WOLKENKRABBERS.
Prettig; baden?
Een Fransche dame over
tiaar Hollandsche zusters.
Buur leven in Zuid Amerika.
De nienwe torpedo-haven van Helgoland.
rijn lichaam b© hooren- Maar ik hoorde niet©
dan het geluid der roeten, tegen den muur
krabbend om uitsteeksels te vinden. Pierre
Dany slaagde.
Later in den nacht, werd ik gewekt door
een hand, die mijn schouder schudde. Het
was mijn vriend.
,,Ben je langs denzelfden weg teruggeko
men V'
„Ja. Ik heb haar gezien. Ze was z<5<5' be
droefd. Ik had me kunnen -vertoonen."
En het scheen me toe, dat deze woorden
Oen oneindige vreugde inhielden.
Dé hoogste wolkenkrabber belooft de
t.hans in aanbouw zijnd© W ooi worth, toren
te New.York te worden. Dit ruim 50 ver
diepingen tellende kantoorhuis riil ©en hoogt©
van 750 Eng. voet boven den beganen grond
bereiken; de Metropolitan Lifo-tor:n is 700
voet hoog, de Singer-toren 612 voet, de
hoogt© van het thans voltooid wordende
stadhuis ia 500 voet, die van het zoo juist
in gebruik genomen kantoorgebouw der Ban
kers Trust Co. 539 voet, het gebouw der
C5ty Investemcnt Co. is 486 voet hoog en
dat dér „New.Yotrk Times" 419 voet. Ter
vergelijking dien©, dat d© EiffeLtoren 984
.Voet hoog is én. de toTen van den Dom
van Keulen 500 voet. Het gebouw dér Ban
kers Trust Co., waarvan, reeds sprake was,
is ruim) 30 verdiepingen hoog; het staat
op den hoek' van Wall- en Nalssaiustrect,
'tegenover Bcroad-street. De top (van toren
kan, nTen niet spreken, want feitelijk zijn
het torens op torens) lieeft den vorm van
een; afgeknotte piramide, waaruit de cen
trale Verwarming' en de eleetrische centrale
kaar stoom afvoeren, hetgeen liet gebouw
jhoog in de lnclit immer van een sierlijke
pluim van witten stoom' voorziet.
De hoogste verdieping in dit huis is voor
dén héér Ju Pierpont Morgan gereserveerd,
Van. pian ia daag, waar hij de geheelé
benedenstad en de prachtige New.Yorkscbe
'haven kan overzien, voor zichzelf en -zijn
.intiemste aiakenvrienden é.?n soort „retraite"
iïtt ie nachten. Huurprijs: 20,000 doll, per
*Êli£t i
Yato 'de waarde dezer gebouwen kan men
zich één denkbeeld vormen uit het volgende
'Ejstje van de aanslagw aar de voor de New-
YOrksch© belasting: Empire building (waar
de Sta al trust nestelt) 4,100,000 sjlolLgoe
derenbeurs '4,300,000 doll.City Investing
Building (waar de Guggenheims, de Goulds
'em de HarrimanJijnen hun hoofdkwartieren
hebben) 6,500,000 doll.Trinity building
6^500,000 doll.; Hudson Terminals 12,160,000
dot! «n Metropolitan Life gebouw 12,415,000
doH. Eén stuk grond op den hoek van Ex
change Place en Bxoad_street weird in 1822
voor 11,050 doll, verkocht, in 1847 wérd
het vodr 80,000 dolL verkocht, in 1899 voor
850,000 doUL en in Juni 1900, te zamen,
met enkele aangrenzend© perocelen, voor
'4,000,000 doll. Op deze plaats werd tegen
een. kostprijs van ten minste even zooveel
•de twintig vérdieping hooge skyscrapér, de
.Broad Exchange Building, opgetrokken. Men
kan zich van zoo'n gebouw eenig denkbeeld
Vormen, 'als men verneemt, dat in dit iproaxl
