jfo. 16116. LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag- 4 September. Tweede Blad. Anno 1912
Buitenlandseh Overzicht.
PERSOVERZICHT.
Ingezonden.
Uit de „Staatscourant".
1 r 'Er does te Brussel geruchten de ronde,
&]s zouden er, vóór het bijeenkomen de|r Ka
ders, eenige veranderingen in het
jiabinot-De Brogueville plaats grij-
[Verzekerd Wordt, 'dat Hubert, de Minister
{f£n Handel en Nijverheid, zijn portefeuille
gop, oveirlatein aan een Katholiek afgevaardig-
iiö uit Antwerpen, terwijl ook Dorvignan,
5e Minister van [Ruitenlandschë Zaken, die
Wjeds herhaalde malen jden wensch geuit
Ji^eft om af te treden, zijn ontslag zou ne-
Sen>
He Belgische minister .president He Broque-
j^jjle Zou dan de portefeuille van Buiten-
Jandsche Zaken overnemen,
i K e i z e tr |VVj i 1 h o lm is gisteren éérst te
Jlazel, daarna te Zurich aangekomen. In
psTstgenoemde plaats begroetten hem de aan
toegevoegde officieren, de vertegen
woordigers van de Bazelsche tegeering en
|p Duitscbe gezant te Bern. In Zürich werd
ilj ontvangen door d^n Bondspresident, een
afvaardiging uit den ^Bondsraad, de over
heidspersonen van Zürich en vertegenw'.or-
qjigors van het leger. Door de menigte be-
Ëroöt liep Z. M. met president Forres langs
f£e»t front van de eeTecompagnie.
(Gisteravond heeft de President Forrer ter
/.faro van den Jveizer een banket gegeven,
•Waaraan 36 personen deelgenomen hebben.
De manoeuvres fcijn gisterochtend begon-
'jen in het Westen van St.-Gallen.
Evenals bij ons regent het ook in Zwit-
görland.
Sprekende over militaire zaken kan hier
gevoegelijk verteld worden, dat een Duitsch
Juilitair blad meldt, dat het eiland Bor
ium in do Noordzee, bij dén mond
jïy&n de Eems, op dezelfde wijze VeT-
|terkt zal worden als Helgoland.
Tegelijkertijd heeft de admiraliteit last
gegeven, om, alle dreadnoughts en alle linie-
kruisers, die in aanbouw, zijn, zoodra zij
gereed zijn, in de Noordzee-haven Wilhelms
haven-. te stationneeren.
[Van de dertien dreadnoughts, die klaar
in. aanbouw zijn, waren er tWee de
^Prinz-Rcgent Luitpold" en de „Kaiserin
f- tijdelijk voor het Oosfczeestation bestemd.
;,0.ok deze Zullen, zoodra zij in dienst ge-
jjeld zijn, naaï. Wilhelmsha,Ven overgebracht
Worden.
De duurte in Huitschland is oorzaak
jjï aanleiding geweest van tal van vergado-
jpDgen gisteravond ,te Berlijn. Er werden
Sö niet minder "dan 76 gehouden door de
góciaal-democraten, om" te protesteeren tegen
jjie duurte. En al die bijeenkomsten werden
ftruk bezocht.
I 'Er werd een motie aangenomen, waarin
.geëischt wordt: afschaffing van de invoer
rechten op levensmiddelen en veevoeder; op-
beffing van de op de verbruiksartikelen
§an het algemeen rustende indirecte belastin
gen; openstelling van de grenzen voor den
Invoer van vee en vleosch. Geëischt werd
9e onmiddellijke bijeenroeping van don Rijks
dag om te beslissen of de tegenwoordige eco
nomische politiek voortgezet dan wel ge
wijzigd moet worden.
Het magistraatscollege van München heeft
|5ch reeds met al gemeen e stemmen vereenigd
Mót het voorstel van de sociaal.democraten,
fljit de Rijksdag onmiddellijk moet hijeengte-
fcóepen worden.
