANDSMA.
Kunsttanden
STOKPAARDJES
De beste Kinderleer
met TUIN,
(Inmiddels uit de band te koop.)
PERSOVERZICHT.
860 111
362 84
Tel. «99. *->
7498 12
Witte Singel, naast Diakonessenliuis.
HEILGYMNASTIEK en MASSAGE, Uisluitend op Medisch advies.
Neemt den onze thoe in WITTE pakjee. Dit is een China
Mélange en heeft den echten Tlieesmaak.
HOOFDSOORTEN: ƒ0.90, l.tO. I.30 per pond.
Prefereert ge echter do in den laatsten tyd veel in zwang geko
men INDISCHE Thee (Jara, Assam, Ceylon) dia in smaak zeer ran
de China Thee afwykt, neemt dan onze JA VA-ASSAM Mélanges
in ROODE pakjes.
HOOFDSOORTEN: ƒ0.90, l.IO, 1.30 per pond.
Aan kenners bevelen w(J echter steeds de China Mélange» in WITTE
pakjee aan.
Onze Thee is verkrijgbaar by die Kruldeniors, welke gewoon zijn
goede waar tegon concurreerende pryzen te verkoopen. 3183 60
Gaarne doen wy U opgaaf ran hun adresaen.
137 20
ia myn nieuwe zachlo drank
Per liter f 1.10. Neemt eens eea proef ei D komt tong.
Alleen verkrygbaar by: LOUIS KNEGTEL, Hasfl.stp. 213.
Het Plaatselijk Comité ter voorbereiding; van
de viering in 1913 van liet Nationaal-Onalhan-
keljjklieidsteest te Leiden geeft hiermede ken
nis aan lien, die in „PLAN 1913" belangstellen, dat de
Intcckenlijeten, waarbij geldelijke bijdragen voor genoemd
doel werden verzocht, thans aan het grootste deel der
Ingezetenen zijn aangeboden. Aan hen, die deze Lijsten
evenwel nog Diet bereikt mochten hebben, wordt vrien
delijk verzocht, indien zij alenog van hun belangstelling
mochten willen blijk geven, daarvan mededceling te doen
aan den Penningmeester van het Comité, den Heer A. J.
DEN HOLLANDER, Plantsoen 51, alhier.
Waar het in de bedoeling ligt van het Comité de deel
name aan de Feestviering zoo algemeen mogelijk te maken,
zullen ook kleinere bijdragen zeer worden gewaardeerd.
Het Comité voornoemd,
J. HABTEVHLT Az., Voorzitter.
59 42 Q. J. TEKPSTKA, Secretaris.
en Gebitten worden tegen zeer lagen
pry» vervaardigd by W. KURREL3,
Haarlemmerstraat 90 A., Leiden.
296 5
Van BergmanntG Arnhem
uiterst mild en weldoend voor iedere gevoelige
huid, voortreffelijk vooreen zacht blank tcinL
Alleen echt met bovenstaand Etiket.
p« St. 30 ets. verkrygbaar by;
GEBRs. CHniöTlA.ka l J opiaten,
Hoogewosrd 3 en Filual Haarlem
merstraat 6; J. F. SUSAN, Coiffeur,
Vroüwesteeg; QEBR3. SUSAN,
Coiffeurs, Haarlemmerstraat 3941;
Fa. DIJKHUIS, Drogist, Hoogstr. 6.
2652 24
OPE3BAEÏÏ
(wegens eterlgevnl)
VAN EEN
staande en gelegen in het dorp der
gemeente Hazerswopdo,
ten overstaan van
Notaris C. KORTEWE®,
te Hazerswonde,
op Donderdag 9 Jaonarl 1913 bij opbod en
op Dooderdag 16 Jannari 1913 bij afslag,
beide dagen des voormidddags 11 uren,
in het Ko'fiehuia van den
Heer Jb. RODENBERG, te
Hazerswonde (Dorp).
Te veilen in twee Percelen.
Aanvaarding by de betiling der
kooppenningen op 17 Februari 1913.