Exchange Building 37 beursfirma's (waar
onder bijv. de bekende firma Ladenbuirg
iThalmann Co.), 57 banken, makelaars e. d.,
'93 advocaten en 14 accountante hun kan
doren hebben. Er zijn in dat gebouw onge-
yeér 1400 tot 1500 telefonen in gebruik
'en het aantal dagelijksche aansluitingen is
30,000. Er worden eiken dag in dit Broadi
Exchange gebouw ongeveer 20,000 brieven
en poststukken afgegeven. Ldften schieten
er omhoog en omlaag; sommige zijn snel-
jtrein-lift/en, welke alleen dé verdiepingen
•boven de 10de bedienen, dé andetre zijn
.bommel-liften, welke de eerste tién verdie
pingen bedienen. Op de bovenste vérdieping
yan het Broad Exchange gebouw (alsmede
,van andetre wolkenkrabbers) is een lunch-
club, en een speciale lift brengt de leden,
jfionder oponthoud onderweg, direct naar de
iplaats van. bestemming. In sommige gebou-
'.wem gaan de liften tot onder den grond,
ictn passagiers voor den ondergrondschen
git te feign, De loop der liften
De bouw van deze haven giaat rustig zijn I
gang. Men hoopt er in 1914 mede klaar te
wordt door een of niëo'rdere „stariters" ge
regeld, die het sein tob vertrek geven. Wan
neer een lift te lang „in de lucht blijft"
kan de starter de liftbediende per telefoon
een standje maken.
In het Singer.gebouw is een bord aange
bracht, waarop men den loop van clko lift
kan volgen; voor elke verdieping, welke
de lift passeert, ontgl'ocit n.ï. een elcctrisck
lichtje op dab bord. De wijzen, waarop de
loop van de liften kan worden nagegaan,
zoowel op den beganen grond als op de
verschillende verdiepingen, zijn zcér ver
schillend en meestal hoogst vernuftig uit
gedacht. Het spreekt vanzelf, dat in deze
reuzeUgebouwen tal van winkels zijn ge
vestigd, de benedenhal van sommige gelijkt
veel op een winkelgalerij. Enkele dezer
zaken brengen een huurprijs van 2000 doll,
's maands op.
Als pegel znjn' deze winkels 'als volgt
verdeeld: In den „kelder" zijn een café, een
barbiers.zaak en een manicuursalonin de
hal is een sigarenwinkel, een banketbakkers
winkel en onvermijdelijke soda., en room-
ijs.„toonbank"voorts vindt gij er een boek-
verkooper, een fruithandelaar, één of mé3r
telegraaf, en kabelkantoren, telefooncellen,
schoenpoets.gelegenheden, ook wel bloemen-,
heerenartikelen, en bontzaken. Over de ver
schillende verdiepingen vindt gij schoen
makers, kleermakers, Turksche bad.inrich-
tingen, tandartsen, dokters, stenografen on
typewrites verspreid. In de kelders der
skyscrapers bevinden zich soms reusachtige
veiligheidskiuizensommige dezer beschik,
ketn over 6000 a 8000 loketten. Dat de brand
vrijheid dezer inrichtingen niets te wen1-
schen laat, is bij de verwoesting van het
gebouw der Equitable gebleken. Een dezier
benedenstad.kluizen is de bewaarster van
Rockefeller's effectenbezit. Omstreeks het be
gin van elke maand wordt in een aan dié
kluis gTenzende kamer een groepje kantoor
bedienden opgesloten, dat gedurende enkele
dagen achtereen zich met het knippen van
John D.'s couponnetjes onledig houdt.