1 Wat de yredesonderhandeli n g én
Jösschén Italië en Turkije betreft, hterfi
Wt nu, dat de samensprekingen, welke in
Zwitserland gehouden werden, tijdelijk wér.
jleïi gestaakt, omdat de Porte enkele pun
ten, door de Italianen op het tapijt gebracht,
bader moet pVer wegen.
In Turksche kringen is men optimistisch
gestemd omtrent een (Overeenstemming.
De wapenstilstand is ook nog niet
fan de lucht: de ,,Tanin" althans meldt,
Bat de afgevaardigden der strijdende par
ijen daarover onderhandelen. Komt hij tot
Itand, dan zouden de strijdenden in hun hui.
Bige stellingen blijven:
Als lichtpunt in veel donkers komt het
bericht, dat de geruchten over ean aanstaan^.
9e mobilisatie van leger en vloot van Gr ite
ken 1 a h d niet. waar zijn.
Eoemenië speelt, zooals men weet,
bok een rol in de Balkan-aangelegenheden.
E enige dagen geleden nu heeft de Oos-
,tenrijksche minister van buitenlandsche
Kaken, graaf Berchtold, een bezoek ge
bracht aan koning Carol van Boemenië.
Het te Boekarest verschijnende dagblad
b'Adverul", dat in nauwe betrekking staat
Jot d© Boemeensahe regeering, deelt me-
ïïe, dat het doel van dit bezoek was, de
jRocmeensche regeering te bewegen zioh
to onthouden van vijandelijkheden jegens
(Bulgarije voor het geval dit land een
Oorlog mocht beginnen tegen Türkije.
Boning Carol (heeft zioh ook per auto be-
teven naar Innsb.rück en zal zioh van
aar naar Berichtesgaden, in Opper-Beie-
ifren, begeven, waar de Rijkskanselier ver
toeft. Het vermoeden ligt voor de hand,
•dat zij met elkaar over den politieken
toestand zullen spreken.
Haar' uit Uskub aan het „Berliner Tage-
blatt"- en de „Vossische Zeitung" gemeld
tferdt, eischen de Albaneezen te
(Prizren van de Porte, dat zij den opstan-
öcling Jahia als moetessarif van Priz-
ton aanstelt. Zij verlangen verder, dat de
Katholieke Serviërs en Bulgaren de klok
ken uit hun kerken verwijderen.
Er zou onder de leiders der Albaneezen
feen onverzoenlijke twist zijn uitgebroken,
®oodat een onderlinge strijd verwacht kan
(Worden. De in vrijheid gestelde gevange
nen vormen struikrooversbenden, die de
Omstreken van 'Frizren en Werissowitz
onveilig maken; vooral Turksche notabe-
fen hebben veel van hen te lijden.,
'Men vreest voor verdere onlusten en ver-
toekt de regeering onverwijld troepen te
fcenden. Te Gosiwar nemen de diefstallen
Jan vee, dat de Christenbevolking toebe
hoort, van dag tot dag toe.
Uit Mexico (stad) is het volgende be
richt over den omvang van den o p-
Btand ontvangen i
In zeventien Staten "staan nog, volgens
schatting van de vreemde gezanten, 18,000
opstandelingen tegen de regeering van
president Madero te velde. Er zijn tal van
daden van roof gepleegd en vele menschen
opgehangen. De slachtoffers waren steeds
regeeringsgezinden.
Het blijkt, dat er een half dozijn ver
schillende bewegingen en even vele opstan
delingenleiders zijn, die alleen overeen
stemmen in den eiseh, dat president Ma
dero afstand moet doen of afgezet moet
worden
Volgens een bericht uit Tenancingo zijn
300 Zapatisten na vier uren vecihtens met
een verlies van 60 dooden en gewonden
verslagen. De verliezen van de regee-
ringstroepen worden niet vermeld.
In het binnenlandsck overzicht der Septem-
ber-aflevering van „Onze Eeuw" schrijft
de secretaris van den Bond van Vrije Libe
ralen, de heer -F. J. W* Drion o. a. het
volgende over de politieke figuur van m i-
nister Talma:
„Er zat Misschien nooit gevaarlijker Mi
nister aan de Ministertafel-- dan minister
Talma. Wij hebben gehad onbeteekenende mi
nisters, wij hebben onbekwame gehad, wij
kobben er gehad, die tot den laatsten dag
van hun roinistersloopbaan alléén demagoog
of alléén politicus waren, doctrinaire Mb
nisters of al te luchthartige. Niet één van
hen was een zoo dagelijksoh gevaar voor
onzen Staat en onze Maatschappij als minister
Talma-.