Allee breeder by biljetten omschre
ven, terwyi nadere iniiebtirgen zyn
te bekomen ten kantore ven Notaria
KORTEWEG voornoemd. 8454 34
Heb „A lgemeeu Handelsblad'1'
komt nog eens terug op de AUérziëlërT^"
kwestie te Apeldoorn. Na uit de handelin
gen van den gemeenteraad het antwoord
van den burgemeester te hebben aange
haald, schrijft het blad;
„Ons dunkt, boter dan eenig betoog,
levert dit wonderlijke manifest zelf het
bewijs van ergerlijke mochtsaanmatiging"
Het eert den burgemeester in zijn persoon
lijke godsdienstige gevoelens, zeker. Maar
het stelt tevens een ongelooflijke mate van
naïef despotisme aan den dag.
„Wat is het, dat zijn wettelijke plicht
van den burgemeester vraagt in het bo-
.wuste artikel 183 der Gemeentewet? „te
waken tegen het doen van met de open
bare orde of zedelijkheid strijdige vertoo-
ningen."
„En nu behoeven wij niet eens terug te
komen op den omvang, die aan deze be
voegdheid is toe te kennen. Want de Apel-
doornsche burgemeester heeft blijkbaar
aan die overwegingen in het geheel niet
gedacht. Id zijn geheele redevoering komt
geen woordje, geen gedaohtetje voor, van
vrees voor ordeverstoring of zedenbederf.
Hèm, en een aantal geloovigen, schokte
het stuk in hun heiligste gevoelens.
„En dus moest het verboden. Want de
burgemeester had daartoe de macht.
„Neen, wij herhalen, de burgemeester
had daartoe in rechte de njacht niet Hij
heeft gehandeld op motieven, en uitslui
tend op motieven, die buiten zijn wettelijke
bevoegdheid vallen. De redevoering redt
niet eens meer den schijn. Hier wordt een
zuiver partijstandpunt ingenomen.
„Wij achten het na dezen dubbel noodig,
rechtszekerheid te edschen. En wij hopen,
dat ook" kringen wien „Allerzielen1' niet
aanstaat, toch ook eens zullen \Yillen laten
hooren, dat hier over de 6chreef gegaan is.
Waar moet het heen met ons vertrouwen
5n het staatslevenin de groote vrijzinnige
beginselen van ons staatsrecht, indien
dergelijk misbruik van ambtsbevoegdheid;
indien dergelijk volkomen wanbegrip van
bestuursrechten, worden goed gepraat, een
voudig omdat men er door bevredigd ziet,
wat men gaarne wensehen zou?
„Er ie in dit opzicht door de rechtsche
Organen eenige geruststelling te geven;
eenige verzekering, dat aan hun zijde niet
bedoeld wordt, politieke macht, positie en
etaatsgezag door dik en dun te gebruiken
om alleen hun overtuigingen toe te laten,
en al wat daarvan afwijkt, te onderdruk
ken.
„Zal men anders nog waarlijk op poli
tiek vertrouwen aanspraak mogen maken?
„Ook heeft ons de vrijzinnige levenserva
ring immer geleerd, dat de heiligste ge
voelens op den duur al zeer slecht worden
geëerd en versterkt, door partijdigen af
weer van al wat ze schijnt te schokken.
?iNog een woord over het oordeel van
den burgemeester over het stuk. De bur
gemeester erkent, dat de schrijver van
^Allerzielen" zich niet opzettelijk gering-
"SChUttend over het R.-K. geloof uitlaat.
Maar de wijze, waarop de godsdienst ten
:ï:-fóoneèle werd gevoerd moet geloovigen
^grieven. Waarom? Omdat de R-K. gods
dienst in „Allerzielen" niet in staat blijkt
een paar menschen vast te houden, omdat
zij een andere overtuiging toegedaan blij
ken, omdat de R.-K. godsdienst minder
sterk blijkt, bij die personen, dan een soort
van pantheïsme. Het is mogelijk dat katho
lieken zich er aan ergeren dat hun geloof
het in het 6tuk, om het zoo maar eens uit
te drukken, aflegt tegenover een andere
overtuiging, maar dat is toch waarlijk geen
reden om een stuk in strijd te achten met
openbare orde of zedelijkheid.