Waaneer men deze bijzonderheden leest of
zicli dag aan dag te midden van dat beweeg
in de New.Yorksche benedenstad bevindt,
kan men het moeilijk gelooven, dat een 100
jaren geleden de straten daar aan een Hol-
landsch buiten.dorp herinnerden. Men kan
zich het bijna niet voorstellen, dat, nog niet
zoo heel veel jaren geleden, op de plaats,
waar thans een reuzenhuis de lucht in torent,
een Hollandsche kerk (.inmiddels tot postkan,
toor ingericht) stond. Toch is het zoo, ter
wijl het eveneens een historisch feit is, dat
de drukke, grootestadsleven rum oer an de
Broad-strect eens een stil grachtje is ge
weest. Het blad vertelt n.l.The Dutch cal
led Broad-stiget ,th^ „Heemem-GwLchi.''.
komen. Deze haven-aanleg zal ongeveer zes
tien millioen Hollandsche guldens kosten.
In die „Miinch. Mediz. Wochenschr." cjoet
dr. E. Papellier enkele mededeelingen otn
trent de Japanscho badplaats Kusateu ftn
die daar gevolgde merkwaardige gewoonte
van baden.
Kusat.su is een op 1200 M. hoogte gelegen
groot dlorp, dat 5 K.M. lang en 3 K.M.
breed cn aan alle zijden door bergen om
ringd is: In heft midden van het bijna uit
sluitend uit badhotels bestaande dorp ia
een vrije ruimte, waar heet©bronnen. oj>-
wellen. Geweldige zuilen waterdamp en
zwavelwaterstof stijgen luid sissend naar
boven. Het hier reecte iets afkoelende waiter
wordt in tal van bamboe-leidingen naar de
vele publieke baden en de particuliere ho-
telbaden geleid.
Het gegoede publiek baadt in de hotels,
waar men beter de regeling der tempera
tuur van het geneeskrachtige water in de
hand heeft. Het gewone publiek daaren
tegen baadt bij groepen van 50 a. 200 man
te gelijk in de openbare badhuizen, onder
toezicht van een badmeester.
Reeds bij het krieken van den dag roept
een hoornsignaal de baders tot hun plicht;
m groote groepen komen zij in hun slaap-
kleeding naar het bad, waar zij, dééls ge
kleed, deels ongekleed, de verdere „be
werking'' ondiergaan. Het gekleed in bad
gaan i6 n.1. geen vraag van decentie, maar
alleen een bewijs, dat men nog niet vol-
dkx?nde gehard is tegen de buitengewone
hitte van het badwater. De kleeding maakt
die hitte wat draaglijk.
Het water in het bassin heeft nl. aanvan
kelijk een temperatuur van 57'a 58 gr. C.
Hoe goed een Japanner ook tegen warmte
kan, deze hitte is toch wel wat al te erg, en
dus hebben de badlustigen als eerst© op
dracht het afkoelen van het water. Tot dat
doeleinde krijgt elk bader een 8 voet lange
en 1£ voet breed© plank van glad, blinkend-
wit cypreseenhout, en dan gaat de heel©
schare met die planken in het water roe
ren, het water is nl. opgevangen in hou
ten bavseans om het ietwat af te koelen.
Men werkt zioh gedurende de tien minuten,
die deze door een koorgezang begeleide'
manipulatie vergt, danig in het zweet. Als
de temperatuur van het water 50 gr. C is,
krijgt elk bader een houten napje en over
giet hij het hoofd en den romp wel 200-maal
met het heete water, ten einde straks
bloedaandrang naar de hersenen te voor
komen.
Ts ook deze phase voorbij, dan geeft de
badmeester een toeken en onder steunend
en klagend kermen duikt de g an ache bende
tot den bals toe in het water, waar men
doodstil afcaan blijft, om aldus de hitte iet»
minder te gevoelen.
Dan volgt een oude beurtzang Ku-
satsu was ree<fe in de 16de eeuw als bad
plaat© bekend tusschen badmeester en
badenden. De badmeester, met het horloge
in de hand, zingt: „Sore de san bun, kaisei
ni' fun, koge de ippun. Tsukuri shimbo,
shimbo no shidokoro, yoroshiku de agami-
rasho", hetgeen zocveel bcteekent als:
„Drie minuten heb jullie nog te baden; nu
zijn het er maar twee; nu rest er nog
slechts één. Hebt geduld). Geduld is werke-
li.;, van ndode; genoeg thans; het bad uit IV
Telkens, als er een minuut voorbij is,
antwoorden de baders met een refrein, dat
daar het heete water steeds heftiger pijn
doet, ook steeds steunenden kermen wordt.