Onbekwaam is hij allerminst. Zijn vermo
gen om zelfs van een hem vreemde en zeer
omvangtrijke regeling alle détails in zich
óp te nemen en te verdedigen is bewonde
renswaardig. Zijn physieke en geestelijke ge.
zondheid moet wel onverwoestbaar zijn; zijn
eerbiedwaardige werkkracht stelt or haast
onvervulbare edschon aan. Daarbij is hij een
uitnemend spreker, een vaardig debater, een
gemakkelijk to benaderen en welwillend man.
Al die eigenschappen echter maken hem te
gevaarlijker Minister, omdat ééne, omdat de
hoofdvoorwaarde niet is vervuld: omdat hij
niet één Vezel van den staatsman aan zich
heeft. Hij was het, die door zijn studie en
door zijn aanleg, en hij' is het in geheel zijn
politieke loopbaan gebleven: predikant. Geen
predikant, voor wien de gemeente uitslui
tend een godsdienstige gemeenschap is, de
eenvoudige herder, de geestelijke raadsman;
maar een predikant als de zestiende en zeven
tiende eeuw er bij honderden gaven, d,e man,
die meent, dat hij gelijk de staatkundige en
sociale leider van zijn gemeente is, dat hij
haar oensor in alle dingen, haar hoogste
rechter is.
Onze vaderen zetten zulke predikanten de
gemeente uit, als Burgcmeesteren van Am.
sterdam eenmaal Smoutdus deden; wij plaat
teen hen op dón ministerszetel, en maken
zoo het geheele land tot Kun gemeente. En
die gemeente wil minister Talrna nu geluk
kig .maken, onder zijn leading. Hij kan zich
piet denken, dat het zonder zijn leiding zou
kunnen, en daarom stelt hij tot voorwaarde
van ieder subsidie of iedere regeeringsbe-
moeienis, en hij is met beide niet karig
dat de begenadigde (bond, vereeniging,
bedrijf) nu in het vervolg niets belangrijks
buiten zijn Departement om zal doen. Als
hij zioh tot hervormen zet, is hij even revo-
lutionnair als ooit een Marat of Robespierre
durfde zijn. Overtuigd van zijn eigen goe
den wil, niet inziend waarom zijn gemeente
hem niet zou kunnen en moeten volgen, toont
hij eerbied voor historie noch werkelijkheid.
Onze Grondwet? Hij haalt de schouders op
om de constitutioneele bezwaren van men-
schénals Loeff en Van Idsinga tegen het vcT.
ordeningsrecht van4 zijn Arbeidsraden. Onze
staatkundige ontwikkeling? Het la^t hem
koud, dat zijn Bakkers, en Arbeidsraden die
geheel dreigen te verstoren. Ons modern
staatsrecht? Hij spot wat met de meening
van den heer Van Idsinga, dat ide inzich
ten daarvan omtrent rechtsvorming en
machtsoefening kostbare en met moeite be
reikte vondstenr zijn. Onze maatschappelijke
grondslagen? Laat den heer De Visser, den
heer Loeff maar betoogen, dat zijn airbei ds-
vetrbod Onze maatschappij onderwoelt. Laat
half Nederland er aan. herinneren, dat loon-
bepaling van overheidswege zuiver staats
socialisme is, zelfs door de Fransche revo
lutie slechts schuchter toegepast. Laat den
heer Treüb, laten de heéren Lobman en Van
Idsinga maar aantoonen, dat hij met de ver
dediging van zijn Verzekeringswetten mid.
den in het Marxisme staat. Wat raakt hem
dat alles, die zijn gemeente gelukkig wil
maken? En vasthoudend gaat hij zijn weg,
bij al zijn geneigdheid tot toegeven in on-
derdeelen vasthoudend, met- zijn breede onder
kaak, zijn broeden en dichtgeklemden mond,
vasthoudend als een dog."