„In des burgemeesters opvatting schijnt
een gebed op 't t-ooneel het ergerlijkste te
zijn. Het hangt er maar vanaf in welk
verband en hoe het gezegd wordt. In Von-
del's „Gysbreght", in Shakespeare's
„Hamlet", in Goethe's „Faust" wij zul
len naast deze drie geen andere stukken
noemen wordt gebeden door katholie
ken, en deze stukken worden alle jaarlijks
vertoond en overal, mecnen wij, toegelar
ten. In elk dezer stukken dient dit gebed
om den indruk van het stuk te verhoogen,
om den toestand of de personen te teeke
nen en duidelijk te maken, dat is wat de
burgemeester het „sensationeele" noemt.
In „Allerzielen'' is het niet anders. Iets
kwetsend is er in dit gebed allerminst. En
wij kunnen dit verklaren, als vrijzinnigen,
ja, maar als vrijzinnigen voor wie het ge
bed niet minder heilig is, dan voor wie
ook."
Onder het opschrift „Nationale een
heid" komt het christelijk-sociaal weekblad
„De Beukelaar" op tegen de vele ver
schijnselen in ons volksleven, ten deeie
van politieken aard, die voor de nationale
samenbinding maar te zeer een gevaar
opleveren. Zoowel in roomsche als m
protestantsche kringen neemt men dit waar
Daarbij hitst met het eene volksdeel met
godsdienstige leuzen, doch ter wDle van
polütieke winst, al meer tegen het andere
op. En dit op de meest onbeschaamde wij
ze. Niet alleen in politieke redevoeringen,
niet alleen in politieke bladen, maar zelfs
in bladen, die min of meer buiten den
politieken strijd staan. Daarvan gaf dezer
dagen „De Boerenstand", orgaan voor ae
Provinciale Boerenbonden in Gelderland,
Overijsel en Utrecht een maar te treffend
voorbeeld. In dit blad heet het in hoofd
artikel getiteld „Kerstmis."
En dan zien wij in onzen tijd een meer
en meer afdwalen van den mensch, waarin
de zelfzucht hoogtij viert. Om een we* nig
aardsch goed wordt met de revolver „ge
werkt", met menschenlevens gespeeld, als
of die tegenover het hunne geen waarde
bezitten. Er wordt geplaagd, gestookt, ge
sard, om zijn tegenpartij uit te lokken tot
een daad, waarvan do bedrijvers dier on
edele handelingen voordeel kunnen trok
ken. En nu wij van partijen spreken, den
ken wij onwillekeurig aan het hoogo, ern
stige regeeringslichaam der Tweede Kamer
waar de rol van Mephisto wordt gespeeld
door politieke partijen, in hoofdtaak door
de sociaal-demooraten. Meer dan stootend
zijn de handelingen en verdachtmakingen
van deze partij tegenover alles, wat zioii
christelijk noemt. Zij geeft het duidelijk te
kennen, dat de kerkelijken hun vijanden
zijn....
Neen, niet aan de christelijke regeeriug
ligt de schuld, of het moest zijn, oat zij te
veel heeft aangeboden om te verwerken,
maar aan de linkerzijde, die zichtbaar den
gang van zaken tegenhoudt. Propaganda,
moet en zal ér gemaakt worden, het kost
wat het wil, voor de liberale en sociaal
democratische partij. Alles wordt op bet
spel gezet, zelfs haar fatsoen om in 1913
de overwinning te behalen.
Dat de christelijke kiezers zich toch niet
laten beetnemen door al dat geschetter,
door al dien bluf. Vooral niet de bezadigde
plattelanders, wier geheele doen en laten
den waren christen kenmerkt. Dat zij zich
aaneengesloten houden, de antirevolution.-
nairen, de katholieken, de christeLijk-his-
torischen om de veelpraters, de roevers van
den national en tijd te weren, opdat het
volk niet afdale tot b&atzuchtigen, die
niets anders zoeken, dan zich zelve in deze
wereld zooveel mogelijk te bevredigen, die
het kinderloos huwelijk voorstaan, die de
vrije liefde prediken, opdat het volk niet
afdale tot volslagen goddeloosheid. Wij
zouden teruggaan tot den tijd der Romei
nen, door wellust gekenmerkt.