Op het gegeven teeken komen de men-
echen zij zijn nu zoo rood als een kreeft
zoo ijlings mogelijk het water uit. Enkele
seconden is het doodstil; want anders, zegt
het bijgeloof, helpt het baden niet. Afkoo-
\en met koud water vindt niet plaat©.
Snel kleedt ieder zich aan, want reed©
wacht een nieuwe groep baders.
Een kuur duurt 5 a 6 weken, en drie- a
vijfmaal daags heeft men de marteling van
het heete water te verdragen. Ook de Ja
panner ondergaat echter een dergelijke
roosterkuur niet ongestraft; het heete, zure
water veroorzaakt al spoedig rood-worden
en stuk-gaan van de huid. Op de 6tukke
plekken worden dan watten gebonden, zoo
dat men minder hindler heeft van het heet©
water. Met pijnlijk vertrokken gelaat en
gebogen ziet men de baders naar de bas
sins strompelen, en als zij eindelijk de
heele kuur doorloopen hebben, zijn zij ook
een groot deel van bun huid kwijt. Zoo
goed als heelemaal in die watten, gehuld
komen zij den kaatsten dag van hun kuur
het bad uit zoo verwond is de huid en
overal toonen proppen watten den weg,
dien de stumperds genomen hebben. Dan
'laten zij zich naar de naburige akratother
men brengen,'waar bij de nakuuj.in ver
loop van tijd zich een nieuwe huid vormt.
Al de badinrichtingen zijn eigendom van
de gemeente; het baden is kosteloos, alleen
geeft men, als de kuur is afgeloopen, een
fooi.
Het baden helpt tegen jicht, rheumatiek
en meiaatschheid.
Een Fransohe dame, mevrouw of juf
frouw Lya Berger, bezocht eenige jaren ge
leden ons land en deelde in een Fransch
tijdschrift haar indrukken mede, vooral
ivat betreft de Hollandsche vrouw.
Eerst beschrijft Lya het uiterlijk der
Hollandsche vrouw; zij is volgens haar
lang, flink van gestalte, met een friech ge
zicht, heldere oogen, veel haar, een indruk
gevend van de kracht en helderheid, die
het Hollandsche landschap kenmerkt..
Haar gebaren zijn gematigd, haar, keel
stem is doordrongen van Duitsche klanken,
maar ziji heeft een voorkomen van waardig
heid1, gezag, getemperd door een vrien
delijken lach, soms van een kinderlijke
onschuld. Zij heeft niet de gracie der La-
tijnsche rassen, maar ook niet de stijfheid
der Anglo-Saksers. Men raadt in haar een
vasten wil, verbonden aan een verlicht
verstand, dat geen grillen kent. Zij is ijve
rig, maar zonder koortsachtige haast; het
„haast u.langzaam" schijnt haar devies.
Verder is zij eenvoudig en vermijdt alle
elegantie, behalve in Den Haag, waar het
Hof zijn invloed doet gevoelen.
Men ziet in Holland weinig goed geklee-
de vrouwenmen vindt geen spoor van
valsche haren of blanketsels, dat wel eon
eer is voor de vrouwen van gezond ver
stand.
Deze invloed komt voort uit een karak
ter, rijker aan degelijke hoedanigheden dan
aad. oppervlakkige aantrekkelijkheden, en
ook uit het ernstige, bezige leven, door de
meeste HoUancLsohe vrouwen geleid, hetzij
in haar drukke gezinnen, hetaij in haar
beroep.
Zij houdt er van zich te ontwikkelen; rij
spreekt vele talen; zij stelt belang in kunst
en kiest zich over het algemeen een loop
baan, die haar onafhankelijkheid verze
kert; toch valt zij in niet© de maatschap
pelijk© en familie-aangelegenheden aan, di©
d© waarborg zijn der goede orde van het
land.