In „Opwaarts", het orgaan van den
Bond van Chris ten-Socialisten, schrijft Enka
(mej. A. v. d. Vlies) een artikel B ij het Af
scheid. Daarin heet het o.a.
„Ook buiten den Bond hoop ik te blijven
strijden voor het socialisme, als den wil Gods
voor het maatschappelijk leven. Het zijn juist
mede de kringen, waartoe ds. Rudolph be
hoort-, die mij het geloof en de noodzakelijk
heid en de mogelijkheid van christelijke po
litiek, van waarlijk christelijke organisaties
hebben ontnomen en mij enkel het geloof in
de christelijke persoonlijkheid hebben gelaten.
,Zoo is dar, al uw werk van vijf jaar
lang vergeefs geweest", beklaagde mij een
ander.
Geenszins. Want altijd heeft bij mij de
organisatie op het tweede plan gestaan. De
strijd voor het socialisme was één.
En de strijd voor het socialisme blijft oné
vereenenmoge nimmer één onzer daarin
wankelen.
Zoq gaan jvij dan voorwaarts, voortaan,
langs verschillende yegen.
Wie wfcet, hoé spoedig de dag daagt, dgt
w_e ook in den weg weer één zjjn."
Bólle wind plaatst „DN.ieuye
Oóurant" boven het volgende ter zake
van vérlofweigering voor de kies
recht b e t o o g i n g:
Een textiel.f abrikan t -uit Twen-
t e deelt ons naar aanleiding van ons arti-
1 keltje „Met de groote'trom" ook
in het „L. D." vermeld mede:
lo. dat van een besluit, genomen door
„de Twentsche textielbaronnen", als door u
in „Het Volk" gelezen, ons hoegenaamd
niets bekend is, en als een dergelijk bé-
sluit genomen of zelfs overwogen ware ge
worden, dan zou het ons, als een der groo-
tere firma's, zeker wel bekend zijn;
2o. dat wij de beslissing op aanvragen in
vorige jaren hebben laten afhangen van
het aantal aanvragen, dat hij ons inkwam,
Zou ,dat aantal te groot zijn in verhand
met een geregelden gang in ons bedrijf,
dan zonden wij aan allen de aanvrage wei
geren.
Ook „Het Volk" heeft intusschen ver
nomen, dat er van een dergelijk verbod of
besluit geen sprake is geweest, zoodat het
hcele hoofdartikel van twee en een halve
kolom over de Twentsche slavernij en het
Burgerlijk Wetboek niets dan holle wind ge
weest is ón de schrijver A. B. K. er op
blijkt te hebben losgeschreven, zonder kennis
of informatie.
Wel verre, dat dit hem tot bescheidenheid
stemt, bracht het thans zijn losse pen tegen
ons in beweging en worden wij door hem
uitgenoodigd tot het verdedigen van aller
lei dingen, waarover wij niet geschreven
hebben; maar waarover wij naar zijn mee
ning hadden kunnen schrijven of nog zouden
kunnen schrijven. Hieruit moge hijzelf den
weg vinden zelfs in de sociaal-democra
tische pers achten w ij het nog altijd mo
gelijk, tot op zekere hoogte, dat een schrij
ver zijn eigen weg volgt.
De textiel-fabrikant, die ons de hoven-
vermelde inlichting gaf, voegde er aan toe:
„Toen het vorige jaar een zéér enkelej
van onze arbeiders bedoeld verlof vroeg, is
dat zonder eenig bezwaar toegestaan. Maair
wat moeten wij nu dit jaar doen, wanneer
er aanvragen komen; ze toestaan en daar
door den schijn op ons laden, dat we onfl
laten intamideeren door „Het Volk", of
tooiien, dat we ons aan hun „getrommel"
niet storen
Wij hebben onze meening dienaangaande
gezegd. Maar „Het Volk" moge hieruit
leeren, dat het met nonsens-geschrijf als van
A. B. K. den „slaven", voor wier rechten
het oogenschijnlijk opkomt, geen diepsten be
wijst evenmin trouwóns als aan zijn eigen
journaHstieke reputatie.