Vreeselijk zou het zijn, wanneer het volk
met zulk een geest bezield, plotseling door
bazuingeschal voor Gods rechterstoel we**d
opgeroepen.
Aldus schrijft men nu in een min of meer
stichtelijk hoofdartikel van het officeeli or
gaan van boerenbonden, aldus bekladt en
belastert men daarin de mannen der lin
kerzijde. Zoo wordt ons volk nu ver
scheurd, zoo zoekt men kracht en winst iD
ophitsing en leugentaal. Met zoodanig boe
renbedrog tracht men voor de komende
stembus stemmen te winnen. Dat men ter
linkerzijde ook ter sooiaal-democratie
het kinderloos huwelijk voorstaat is een
leugen, dat men ter linkerzijde algemeen
vrije liefde predikt is een leugen, dat men
volslagen goddeloosheid bedoelt is een leu
gen, dat een tijd van Romeinschen wellust
gevreesd zou moeten worden, is een leugen.
En dit weet de schrijver van zoodanig ar
tikel ook wel, kan het anders. Maar zoo
worden de gemoederen ontrust, zoo wordt
op de consoientiën beslag gelegd om straks
den coalitie-candidaat, den man der succee-
politiek, gekozen te krijgen.
Met zulke booze droomen moeten de een
voudige llandbewoners bang gemaakt, op
dat men hen vangt in eigen politieken fuik.
En in een artikel over Kerstmis, dat ein
digt met het bazuingeschal, waarmede de
wereld voor den Rechterstoel van Christus
zal opgeroepen, in zulk een artikel durft
men dergelijke lastertaal neer te schrijven
Maar het coalitiedoel heiligt de middelen.
Het separatisme zoo eindigt het week
blad is het gevaar dat het nationale sa
menleven al meer verzwakt.
Daartegen ga in ebt jaar 1913 de strijd.
Geen coalitiebewind, geon concentratie-re-
georing, doch een nationaalzakenkabinet,
dat ons evenredig© vertegenwoordiging
schenkt. In die evenredige vertegenwoordi
ging ligt de nationale uitkomst. Dan zal
het worden een strijd om "de beginselen, Tel
misschien, doch een zuivere strijd; maar
dan heeft het uit met het ophitsen van
het eene volksdeel tegen het andere, dan
heeft het uit met het ter stembus jagen
voor een coalitio-candidaat, door middel
van leugens en laster, en daarbij met de
heiligste leuzen.
Geen scheiden, geen splitsen, geen afslui
ten, geen afsnijden, maar heel ons altoos
nog christelijk volk voor Christus opge-
eisohfc.
Te Rotterdam is onlangs een „Bond van
Hervormden in Nederland" opgericht.
Het weekblad „De Gereformeerde
Kerk", orgaan van de Confessioneel-Her
vormden, deelt omtrent dien Bond het vol
gende mede:
„In een ons toegezonden circulaire wordt
omtrent het doel van dien Bond gezegd,
dat dit is, om bij de uitloopende geestea-
stroomingen van onzen tijd, ook onder het
groot© aantal leden onzer Herv. Kerk,
„door meerdere leiding'' dan tot nu toe
het geval was, op geestelijk, maatschappe
lijk en ook „op politiek terrein" te komen
tot de zoo zeer noodige samenwerking van
de leden onzer Kerk „als geheel" tegen
over verschillende kerkelijke en niet ker
kelijke machten, welke, hetzij dan door
„vrijzinnigheid" of door een politieke
coalitie „van Rome met de mannen uit de
geref. of doleerende Kerk" de gezonde
christelijke denkbeelden verlcugenen en de
levenskracht der Herv. Kerk wordt onder
mijnd, door steeds meerdere leden onzer
Kerk, onder de valsche leuze van „de
Kerk er buiten", te lokken op het politieke
erf „van Rome en Kuyper", terwijl de
Herv. Kerk steeds in hoogmoed wordt ge
smaad, en „voor de valsche Kerk" wordt
verklaard.
„En verder;
„1. De grondslag van den Bond zal zijn
de Bijbel als 't Woord van God, waarin
ons de blijde boodschap tegenklinkt van
Gods eeuwige liefde, geopenbaard in de
zending van Zijnen Zoon Jezus Christus
tot redding en heil van wie gelooven.