D© feministen verkondigen zeer gematig
de beginselen, haar eischen zijn tamelij'k
bescheiden en zij maken weinig of geen
rumoer. Tusschen mannen en vrouwen
heerscht een kameraadschap van de goede
soort, even verschillend van ultra-moderne
zeden als van de ouderwetsche ridderlijke
hoffelijkheid. Alle reizigers, die Holland
bezochten, zijn Het er over eens, het eer
lijke, kuische, trouwe karakter der Hol
landsche vrouwen te prijzen.
De Hollandsche mannen koesteren veel
eerbied voor de vrouw, die van haar kant
alle© in het werk stelt, om haar echtgenoot
te leeren kennen in zijn neigingen, zijn
karakter, zijn gedachten.
Door het wederzijdsche begrijpen van
man en vrouw geeft men elkander veel toe
en ontstaan er gelukkige huwelijken,
meestal na lange verlovingen.
Wat de Hollandsche vrouw uitspaart, aan
haar toilet, besteedt zjj aan de versiering
van haar huis, want de liefde tot de inti
miteit van eigen haard is een der trekken,
die het Nederlandsche volk het meest
onderscheidt; en dan gaat de Fransche
schrijfster aan het beschrijven der eigen
aardige inrichting van de Hollandsche wo
ningen met haar beneden- en bovenhuizen,
waarvan zij het comfort, de zindelijkheid
en luchtigheid zeer prijst. De thee wordt
op ieder uur van den dag gebruikt en
de ouderwetscbe theestoof wekte zeer
haar belangstelling op.
Als huishoudster steekt de Hollandsche
vrouw gaarne zelf de handen uit, maar zij
blijft haar waardigheid behouden, en
neemt nooit, zooals de Duitsclie, het voor
komen aan van een meid, met wier huis-
houdboezelaar deze zich gaarne tooit. Het
moederschap geeft aan de Hollandsche
vrouw haar hoofdbezigheid); zij voelt het
hooge belang van deze eer en zegen, haar
te beurt gevallen, en uitvoerig verhaalt
Lya Berger, hoe het moeder-ideaal Hol
landsche dichters en schrijvers bezield
heeft, tot hun schoonste zangen. Zij haalt
Yondel, Cats, Bilderdijk, Wolf en Deken
aan, en vertaalt gedeelten uit hun werken,
om aan te toonen, hoe zij de rol van de
vrouw en de moeder begrepen en bezongen
hebben.
Ook vrouwen, diie zich onderscheiden op
het gebied van kunst en letteren worden
door haar vermeld; als tijdgenooten noemt
zij n. b. Lucretia van Marken en Aline
Bosboom, wier werken tot de ernstige, ze-
denprekende soort behooren. Met de nar
men is zij ook soms in de war. Met moderne
letterkundigen of kunstenaressen 6chijnt
zij geen kennis te hebben gemaakt.
Merkwaardig is haar indruk over dé ver
houding tusschen de hoogere en lagere klas
sen der vrouwen. Zij 6taat verwonderd over
het feit, dat de meesteressen haar dienst
meisjes met jij en jou aanspreken, en over
het verschil tusschen de benaming van
juffrouw of mevrouw, aan getrouwden ge
geven.
Verder vertelt zij in allen ernst, dat de
dienstmeisjes meestal jong in dienst tre
den, om haar leven bij één familie door te
brengen, deel uitmakend van het gezin,
wat in werkelijkheid tegenwoordig een
groote uitzondering is.
Over nationale kleeding, die zij nog in
Schevcningen, Zeeland en op het eiland
Marken zag, deelt zij nog het een en ander
mede en maakt hierbij de opmerking, dat
over het algemeen de vrouwen uit het volk
minder degelijk, ernstig en eenvoudig zijn
dan die uit een hoogere klasse, welke wijs
heid wij natuurlijk op rekening van haar
berichtgeefster laten.