Gemeenteraad Tan Noordwijk.
Voorzatter: de burgemeester, jhr. W- O.
van Pa,Ti buys.
Afwezag de heeren A. V- d. Berg en J.
P. Bamhoolrn.
Behalve eetiige stukken van G'xt. StateJï,
houdende goedkeuring van Raadsbesluiten,
was nog ingekomen:
a. een verzoek van de Vereeniging van
Schoolartsen in Nederland, om ©enige nader
aangegeven punten in een gemeen becver or
dening op te willen nemen. Gesteld in han
den van B. en Ws. om advies.
b. Een schrijven van den Minister van Fi
nanciën, waarin Z.Ex. mededeelt-, dat de
Staat niet Zoodanig belang heeft bij de Veür.
harding van een gedeelte duinweg tUsschen'
Noordwijk en Katwijk, om Welke verharding
aan den Baad is verzocht door belangheb
benden, die landerijen aan den weg in cul
tuur "hebben, om de verharding to betalen.
De Staat is echter genegen, voor één vijfde
in de kosten bij te dragen tot een maximum
echter van f 900, indien de gemeenten Noord
wijk en Katwijk tot de verharding mochten
besluiten. In handen gesteld van B. en Ws.,
om er in een volgende vergadering rapport
ovér uit te brengen.
Bij monde van dr. A. KerVel adviseerde
de commissie tob het nazien van de rekening
over 1911, sluitende met een voordeelig
saldo van f 1728.08, den Baad, om de re
kening voorloopig vast te steUen, waartoe
zonder hoofdelijke stemming besloten werd.
Aangeboden werd de begrooting voor 1913,
sluitende in ontvang en uitgaaf met een som
van f 85,043.61. Insgelijks werd aangeboden
de begrooting voor 1913 van de gemeente-
gasfabriek, vermeldende aan ontvangsten een
som van f 52,787.50, aan uitgaven f49,779.14,
met ©en geraamd voordeelig slot alzoo van
f 3008.36.
Voorts werden eenige af. en overschrijvin
gen zónder hoofdelijke stemming goedge
keurd. Daarmee was de agenda afgehan
deld. Alvorens de vergadering te sluiten,
herdacht de Voorzatter het j.u b i 1 e u m van
denbeer J. de Groot als Raadslid, dooir
hem hartelijk geluk te wenschón.
Hij herinnerde er o.a. aan, hoe in die
25 jaar er ontzaglijk veel veranderd is. De
gemeente is van twee kleine dorpjes ge
groeid tot een plaats met toenemenden
bloei en een druk verkeer.
Hoe het hem bijgebleven moet zijn, dat
er altijd een vriendschappelijke verhouding
heeft bestaan en nog bestaat tussohen hem
en zijn mederaadsleden; hoe zijn medeleden
hem immer in vriendschap gewaardeerd heb
ben. Nog een ander feit moest heden her
dacht, zei de Voorzitter; U waart 25 jaar
geleden de eerste, die in het nieuwe Raad
huis den eed als raadslid hebt afgelegd. Het
is vandaag ook 25 jaar geleden, dat Het
nieuwe Raadhuis in gebruik werd genomen,
een sieraad van onze gemeente. En als een
bewijs, hoe Noordwijk in die kwart-eeuw is
gegroeid, kan wel als bewijs gelden, dat we
nu reeds naar meer ruimte uitzien, om den
gewonen dienst in het Raadhuis naar behoo-
ren te doen plaats hebben. Ik wenscK te be
sluiten met den wensch, dat <bdj het klimmen
uwer jaren uw gezondheid en uw werk
kracht van dien aard moge zijn, dat u met
geheel uw gew,aardeerde belangstelling de
belangen der gemeente kunt blijven dienen."
Namens het Ooilege Van B. en Ws., den
Raad en den Gemeente-secretaris werd
daarop den jubilaris aangeboden een groote
foto van het Raadhuis (vervaardigd door
onzen dorpsfotograaf, den heer Braakman)
vervat in prachtige eiken lijst-, afgezet met
gouden lofwerk.