,,2. Om te trachten het doel van den Bond
te bereiken, zal er, wanneer d© financiën
zulks toelaten, van October tot April
iedere maand een bijeenkomst worden go-
houden, welke een opgewekte „Evangeli
sche strekking" zal hebben en waarbij door
een of meer Herv. sprekers het woord zal
gevoerd worden over verschillende Kerke
lijke en Politieke aangelegenheden, welke
direct of indirect met het geestelijk en
stoffelijk belang der Herv. Kerk in verband
staan, en deze te bezien bij hot licht het
welk de Heilige Schrift ons hierbij ver
leent.
„Aan wat men noemt „p Tactisch© poli
tiek" zal de Bond niet medewerken.
„3. In deze vergaderingen zullen worden
gezongen: Psalmen, Gezangen en Christe
lijke Kederen, terwijl er tevens muzikale
afwisseling zal zijn.
*4. Tot hot fiinaAteohap van den Bond
kunnen toetreden: vrouwen en mannen,
„Leden der Herv. Kerk, en instemmend©
met zijnen grondslag" en tegen Coalitie.
„5. De contributie is gesteld op „min
stens" een gulden per jaar, terwijl voor
werkelijk „klein© luyden" dit op 50 oent
kan worden gebracht."
In hetzelfde nummer van „D© Geref.
Kerk" Wijdt de hoofdredacteur, het oud-
li<bder Tweedo Kamer dr. J. Sohokkdng,
een beschouwing aan dezen Bond*
Hij vestigt de aandacht op de circulaire
niet om tot aansluiting aan den Bond op
te wekken, maar wel om de vraag te stel
len, of de door dien Bond aangewezen weg
om tot samenwerking van de leden der
Hervormd© kerk te komen nu inderdaad
de juiste en meest gewenschte kan worden
genoemd.
„Want aldus de heer Schokking al
gelooven wij niet, dat velen zich aange
trokken zullen gevoelen om op den in de
circulaire meegedeelden grondslag zich te
vereenigen, het is toch wellicht niet over
bodig om de innerlijke tegenspraak, welke
het optreden van dezen Bond op een be^
paald punt kenmerkt, in het licht te stel
len.
„Zooals blijkt uit hetgeen onder 4» in de
circulair© wordt gezegd, is een der voor
waarden, waaraan voldaan moet worden
om tot het lidmaatschap van den Bond te
kunnen toetreden, dat men zijtegen
Coalitie.
„Het begin van de circulaire stelt de be
doeling daarvan boven allen twijfel; de
Bond beoogt daarmee zich te verzetten
tegen de coalitie van de tot d© rechter
zijde gerekende groepen op politiek gebied.
„Het feit, dat de woorden „en tegen de
Coalitie" cursief gedrukt zijn, wekt zelf'
den indruk, dat daarin de hoofdzaak word'
gezocht.
„Maar terwijl men alzoo een Bond op
richt om zich o.m. bepaaldelijk te keeren
tegen een door anderen voorgestanen maat
regel van practische politiek, wordt tege
lijkertijd onder nr. 2 in d© circulaire ver
klaard, dat d© Bond niet zal medewerken
aan wat men noemt „practische politiek".
„Nu zullen wij de kwestie van het voor
of tegen coalitie hier onbesproken laten;
dooh waar wij tegen opkomen is dit, dat
men onder de leuze van zich van „practi
sche politiek" te onthouden, niettemin op
d© duidelijkste wijze in de practische poli
tiek partij kiest.
„Want, of de Bond misschien al zegt:
het zich tegen coalitie verklaren noemen
wij geen practische politiek, de vraag dien
aangaande beheerscht de politiek van het
oogenblik zoozeer, dat het moeilijk is or
een van meer practischen aard te noe
men.
„Dat de Hervormden zich van hun be-
teekenie en roeping bewust worden, wij
hebben er niets tegen. Ho© zou het, waar
wij zelfs daartoe voortdurend opwekken?
„Dat er behoefte gevoeld wordt aai
meerdere samenwerking van do leden d<*t
Hervormde Kerk, het is een verheugend
verschijnsel, aJ wordt de vreugde daarover
getemperd, wanneer die «menwerking, ge-