Als slotsom van haar beschouwingen
zegt mevrouw Berger, dat de Hollandsche
vrouw, bedeeld' met groote hoedanigheden
en aantrekkelijke deugden, geheel harmo
nieert met het kalme, vruchtbare, gastvrij©
land, door haar bewoond.
Zij is de gelijke van haar man, dien zij in
bedachtzaamheid, groote eerlijkheid, gedul-
digen arbeid evenaart. Zij weet zich vaak
te verheffen tot zijn raadsvrouw. Een kal
meerend, opwekkend gevoel vervult den
vreemdeling, die toegelaten wordt in de
zoet© innigheid en den edelen ernst van
het huiselijke, Hollandsche leven.
De invloed der vrouwen strekt zich uit
over het geheele land, waarvan het huisge
zin dé ziel is, en door voor haar persoon
de achting en de sympatic op t© wekken
maakt zij haar vaderland ook sympathiek
en achtenswaardig.
Wij hebben ons dus niet te beklagen over
de Fransche vrouw, die haar Hollandsche
zusters zeker wel van den besten kant
heeft bekeken.
Gaen «able d'hóte meer.
Volgens den directeur van het beroem
de Savoy-hotel te Londen, dat, gedijk be
kend is, ten aanzien van aangelegenheden
met betrekking tot moderne hoteleultuur
toonaangevend is, zou de table d'hóte heb
bon afgedaan en lot het verleden behoo-
ren.
In allo voorname hotel-restaurant©"»,
schrijft deze vakman in de „Observer", „i©
cïe oude table d'hóte verdwenen. De tij
den zijn veranderd, de smaak dor gasten
heeft zich verfijnd en tegenwoordig weet de
g -st dikwijls een menu fijner cn kunsti
ger samen te stellen dan de mailrc d'liótel.
•Soqert in verband met theater en concert
het souper of let diner in het hotel-res
taurant een maatschappelijke gewoonte is,
geworden, is ook bjj het publiek het ver-'
langen gegroeid om de volgorde van liet!
souper-menu naar eigen smaak viust te stel-,
len. Menschep van educatie en vooral-
personen met een goed gehemelte weigereni
een mechanisch samengesteld menu 'te'
eten. Zij willen het menu van hun diner
zelf opmaken.
Aan den anderen kant zal zelfs a'e beste
en beroemdste kok nooit in staat zijn,
een menu samen te stellen, dat den smaak
bevredigt van en overeenstemt met dé nei
gingen van driehonderd verschillende per
sonen. Zoo heeft in de voornaamste restau
rants de door den maitre d'hotel vastge
stelde volgorde der spijzen, do table
d'hóte, haar reoht van bestaan verloren
zij is uit andere omstandigheden een thans
overwonnen standpunt ontstaan. Reeds
de naam zegt het. Bij de wérkelijke table
d'hóte, die slechts op een bepaalden tijd
geserveerd werd, nam de hotelhouder
plaats aau het hoofd van de lange tafel,
terwijl de waardin aan het andere eind
zat. De maaltijd begon met soep, dan volg
de visch, vleesch, groente, dessert en
kaas. Maar thans verlangt de hotelgast
afwisseling en een grootere verscheiden
heid van spijlen. Dat is een schrede
voorwaarts, maar tooh, en nu valt de
schrijver wel wat uit den toon wij lij
den allen aan restaurant-kolder en willen
gerechten met exotische namen, eten, spii-
zen, die de keuken thuis ons niet of slecht©
met. groote moeite kan versohaffen..."
In Buenos-Ayres en Montevideo weten
de mensclien nog eens wat hooge prijzen
zijn; daarbij vergeleken, komen we er in
Europa nog goed af.
In de „Figaro" werd daar onlangs een
boekje van opengodaan. Tijdens d'e fees
ten van het honderdjarig bestaan van de
Republiek moest in Argentinië een
Spaansch minister voor een huis, dat niets
bijzonders was, 7500 francs per maand be
talen. De gezant van de Yereenigde Sta
ten geeft voortdurend voor het zijne 5000
francs per maand. Een gezin van een amb-