De Voorzitter hoopte, dat de heer De
Groot dat schilderij een plaatsje in zijn
woning zou waardig keuren.
De heer J. de Groot antwoordde. Hij
dankte den Voorzitter voor de hartelijke
woorden; de leden van den Raad en den
gemeente-secretaris voor hun bewijzen
van toegenegenheidhij dankte God, dat
Hij hem de kracht heeft verleend, 25 lan
ge jaren lid van den Raad te mogen zijn.
Als ik bedenk, zei hij, dat ik slechts een
enkele maal gedurende die 25 jaar wegens
ziekte verhinderd was, de vergaderingen
bij te wonen, dan moet ik wel dankbaar
zijn jegens God, die mij- kraoht gaf.
Met weemoed herdacht hij diegenen, die
mèt hem leden van den Raad zijn ge
weest, doch reeds zijn weggenomen, met
weemoed de twee burgemeesters Graat'
van Limburg Stirum, in wiens handen hij
den eed aflegde, en Baron Van Harder
broek, weggenomen in de kracht des
levens.
Hij wil trachten, de goede verstandhou
ding in den Raad te helpen bestendigen en
dankte allen voor het mooie geschenk, hem
vereerd, en sprak de hoop uit, dlat allen
er getuigen van mogen zijn, dat hij dóór
Gods goedheid nog vele jaren lid van den
Raad mag wezen, om nog veel voor de be
langen der gemeente te mogen doen.
Zoowel de rede van den Voorzitter, als
die van den jubilaris werd met applaus be
groet.
Nadat de Voorzitter de vergadering ge
sloten had, kwamen de Raadsleden nader,
om hun jubileerend medelid gelukwenschen
aan te bieden.
In de stille vacantiedagen, als de kran-
tensohrijvers maar van alles aangrijpen,
wat e enigszins geschikt is om aan de lezers
van het „L. D." als een nieuwtje en sensa
tie te worden voortgezet, omdat hier te Lei
den zoo weinig voorvalt, moet de Leidsohe
Briefschrijver toch voor zioh tig zijn en
niet maar zoo klakkeloos weg als aan het
slot van zijn 412den Brief een onwaarheid
neerschrijven, waar niemand mee gebaat
noch van gediend is.
Waar wij, op het slot na, de geheele
strekking van genoemden' Brief kunnen on
derschrijven, blijde er mee zijn, dat die
kwestie', op zulk een wijtze voor het publiek
ingeleid, voor de betrokkenen zulke gunsti
ge resultaten heeft gehad, werpt toch het
slot zand in het brood of roet in het eten.
De geachte Briefschrijver leert ons daar,
dat m 1863 de meelprijzen waren f 17.62i
en de broodprijzen f 0.27; dat in 1867 de_
meelprijzen waren f 23.88 on de broodprij
zen 22.89 oent. Zingt dan Psalmen ter eere
van de oprichting der L. B. en roept dan
ten slotte met theatraal gebaar Als de
li. B. er niet geweest was, had Jan Publiek
S3 cents moeten betalen in plaats van
23 cents. Och, armen l
Hij breekt dus daarmede den staf over
bet kleinbedrijf en «telt het dus voor, dat
je het van het grootbedrijf alleen moet
hebben.
Ik acht het mijn taak niet op deze tegen
stelling dieper in te gaan, maar wel wil ik
er hier op wijzen, dat door dit schrijven
een knuppel geworpen wordt in het hoen
derhok der huismoeders. Beschouwen wij
echter de cijfers wat nader.
In 1863 waren de meelprijzen f 17,62$.
De schrijver verzuimt echter den toestand
van toen nader uiteen te zetten. Want in
die dagen bestond nog de accijns op het
gemaal en de broodprijs was de zetting
der stad.
Dat wil zeggenHet stadsbestuur gaf den
uitersten prijs aan, waarvoor het brood
verkocht mocht worden. De betaalde brood
prijs was in den regel twee a drie cents
lager. Bij den kostenden meelprijs van
f 17.62$ kwam nog f 6 accijns; dus dan krij
gen we in 1863 een verhouding van meel
prijs f 23.62$ en broodprijs 24 cents. Reke
nen we dan nog de extraronkosten, die de
bakkers hadden met het halen en brengen
van en naar den molen en het accijnskan
toor, dan komen we haast aan de slotsom,
dat, goed beschouwd, in 1867 het brood,
ondank» de gezegende oprichting der
L. B., met haar toenmah'gen grooten om
zet, wat toch ook het brood goedkooper
maakt, duurder betaald werd dan in 1863.
F. HAALEBOS,
Secr. Bakkers-Patr. Vereen.
Nasohriffc van den schrijver van
de „Br. van een L."
tWat ook in de stille vacantiedagen den
courantenlezers als nieuwtje en sensatie is
voorgezet, do heer H. zal wel niet beweren,
dat daaronder mijn 412dó~ Brief moet wor
den gerangschikt, waar hijzelf erkent, de
geheele strekking van genoemden Brief te
onderschrijven en blijde te zijn, dat ik die
kwestie op zulk een wijze voor het publiek
heb ingeleid.
De kwestie was indertijd wezenlijk actueel
en wanneer mijn optreden iets heeft mogen
bijdragen tot de voor alle betrokkenen be
vredigende oplossing, dan mag ik daarmede
tevreden zijn.
Ik had het daarbij kunnen laten, maan
waar ik eenerzijds de Leidsche Broodfabriek
óp haar verplichtingen jegens haar perso
neel wees, daar meende ik ook aan de andere
zijde de Leidschë burgerij tö moeten wijzen,
op de Verdiensté Van de fabriek. En ik
deed dit aan de' hand der feiten, zonder
eenig pogen om het kleinbedrijf, dat ik krach
tens mijn democratischen aard welgezind ben,
eem knauw te geven. Maar de waarheid ia,
dat dootr én naj dé oprichting van dc Lcid-s
sche Broodfabriek, de broodprijzen zijn ge-,
daald, en wUt ik nog niet eens mededeelde:
de loonen der gezellen zijn gestegen. Da
gevolgen bleven dan ook niet uit. Verscbad-
dena particuliere bakkcrijtjes zijn na di'Saï
tyd ondergegaan. Gelukkig hebben anderen;
zich aan do yoranderdo tijdsomstandigheden!
weten aan te passen, en het verheugt mij,
dat er thans nog tal van levenskrachtige
particuliere bakkerijen zijn, die de concur
rentie met de fabriek met glans kunnen,
doorstaan.
Dat ik bij mijn berekening, aan vertrouw
bare statistieken ontleend, dc broodzetting
niet in rekening heb gebracht, geschiedde
omdat-, zooals de heer H. zelf erkent, dezo'
den bakkers niet dwongen den uitersten prijs
te nemen. En wat don accijns betreft, deze
bedroeg in 1863 niet 6 Cts. per K.G., maar
ongeveer 21/2 Ct. En dien accijns had ik
wel degelijk in rekening gebracht.
Ik geef de vergelijking nu nog eens en
dan geheel volledig
In 1867 was aan de Leidsche Broodfa
briek do broodprijs van gebuild brood 22,89
cent per K.G. en kostte het gebuild moei
23,88 cent per K.G. Vóór dc oprichting der
Broodfabriek, bijv. in 1863, was de prijs
van het brood 27 cent, van het meel f 17,6272-
De belasting bedroeg ongeveer SVs^eent pea?
K.G., dus ontving de bakker slechts 247*
oent. Bórekent men nu door de evenredigheid
17,625 23,88 24,5 x. don prijs, dien:
.het brcod bij* de bakkers in 1867 zou ge
.kest hebben, als ér geen broodfabriek was
opgericht, dan verkrijgt men 33 cents in
plaats van 23 cents.
De beste rekenmeester kan daarop niets
afdingen. En tegenover do kosten, die ide
bakker van hot rondbrengen had, kan men
stellen de provisie van de depothouders bij
de Jabriek.
Maar, zooals ik zoi, deze vergelijking geldt
niet meer in onz» dagen, omdat in do par
ticuliere bakkerijen het bedrijf ook tot zoo
danige hoogte is opgevoerd, dat zij met de
fabrieken kunnen concmreeren.
De Vraag, of fcot zoo geworden zou zijn,
indien öc eens 'geen broodfabrieken waren
opgericht als niet actueel cn niét
van practische beteekenis, kan ik, meen ik,
nu voorbijgaan. De huismoeders behoeven
van mijn berekening1 dus niet meer te schrik
ken, omdat ze gold voor 1867 en niet voor
1912.
De huismoeders van die dagen hebben zon
der becijfering1 echter haar belang wel be
grepen. Zij hebben de Leidsche Broodfabriek
indertijd een groot debuut bezorgd, ten
koste van den particulieren bakker, die
zdjn zaak zag verloopen, óf haar aanpaste aan
de veranderde tijdsomstandigheden, zooalg
thans [het moerendeel onzer Leidsche bak
kérs gelukkig.
Mijnheer de Rédacteur f
Ondérgeteokende vraagt u beleefd vcor on-
derstaand eenige plaatsruimte in bet
„Leidsteh Dagblad."
In rijn Brief van 31 Augustus j.l. zegt
de Leddsoho Briefschrijver o.nu, dat fietsen
voor het bedrijf in gebruik van belasting
zijn vrijgesteld. Dit is onjuist. Bij de (Wet
van 14 Juli 1898, (Stsbl. 181) is bepaald,
dat geen belasting wordt geheven wegens
het houden van:
a. rijwielen, voor den publieken dienst door
peTsotnén, die daartoe verplicht zijn
b. rijwielen, uitsluitend of hoofdzakelijk
gebezigd voor de uitoefening van het be
drijf van ondernemer van een besteldienst.
Bovendien wordt de belasting van rijwie
len niet geheven, wanneer de houders van
rijwielen wegens het gebruik van een door
hen bewoond péroeel, ten gevolge te lage
huurwaarde niet in de personeelo belasting
worden aangeslagen. In alle andere geval
len moet van een rijwiel belasting worden
betaald, ook van die welke door kamer
bewoners en dienstboden worden gehouden.
Voor de rijwielen van de leden van bet
gérin, bijv. inwonende kinderen en kostgan.
geüra, dié in bet gezin medeleven is het hoofd
van het gezin belastingplichtig.
[Waar, door de opname van vorenstaande,
voorkomen kan worden, dat personen on
willens in gebreke blijven aangifte van
hun rijwiel te doen en daardoor het gevaar
ontloopen dubbelo belasting en boete te moe
ten betalen, twijfelt hij niet of u zult aan
zijn verzoek wel willen voldoen.
Onder vriendelijke dankbetuiging voor de
opname.
Hoogachtend,
F. S. SJOERDSMA,
Rijksdourwaarder.
Leiden, 3 September 1912.
Bij Kon. besluit is met ingang van 21 Oct.
aan J. Botke, op verzoek, eervol ontslag
verleend als leeraar aan de R.-H.-B.-S. te
Leeuwarden.
Stoomschepen.
Vertrokken.
Admiral, n. O.-Afrika, 1 Sept. van
Southampton K n i g, v. O.-Afrika, 31
Aug. van TangorR u f i d j i, v. O.-Afrika,
30 Aug. van Majunga; Frisia, uitreis,
2 Sept. v. Rio Janeiro; Nooidam, 3 Sept.
v. New.York n. Rotterdam.
Gepasseerd.
Soembawa, thuisreis, 2 Sept. Carvoci-
ro; Besoeki, uitreis, 2 Sept. St-Cathc
rine'spoint; Malang, thuisreis, 2 ScptL
Malta. W.alcheren, uitreis, 2 Sept. Point
de Gallc; Albany, v. Java n. Amster
dam, 1 Sept. PerimRhesus, van Japau
n. Londen en Amsterdam, 2 Sept. Portland.
Gearriveerd:
O Ira n je, uitréis, 2 Sept. te Port-Saïd;
Rógólr, 2 Sept. Van Rotterdam te Ham
burg; Genérgl* y. O.-Afrika, 2 Sept te
Marseille,
